KNX: System integrator Koen van de Donk

Achter slimme woningen schuilen knappe koppen. System integrators zijn vaak het brein achter de slimme installaties die in een woning als één geheel functioneren en op afstand te bedienen zijn. Het zijn specialisten die luisteren naar de wensen en behoeften van de klant en daarbij de beste oplossingen in de markt zoeken. Ze smelten die samen tot één flexibel en solide systeem dat door de bewoners eenvoudig te bedienen is en dat optimale resultaten biedt als het gaat om comfort, gemak en besparingen. Een kennismaking met system integrator Koen van de Donk.

Koen vd Donk

Koen van de Donk is eigenaar van HEVAC Controls in Eindhoven. Hij heeft 19 jaar ervaring in domotica, klimaatregelingen en energiemanagement en geldt in de wereld van domotica als een vooraanstaand system integrator. Koen maakt woningen slim door gebruiksvriendelijke domotica-installaties te ontwerpen. Soms voert hij de projecten volledig zelf turn-key uit, maar vaak ook samen met collega-installateurs. Of het nu gaat om een luxe villa waarbij men zelfs de jacuzzi met de iPad kan aanzetten of de opritverwarming automatisch aanslaat bij vorst. Of een twee-onder-een-kap woning met sfeerverlichting en een alles-uit knop bij het verlaten van de woning. Koen heeft op elke vraag een degelijk antwoord. Zijn specialiteit is de koppeling van de elektrotechnische installaties en de klimaatinstallaties binnen één domoticasysteem, waardoor werkelijk alles in een woning of kantoor vanaf één plek te bedienen, te controleren en bij te sturen is. Iets wat niet iedere system integrator aandurft of -kan. “Een domotica system integrator moet van veel meer markten thuis zijn dan een elektrotechnisch system integrator of een werktuigkundig system integrator. Hij moet immers van beide werelden verstand hebben, van beide disciplines de beschikbare oplossingen en de mogelijkheden tot integratie kennen. En daaruit dan steeds de beste opties kunnen kiezen voor de specifieke wensen van de klant.”

Kasteel Biljoen in Velp met domotica van Hevac Controls

Duurzaam Passiefhuis
De één wil een duurzaam Passiefhuis, dat zo min mogelijk energie gebruikt door middel van slimme regelingen van licht en klimaat. De ander wil dat zijn minimalistische design-woning niet wordt ontsierd door een bataljon aan ‘domme’ lichtknoppen en wil dus alles via een iPad kunnen bedienen. Voor elk van die gevallen komt er een heel ander voorstel en ontwerp op tafel. “Voor de Passiefwoning zal je veel meer sensoren en meetinstrumenten moeten plaatsen, omdat de bewoners hun huis willen monitoren. Ze willen meteen als ze thuiskomen kunnen zien hoeveel energie ze die dag hebben bespaard. Ze gaan vaak voor de kunststof-tasters zodat ze extra budget hebben voor meettechnieken. Iemand die voor esthetiek gaat, interesseert het niet of veel minder dat er tien grafiekjes klaarstaan als hij thuiskomt. Die wil het nooit koud hebben en dus meer bewegingsmelders hebben, maar vindt het tegelijk wel belangrijk dat de vijverpomp ’s nachts automatisch uitschakelt omdat die lawaai maakt. Dit type klanten gaat juist voor hoogwaardige design-tasters aan de muur en een esthetische visualisering op de smartphone.”

Screenshot visualisatie Hevac Controls

Technisch expert en mensenkenner
Naast expert op het gebied van installatietechniek, ICT en meet- en regeltechniek, moet een system integrator ook een mensenkenner zijn. “Eigenlijk vooral dat laatste”, zegt Koen. “Want als een aanvraag via een installateur binnenkomt, calculeert men vaak voor de nog onbekende wensen van de opdrachtgever. Daarom vind ik het erg belangrijk om in contact te komen met de opdrachtgever. Met een kort gesprek kom ik erachter hoe iemand wil leven en wonen in zijn of haar nieuwe slimme woning en wat hij of zij belangrijk vindt. Dit gesprek realiseert ook kostenbesparingen. Ik vind dat elke woning met domotica de infrastructuur moet krijgen die voor elk type bewoner van toepassing kan zijn. Is het een stel met een kinderwens of wil men fijn en veilig levensbestendig gaan wonen in de woning. Een domotica-installatie draait vaak om maatwerk maar domotica kan zeker ook als ‘bulk’ een voorname plek in de woningbouw veroveren; helaas zien we dat laatste nog te weinig.”

