Hegel H80 versterker met DAC

Hoewel Noorwegen niet direct bekend staat als het audioland bij uitstek, zijn er toch een paar merken aan te wijzen die wereldwijd faam genieten. Oudere lezers kennen ongetwijfeld de naam Tandberg nog, vooral in de jaren ë70 en ë80 bekend van recorders en receivers, nu alleen nog werkzaam in de professionele markt, Electrocompaniet, sinds zij de distributie van hun producten in eigen hand namen angstvallig stil op de Nederlandse markt en SEAS dat sinds mensenheugenis units maakt voor de meest vooraanstaande luidspreker fabrikanten over de gehele wereld. In dit illustere gezelschap mag Hegel zeker niet ontbreken, waar ondergetekende de H80 versterker van ontving. Hegel Music Systems AS is inmiddels toe aan een 25-jarig jubileum en behoort dus tot de gevestigde orde al zal de naam voor velen nog vreemd zijn. Helaas en onterecht onbekend, zoals ik u zal aangeven in de nu volgende tekst. Hegel is een echte elektronica fabrikant die alleen voor-, eind-, hoofdtelefoon en geÔntegreerde versterkers maakt, naast (sa)cd-spelers en DACís.

De Hegel H80 is een moderne versterker met ingebouwde digitaal naar analoog converter, waarmee Hegel een uitermate universeel apparaat op de markt brengt. Het aantal ingangen laat zien dat digitaal tegenwoordig de boventoon voert. Voor analoog zijn er relais geschakeld twee ingangen beschikbaar via RCA aansluitingen en ÈÈn voor een gebalanceerde bron via XLR. EÈn RCA ingang is door de dealer met een jumper intern configureerbaar voor Home Thea-ter toepassing. Voor digitale bronnen zijn er twee coax aansluitingen en twee optische S/PDIF connectors aanwezig. Ook USB ontbreekt niet. Alle digitale ingangen verwerken signalen tot een resolutie van 24 bits/192 kHz, behalve de USB die niet verder komt dan 96 kHz. EÈn enkel paar luidsprekeraansluitingen is verder te vinden aan de achterzijde. Het in mijn geval zwarte recensie exemplaar toont op het gebogen frontpaneel een volume regelaar en een keuze schakelaar, links en rechts van een grote, te dimmen display die de bron en de volumestand aangeeft. Helaas is de sample frequentie niet af te lezen, daarmee blijft het een gok welk signaal er over de USB poort binnenkomt. De aan/uit schakelaar zit verborgen aan de onderzijde van de H80 om de symmetrie niet te verstoren. Met de Hegel H80 wordt een credit card formaat afstandsbediening meegeleverd.

Technische aspecten
Intern valt als eerste de forse ringkerntransformator op die 265 VA levert aan de met 40.000 uF gebufferde voeding. In totaal gebruikt Hegel in de H80 een drietal printplaten: het main board, het display board en als derde de uit de losse Hegel DAC geleende D/A converter. Printplaten die qua lay-out zo bedacht zijn dat gewerkt kan worden met SMT onderdelen, terwijl draadbruggen of los draad niet voorkomen. De gebruikte converter is een Burr Brown PCM1754 voor de digitale ingangen. USB laat zich zonder meer herkennen aan mijn op Linux gebaseerde muziekserver. De analoge versterker schakeling maakt gebruik van de gepatenteerde Hegel SoundEngine. Een oplossing waarmee volgens Hegel de nadelen van een klasse A schakeling (energie verbruik en warmte) niet voorkomen en tegelijk de nadelen van een klasse AB schakeling (cross-over vervorming) geÎlimineerd zijn. Hegel maakt bovendien geen gebruik van tegenkoppeling. Hoe de schakeling precies werkt is niet te achterhalen uit de documentatie, maar ongetwijfeld zullen de acht driver transistoren in de uitgang een deel van het geheim vormen, die samen een enkel paar bipolaire eindtransistoren per kanaal aansturen. Daarachter zit een Zobel netwerkje en via relais schakelen de luidsprekeruitgangen aan zodra de versterker actief en stabiel is. Het uitgangsvermogen van de H80 is tweemaal 75 Watt aan 8 Ohm, dat gecombineerd met de dempingsfactor van 1000 zal betekenen dat het gros van alle luidsprekers zonder meer met de H80 bruikbaar is en voldoende geluidsterkte zal kunnen leveren in de gemiddelde huiskamer.

