Sonus Faber Olympica II: Sweet spot

Ondanks de vaak klassieke en ambachtelijke wijze waarop bijna al hun producten in eigen huis worden vervaardigd, is de noord Italiaanse luidsprekerfabrikant Sonus Faber tevens een echt hightech bedrijf. In de nabijheid van het bedrijfspand is namelijk nog een tweede ander pand gesitueerd. Een onderkomen waar naast het bepalen van de grote lijnen voor alle merken van de Fine Sounds Group (Sonus Faber, Audio Research, McIntosch,Wadia), ook nieuwe technieken en modellen worden ontwikkeld. De Olympica serie vormt binnen het uitgebreide Sonus Faber assortiment, precies de overgang tussen enerzijds betaalbare series als Toy en Venere en anderzijds de bijzonder kostbare modellen uit de top Homage lijn. Het middelste model Olympica II, vormt daarbij op meerdere aspecten de ‘sweet spot’ binnen het complete Sonus Faber programma.



Wat het vorig jaar gehouden jubileum ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van deze bekende fabrikant ook al duidelijk aantoonde, is dat nieuwe Sonus Faber modellen nooit toevallig ontstaan. Ook bij de Olympica serie is duidelijk naar echte toevoegingen gezocht. Het begint al bij de oorsprong waarbij het wereldberoemde ‘TeatroOlympica’ als inspiratiebron diende. Dit oudste nog bestaande overdekte theater uit de Renaissance periode ter wereld, bestaat zelfs vandaag de dag nog steeds grotendeels uit dezelfde originele materialen en decors als tijdens de oplevering in 1585! Kroon op dit Sonus Faber project is absoluut het feit dat op het grote monumentale toneel, uit eerbetoon een paar Olympica III exemplaren staat opgesteld. Wie trouwens ook de rest van de prachtige oude stad Vicenza met een bezoek vereert, zal ontdekken dat ook veel van de andere Sonus Faber modellen sterk zijn geënt op deze inspirerende omgeving uit de klassieke oudheid.



Olympica II
Wat mij tijdens het bekijken van het complete Sonus Faber programma meteen sterk opvalt, is dat met respect voor bepaalde basiswaarden, zoals de bekende luitvormige kastvorm, er enorm creatief met variaties op dit thema is omgegaan. Zo toont de betaalbare Venere serie een bijzonder strakke en buitengewoon moderne vormgeving. Terwijl de verschillende modellen uit de Homage serie daarentegen veel meer een heel geraffineerde klassieke inborst bezitten. De Olympica serie zit er precies tussenin en komt op mij vooral rustig, voorzien van een sobere luxe en op prettige wijze wat meer ingetogen over. Zeg maar een serie die vooral bij ons nuchtere Nederlanders, goed op het netvlies over zal komen. Het knappe van deze styling is dat tussen al deze modellen en vormen, wel degelijk een duidelijke rode draad loopt en ze letterlijk allemaal vanaf het allereerste ogenblik als rasechte Sonus Faber modellen herkenbaar zijn.

De Olympica II is hoewel de kleinste vloerstaander uit deze serie, met maten als 105,5 cm hoog, 37 cm breed, 47,2 cm diep en 34 kg zwaar, toch echt wel een behoorlijk uit de kluiten gewassen systeem. Toch toont het model door zijn fraaie afgeronde vormen en het prachtig gevarieerde materiaalgebruik, in de praktijk helemaal niet zo groot. De luidspreker is namelijk naast zijn aanwezigheid, vooral een waar genot voor de zintuigen. Op de volledig met leder beklede Toy serie modellen na, is de verwerking en bewerking van het hout en leer van de kasten, één van de belangrijke handelsmerken van iedere Sonus Faber. Ook de Olympica serie vormt hierop geen uitzondering en triomfeert wederom met die unieke en ongekend goede afwerking. Een kwaliteitsbeleving en lust opwekkende uitstraling, waar maar heel weinig andere fabrikanten bij in de buurt weten te komen.
Zo zijn de gebogen MDF zijwanden voorzien van een werkelijk millimeters dik houtlaagje van echt walnotenhout. Ook zijn het met leer beklede boven en onder paneel uitgevoerd in de massieve variant van dit hout en is de spatiering tussen de verschillende banen uitgevoerd in licht maple.