Koen van de Donk wint KNX Professionals Award in 2011

Vertaling van de techniek
System integrators brengen dus latente behoeftes naar boven en ontwerpen daar systemen voor. Die adviseursfunctie en de wijde blik onderscheidt hen van installateurs die domotica-installaties maken, vindt Koen. “System integrators zitten veel meer in die adviesrol dan installateurs. Niet omdat installateurs dat niet kunnen, maar omdat de markt hen zo niet ziet. Zoals klanten ook luisteren naar een architect, wat betreft het ontwerp van een huis, zo luisteren klanten heel goed naar ons als het gaat om het ontwerp van hun installaties. Ze hebben één aanspreekpunt en leggen al hun wensen bij ons neer. De system integrator zorgt ervoor dat die worden omgezet in oplossingen. Wij hebben daarnaast een wijdere blik omdat we met grotere regelmaat beurzen en fabrikanten bezoeken, programmeerkennis bijspijkeren en nieuwe producten testen. We zitten bovenop de nieuwe technieken en mogelijkheden, want dat is ons vak. Terwijl een installateur vaak veel meer andere dingen aan zijn hoofd heeft.” System integrators zijn ook in wezen de vertalers van de techniek naar de ‘gewone man en vrouw’. Zoals voor het jonge stel dat na een rondje over de beurs Smart Homes duizelig thuis komt en door al die indrukken denkt: ‘dan maar niet’. Want iedere fabrikant zegt dat zijn product het beste is en alles kan. Maar hoe word je daar als leek wijs uit? “De ontwikkelingen gaan ontzettend snel en producten worden steeds complexer. Iemand moet die voor hen vertalen in hapklare taal. Zodat mensen gegrond de juiste keuzes kunnen maken”, zegt Koen. 

Niet te ver doordraven

Koen vindt dat het ook de taak is van een system integrator om mensen te beschermen tegen het te ver doordraven in techniek in huis. “Iemand die een duurzame woning heeft, wil zo veel mogelijk grafiekjes zien van verbruik en opbrengst van energie. Iemand die alleen het gemak wil van bediening op afstand moet je daar dus niet mee vermoeien. Je kunt wel tien keuze-scenes instellen voor verschillende soorten sfeerverlichting, maar als men het alleen wil gebruiken voor tv-kijken en dineren, moet je geen overdaad aan andere opties creëren die het navigeren in het menu alleen maar lastiger maken. Touchscreens, die raad ik meestal af. Want iedereen heeft wel een iPad en kan daar mee overweg. Voor het geld van een touchscreen kun je vijf iPads aanschaffen en je hebt er minder problemen mee. Er zijn te veel installaties gemaakt die te veel bieden waar een klant weinig aan heeft. Ook ik was in de eerste jaren niet in staat om nee te zeggen tegen een klant. Ik liet me puur leiden door de wensen van de klant. Nu zie ik in dat mensen het uiteindelijk alleen maar prettig vinden dat je hen in bescherming neemt tegen onnodige uitgaven en complexiteit.”

Project van Hevac Controls

Geld besparen
Zodra Koen een onafhankelijk ontwerp en bestek heeft gemaakt, kan de klant daarmee de markt op. Omdat alle artikelen al uitgebreid staan omschreven in het bestek, hoeft de woningeigenaar alleen nog maar op prijs en service te selecteren bij de offertes die hij binnen krijgt. “Het voordeel daarvan is dat je als klant niet eindeloos met verschillende uitvoerders om tafel hoeft om alle wensen keer op keer uit te leggen. Want iedereen ziet daarbij een andere invulling voor ogen, gebaseerd op eigen visies en vertrouwde fabrikanten. Er komen dus uiteenlopende voorstellen uit, waardoor de opdrachtgever appels met peren moet gaan vergelijken en door de bomen het bos niet meer ziet. Nu ligt hun wensenpakket al vast in een bestek en kunnen ze de verschillende offertes goed vergelijken.” Zo valt met het advies van een system integrator altijd geld te besparen. Aanvankelijk bij de kosten voor de uitvoering, maar uiteindelijk ook op energie vanwege de slimme regelingen voor de inzet van bijvoorbeeld verwarming en verlichting.

