ISE 2015 – Bowers & Wilkins

De onlangs van 10 t/m 12 februari in het Amsterdamse RAI complex gehouden Integrated Systems Europe 2015 (ISE) beurs is, met meer dan 50.000 geregistreerde bezoekers en 1.000 exposanten afkomstig uit 140 verschillende landen, de boeken ingegaan als meest succesvolle editie ooit. Om dit alles te kunnen huisvesten zijn dit jaar voor het eerst zelfs alle 12 immense hallen van het RAI-complex in gebruik genomen.

Ook al is de ISE geen consumentenbeurs en eigenlijk vooral bedoeld voor bezoekers uit het professionele AV-segment, toch valt er ook voor de ‘normale’ audio- en videoliefhebber voldoende interessants te beleven. Zo behoort bijvoorbeeld de Engelse luidsprekerfabrikant Bowers & Wilkins ieder jaar opnieuw tot de vaste smaakmakers en ook dit jaar weet dit innovatieve merk weer voor het nodige auditieve spektakel te zorgen.

Naast noviteiten van Rotel, Classé en natuurlijk Bowers & Wilkins zelf, wordt dit jaar hoog ingezet met het eigen ontwikkelde ‘Real Cinema’ concept. Maar voordat ik daar meer over wil vertellen, maak ik eerst een rondgang over de ruime, lichte en vooral smaakvol ingerichte stand. Het hart van deze presentatie wordt net als vorig jaar weer gevormd door een centraal gesitueerde lange witte tafel. Een comfortabele ontmoetingsplaats van waaruit de complete stand in één oogopslag zichtbaar is.

Naast een ontmoetingsplaats voor zakelijk overleg en grenzend aan een gezellige ‘on-board’ koffiebar, is de eerste echte blikvanger een in oogverblindend wit gespoten oer Nautilus. Een prachtig vormgegeven luidsprekersculptuur, fier geplaatst op zijn loodzware, massieve sokkel en ook vandaag de dag nog net zo fraai, modern en grensverleggend als tijdens de introductie in alweer 1993.

Mutrox Soundproof Solutions
Vanuit de centrale ‘ontmoetingstafel’ kan ik de stand op feitelijk drie manieren verkennen. In een eerste variant is dat de open voorzijde van de stand, ingericht met de noviteiten van Rotel, Classé en Bowers & Wilkins. Bij route twee kom ik bij de aan de linkerzijde van de stand gelegen ingang van de nieuwe Real Cinema-cabine terecht, terwijl bij de derde en laatste variant de achterste locatie zijn producten toont.

In dit laatstgenoemde deel wordt mijn aandacht vooral getrokken door dezelfde soort bruine en mintgroene honingraatpanelen, als ik ook op de Bowers & Wilkins ISE 2015 aankondiging heb gezien. Hoewel de akoestische panelen bij dit gedeelte nog slechts een zuiver decoratieve functie bezitten, blijkt ook hier de nodige ruimte te zijn ingeruimd voor de consumentenlijn aan akoestische producten van Boldz Acoustics. Een aparte tak die onderdeel uitmaakt van Bowers & Wilkins’ partner Mutrox Soundproof Solutions.

Naast een prachtig, ambachtelijk in massieve houtsoorten vervaardigd en compleet geïntegreerd AV-meubel, zijn ook op verschillende plaatsen akoestiekproducten van Boldz Acoustics te vinden. Persoonlijk vind ik het een hele goede zaak als een luidsprekerfabrikant oog heeft voor het feit dat een luidspreker nooit beter zal kunnen klinken dan de akoestische omgeving waarin hij staat opgesteld. Buiten dat zijn de Boldz Acoustics producten in een keur aan afwerkingsvarianten verkrijgbaar en door hun eerlijke prijsstelling voor praktisch iedereen bereikbaar. In geval van echt akoestisch maatwerk bij grotere of professionele projecten, komt Boldz Acoustics’ moederbedrijf Mutrox Soundproof Solutions om de hoek kijken. Want naast de hier getoonde losse akoestiekproducten, heeft Mutrox namelijk ook de complete cabine voor de hier gepresenteerde Real Cinema ontworpen. Een mooi staaltje Nederlands vakmanschap!

