Handige camerasteun: Rigs & borststatieven

De rig dankt zijn succes aan de opkomst van de videofilmende fotocamera. Met name geschikt voor de spiegelreflex (DSLR) en systeemcamera met een full frame of APS-C-beeldsensor. De rig voorziet hierbij in de mogelijkheden voor het bevestigen van viewers, geluidsapparatuur, handgrepen en geluidsapparatuur. Er ontstaat een universeel camerasysteem met alle optische mogelijkheden van de hoogwaardige fotocamera dat zich toch als een camcorder gedraagt.

Met de komst van de modulaire camcorders van onder andere Sony, Red, Canon en Panasonic voor wisselobjectieven plus aanvullende pro-accessoires en de nieuwe generatie van Blackmagic (Cinema Camera en Production 4K Camera) brak ook hier de videorig door. Sterker nog dit type camcorder is in feite ontworpen om optimaal vanaf een rig te functioneren. Al wat ouder is het borstatief, een stabiele beugel die de klassieke schoudersteun vervangt.



Ook op de smartphone
Een andere tak van de rigsport vormen de professioneel videofilmende smartphones. Na de iPhone volgden Sony, LG en Samsung al ras met voor video geschikte smartphones met 10 tot 20 megapixels op de sensor en verrassend goede beeldverwerking plus een niet tegenvallend objectief. Sony voert zelfs G-lenzen op de smartphone. Hoe goed een smartphone ook bij video en foto presteert, het hanteren is in vergelijking met een camcorder of fotocamera niet echt een pretje. Een rig verhoogt de ergonomie flink en maakt tevens het bevestigen van microfoons, licht en comfortabele handgrepen mogelijk.

Het volmaakte huwelijk
Een rig en camera vormen een perfect of juist een slecht huwelijk. Ondoordacht een rig aanschaffen omdat deze er indrukwekkend uitziet kan tot teleurstelling leiden. Dit omdat deze rig bijvoorbeeld niet bij de manier of doel van videofilmen past of dat de gewenste uitbreidingsmogelijkheden ontbreken. Bekende fabrikanten/merken van rigs zijn Cambo, Zacuto, Novoflex, Foton, Light craft, Anton Bauer, Rhino (ook voor GoPro actiecamera’s), Vocas, Manfrotto, ikan, Redrock, Benro en Lanparte.



Zacuto
Het rig- en statiefmerk Zacuto heeft een uitgekiende filosofie over hoe een rig dient te functioneren, uit te breiden valt en er ook nog eens goed uitziet. Bij Zacuto gaat het niet zomaar om een aardig schouder- of borststeuntje voor de videofilmer of fotograaf. Nee, het gaat om doordachte systemen, precies afgestemd op het beoogde gebruikersdoel en geheel op maat configureerbaar en uit te breiden. Kom daar bij diverse andere merken maar eens om. Die leveren een rig en dat is het dan. Probeert de gebruiker er dan later bijvoorbeeld een groter objectief op het rigframe te zetten dan is het vaak net tekort of uit balans. Zacuto voorziet gewoon in optionele langere rods (stangen), bevestigingsplaten en aanvullende accessoires zoals elektronische zoekers en zoekerschachten. Verder zijn de meeste Zacuto rigs heel degelijk, compact van bouw en grotendeels in te klappen. Natuurlijk betaalt de videofilmer voor een echte Zacuto wel een stuk meer maar dan heb je ook echt iets dat jaren meegaat en achteraf altijd nog aan te passen valt!