Naast een natuurlijke walnootkleur, zijn alle Olympica modellen ook verkrijgbaar in een antracietkleurige variant waarbij de spatiering in zwart maple is uitgevoerd. Qua luidsprekerbezetting bevat deze 3-weg weergever op het eerste gezicht een tamelijk conventionele bezetting. Zo bestaat de tweeter uit een 29 mm softdome, terwijl de 15 cm midden unit en 18 cm woofer met conussen van papier zijn uitgerust. Maar schijn bedriegt, want de tweeter blijkt met zijn ‘gedempte Apex dome’, een samensmelting te zijn van een klassieke dome tweeter en ringradiator. Terwijl de midden unit op zijn beurt een aandrijfsysteem bezit wat is voorzien van een drietal koperen zogenaamde ‘Kellog/Goeller’ kortsluitringen rond de spreekspoeldrager. Een maatregel waardoor de vervorming fors kan worden verlaagd. De conus zelf bestaat tenslotte uit een mengsel van papierpulp, kapok, hennep en verschillende andere natuurlijke vezels. Hierdoor blijft het membraan stijf en licht, terwijl interne resonanties effectief worden gedempt.

De woofer is een directe afgeleide van het 23 cm exemplaar wat in de grensverleggende Aida word toegepast. De belangrijke opdracht was hier om een optimaal samenspel met de tweeter en midden unit te creëren. Dit doel is uiteindelijk bereikt door een sandwichconus te ontwerpen die een combinatie vormt van een zeer stijf synthetisch schuim en verschillende lagen cellulosepulp. Ook hier kiest Sonus Faber dus voor materialen die naast een hoge stijfheid ook goede dempende eigenschappen bezitten. Dit in tegenstelling tot de steeds vaker voorkomende exotische hard metalen membranen met hun extra aandacht behoevende resonantie verschijnselen. Dit alles is gemonteerd in een ‘Eddy Current gecontroleerde’ spreekspoel, die op zijn beurt kan bewegen in een langwerpig, lineair magneetveld. Hierdoor is de bescheiden ogende driver in staat veel energie te leveren, maar wel met behoud van controle. Het wisselfilter is een geoptimaliseerd amplitude-/fasegedrag ontwerp met overgangsfrequenties bij 250 Hz en 2.500 Hz. Het opgegeven rendement is 88 dB (2,83 V/1m) en de impedantie bedraagt 4 Ohm. 

Bijzonder basmanagement

Toch zijn we er dan nog steeds niet, want de Olympica serie bevat nog een opmerkelijke bijzonderheid. Het gaat daarbij om een langgerekte, asymmetrisch zijwaarts aan één zijde van iedere kast afstralende basreflexpoort. Nu heb ik in de afgelopen jaren vele vormen van basmanagement gezien, maar nog nooit verwerkt en benut zoals Sonus Faber dat in deze Olympica modellen heeft geïmplementeerd. In plaats van de gebruikelijke aan de voor- of achterzijde geplaatste (ronde) baspoort, is bij de Olympica modellen aan één zijkant per kast een langwerpige sleuf aangebracht. Een opening die aan de zijkant van de opening esthetisch is verfraaid, door een verchroomde metalen strip met uitgekiend perforatiepatroon en een gehoormatig opvallend breedbandige afstemming.
Vooruitlopend op het luistergedeelte kun je namelijk met je oren pal voor de sleuf een opvallend groot gedeelte van het hoorbare spectrum waarnemen en zeker niet alleen de lage tonen!

Samen met de bijzondere asymmetrische plaatsing, zorgt dit in de dagelijkse praktijk voor een aantal opmerkelijke voordelen – waarover later meer. Helemaal onderaan op het smalle achterpaneel, kom ik een bi-wiring aansluitpaneel tegen met zeer effectieve ‘custom made’ connectoren. Deze halve vleugelmoerachtige draaiknoppen, laten zich door hun speciale ontwerp bijzonder goed en vooral vast aandraaien. Iets wat de contactovergangen zeker ten goede komt. Als laatste is de kast voorzien van een dubbel uitgevoerd onderstel met bewust lange spikes aan de voorzijde en korte spikes aan de achterzijde. Mede door dit integrale onderdeel helt de kast op sierlijke wijze een van te voren gedefinieerd aantal graden naar achteren, en draagt daarmee bewust bij aan een optimaal tijd-, fase- en afstraalgedrag.



