Camcorders: Echt gemaakt voor video

De camcorder is echt gemaakt voor video. Dat merk je dan ook direct. Het hanteren van de body, inzoomen, scherpstellen, de geluidsopname en de beeldkwaliteit zijn optimaal afgestemd voor het bewegende beeld. Ook valt de betere camcorder gemakkelijk uit te breiden tot nog meer creatieve en kwaliteit verbeterende mogelijkheden. Bijvoorbeeld een externe microfoon, verwisselbare objectieven, een hoofdtelefoon en filterhouder.

Een camcorder kan je tegenwoordig al voor een paar tientjes aanschaffen. Zelfs in het formaat Full HD. Iedereen snapt natuurlijk wel dat de fabrikant voor dit bedrag geen hoogvlieger in de markt kan zetten. Niettemin valt een dergelijke camcorder best nog te gebruiken voor videoclips op internet of in de social media.
Vanaf zo’n € 300,- tot € 400,- koopt de hobbyist al een best aardige familiecamera. Meer dan voldoende wat betreft uitstapjes, verjaardagen en leuke gebeurtenissen. Zelfs bij matig licht ziet het er nog best aardig uit. Alleen het geluid zou nog een stuk beter mogen. In de prijscategorie € 500,- tot € 1.000,- komen de middenklassers in het vizier. Camcorders die vooral ontworpen zijn om meer uit de videohobby te halen. Eigenlijk veel camcorder voor relatief weinig geld. Boven de duizend euro gaat het om het (semi)professionele segment van de markt voor camcorders. Opnamemachines voor de veeleisende hobbyist en de kleinere professionele gebruiker.



Waarop te letten bij het beeld?
De beeldsensor vormt niet alleen het hart van de camcorder maar is ook min of meer heilig voor de beeldkwaliteit. Het gaat bij de beeldkwaliteit niet om het aantal megapixels maar om de grootte van beeldsensor. Hoe groter het sensoroppervlak des te lichtgevoeliger en minder foutjes zoals beeldruis en het onderling elektronisch storen van de lichtgevoelige plekken op de sensorchip. Voor kritische beeldopnamen is de minimale sensorgrootte een ¼ inch of meer. Bij familiecamera’s is 1/5 of 1/6 inch ook heel bruikbaar.
In principe kan je met één beeldsensor volstaan. Duurdere camcorders hebben er drie: eentje voor elk van de basiskleuren Rood, Groen en Blauw (RGB). Dat geeft een betere kleurscheiding en helderheid bij matig licht.
De stroompjes opgewekt in de sensorchip gaan verder naar de beeldverwerkende elektronica (videoprocessoren en analoog/digitaal-omzetters). Hoe snel en nauwkeurig zijn deze elektronische circuits? Maken zij beeldfouten? Is de compressiefactor te hoog en het interne datatransport laag (aantal bits per seconde). Veel compressie en lage datarates verminderen de beeldkwaliteit. Lees de testen hier goed op na! Extra aandacht voor 4K. Te veel compressie en te lage datasnelheden doen de voordelen van hoge scherpte en betere kleuren te niet!



Waarop te letten bij het objectief?
De meeste camcorders hebben een vast objectief. Dan kun je er hoogstens nog een groothoek- of teleconverterlens voor monteren. Belangrijk bij de keuze van het vaste zoomobjectief zijn:
- Het zoombereik. Voldoende groothoek (24-28 mm kleinbeeld) tot 400 mm (achtmaal vergrotend) telewerking. Een te groot zoombereik gaat vaak weer ten koste van de optische kwaliteit.
- De lichtsterkte. Hoe lichtsterker, des te minder beeldruis bij weinig licht.
-  Hoe goed is de (optische) beeldstabilisator? Kan je uit de hand videofilmen?
- De scherpte, kleurechtheid, wel of geen overstraling of af donkering aan de randen.
En valt het objectief lekker te bedienen? Het draaien van de instelringen en gebruik van de zoominstelling bijvoorbeeld. Bij een lichtsterke camera en veel licht heb je grijsfilters (ND) nodig om overbelichting te voorkomen.
Verwisselbare objectieven bieden meer creatieve mogelijkheden en het kunnen afstemmen van de lens op de opnamesituatie. Ook kan je voor objectieven van een nog hogere kwaliteit kiezen. De zogenaamde primelenses zijn het summum aan optische kwaliteit. Zie verder ook de objectievenspecial in het vorige nummer.



Waarop te letten bij het geluid?
Het geluid (de audio) kan een ware valkuil zijn. Een simpel stereomicrofoontje dat bedieningsgeluiden op de camcorder en de gehele omgeving meepikt registreert zeker geen fraai geluid. Valt het volume handmatig te regelen? Anders heb je straks te hard overstuurd geluid of een te zacht geluid met veel ruis. Om het over het meenemen van windvlagen nog maar niet te hebben. Een aantal camcorders beschikt over intelligente audioprofielen (o.a. Canon) speciaal voor het opnemen van lastige geluidssituaties.
Gevorderde gebruikers kiezen vaak voor een externe microfoon. Dan kan je de microfoon op het soort geluid (interview, orkest, richtmicrofoon) afstemmen. Is daarvoor een aansluiting en welke dan (3.5 mm of nog kleiner, XLR) aanwezig. Hetzelfde geldt voor het controleren van het geluid met een hoofdtelefoon. Zit deze 3.5 mm uitgang ook op de camcorderbody?

