Meridian DSP en MQA: De Stille Kracht Laat Van Zich Horen

Eind september reed ik naar Beter Beeld & Geluid in Hilversum om daar, samen met een aantal collega’s van de Nederlandse hifi-pers, de introductie van de nieuwe SE serie van Meridian’s bijzondere Digital Active DSP Loudspeakers bij te wonen. Dat die dag een staartje zou gaan krijgen kon ik toen nog niet bevroeden, maar dat zou snel genoeg blijken.

Toen de details van alle aanpassingen werden uitgelegd bleek dat er niet alleen updates aan de hardware waren gedaan, maar dat er ‘onder de motorkap’ een regelrechte, wereldwijde revolutie schuilging waarover op dat moment nog niets mocht worden verteld. Als ‘de tijd er rijp voor was’ zouden we alles te weten komen, maar we moesten plechtig en officieel beloven er tot die tijd nog even niets over te vertellen…

Revolutie
Nu, begin december, is ‘the cat out of the bag’ en ik moet zeggen: het klopt. Er is inderdaad sprake van een revolutie die de muziekwereld op zijn kop gaat zetten. En nu ook bekend is geworden wie er allemaal bij betrokken zijn, snap ik ook waarom Meridian er zo op gebrand was om zelf heel nauwkeurig het moment te bepalen waarop één en ander wereldkundig kon worden gemaakt. De neiging om meteen met het grote nieuws te beginnen onderdruk ik echter nog even, want uiteindelijk begint dit verhaal bij die demonstratie in Hilversum. Ondanks dat een deel van wat ik daar hoorde zich laat verklaren door ‘het geheim’ dat toen nog niet onthuld kon worden, lijkt het me verstandig om toch de juiste chronologie van gebeurtenissen aan te houden.

Geen kleine jongens
Meridian behoort als hifi-merk weliswaar tot de oudere garde, maar het is niet een naam die in de wereld van de hifi-liefhebbers op ieders lippen bestorven ligt. Toch maakt zowat heel de wereld, zonder het te weten, bijna dagelijks gebruik van technologie die door dit uiterst bescheiden bedrijf is ontwikkeld. Ooit wel eens goed op het hoesje van een dvd gekeken en daar een logo met de afkorting ‘MLP’ zien staan? Meestal heel klein, ergens onderaan in een hoekje?

“2014 zal over een aantal decennia worden herinnerd als het jaar waarin Meridian een revolutie veroorzaakte in de manier waarop we naar digitale muziek luisteren.”

Dat betekent dat je, tijdens hij luisteren naar de soundtrack van die DVD, naar de Meridian Lossless Packaging technologie hebt geluisterd, waarmee het geluid van de soundtrack verliesvrij werd gecomprimeerd om beter op het schijfje te passen. De algoritmes waarmee je – onder diverse merknamen – naar surroundgeluid luistert, zijn ook ontwikkeld door Meridian. Je ziet, geen kleine jongens.

Borstklopperij is hen echter ten enen male vreemd. Hoewel ze als hifi-merk natuurlijk proberen om fraaie producten te maken, speelt het grootste deel van hun werk zich achter de schermen af. Het is met die wetenschap dat je toch met andere oren naar hun producten gaat luisteren. De wetenschap dat ’s werelds knapste koppen op het gebied van digitale audio eraan hebben gewerkt dwingt niet alleen bewondering af, maar ook diep respect. Welnu, dat geldt dus ook voor de DSP luidsprekers, want daarmee begint dit verhaal eigenlijk…

DSP
Wat je ook van actieve digitale luidsprekers mag denken, als je er eenmaal kennis mee hebt gemaakt, moet je concluderen dat ze meestal erg goed klinken. Neutraal, dynamisch en realistisch. Toch zijn er, door het voortschrijden der techniek en met materialen die je als luidsprekerbouwer ter beschikking krijgt, af en toe nog aanzienlijke verbeterslagen te maken. Om daar dus maar eens mee te beginnen: de SE-versies van de DSP5200, DSP7200 en DSP8000 hebben afgelopen jaar vanwege het 25-jarig bestaan van Meridian een make-over gekregen. Aan de buitenkant met een gloednieuwe tweeter, die een beryllium-dome in een zeer vlakke hoorn heeft en nieuwe afdek-ringen rond de middentoners en basluidsprekers die kleuring nog verder verminderen, en van binnen met nieuwe analoge en digitale technologie.