Opstelling
Om de Hegel goed te kunnen beoordelen gebruik ik een set PMC Twenty.23 luidsprekers die met Chord Company Epic Super Twin kabels zijn verbonden met de H80. Bronnen zijn een RipButler muziekserver die via een AudioQuest Carbon USB kabel rechtstreeks is aangesloten en een Naim UnitiQute die als streamer werkt in combinatie met een NAS. De UnitiQute sluit ik digitaal aan met een Stereovox coax kabel op de H80. Een tuner sluit ik aan op een analoge ingang, maar omdat het radiosignaal geen referentie is neem ik die niet mee in de hieronder beschreven luistersessies. De Hegel kan ik via de HT input als eindversterker gebruiken met de UnitiQute als DAC en voorversterker, een optie die ik zeker ga proberen. Een mooi Hanze Hifi netsnoer en de nodige AudioQuest Vodka en Carbon ethernetkabels maken de set af.

Vriendschap
Vanaf de eerste noot die ik speel via de Hegel H80 zijn wij vrienden geworden. Het is een erg fijne versterker die qua geluid erg doet denken aan een volwaardige klasse A versterker. Duidelijk een versterker die de gehele klasse D techniek aan zich voorbij laat gaan om maximale geluidkwaliteit te bereiken op basis van bewezen, conventionele techniek. Een vriendschap die blijft bestaan gedurende de gehele recensieperiode, welke ik graag toelicht aan de hand van muziekvoorbeelden. Maar voordat ik daaraan toekom, eerst een opmerking over USB versus coax. Want hoewel de weg van de digitale muziekstroom veel korter is over de USB verbinding naar de server acht ik die weergave inferieur aan de weg van NAS, via streamer, over coax de Hegel in. De USB connectie klinkt duidelijk donkerder en minder sprankelend ten opzichte van coax. Wel een tikje ruimer qua stereobeeld, gelijk in detailweergave. Dat is niet terug te leiden tot een bepaalde muzieksoort of zelfs een file formaat, het is een gegeven. Daarmee is de USB connectie niet slecht, maar gewoon niet mijn manier van muziek genieten. Dus wat u gaat lezen is gebaseerd op ervaringen met de S/PDIF coax aansluiting. Met hetzelfde gemak denkt de lezer anders over USB versus coax, bovendien heeft het resultaat ongetwijfeld ook te maken met kabels, streamer en muziekserver software.

Det Norske veritas

Allan Taylor presenteert met zijn Beat Hotel een diepe en warme stem, afgezet tegen een zware bas waaroverheen gitaar en percussie weerklinken. Het stereobeeld komt volkomen los van de PMC vloerstaanders en staat zowel in de breedte als in de hoogte fraai gepositioneerd. In de diepte zou het nog wat beter kunnen, maar dat gaat lijken op muggenzifterij. Het geheel toont de kracht die schuilt in de H80 en keer op keer kan worden losgelaten. De interne D/A converter laat nog wat details liggen die met een externe, kostbare DAC wel hoorbaar zijn, maar op dit prijsniveau hoeft de Hegel zich helemaal niet te schamen. Stacey Kent zet haar cd The Changing Lights in het zonnetje met de H80. De mooie opname en de heerlijke stem van de dame zorgen voor heel veel genoegen om te luisteren.