Waarop te letten bij de bediening?

Ligt de camcorder lekker in de hand of tegen de schouder en kan je overal bij de knopjes? Werkt de bediening gevoelsmatig en intuïtief en vooral ook snel? Of moet je steeds op de camera kijken wat je doet. Zijn de menu’s logisch gestructureerd?
Een belangrijke kwestie is die van automatisch en handmatig. Bij het zorgeloos of snel willen videofilmen komt het automatisch instellen van de scherpte, belichting, contrast en het beeldkarakter goed van pas. Is er echter wel voldoende opnametijd dan wil de gevorderde filmer graag met de hand de finesses er uit halen. Selectief scherpstellen op de hand bijvoorbeeld.
De afstandsbediening is een verhaal apart. Er is keuze uit losse remotes en apps voor op de smartphone of tablet. En is de camera voorzien van WiFi voor gebruik in het thuisnetwerk?



Waarop te letten bij de accessoires?
Waarmee valt de camcorder verder uit te breiden. Een krachtiger accu waarmee je langer kunt door blijven filmen bijvoorbeeld. Of een geheugenkaart met een grotere capaciteit en datasnelheid.
Past er een externe microfoon of led-videolampje op? Ook belangrijk zijn het kunnen bevestigen van (effect)filters en voorzetoptiek. Statieven rigs en andere borst- of schoudersteunen zijn van belang voor het stabiel houden van de camera, panorama’s, time laps en macro. Aardig kan een ingebouwde projector zijn. Kun je overal de shots op een witte muur bekijken.



Waarop te letten voor de nabewerking?
Elke camcorder neemt in een bepaald formaat (= het coderen van video en audio) op. De opslag gebeurt op een geheugenkaart, hard disk, tape, schijf of intern camerageheugen. Dan rijzen er meteen twee vragen:
- Hoe krijg je het materiaal weer uit de camera?
- Valt het opnameformaat elders af te spelen en/of te monteren?
Het uit de camcorder krijgen is een kwestie van aansluiten of het medium uitwisselen. Let bij de aansluitingen vooral op HDMI en USB. Gewoon VHS en S-VHS heeft een lagere kwaliteit en FireWire is min of meer uit. Als je het medium uitwisselt is daar een geschikte afspeler of insteek slot op de computer voor nodig. Draadloze (WiFi-) koppeling naar de smart-tv, computer, tablet of smartphone is een andere optie.
Het montageprogramma en -computer moeten uit de voeten kunnen met het opslagformaat. Bijvoorbeeld MPEG of AVCHD. Let tegenwoordig ook op Full HD (2K), Ultra-HD (4K) en 3D. Kan de montagesoftware het opslagformaat lezen? Valt de camera wel op de computer aan te sluiten? En is het montagesysteem krachtig en snel genoeg? Zo niet dan kan dit allemaal voor flink wat teleurstelling en ongemak zorgen! En bij 3D is een speciale videokaart met bijpassende monitor gewenst.



Typen camcorders
Er zijn nogal wat verschillende typen camcorders verkrijgbaar. Wij zetten de belangrijkste categorieën op een rijtje:
- De recht opstaande/handgreep-modellen. Deze gebruik je rechtopstaand vanuit de hand. Doorgaans gaat het hierbij om de wat eenvoudiger snapshot- en (tough) action-camera’s. Voor vakantie, altijd op zak, familie en sport of actie.
- Handpalm-modellen. Zoals de naam al aangeeft past dit type camcorder in één hand. Lekker compact, licht, van redelijk tot goede kwaliteit en vriendelijk geprijsd. De beperkingen zitten hem vaak in de grootte van de sensor, het geluid (geen aansluiting voor een externe microfoon of hoofdtelefoon), weinig extra instelmogelijkheden en het vasthouden (beweegt gauw en kleine knopjes).
- Standaard camcorder. Aanmerkelijk groter van afmetingen, betere beeldschips, lichtsterk goed geluid, dikwijls ook handmatig te bedienen, meer groothoek en een top zoomlens, veel accessoires. Alle veel gebruikte aansluitingen en heel betaalbaar. Wel zwaarder doch ideaal voor de veeleisende hobbyist met een krapper budget. In de duurdere klasse ook met verwisselbaar objectief.
- Camcorder met draagbeugel. Dat zijn de compacte (semi)professionele modellen. Hoogwaardige zoomlens, ook geheel handmatig te bedienen (instellen op maat en smaak), XLR-aansluiting voor externe microfoons, perfect geluid en steeds meer verwisselbare objectieven. De camera voor de geavanceerde videohobbyist.
- Schoudercamera. De klassieke camcorder voor de professional. Komt grotendeels overeen met de draagbeugelcamera echter nu ook voorzien van een comfortabele schoudersteun. Door de grote uitvoering nog ergonomischer te bedienen en vrijwel elke instelmogelijkheid die je zou wensen.
- De box-systeemcamera. Een professioneel camcordersysteem waarbij de ‘bodydoos’ geheel op maat valt uit te breiden met verwisselbare objectieven, viewerschermen, microfoons, audioveldrecorders, Solid State opslagmedia en handgrepen. leverbaar onder andere van Canon, Red Blackmagic, Panasonic en Sony. De box-systeemcamera schiet vaak ook goede foto’s.