“Véél betere kwaliteit voor amper meer geld…”

Tijdens de demonstratie werden de bestaande modellen vergeleken met hun SE-opvolgers en alle aanwezigen, waaronder een paar Meridian DSP-bezitters, waren het erover eens dat de verbetering bij de nieuwe generatie steeds zéér goed hoorbaar was. De weergave werd kleurrijker en levendiger zonder ook maar een moment artificieel te klinken, er was een betere controle in het laag en de ruimtelijke afbeelding werd guller.

Wat nog het meeste opviel, was de verbeterde timing, en dat is iets waar de betere actieve digitale luidsprekers toch al zo verschrikkelijk goed in zijn. Als je het karakter van de SE versies in één woord zou moeten omschrijven was dat ‘muzikaler’. En naar later bleek werd dat ook voor een deel veroorzaakt door die nieuwe, digitale technologie die deze SE versies aan boord hebben: MQA, oftewel Master Quality Authentication.

MQA

Het is gevaarlijk om bepaalde absoluten in je verhalen te bezigen, want hoe vaak heeft de werkelijkheid zulke grootspraak al niet achterhaald? Toch ga ik er nu één van stal halen: 2014 zal over een aantal decennia worden herinnerd als het jaar waarin Meridian een revolutie veroorzaakte in de manier waarop we naar digitale muziek luisteren. MQA gaat vérstrekkende gevolgen hebben en er op den duur voor zorgen dat iedereen naar beter weergegeven muziek zal luisteren. Waarom? De redenen zijn talrijk.

MQA is niet iets wat je kunt vasthouden. Het wordt niet in een fabriek gemaakt. Het is een nieuwe standaard in digitale opname én weergave die het mogelijk maakt om de lijn van de studio naar de geluidsinstallatie van de consument extreem kort en vrijwel verliesvrij te maken, waardoor er in feite naar kwaliteit wordt geluisterd zoals de artiest het bedoeld heeft. Vandaar ook de naam Master Quality Authentication. De artiest zet als het ware zijn handtekening onder de opname en garandeert de luisteraar thuis dezelfde ervaring als in de studio. Het is dus een codec, een set parameters waarin op digitale wijze wordt beschreven hoe het originele signaal wordt omgezet naar digitaal. Daarbij heeft Meridian op basis van heel veel (eigen) onderzoek vooral de manier waarop met de timing van het signaal wordt omgegaan helemaal opnieuw ontwikkeld. Omdat timing op een veel instinctiever niveau op ons gehoor inwerkt dan tonaliteit waren daar nog wel wat stappen te zetten, zo bleek.

Het gave aan MQA is dat het bestand een aantal ‘sporen’ met extra informatie bevat die aan de weergavekant helpen bij een optimale weergave. Zo kan worden beïnvloed hoe muziek onder verschillende omstandigheden klinkt. Op een grote full-range luidspreker als de Meridian DSP8000 werkt de MQA-decoder dus anders dan bij de kleinere DSP5200, of bij de nieuwe Explorer 2 portable dac/hoofdtelefoonversterker. Elk apparaat, of het nu een d/a-converter of een streamer of actieve luidspreker is, profiteert ervan. En wat nog het allermooiste is: Meridian houdt deze technologie niet voor zichzelf, maar biedt aan iedereen die dat wil de mogelijkheid om via een licentie MQA in zijn producten toe te passen. Net als met MLP voor geluid bij films zal Meridian binnen afzienbare tijd in heel veel huiskamers zorgdragen voor een betere weergave van muziek. En niet op de voorgrond, maar als stille kracht, veilig achter een naar verwachting zéér bescheiden logo.