Classé
Van het achterste deel van de stand loop ik nu naar de open voorzijde en laat alle noviteiten vervolgens even goed op mij inwerken. Ik besluit linksbuiten te beginnen en loop meteen tegen een aantal modellen uit de nieuwe Classé Sigma-serie aan. Vooral indrukwekkend in al zijn mogelijkheden en uitvoering is hierbij de extreem veelzijdige SSP surround sound voorversterker/processor. Een apparaat wat naast stereo optimalisatie, ook als HDMI schakelcentrum dienst doet en tevens 7.1 meerkanaals weergave en bas management ondersteunt. De grote variatie aan ingangen omvat verder asynchroon USB en ethernet voor streaming doeleinden. Dit alles aangevuld met 9-bands parametrische equalizer en digitale coaxiale en optische ingangen.

Aan analoge zijde laat het grote aanbod aan single-ended analoge ingangen plus zelfs een optionele phonotrap, zien hoe enorm veelzijdig deze voorversterker / processor ondanks zijn compacte formaat is. Aanvullend en ondersteunend kan de SSP uitgebreid worden met de AMP2, een 2-kanaals stereo eindversterker met 2 x 200 watt aan 8 Ohm, of de AMP5. Deze laatstgenoemde is een 5-kanaals eindversterker met zelfs 2 x 500 watt aan 8 Ohm onder de kap. Beide modellen werken met zowel geschakelde voedingen als een nieuw ontwikkelde klasse D topologie om een nog betere geluidskwaliteit te bereiken. Vol van detail, verfijning, kleur, kracht en een schier moeiteloze verwerking van zelfs de grootste dynamische contrasten.

Rotel
Pal naast de Classé display staan een viertal noviteiten van het Japanse audiomerk Rotel opgesteld. Allereerst zie ik een viertal nieuwe producten die de 15-serie verder aanvullen. Op een aparte display met doorzichtig plexiglas bovenpaneel is dat als eerste de forse RB-1590 stereo eindversterker. Een gewichtige jongen die met 350W per kanaal praktisch iedere luidspreker met gemak zal kunnen aansturen. De bijpassende RC-1590 voorversterker en de RT-1570 tuner met DAB+, FM, en netwerk audio functionaliteit, completeren tenslotte deze serie. Het meest belangrijke Rotel nieuws op de ISE 2015 wordt echter gevormd door de nieuwe referentie RSP-1582 surround processor. De Rotel ingenieurs hebben maar liefst 2 jaar aan deze zeer bijzondere maatstaf zettende 7.1 surround preamp/processor gewerkt. Daarbij is zo’n beetje alles toegespitst om zowel de best mogelijke beeld als geluidskwaliteit van dit moment te kunnen leveren.

Opvallend detail is dat de nieuwe formaten Dolby Atmos en Auro 3D (nog) niet door dit apparaat worden ondersteund. Aanvullend commentaar en de belangrijke boodschap die algemeen directeur Erwin van der Putten van de B&W Group hierbij wil afgeven, is dat we ons in deze branche niet altijd maar moeten laten leiden door altijd en alleen maar de laatste en nieuwste trends. Het is namelijk ook ontzettend belangrijk om een apparaat over de gehele linie op een (zeer) hoog niveau en vooral gelijkmatig te laten presteren. Wat heb je trouwens verder aan fabrikanten en producten die wel steeds iedere nieuwe standaard omarmen en als eerste op de markt proberen te brengen, maar die niet de benodigde tijd nemen om alles optimaal uit te werken?

Bij Rotel volgt men in ieder geval ook anno 2015 nog steeds de beproefde weg dat werkelijke kwaliteit nog altijd het langste duurt. Daarbij is het essentieel om in het ontwerpproces de benodigde tijd te nemen die er daadwerkelijk voor staat. Dat je daardoor als fabrikant automatisch nooit pal voorop loopt bij het introduceren van iedere nieuwe trend, is daar een logische consequentie van. Maar wat je dan wel kunt verwachten zijn prachtig uitgerijpte en vooral kwalitatief hoogwaardige producten die er werkelijk toe doen!

