Pers- en dealerintroductie Naim Statement

Het introduceren van vaak onbeduidende nieuwigheden lijkt vandaag de dag soms bijna wel tot nieuwe kunstvorm verheven. Zelfs de meest matige en nietszeggende producten worden nog aangeprezen als super, fantastisch, het beste, ongekend goed, etc. Ik vind dit al een hele poos een slechte en bijzonder ongewenste ontwikkeling, die echter zonder een radicale mentaliteitsverandering bijna niet meer is te stoppen. Gelukkig bestaan er ook nog positieve uitzonderingen. Producten die niet alleen pretenderen bijzonder en grensverleggend te zijn, maar dat ook daadwerkelijk waar weten te maken.

Woensdag 25 februari jongstleden vond bij Naim distributeur Latham, de Benelux-aftrap voor pers en dealers van het Naim Statement project plaats. Een combinatie van een voorversterker en twee mono eindversterkers die tot de meest ambitieuze, omvangrijke, krachtige, gewichtige en vooral de best klinkende exemplaren behoort die dit Engelse merk ooit in zijn geschiedenis heeft vervaardigd.

Alleen al het feit dat ik als één van de eerste mensen in Nederland naar deze versterkers zou kunnen kijken, aanraken, luisteren en zelfs ruiken (nieuwe producten kunnen soms een onweerstaanbaar odeur bezitten), maakte toch wel de nodige nieuwsgierigheid en vooral zo’n moeilijk te omschrijven diepe verwachting in mij los. Niet zo vreemd natuurlijk als het wereldwijd steeds duidelijker wordt dat het hier zowel visueel als qua specificaties, nu eens echt om iets (heel) bijzonders gaat. Kers op de taart van deze introductie is het feit dat Naim’s hoofdontwerper Steve Sells persoonlijk aanwezig zal zijn om alle vragen direct te beantwoorden.

Bentley Continental GT Speed
Wanneer ik bij de Latham Audio vestiging in het Noord Brabantse Alphen arriveer en hartelijk welkom word geheten door Latham medewerker Rowan Dernee, is de eerste sessie met een aantal collega recensenten al in volle gang. Maar geen nood, want naast een aantal aantrekkelijke Naim opstellingen met o.a. het draadloze Mu-so muzieksysteem, blijkt er naast de Statement versterker, nog een aandachtstrekker van jewelste ‘in the house’ te zijn.

Samen met Rowan loop ik vervolgens namelijk door de deur die de zeer ruime showroom van het magazijn scheidt, en niet veel later zie ik een werkelijk reusachtige Bentley Continental GT Speed voor een totaalprijs van maar liefst € 325.386,-(!) trots staan glanzen! De diepe donkergrijze antraciet metallic tint staat de monumentale coupe bijzonder goed. Terwijl de enorme lichtmetalen velgen met hun zowel sportieve als smaakvolle gedistingeerde ontwerp, de auto perfect completeren.

Het interieur blijkt verrassend sportief en ‘racy’ omhullend over te komen, met als standaard wederom natuurlijk weer die bijzonder hoogwaardige afwerking. Doel van deze oefening is echter niet deze ontzettend snelle Bentley zelf, maar het ingebouwde Naim audiosysteem. Een configuratie die met zijn schappelijke totaalprijs van € 6.000,- bijna te geef lijkt als je het vergelijkt met de enorm hoge aanschafprijs van de auto zelf. Op verzoek van Rowan laat ik mij vervolgens voorzichtig zakken in de perfect gevormde lederen racefauteuils en wacht op wat komen gaat. Nu heb ik tijdens mijn bezoek aan de Naim fabriek in alweer 2008, ook al een ritje in een andere Bentley met een Naim audiosysteem aan boord mogen maken. En het is dan ook voor een groot deel dit meteen herkenbare geluid, wat ik in overigens geëvalueerde vorm in deze prachtige Continental GT Speed terug hoor.