Hoe begint de revolutie?
Meridian heeft gelukkig de visie gehad om MQA in eerste instantie aan de vier grote platenmaatschappijen voor te leggen. En Universal, Warner, Sony en EMI waren meteen razend enthousiast. Zo enthousiast zelfs dat ze op dit moment al bezig zijn om op de achtergrond al hun analoge (en digitale) masters te ‘her-digitaliseren’ met gebruikmaking van de MQA-codec. Ik weet niet precies hoe groot het stuk van de markt is dat de Grote Vier samen in handen hebben, maar reken maar dat het eerder driekwart is dan een tiende.

“MQA gaat vérstrekkende gevolgen hebben en er op den duur voor zorgen dat iedereen naar beter weergegeven muziek zal luisteren.”

En met zoveel beschikbare software kán de hifi-wereld eenvoudig niet achterblijven. De potentie is immers enorm: waarschijnlijk hebben de entertainmentindustrie én de hifi-branche sinds de invoering van de Compact Disc in 1983 niet meer zo’n revolutie meegemaakt. De eerste apparatuur met MQA-decoding aan boord is dus al te koop en het aanbod van muziek met MQA zal naar verwachting begin 2015 van start gaan.

Streaming in hoge kwaliteit
We mogen ervan uitgaan dat het vooral digitaal gedistribueerde muziekbestanden zullen zijn die van de MQA-codec worden voorzien. Downloads dus, maar ook de streams van online muziekdiensten. De eerste online muziekdienst die er gebruik van zal gaan maken is het Noorse Tidal, het grote zusje van het al langer bestaande platform WiMP. Naast een aanzienlijk hogere geluidskwaliteit heeft MQA namelijk nóg een briljante eigenschap: het levert significant kleinere digitale muziekbestanden op zonder in te leveren op resolutie. En dat maakt niet alleen verliesvrij streamen een stuk aantrekkelijker (kleinere bestanden kosten minder opslagruimte en minder bandbreedte, dus de prijs zal lager worden) maar ook hi-res streaming komt op deze manier binnen handbereik.

En omdat deze revolutionaire technologie zich waarschijnlijk, net als MLP bij DVD’s, vooral op de achtergrond zal verspreiden zal de consument geen enkele weerstand ondervinden bij de overstap naar een betere geluidkwaliteit. Want ook marketingtechnisch is het natuurlijk een ijzersterk voorstel: véél betere kwaliteit voor amper meer geld, of misschien zelfs wel voor dezelfde prijs. Maar dat laatste is misschien een beetje wishful thinking van ondergetekende.

Met terugwerkende kracht bruikbaar
De digitale codec van MQA kan gewoon voor bestaande bestandsformaten worden gebruikt. Maar bestaande apparatuur zonder MQA-decoder kan die bestanden gewoon blijven afspelen. Andersom werkt het ook: nieuwe apparatuur mét MQA-decoding aan boord kan oudere bestanden die niet met MQA zijn omgezet gewoon afspelen en laat ze zelfs nog een beetje beter klinken. Bezitters van een grote eigen muziekcollectie hoeven dus niet te vrezen dat hun ‘ziel en zaligheid’ opeens onbruikbaar zal worden.

Toekomstmuziek
Concluderend durf ik mijn eerdere stelling dat 2014 ooit als een kroonjaar in de ontwikkeling van digitale muziekweergave zal worden gezien nog wel een keer te herhalen. Dat Meridian hier in de nabije toekomst misschien een wat grotere rol in zal spelen omdat ze als eerste met apparatuur op de markt zijn gekomen om MQA te kunnen weergeven, is niet meer dan terecht. Het siert de bescheiden Britten dat ze deze technologie voor iedereen beschikbaar willen maken, maar vóór iedereen dat weer vergeten is (en MQA een gegeven is geworden waar je simpelweg niet omheen kunt), is het ze van harte gegund. Ik ga de ontwikkelingen hieromtrent zéér nauwlettend in de gaten houden, en ik adviseer iedereen die van goede muziek én mooie weergave houdt om hetzelfde te doen.