Bowers & Wilkins

In tegenstelling tot wat de stand naam doet vermoeden is op het Bowers & Wilkins front zelf dit keer wat minder nieuws te melden. Uiteraard is de stand op verschillende plaatsen gevuld met de nodige in-wall en in-ceiling luidsprekers, is de inmiddels bekende AM-1 ‘all-weather’ speaker in verschillende kleuren present en geven ook de prachtige en onlangs door mij geteste CM 6 S2 monitor luidsprekers acte de presence. Echt nieuw is de portable T7 draadloze luidspreker die innoverende technieken combineert met een wijd scala aan nuttige mogelijkheden en bovendien een opvallend goede geluidskwaliteit zou moeten bieden. Verder was er ogenschijnlijk geen groot nieuws van deze fabrikant te bespeuren. Hoewel?!

Real Cinema
Omdat je het mooiste altijd voor het laatst moet bewaren, is de speciaal door Mutrox Soundproof Solutions vervaardigde Real Cinema cabine één van de audiovisuele hoogtepunten van de ISE 2015. Met een gewicht van maar liefst 12.000 kilo is deze speciaal vervaardigde high-end home cinemaruimte, werkelijk volgepakt met het nieuwste en meest toonaangevende op audiovisueel gebied van dit moment. Uiteraard is deze Real Cinema opstelling niet zomaar een cinema, maar is deze naast alle bestaande formaten ook speciaal ingericht om de nieuwste content zoals Auro 3D en Dolby Atmos, optimaal tot hun recht te laten komen.

Om dit te bereiken is in deze volledig geoptimaliseerde akoestische omgeving gebruik gemaakt van maar liefst vijftien luidsprekers van Bowers & Wilkins top CI800 in-wall en in-ceiling serie. Het laag wordt hierbij verzorgd door een tweetal DB-1 subwoofers aan de voorzijde, terwijl nog eens twee CT SW15 subwoofers onder het speciaal meeverende podium met daarop alle fauteuils zijn aangebracht. Door deze nieuwe speciale Mutrox vinding met een perfecte timing wat betreft laag content, kan op een opvallend natuurlijke wijze van de fysieke impact in films en muziekstukken worden genoten!

Waarin AURO 3D en Dolby Atmos vooral van alle andere bestaande formaten afwijken, is het feit dat er naast voor, achter en eventuele zijspeakers, nu ook een hogere rij luidsprekers die in dit geval in het plafond zijn aangebracht, worden gebruikt! Hierdoor kan bij de juiste content een nog betere en vooral meer intense 3D geluidsbeleving worden ervaren. Naast de eerder genoemde Bowers & Wilkins luidsprekers, bestaat de rest van deze Real Cinema opstelling uit 3 Classé CT5300 eindversterkers uit de bekende Delta serie, met in totaal 4,5 kilowatt continu vermogen, een SIM2 Lumis projector, Screen Research scherm, Trinnov Altitude voorversterker/processor, AudioQuest bekabeling, Lutron lichtcontrole, Kaleidescape video server en Savant voor de aansturing.

The Proof in the Pudding
Na alle theorie is het dan de hoogste tijd om mijzelf eens te laten trakteren op een vijftal praktijkvoorbeelden. Ook al ben ik zelf niet zo’n homecinema liefhebber, toch ben ik wel erg benieuwd wat de invloed van de nieuwe formats zal zijn. Als eerste gaan we van start met een fragment uit een live concert waarbij crooner Michael Bublé samen met componist en producer David Foster, Michaels nummer ‘Feeling Good’ vertolkt. Het nummer begint klein met de mooi vol en groots klinkende stem van Michael, die enkel wordt begeleid door de piano van David, en bouwt zich vervolgens steeds meer op, tot uiteindelijk in het refrein de complete band inzet en ware dynamiekexplosies de ruimte letterlijk laten schudden. Het formaat voor dit eerste nummer is overigens nog ‘slechts’ het bestaande DTS 5.1 HD formaat. Wel wordt dit hier de Trinnov processor netjes verdeeld over alle aanwezige luidsprekers.