Stem staat net als bij Allan Taylor op de juiste hoogte en dat is onverwacht knap. Niet veel versterkers in deze prijsklasse weten ook hoogte op de juiste manier in het stereobeeld te integreren. Ritme is eveneens een sterk punt van de H80, dat mij in dat opzicht sterk doet denken aan mijn Naim NAP 100 eindversterker welke tijdelijk werkeloos in de hoek staat. De gespeelde muziek heeft in het laagbereik zeker genoeg gewicht meegekregen en toch klinkt de Hegel niet donker. Eerder zou ik het omschrijven als compleet, met een duidelijke klasse A signatuur. Die wonderlijke combinatie van rust in het geheel en tegelijk levendigheid en snelheid maakt luisteren tot een groot genoegen. De Hegel H80 laat alle ruimte aan stemmen om expressief te worden weergegeven, zonder daarin kleuring aan te brengen, tegelijk is de weergave verre van technisch en kleurloos. Hegel heeft een heel fraaie balans weten te vinden in mijn ogen of beter gezegd oren. Recent opgeduikeld in een Franse supermarkt is een cd van Isabelle Boulay met de titel Merci Serge Reggiani.
De openingstrack van de chanson cd toont in al zijn eenvoud welk hoog niveau de Hegel haalt met akoestische instrumenten, terwijl de tweede track met een accordeon nauwelijks Franser kan weerklinken. Als een band inzet loopt het geluidbeeld enigszins dicht in de onderste regionen, mede verwijtbaar aar de ruimte waarin de PMCís staan te spelen. Een lichter klinkende Naim heeft daar wat minder last van, kan aan de andere kant niet het gewicht leveren waar ik de H80 zo om waardeer. Neem bijvoorbeeld Avratz van Infected Mushroom, volledig elektronische muziek, en u weet daarmee precies hoeveel power er beschikbaar is voor de luidsprekers. Met daaraan gekoppeld de waarschuwing op te passen met luidsprekers te kiezen die zelf al rijk aan bas zijn in combinatie met deze H80. Het kan ook teveel gaan worden. Een mooie afsluiting is Norwegian Mood van Kari Bremnes.
Hier beluister ik het verschil van de interne Hegel DAC/voorversterker ten opzichte van de Naim DAC/voorversterker die bin
nenkomt op de HT ingestelde ingang. Dan blijkt dat het diepe laag te danken is aan de Hegel elektronica voor de eindtrap, de Naim klinkt duidelijk lichter van toon, maar niet veel expressiever of beter. Ook in het stereobeeld gebeurt er niets schokkends. Dat geeft een volgend pluspunt voor de Hegel eindversterker schakeling, die gedraagt zich gewoon heel neutraal en transparant voor de aangesloten interne of externe elektronica. Persoonlijk prefereer ik in deze opstelling de Hegel als compleet systeem, de ingebouwde DAC, lijn- en eindversterker zijn duidelijk elkaars katalysatoren.

Conclusie
Het mag inmiddels duidelijk zijn dat ik de Hegel H80 in hoge mate waardeer. Het is een versterker met ingebouwde DAC die zich in het prijssegment onderscheid vanwege zijn klank die zoveel neigt naar die van een echte klasse A versterker, in mijn ogen nog steeds de fraaiste techniek om muzikale versterkers te bouwen. Dat Hegel dat bereikt zonder de nadelen van klasse A mee te nemen is een pluim waard. Zoals altijd leiden kennelijk vele wegen naar Rome. De Hegel H80 is met zijn diverse ingangen en opties een flexibel apparaat dat zich eenvoudig laat inpassen in een modern audio systeem, waar analoge bronnen net zo belangrijk zijn als de digitale broertjes. De USB ingang zal misschien als ouderwets worden beschouwd door computerfreaks vanwege zijn maximale sample rate van 96 kHz, voor normaal gebruik met een aangesloten laptop voldoet hij uitstekend. Bediening van de H80 is rechttoe-rechtaan, al zou ik zelf een grotere afstandsbediening op prijs stellen om vanuit de luisterpositie alles te regelen. Kritiekpunten die niet echt meetellen ten opzichte van het uitstekende gedrag van de Hegel als het gaat om het weergeven van muziek. Dit is simpelweg een DAC/versterker die u heel veel plezier gaat geven na aanschaf.

Prijs
Hegel H80 Ä 1.595
www.hegelaudio.nl