Verschillende modellen
Wij geven enkele voorbeelden van rig-modellen. Eerst van Zacuto. Het model Recoil laat treffend zien dat voor het videofilmen met de spiegelreflex helemaal geen grote stellage nodig is. Zacuto maakt hierbij slim gebruik van de schouder met een pad als steun, instelbare bevestigingsplaat voor de camera en een elektronische beeldschermzoeker (EVF) op de juiste afstand tot de ogen. Twee volledig instelbare handgrepen besturen de opnamerichting. In feite gewoon de functionaliteit van de schoudercamera gebruikt bij de nieuwsgaring (ENG). Vooral geschikt voor de Canon C100, 300 en 500.
De modellen Marauder en Enforcer behoren tot de zogenaamde Gorilla Kits voor de DSLR. Dat wil zeggen compacte rigs met heel flexibel verstelbare armen en handgrepen voor de spiegelreflexcamera. Opvouwbaar tot een relatief klein pakket dat zo in de video/fototas past. Er zijn twee gebruiksstanden:
1. Camera met LCD-viewvinder.
2. Vanaf de schouder met zoekerschacht. Heel geschikt voor camera’s met objectieven tot een gemiddeld telezoombereik.
Cambo’s HDSLR CS is een treffend voorbeeld van een modulair rigsysteem. Bedoeld voor de videofilmende DSLR en leverbaar als complete set met follow focus kit en basic mattebox. Het basissysteem voorziet in een prima instelbare schoudersteun, ergonomische handgrepen en een universeel lichtgewicht 15 mm rod-systeem met de bijbehorende klemmen.
De LanParte DSLR Professional Rig Kit PK-01 behoort tot het neusje van de rigzalm. Deze PK-01 versie bestaat uit twaalf onderdelen waaronder hoogwaardige ergonomische handgrepen, een flexibele baseplate, V-mount battery-pinch (Monteert de accu bovenop de rig. Kan meerdere apparaten voeden), HDMI-monitor met aansluitkabels, mattebox met twee filterhouders en licht afschermende flappen, follow focus en focus geer ring.
De Benro DV20C is een schoolvoorbeeld van duurzaam en licht. Het gaat om de combinatie van een DSLR Video Rig inclusief matte box voor videofilmen met de DSLR- of grotere systeemcamera. De DV20C is opgebouwd uit 15 mm carbonbuizen en wordt standaard geleverd met een Follow Focus. Met dit Follow Focus systeem kan je met hoge precisie scherpstellen. Op de witte ring zijn markeringen aan te brengen, zodat de cameraman hierop de focusstops kan aangeven.

Accessoires voor op de rig

Behalve het bevorderen van de ergonomische bestuurbaarheid van de camera heeft de rig tevens een belangrijke functie bij het bevestigen van accessoires. Daarvoor zijn universele klemsystemen en de dikte van de gebruikte stangen (rods) nauwkeurig gedefinieerd. Een aantal leveranciers van rigs voorziet zelf ook in de veelgebruikte accessoires maar er zijn ook veel onafhankelijke aanbieders in deze.
De belangrijkste om een rig te bevestigen accessoires zijn:
- Viewers (EVF) en zoekerschachten. Let op dat deze instelhulpen voor de beelduitkadering en scherpstelling nauwkeurig op de ogen en blikveld af te stellen zijn;
- Geluidsapparatuur in de vorm van externe microfoons, compacte mixers en audiofieldrecorders;
- Mechanische instelhulpen voor het bedienen van de scherpstel- en zoomringen van de objectieven;
- Extra handgrepen en (contra-)gewichten;
- Matteboxen voor filters en flappen om de lichtval te kunnen richten;
- LED-lampen;
- Extra batterijhouders.
Heb extra aandacht voor het gewicht en de totale hanteerbaarheid van de compleet aangeklede rig voor het gestelde opnamedoel. Onhandig en zwaar zijn al gauw een crime bij het schieten van reportages en langdurige opnamen.



Cages
Bij de term cages denk je onwillekeurig aan kooien. Het gaat echter meer om robuuste (beschermt tevens de gemonteerde camera) raamwerken waarbij de camera in het midden hangt. De gebruiker hanteert de cage door deze met beide handen (linker en rechter stijl) vast te houden. Er passen veel accessores op een cageframe. Een EVF, microfoon, mattebox, fieldrecorder, licht en externe accuhouders, of zelfs een Teleprompter (Datavideo). Ruimte genoeg. Het zwaartepunt ligt comfortabel in het midden. Een nadeel kan zijn dat de stellage al gauw groot uitpakt en dan onhandig in de weg zit.
Cages kan je snel op een statief plaatsen en er weer vanaf halen. Ook zijn er rod/railsystemen voor montage op een statief leverbaar. Een handgreep bovenop is heel handig om de opgetuigde camera te transporteren. Cages voor videofilmende fotocamera’s zijn onder andere verkrijgbaar van Movcam (voor Blackmagic), Zacuto, Filmcity, Arri en GoPro.