Een auto omgeving is doorgaans erg lastig om een echt hoogwaardige geluidsweergave in te realiseren. Maar zeker met alle middelen die ontwerpers vandaag de dag tot hun beschikking hebben, is er met veel meten en DSP correcties uiteindelijk toch iets serieus goeds te bereiken. Zo ook bij de weergave in deze ‘supercar’, die al vanaf het eerste moment een stereoprojectie voor elkaar krijgt die nu eens niet vastgekleefd zit aan het dashboard of rechtstreeks uit de voor het oog zichtbare speakers komt. Ook positief ervaar ik de behoorlijk doortekende laagweergave die wel kracht en een bepaalde diepgang heeft, maar gelukkig nooit ontaard in een foeilelijk en storend gedreun.

Op mijn verzoek wordt er naast normale volumes ook heel zacht en even heel luid gespeeld. Alle drie de variaties gaan goed, waarbij wel de kanttekening gemaakt moet worden dat bij een eigenlijk op zich veel te luide weergave, de controle van het systeem toch enigszins terugloopt. Maar ach, wie gaat er dan ook zo luid draaien in zo’n sportieve en vooral chique limousine. Afsluitend is de setting muzikaal mooi in balans, veelzijdig qua muziekkeuze en is de tonale signatuur ietsje aan de afgeronde, warme en daardoor ook prettige kant.

Realisatie van een droom

Doordat de Bentley sessie samen met de fotografie best wat tijd in beslag heeft genomen, blijkt de Statement sessie met enkele van mijn collega’s zojuist afgelopen te zijn. Dat betekent dat hoewel het muziekdraaien onder leiding van export manager Doug Graham nog wel even doorgaat, Steve Sells beschikbaar is om het spreekwoordelijke hemd van het lijf te vragen! Door zijn schijnbaar zeer goede geheugen weet Steve verrassend genoeg nog dat hij mij in 2008 op de fabriek heeft gezien en mede daardoor is het spreekwoordelijke ijs dan ook al snel gebroken. Steve is een beetje het prototype van de bescheiden techneut. Hij is vrij tenger van postuur, ergens begin veertig qua leeftijd en constant bezig met het uitwerken van nieuwe ideeën in zijn hoofd.

‘Steve, weet je nog wat de aanzet en oorsprong is geweest van het Statement project?’ ‘Jazeker en dat weet ik nog als de dag van gisteren. Ik ben in 2001 bij Naim gekomen na daarvoor voor merken als Wharfdale, Quad, NAD en Cyrus te hebben gewerkt. Al in 2002 liepen we met ideeën rond voor een ambitieus project wat de nieuwe top voor Naim zou moeten vormen. Maar het was toen dermate druk dat er geen extra tijd en mankracht beschikbaar was om er serieus mee aan de gang te gaan. Pas in 2008 was het echt raak en konden de eerste ideeën worden gerealiseerd om een super versterker die zijn weerga niet kent te gaan ontwerpen. Buiten mijzelf werd toen een team samengesteld bestaande uit vier elektrische en twee mechanische ingenieurs, nog aangevuld met een grafisch ontwerper.

We zijn allereerst begonnen met de eindversterker, waarvan ik bedacht dat hij de dubbele headroom van het toenmalige topmodel de NAP 500 moest hebben om echt compromisloos alles op het gebied van luidsprekers te kunnen aansturen. Bijna iedereen denkt de 746 watt (aan 8 ohm en gelijk aan één paardenkracht, met 9 kilowatt piekvermogen bij 1 Ohm!) een soort van marketingidee is, maar niemand heeft mij ooit hierin gestuurd of gezegd dat het zoveel watt zou moeten zijn. Als ik het nodig had gevonden had het bijvoorbeeld ook 2.000 watt of zelfs nog meer kunnen zijn. Maar meer dan 2x de headroom van de NAP 500 was gewoonweg niet meer nodig en bracht gehoormatig ook geen enkel voordeel meer.