Hoewel het hier dus nog niet om een echt Dolby Atmos of AURO 3D fragment gaat, is wel meteen het voordeel van een geluidsdruk die over nog meer weergevers wordt verdeeld te horen. Hierdoor ontstaat meteen een meer egale en homogene geluidsbeleving en daalt de vervorming bij (zeer) hoge geluidsdrukken aanmerkelijk. Waar dit systeem al vanaf het eerste moment trouwens in uitblinkt, is de indrukwekkende en vooral moeiteloze wijze waarop dynamische contrasten worden gepresenteerd. Zeker wanneer de complete (big)band na het verstilde intro invalt, is er soms bijna letterlijk een gevoel van lijfelijke aanwezigheid van de muzikanten.

Als klein nadeel wil ik nog wel opmerken dat ondanks het extra gebruik van al deze extra speakers, de weergave op de meer egale verdeling na, bij deze track nog wel steeds veel lijkt op het originele DTS 5.1 formaat. Als tweede fragment wordt een passage van de aandoenlijke animatiefilm Finding Nemo in dit keer True HD 7.1 formaat afgespeeld. Een film is natuurlijk heel anders dan een muzikaal optreden, maar toch is er nu sprake van een meer verfijnde geluidspresentatie met wederom een indrukwekkende drukopbouw in het laag. Gelukkig blijft het wel voldoende strak en zijn overal in de weergave nuances waarneembaar.

Als derde demo wordt een gedeelte van de actiefilm The Expandables getoond in dit keer Dolby Atmos! Ook al is dit type film aan mij doorgaans niet besteed, wel is meteen de meerwaarde van het juiste gebruik van de extra kanalen waarneembaar. Helikopters en andere voorwerpen vliegen nu daadwerkelijk over mij heen en is er duidelijk sprake van een veel betere en meer natuurgetrouwe projectie van ambiance in de film. Vooral ook de lokalisatie van allerlei kleine geluiden en de sfeer waarin de film plaatsvindt, zijn een duidelijke stap vooruit ten opzichte van de oudere formaten.

Als laatste wordt de animatiefilm Turbo in de Real Cinema vertoond en is het nu de beurt aan Auro 3D. Turbo is een mooi in beeld gebracht verhaal over een tuinslak die ervan droomt de snelste slak ter wereld te worden. Naast het mooie beeld en leuke verhaal, is het echter vooral het fantastische geluid wat meteen enorm opvalt! Het is uiteraard wegens het ontbreken van voldoende content nog erg lastig om te zeggen dat het ene audioformaat nu daadwerkelijk beter is dan het andere. Maar afgaande op de grote verschillen die ik nu bij deze Turbo film hoor, is Auro 3D in dit geval aanmerkelijk fijnzinniger, beter ruimtelijk gedefinieerd en doet stukken natuurlijker aan dan het Dolby Atmos fragment.

Ik hoop in ieder geval van harte dat de hier door Bowers & Wilkins getoonde presentatie een goede indicatie voor de toekomst van de verschillende formaten zal zijn. Met name omdat dan voor de echte filmliefhebbers, nog mooiere tijden aan zullen gaan breken om maximaal van hun favoriete films en/of muziekconcerten te genieten!

Conclusie
Met het optuigen van een echt goed geïmplementeerd homecinema concept onder de eigen Real Cinema naam, heeft Bowers & Wilkins op de ISE 2015 wat mij betreft het goede voorbeeld gegeven. Nieuwe betere geluidsformaten maximaal de ruimte geven in een geoptimaliseerde akoestische omgeving en met gebruikmaking van topklasse weergevers en elektronica is beslist geen sinecure.

Maar de demonstratie liet zondermeer al veel potentieel horen, waarbij echter wel vermeld moet worden dat zo’n presentatie toch ook uiteindelijk valt of staat met de kwaliteit en beschikbaarheid van de software. Die was voor dit moment helaas toch nog wat beperkt. Toch was ondanks de nog geringe beschikbare software, wederom de forse meerwaarde van deze twee nieuwe formaten uitstekend te horen. Nu maar duimen en afwachten wat de toekomst ons zal gaan brengen!