Keith Johnson bij Chattelin

Het zal de gemiddelde hifi-liefhebber niet ontgaan zijn dat Peter Chattelin van Chattelin Audio Systems in Den Haag erg gecharmeerd is van de producten van het Amerikaanse merk Spectral. Producten die hij vaak combineert met luidsprekers van Avalon en aan elkaar knoopt met MIT bekabeling. Dat dit geen toeval is blijkt tijdens een ‘hoorcollege’ van Spectral legendes Keith O. Johnson en Rick Fryer.

Professor Keith O. Johnson kennen we niet alleen van Spectral, hij is ook de man achter de opnames van Reference Recordings. Zijn opnames voor dit label dienen tot op de dag van vandaag als absoluut ijkpunt voor de ontwerpen van Spectral. Fryer: “Tijdens het ontwerpen van nieuwe producten moet je je steeds afvragen wat je referentie is, waar wil je naartoe met het merk? Helaas zien we maar al te vaak producten op de markt verschijnen die iedere referentie met de werkelijkheid verloren zijn. Vaak is het all ego. Willen ontwerpers hun stempel drukken op de muziek. Maar High Fidelity zou moeten zijn zoals de naam aangeeft: trouw aan de waarheid. You must reproduce the music, don’t impose your will on it. Reference Recordings is daarbij onze gids, onze maatstaf.”

“Een muziekinstallatie is een soort Time Capsule, hij moet je terug kunnen brengen naar de originele gebeurtenis,” zegt Johnson, “Toen ik jong was bouwde ik mijn eerste tape-recorder met buizen. De opnames die ik daarmee maakte hebben we trouwens nog steeds in het archief. Later maakte ik opnames voor de Armed Forces Radio, daar heb ik ontzettend veel geleerd en ervaring opgedaan.”

“Reference Recordings maakt erg pure opnames die de originele uitvoering weer tot leven brengen,” stelt Fryer. “We mogen erg dankbaar zijn dat een kleinschalige platenmaatschappij als Reference Recordings in deze moeilijke tijden weet te overleven.”

Professor Keith O. Johnson oogt breekbaar en oud als hij langzaam naar voren loopt om het aanwezige publiek toe te spreken. Als hij praat doet hij dat weloverwogen, denkt na over ieder woord. Het publiek hangt aan zijn lippen, waardoor de tijd tijdens zijn lange monoloog ogenschijnlijk voorbij vliegt. De man heeft ook enorm veel te vertellen, want hij benadert de hifi-industrie als een absolute wetenschap.

“Ik ben ooit versterkers gaan ontwikkelen omdat ik ze nodig had voor het maken van mijn opnames. In eerste instantie waren dat buizenversterkers, maar al snel ontdekte ik dat solid state versterkers beter klonken Die waren veel sneller en hadden een grotere bandbreedte. Die bandbreedte is nodig om de ruisvloer te kunnen verlagen.”

 “Weet je, het menselijk brein heeft ongelooflijk veel rekencapaciteit nodig voor het luisteren naar muziek, en ook het oor is veel verfijnder dan we vaak denken,” vervolgt Johnson, “ons gehoor is een zeer geavanceerd en gevoelig meetinstrument. Dit gaf mij het inzicht dat je een systeem niet kunt beoordelen met oude technologie. Aan het begin van het cd-tijdperk werd die fout veelvuldig gemaakt. Opnames werden gemaakt met oude buizentechnologie en verouderde meetmethodes. Daarom klonken cd’s in die tijd ook zo beroerd.”

Hifi-legendes Keith Johnson en Rick Fryer

Tijdens die ochtend bij Chattelin Audio Systems wordt door Johnson & Fryer nog eens benadrukt dat Spectral vanuit technologisch inzicht werkt. “Bij ieder nieuw product starten we eigenlijk weer op het nulpunt,” stelt Fryer. Johnson vervolgt: “Door die technische perfectie hebben onze producten ook een lange houdbaarheidsdatum. We ontwikkelen pas iets nieuws als we daar een serieuze aanleiding toe hebben. Zo hebben we heel lang gewerkt aan onze converters. De Microsonics Model One en Two zijn heel erg lang op de markt geweest en behoren nog steeds tot de beste ter wereld.”

“Bandbreedte en resolutie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden,” doceert Johnson. “Vervorming die buiten het hoorbare frequentiegebied ontstaat kan door harmonischen in het hoorbare bereik komen. Zo produceert een rimshot frequenties buiten het hoorbare bereik die een grote invloed hebben op de klank in het hoorbare gebied. Dat is de reden waarom we uitsluitend breedbandige producten ontwerpen.”

“Bij onze cd-spelers schenken we veel aandacht aan het creëren van een ideale werkomgeving voor de dac-chip,” stelt Johnson, “daarom werken we met een data-buffer, zodat de dac een constante stroom informatie krijgt aangeleverd. Hierdoor wordt het werk van de dac eenvoudiger en ontstaan er veel minder fouten. De conversie moet ook plaatsvinden in een silent environment, compleet geïsoleerd van de andere elektronica.”

Op de vraag waarom Spectral alleen versterkers en cd-spelers maakt komt een duidelijk antwoord van Johnson: “We springen niet in op ieder formaat dat voorbij komt. Onze producten moeten een meerwaarde bieden en over tientallen jaren nog relevant zijn. Daarom zijn we ook nog niet bezig met streaming audio. Dat staat wat ons betreft nog in de kinderschoenen. Maar dat wil niet zeggen dat we geen meerwaarde zien in hoge resolutie materiaal. Hi-res bestanden kunnen even goed klinken als een Direct-to-Disc elpee of een Mastertape, maar ieder formaat heeft zo zijn eigenaardigheden. Mastertape geeft bijvoorbeeld tape-bumps op 70, 40 en 20Hz waardoor je een lekkere aanzet in het laag krijgt. En de resolutie van een elpee is geweldig. Maar een elpee geeft weer fase-fouten waardoor het weer erg ruimtelijk klinkt. Hoge resolutie bestanden openen een compleet andere wereld aan mogelijkheden. Systemen kunnen bijvoorbeeld in de toekomst veel eenvoudiger worden.”

Terugkomend op de eerdere vraag vanuit het publiek waarom Spectral geen luidsprekers en kabels maakt antwoord Fryer: “Eigenlijk maken we wel complete systemen, er staat alleen niet overal onze naam op. Zo werken we onder andere samen met Neil Patel van Avalon. We hebben bijvoorbeeld intensief samengewerkt tijdens de ontwikkeling van de Avalon Eidolon. Maar ook fabrikanten als MIT gebruiken onze kennis en de door Reference Recordings gemaakte opnames bij de ontwikkeling van hun producten.”

Iemand anders uit het publiek vraagt nog of Spectral met een geïntegreerde versterker gaat komen. Fryer, die inmiddels weer tussen het publiek is gaan zitten, staat op en loopt met ferme pas naar voren. Met een demonstratieve afkapbeweging van de handen  zegt hij luid en duidelijk: “NO!”

Na het schudden van de nodige handen, het signeren van Reference Recordings elpees en cd’s en de nodige fotomomenten is voor deze hifi-legendes de tijd aangebroken om in de klaarstaande auto te stappen; op weg naar de volgende afspraak. Het is namelijk niet vaak dat de heren voor het publiek beschikbaar zijn, en op die dagen moet je iedere minuut benutten.