Maar met het vergroten van het vermogen, vergroot je tevens ook een hele hoop technische problemen. Iedereen die veel met audio bezig is, weet dat kleine versterkers vaak verrassend goed kunnen presteren. Ze zijn vaak levendiger, sneller, ademen beter en je kunt een directer contact met de ‘flow’ in de muziek zelf hebben. Hoe meer vermogen je een versterker geeft, hoe logger, meer versmeerd en ‘vager’ die kan gaan klinken. Dit is ook een aspect waar we bij Naim voor al onze modellen altijd bovengemiddeld veel aandacht aan besteden. Want niets is zo vervelend als een saai en inspiratieloos klinkende versterker. Maar zoals je zelf net ook al opperde, als je veel vermogen wilt genereren is in veel gevallen de weg om dan maar een hele berg transistoren (of buizen) parallel te schakelen heel verleidelijk.

Probleem opgelost zou je dan zeggen, maar eigenlijk begint het dan pas. Want hoe meer transistoren je wilt of moet gebruiken, hoe meer onderlinge afwijkingen je krijgt. Want hoe goed je ook matcht, het is dan nog steeds op hooguit enkele parameters. Met het veranderen van de waarden en temperatuur, gaat zo’n matching dan al snel onderuit. Gevolg is weer die typische versmeerde weergave met een aantasting van timbre en vooral timing. Om dit op te lossen kreeg ik carte blanche om transistoren te zoeken en te laten maken die wel aan mijn eisen zouden voldoen.

En tja, dan kom je toch in een wel heel dure business terecht! Want wat ik wilde was uiteindelijk wel te realiseren, maar dan wel tegen extreme kosten. Het komt er heel kort gezegd op neer, dat per Statement eindversterker, alle transistoren uit één en dezelfde wafer worden vervaardigd. Samen met nog verschillende andere materialen en parameters, is het uiteindelijk gelukt om alle 16 uitgangstransistoren op alle parameters gelijk te krijgen! Meettechnisch, maar vooral ook gehoormatig hoor je dat alle 16 eigenlijk als één grote transistor klinken.

Maar uiteraard ben je er met alleen ‘super transistoren’ nog lang niet. Wat mij nog steeds erg verbaast, is dat ik nog regelmatig bij veel andere zelfs gerenommeerde ontwerpen merk, dat er nog steeds geen of maar heel weinig aandacht aan de invloed van strooivelden en wervelstromen binnen een ontwerp wordt gegeven. Dit is heel herkenbaar doordat je het geluid bij relatief veel versterkers te pas en te onpas hoort veranderen en vooral vertroebelen. Luider of zachter volume, dynamieksprongen, low level informatie, steeds klinkt het weer onvoorspelbaar anders. Naast een hele hoop andere factoren, wordt dit ook veroorzaakt door bovengenoemde twee. Voor het Statement concept ben ik hier tot het uiterste in gegaan en zijn alle 16 uitgangstransistoren met de bijbehorende componenten in een soort van arrays geplaatst.

Hierbij is bewust gestreefd naar een configuratie waarbij de velden zo zijn gericht dat ze zich uiteindelijk als het ware kunnen opheffen. Dit hoor je meteen als een hoge mate aan rust en de zeer hoge stabiliteit in het geluid van de Statement. Een ander facet waardoor de weergave beter is dan welke andere Naim versterker ooit, is dat de snelheid 10x hoger ligt. Hierdoor is nog meer accuratesse, openheid en vloeiendheid ontstaan. Wel moesten er aanvullend dan weer extra maatregelen tegen bijvoorbeeld ongewenste instraling worden verwezenlijkt. Hoewel er natuurlijk heel veel over deze versterkers is te vertellen, zoals dat de voeding van ieder apparaat steeds in het onderste compartiment is ondergebracht en de eigenlijke voor- en eindversterker in het bovenste deel. Dat de voeding voor iedere mono eindversterker rond de 25 kilo weegt en meer van dat soort zaken.

Maar als laatste wil ik graag de bijzondere volumeregelaar nog even uitlichten. Ook al ziet de knop er aan de buitenkant bijna net zo uit als die van het draadloze Mu-so muzieksysteem, de techniek erachter is totaal anders en wederom grensverleggend en compromisloos doorgevoerd. De volumeregelaar is namelijk een digitale regelaar die een analoog netwerk van 100 precisieweerstanden per kanaal aanstuurt. Daarbij hoor je door een andersoortige implementatie geen schakelklikken of merk je iets van de onderlinge stappen. Alles werkt heel ‘smooth’, precies en de muziek klinkt ongeremd. Feitelijk werkt de volumeregeling op twee vlakken. Als je de knop vastpakt en eraan draait, is de digitale regelaar aan het werk en zodra je stopt met draaien neemt de analoge regeling met weerstandsladder het over.’