Luisteren
Mede door de nodige eigen ‘thuisluistersessies’ en indrukken opgedaan op beurzen en winkeldemo’s, kan ik zeggen dat ik inmiddels praktisch alle Sonus Faber modellen al wel minstens één keer en vaak zelfs meerdere malen, aandachtig heb kunnen beluisteren. Van de opmerkelijk energieke en letterlijk plezier makende Toy instapserie en de opmerkelijk volwassen en uitgebalanceerd klinkende Venere lijn, tot de zowel qua materiaalkeuze als weergave zeer bijzondere weergevers uit de prestigieuze Homage top lijn. De Olympica serie beschouw ik niet alleen qua prijsstelling, maar zeker ook qua uitstraling en klankmatige signatuur als een soort van stralend middelpunt. Vooral omdat alle drie de modellen de eigenschappen van de andere series grotendeels weten te verenigen en dat is goed nieuws!

Zo zijn er enerzijds nog altijd enkele van die mooie en aanstekelijke eigenschappen van deoorspronkelijke maar helaas veel te vroeg overleden Sonus Faber oprichter Franco Serblin  bewaard gebleven. Ik heb het dan over een heel herkenbare, duidelijk omlijnde expressieve presentatie in met name het middengebied, voorzien van een mooi verweven emotioneel gehalte. Maar ook is er die diepe sonore gedragenheid en natuurlijk gesloten tonaliteit die je tot voorheen alleen maar in de kostbare Homage representanten kon waarnemen. Zelfs de relatief compacte Olympica I monitor (€ 4.999,- exclusief de bijbehorende stands van € 999,-) weet bovenstaande eigenschappen al in volle glorie voor het voetlicht te brengen.

Het topmodel van de serie in de vorm van de III, weet hier vooral nog schaalgrootte, rijpheid, kracht en een schier eindeloze dynamiek aan toe te voegen. De Olympica II zit hier inderdaad zoals verwacht, precies tussenin. Bovendien heeft het ontwerp ook nog een geheime troef in handen, die je er aan de buitenkant niet vanaf kunt zien en dat is ‘muzikale magie’! Het blijft altijd leuk om met van die heerlijk vage begrippen te strooien, maar muzikale magie is toch echt één van de eerste aspecten die mij als eerste indruk bij het luisteren naar de II te binnen schiet.



Buizenversterkers
Eerste versterker die ik uitprobeer is mijn eigen referentie in de vorm van de nog immer buitengewoon goed en realistisch klinkende Unison Research Performance.Terwijl in een later stadium ook van de fraaie Audio Research VSi75, Prima Luna HP en Artephonos Ensemble Signature ontwerpen gebruik is gemaakt. Inderdaad allemaal buizenversterkers en dat niet zonder rede. Want al snel blijkt dat deze fraaie Italiaanse luidsprekers zich kiplekker voelen bij de bovengemiddelde dynamiek, snelheid en realisme van bovengenoemde buizenversterkers. Toch moet ik ook één belangrijke kanttekening bij de inzet van deze buizenliga plaatsen en die heeft met name te maken met de maximale laagexcursie van de woofer.

Zo moet bij bepaalde muziekstukken enigszins worden opgepast met zeer luid afgespeelde dynamieksprongen in het diepe laag. Dit vooral door een lage dempingsfactor die bijna alle buizenversterkers nu eenmaal kenmerkt en waardoor in dit geval de woofer niet voldoende onder controle kan worden gehouden. Bij 90% van de muziek maakt dat doorgaans niets uit, maar bij bepaalde muziekstukken moet hier toch wat extra aandacht aan worden besteed. Voor het overige is het vooral genieten geblazen en of het nu de indrukwekkend gelaagde moderne Jazz van Matthias Landaeus met zijn album Opening is (MA-Recordings M081A), de wervelende tangomuziek van SeráunaNoche met La Secunda (MA-Recordings M062A) of meester bandoneonspeler Alfredo Marcucci en zijn album A Life of Tango (Channel Classics CCS SA 21904) betreft. Keer op keer houdt deze Sonus Faber weergever de ziel, kleur en betrokkenheid van de gespeelde muziek, helemaal overeind. Daardoor is zeker met buizenversterkers de muzikale betrokkenheid zondermeer erg groot en denk je als luisteraar geen moment meer aan de techniek.