Borststatieven
Het verschil tussen het klassieke borststatief en een volledig uitgeruste ergonomische rig is niet zo groot. Het originele borststatief berust op een vorm van een harnas al of niet uitgebreid met een gyroscoop en/of contragewichten.
Zwevende statieven (steadycams), al of niet met borst- of schoudersteun, zijn bedoeld om het uit de hand filmen meer stabiel te houden. De cameraman hanteert de camera via het statief met de daaraan bevestigde handgreep.
De extra stabiliteit valt op verschillende manieren te realiseren:
1. Gewoon door het steunen tegen de schouder of borst. Een aantal modellen gebruikt stabiliserende gewichten die een beter zwaartepunt geven.
2. Duurder doch vrijwel perfect is het inzetten van een gyroscoop. Een zwevend statief met een gyroscoop kan net zo stabiel zijn als een driepoot. Zelfs als de cameraman daarmee loopt of de camera van positie verandert. Bekende merken van (zwevende) borststatieven zijn Flycam, Sachtler, Zacuto, GlideCam, Haque, Easyrig en Varizoom.



Rigs voor Blackmagic camcorders
De nieuwe modulaire camerageneratie van Blackmagic, de Production 4K en Cinema Camera, is in feite ontworpen voor optimaal gebruik op een rig. Zacuto levert hiervoor al een viertal systemen:
- De BMC Target Shooter. Een universele borst & schouderrig geschikt voor de Blackmagic Cinema, Production 4K en Pocket Cinema.
- De BMC Striker. Een borstrig met twee ergonomische handgrepen. De kijk afstand valt snel aan te passen en de baseplaat in een mum van tijd los te koppelen om de camera op een statief te kunnen plaatsen. Optioneel is een (draag-)hand greep voor bovenop de camera leverbaar.
- De BMC Stinger. Hierbij rust de rigsteunplaat op de schouder. Je bestuurt de camcorder via twee handgrepen. Het zoeker beeld gaat naar de aangehechte EFV (electronic viewfinder) met touchscreenfunctie.
- De Tripod Rig is ontworpen om de flexibele instelmogelijkheden van een camerarig over te zetten op een driepootstatief. Behalve het verschuiven van de camera en de hulpmiddelen voor focus en zoom kan je ook tot drie extra accu’s op de deze tripodrig plaatsen.

Welke rig?
Rigs zin er in alle maten en soorten. Maar waar nu precies op te letten bij de aanschaf van een rig? Dat zijn in het kort:
- De manier van videofilmen. Documentairemakers zijn meer gebaat bij een schoudersteun-oplossing. Voor korte en snelle shots zijn de Gorilla-uitvoeringen beter geschikt.
- De uitbreidingsmogelijkheden en flexibiliteit van het systeem. Let er ook op dat u de camera met basisplaat snel kunt wisselen tussen rig en statief als dat nodig is.
- De ergonomie, kwaliteit en beschikbaarheid van reserveonderdelen. Kortom het totale ontwerp.
- Het gewicht van de camera die op de rig gaat. In balans? Ook met een zwaarder/groter objectief?
- Zit de vestigingsschroeven altijd goed vast en zijn zij ook snel weer los te maken of te verstellen?



Rigs voor Canon C-serie
De Canon C100, C300 en C500 zijn ontworpen om optimaal met een bijpassende rig te kunnen functioneren. Uitgerust met ergonomische rig en aanvullende accessoires verslaat deze combinatie menig professionele camcorder. Een aantal fabrikanten heeft inmiddels geschikte rigs uitgebracht. Wat Zacuto betreft de al bij Blackmagic genoemde modellen. Redrock voert de ultraCage Black-series voor het bevestigen van handgrepen en accessoires en een combinatie van schouderrig met mattebox.