Ineens krijgt Steve een bijna satanische grijns op zijn gezicht als hij zegt: ‘We hebben trouwens met deze versterkercombi ook echt heel spannende avonturen beleefd. Want er zijn tijdens de ontwikkeling namelijk zowel bewust de grenzen opgezocht, en daar zijn ook onbewust heel wat dure speakers door gesneuveld! Woofers die bij de eerste forse puls of klap de stroom niet konden verwerken en meteen kapot waren, tot zelfs omhoog kringelende rook uit wisselfilters die bijna in de fik stonden! Uiteraard gebeurt dit nooit bij normaal gebruik, maar het toont wel aan dat deze versterkers tot extreme dingen in staat zijn!

Het mooiste moment uit misschien wel mijn hele carrière, was toen we voor de allereerste keer het eerste prototype van de Statement in konden schakelen. Het gevoel van euforie dat ik op dat moment ervoer was echt onbeschrijfelijk. Al dat werk, al die moeite en inspanningen, ze werden op dat moment in één keer beloond. Zo’n grensverleggende en geestverruimende ervaring zou iedereen een keer moeten kunnen ervaren, al is het maar één keer in je leven. Toch hoop ik van harte dat het mij is gegund om deze fantastische ervaring nog wel enkele keren in mijn carrière mee te maken.’

Zelf beleven

Na dit hartverwarmende betoog van hoofdontwerper Steve Sells, is het mijn eigen beurt om mij naar het door gordijnen afgebakende luisterdeel van de showroom te begeven. Een drietal comfortabele bioscoopfauteuils zorgen voor een prettige zit en wanneer mijn ogen aan het schermerdonker gewend zijn, zie ik daar misschien wel de grootste versterker die ik ooit heb gezien! Mijn hemel, wat een mastodont zeg! Met maten als 94 cm hoog, zo’n 26 cm breed voor ieder van de drie modules (één voorversterker in het midden, geflankeerd door de twee mono eindversterkers) en 41 cm diep, is het een echte tour de force. Toch komt hij ondanks de extra massieve constructie en de typische zwarte Naim behuizingskleur, niet lomp of buitenproportioneel over.

Mede door de geraffineerd wit verlichte en volledig transparante perspex midden delen, samen met de organisch gewelfde koellichamen, ligt het geheel zelfs gracieus en stijlvol op het netvlies. Opvallend is dat de altijd zo typische groene Naim kleur, bij zowel de nieuwe Mu-so als Statement nu in wit is veranderd. Tijdens de demo staan als luidsprekers Naim’s eigen Ovator S-800 topmodellen opgesteld en wordt er uitsluitend muziek vanaf de Naim NDS streamer afgespeeld. De bediening hiervan is in handen van export manager Doug Graham die via een Naim App op een iPad, zowel de muziek als het volumeniveau regelt. Vermeldenswaardig is dat er bij het Statement systeem ook een zeer zware uit massief metaal vervaardigde ‘normale’ eigen en verlichte afstandsbediening wordt bijgeleverd. Omdat er dit keer heel veel verschillende korte muziekstukken zijn gedraaid, onthoud ik mij dit keer van het opsommen van allerlei artiesten en nummers. Ook omdat het hier niet een echte test betreft, maar meer een goede kennismakingsindruk.

Wanneer de eerste noten weerklinken en het nummer na enkele minuten tenslotte langzaam uitsterft, ontstaat in mijn hoofd al snel een heel scala aan kretologieën die vechten om voorrang om als eerste uitgesproken te worden. Bij het zien van zo’n enorme versterker, denk ik dat bijna iedereen zal verwachten dat in eerste instantie de aandacht naar het laag zal gaan. Laag in de vorm van een enorm solide, krachtig en misschien zelfs wel voluptueus basfundament. Maar dat is niet hetgeen dat mij als eerste opvalt. Want de eerste woorden die bij mij opkomen zijn gemak, souplesse, moeiteloosheid, natuurlijkheid en een totale afwezigheid van compressieverschijnselen. Je hoort gewoon dat zelfs bij de meest gecompliceerde muziekstukken, de versterker als het ware nog steeds stationair staat te draaien.