Iets wat ik zelf een enorme belangrijke eigenschap vind. Vooral omdat wat mij betreft te veel hedendaagse luidsprekerontwerpen de luisteraar vooral met een te hoge mate aan details, een meer oppervlakkige en vluchtige benadering en eigenlijk een te technische ‘hifi’ presentatie opschepen. Het lastige is dat deze benadering bij veel mensen door gewenning van alles wat ze de hele dag om zich heen horen, niet of nog maar amper opvalt. Maar een echt concertbezoek of het beluisteren van een luidsprekerontwerp wat nog wel een echte muzikale ziel en meer authentieke klankkleuren kan weergeven zoals deze Olympica II, laat dan al snel de schellen van de ogen of beter gezegd de oren vallen.

Of toch liever solid state?

Uiteraard heb ik het voor deze test niet alleen bij mooie buizenontwerpen gehouden, maar heb ik ook verschillende mooie transistorontwerpen uitgeprobeerd. Het gaat hier dan om de  handzame en zeer hoogwaardige Kharma Matrix 150 voor- en MP150 mono eindversterker, de robuuste en volbloedig klinkende Van den Hul The Emerald voor- en The Excaliber mono eindversterkers en de nieuwe en zeer veelzijdige Primare Pre60 voor- en A60 stereo eindversterker. Omdat ik er natuurlijk erg benieuwd naar was, is het eerste wat bij eigenlijk al deze vertegenwoordigers constateer, de verbeterde woofercontrole bij extreme dynamieksprongen in het laag. Want met geen van deze representanten komt de woofer meer tegen zijn eindaanslag en kan er indien nodig, op ’gewoon’ fors volume worden gespeeld. Vooral de zeer strak en naturel dynamisch klinkende PrimarePre60 en A60 combinatie, weet hier de nodige punten te scoren en weet ook op de overige eigenschappen zeer goed met deze weergevers te combineren.

Maar uiteraard zijn er nog veel meer andere combinaties mogelijk en wat dat betreft toont deze Olympica II zich van zijn beste zijde. Want neem een mooie, evenwichtige, verfijnde en dynamische versterker, die liefst ook over de nodige controle beschikt en je bent al zeer goed op weg. De grote veelzijdigheid van deze luidsprekers blijkt ook meteen wanneer ik als heerlijke ‘gouwe ouwe’ James Newton Howard & Friends (Sheffield Lab CD-23) van stal haal, de CD in het compartiment van het North Star Design 192 loopwerk leg en vervolgens ‘She’, ‘Borealis’ en ‘Amuseum’ draai. Zeker met krachtige en snelle versterkers als de Van den Hul combinatie en de beide Primare’s, gaat het dak er echt vanaf. Deze ook volgens hedendaagse maatstaven nog steeds prachtig door Bill Schnee geproduceerde instrumentale rock, staat namelijk bol van de pulsen en aanstekelijke muzikale energie. Het album stamt alweer uit 1984 en wat is het toch heerlijk om weer eens popmuziek te horen die niet verziekt is door dynamiekcompressie of andere nare bijeffecten.

Wat zijn we wat dat betreft de laatste 10 jaar ondanks de komst van hoge resolutie opnametechniek, toch enorm achteruit gegaan. Ook al is de specialiteit van eigenlijk iedere Sonus Faber om mooi geboetseerde klankpanorama’s met veel ambiance en gevoel neer te zetten. Op deze manier aangestuurd weten deze luidsprekers zeker ook raad met de enorme dynamieksprongen. Het nummer ‘She’ begint met heel fraai opgenomen ‘bar chimes’ (metalen staafjes die geluid maken door tegen elkaar te rinkelen), waarna vervolgens na enkele bekkenaanslagen een afgronddiepe bassynthesizer begeleidt door de nodige keyboard partijen en een snoeihard aangeslagen drumkit, dit auditieve spektakel completeert. Er is overzicht, er is ruimte, er is samenhang en een enorme betrokkenheid. Ook heerlijk om weer eens de typerende geluiden van een Yamaha DX7 te horen en de hoe goed de Olympica II’s in staat zijn om ondanks hun ietwat rondborstige en volle klankbalans, ook de timing helemaal in tact te houden! Hierdoor is het al snel swingen geblazen en wordt ik al na enkele ogenblikken volledig in de muziek getrokken.



Audiophile talk
Naast alle muzikale betrokkenheid en de gave om je met een passende aansturing daadwerkelijk in de muziek te trekken, valt er natuurlijk vooral op audiofiel gebied nog het nodige meer over deze Olympica II modellen te vertellen. Zo blijkt de onorthodoxe baspoort zeer goed zijn werk te doen. Met de poorten naar binnen gericht ontstaat er een zeer volle en krachtige laagweergave, die als ‘finishing touch’ wordt gecompleteerd door een grote intimiteit en coherentie. Met de poorten naar buiten gericht, ontstaat mijn persoonlijke voorkeur en wordt er een sneller, groter en luchtiger geluid gecreëerd. Een presentatie waarbij de weergave zich ook buiten beide weergevers openbaart en voor mij de illusie ontstaat dat ik meer in een zaal naar muzikanten zit te luisteren. Diepte- en hoogteafbeelding zijn trouwens ook dik in orde, hoewel deze Sonus Faber loten daarbij niet in staat zijn records voor deze prijsklasse te doen sneuvelen.

Maar een weergave die zich tot enkele meters achter de luidsprekers uitstrekt, is zeker bij een voldoende vrije opstelling vrij gemakkelijk te realiseren. Het hoge tonen bereik is daarbij mooi verfijnd, melodieus, transparant en volbloedig. Het middengebied sluit hier naadloos op aan en bezit een keurig in de hand gehouden lichte neiging tot prettige warmte en bezieling. Toch is het juist de Olympica serie die als eerste voorhoedeloper een brug slaat tussen het oude en nieuwe Sonus Faber geluid. Als het ‘oude’ geluid zie ik dan de zeer gevulde, warme, gloedvolle en bijna voluptueus aandoende Elipsa, Stradivari en Amati Futura, terwijl de toekomst met name wordt geïllustreerd door de zeer snelle en totaal geen energie vasthoudende Ex3ma monitor. De Olympica serie zit hier precies tussenin en zal daardoor zowel de oude fans van dit mooie merk als meer neutraal ingestelde luisteraars kunnen bekoren.



Conclusie
Om de zoveel jaar een compleet nieuwe serie modellen op de markt brengen is voor geen enkele serieuze fabrikant een eenvoudige opgave. Zeker als het om een merk gaat met een dermate ‘gewichtige’ historische achtergrond als het Italiaanse Sonus Faber. Maar gezegd mag worden dat onder leiding van industrieel ontwerper Livio Cuccuza en technisch hoofdontwerper Paolo Tezzon, dit werkelijk voortreffelijk is uitgevoerd! De vormgeving is zowel strak als klassiek en zo is ook de weergave. Een klanksignatuur waar iedereen nog steeds genoeg Sonus Faber genen in terug kan horen om zich bij dit merk thuis te kunnen voelen, maar die ook de ingeslagen richting van morgen al in bepaalde mate laat doorschemeren.

Ook erg goed is de universele inzetbaarheid van deze ‘sweet spot’ van het totale Sonus Faber luidsprekerprogramma. Dus van relatief kleine tot een behoorlijk grote ruimte en van een klassieke, warme en volle inrichting, tot een minimalistische moderne. Deze Olympica II luidsprekers draaien er hun hand niet voor om. Zowel neutraal getunde buizenversterkers als wat bezielend klinkende transistorbroeders, sluiten bijna even goed op het karakter van deze weergevers aan. Bij buizen krijgt u dan als bonus een nog beter gelaagd ruimtebeeld, diepere klankkleuren, een meer vloeiende totaalpresentatie en vaak net wat meer bezieling. Goede transistorversterkers daarentegen leveren doorgaans een nog iets strakkere en meer puntige presentatie, waarbij ook nog hogere afspeelvolumes met meer controle in met name het laag kan worden bereikt. Zo is er voor iedere luisteraar dus wat wils waarmee deze Olympica II gehoormatig, visueel als qua materiaalkeuze, tot de mooiste allrounders in zijn prijsklasse behoort!

Prijs
Sonus Faber Olympica II € 7.899,- per paar (Walnoot of antraciet)