Feitelijk heeft het wel veel overeenkomsten met een V12 automotor. Alles gaat moeiteloos en soepel, bijna zonder geluid, zonder enige trilling en heel en af toe en diepe grom als er echte inspanning vereist is. Als volgende aspect valt de eerder door Steve genoemde snelheid meteen op. Het geluid van de Statement bezit namelijk niet de ‘doorsnee’ Naim signatuur. Wel in de zin van een ‘spot on’ timing en het bijbehorende ritmegevoel, maar er is nu op ongedwongen wijze zoveel meer muzikale informatie waarneembaar, gepresenteerd met zo’n levensechte dynamische contrasten, dat het opvallend is. De basisklank is daarbij opvallend natuurlijk en heeft zelfs regelmatig veel weg van een topklasse buizenversterker. Tonaal vallen er na langer luisteren ook een aantal zaken op. Het hoog is vloeiend, natuurlijk en zacht en lijkt later bij nummers die ik heel goed ken, muzikaal ietsje afgerond.

Ook het hoge middengebied is in deze situatie eerder licht terughoudend dan assertief. Maar laat ik duidelijk zijn dat waarschijnlijk 99% van deze constatering wordt veroorzaakt door deze voor de show ietwat geïmproviseerde opstelling en dat een ruimte met echte wanden vermoedelijk een heel ander beeld zal scheppen. Een heel sterke eigenschap van het Statement systeem is de gave om de luisteraar op een toch heel relaxte wijze, diep de muziek in te trekken. Mechanische klankmatige eigenschappen zijn deze versterker totaal vreemd en dat spreekt sterk voor de geslaagde weg die Steve Sells en zijn team zijn ingeslagen. Een eerste ontmoeting die heel sterk naar meer smaakt! En u kunt het dit keer ook binnenkort helemaal zelf gaan beleven! Voor België is dat bij Alpha high-end op 6, 7 en 8 maart in Brasschaat en voor Nederland is dat bij Rhapsody in Hilversum op 20 en 21 maart.

Conclusie

Een eerste ontmoeting met een nu al geschiedenis schrijvende versterker, de Naim Statement. Dit keer gelukkig geen ongewenst bombast of sterke eigenschappen in één of slechts een paar gebieden, terwijl de rest wordt weggelaten. Nee, deze stereo voor- en twee mono eindversterkers in één passend concept, gaat voor het eremetaal. Oftewel een weergave waarbij alles perfect in evenwicht is en waarbij je ook nog eens op natuurlijke wijze heel veel informatie kunt waarnemen. Maar pas op, want ‘het beest’ kan zeker ook zijn tanden laten zien! Iets wat af en toe hoorbaar is bij meer eisenstellende muziek.

Maar ook dan blijft het eindresultaat keer op keer volstrekt egaal, met tonaal hooguit wat bewuste afronding en vloeiendheid in het tophoog en een vleugje prettige organische warmte en bezieling rond alle instrumenten. De meest treffende vergelijking vind ik die met een luxueuze sportcoupe voorzien van een beresterke V12 motor. En wacht eens even, die staat tijdens de demo ook bijna letterlijk naast de Statement! Ik heb het dan natuurlijk over de Bentley Continental Speed. Een auto die misschien wel het beste evenbeeld van het Statement concept belichaamt.

Allebei de producten zijn enorm kostbaar en roepen bij veel minder welgestelden mogelijk de vraag op waarom het toch allemaal zoveel geld moet kosten. Zelf zie ik dit eigenlijk toch anders. Vooral omdat de mens als wezen nu eenmaal altijd de gebaande paden wil verlaten en zich wil blijven doorontwikkelen. En wat is er buiten dat nu mooier dan met dit soort producten virtueel te kunnen tijdreizen en je onder te dompelen in het ultieme genot?