Links: Inbouw van een iPad met visualisatie en deur. Rechts: intercom door Hevac Controls.

Elektrisch slot met afstandsbediening
In zijn voormalige woning uit 1933 had Koen van alles geautomatiseerd: verlichting, verwarming, zonwering, zelfs de deur opent en sluit automatisch op afstand. “Weet je hoe prettig dat is? Hoe vaak verliezen kinderen hun sleutels en kunnen ze na school niet naar binnen? Of je zus staat voor de deur, maar ben je nog onderweg naar huis? Ik kan dan via de smartphone eenvoudig toegang verlenen tot de woning. Het is mij de investering meer dan waard geweest. Ok, onze oude woning is vooral in het begin een soort proeftuin geweest. Maar ook mijn vriendin zou nu niet meer zonder willen. ’s Avonds vanuit je bed op één knopje drukken en weten dat alles dan ook meteen uitschakelt. Het is echt ideaal.” Onze nieuwe woning, die wij nu aan het bouwen zijn, wordt een prachtig voorbeeld van de slimste woning. De buitendeuren kan ik straks ook via mijn Apple watch bedienen via mijn eigen domoticapakket HC Living.”

Villa met domotica van Hevac Controls

Integratie van Google en Apple
Koen vindt partijen als Google (Nest), Apple en Samsung interessante toetreders van de domotica-markt. “De nieuwe trend in domotica is een solide basisinstallatie op KNX waar je de gadgets van innoverende partijen als Nest en Apple in kunt integreren zodat de klant continu met de tijd mee kan en de installatie nog functioneler wordt.” Met zijn eigen visualisatiepakket HC Living komen deze producten naadloos in de App, zowel de rookmelder als ruimtethermostaat van Nest, zodat deze communiceren met de domotica-installatie op KNX. “We raken steeds meer gewend om te vegen tussen apps. Dus de muziek bedienen we via Sonos gewoon met een aparte app; waarom niet, want deze app werkt fantastisch! En de Apple watch kan best een aanvullend device zijn in de KNX-installatie om de voordeur of de garagedeur op afstand te openen. Fabrikanten komen meestal 1 à 2 jaar later met geïntegreerde oplossingen om bijvoorbeeld de opritpoort met de Apple watch te kunnen openen, maar wij system integrators maken er nu al slimme koppelingen mee. Door bruggetjes te leggen tussen het ene en het andere systeem.”


Villa met domotica van Hevac Controls

KNX enige open standaard
Bij het ontwerp van domotica-installaties, kiest Hevac Controls altijd voor KNX. Met dit protocol als basis voor de woningautomatisering heeft de system integrator de vrije keuze uit meer dan 350 fabrikanten die onderling met elkaar kunnen communiceren en toch stand alone kunnen blijven functioneren. Het protocol vormt de basis voor robuuste, tijdloze systemen die eindeloos zijn aan te passen en uit te breiden. Bij toepassing van KNX is er nog de keuze uit de uitvoering met twisted pair (het gewone kabeltje), het internetprotocol (IP) of draadloos (RF). Vooral bij renovatie kiest Koen steeds vaker voor draadloos. “De laatste anderhalf jaar durf ik daadwerkelijk voor draadloos te kiezen als het voor de klant de beste oplossing is qua budget en functionaliteit. De techniek heeft zich inmiddels bewezen, er is steeds meer aanbod in componenten en systemen en de compatibiliteit met andere systemen is enorm verbeterd, zelfs met klimaatsystemen. Bij draadloos hoeft er niet gehakt en gefreesd te worden. Het is dus goedkoper qua installatie, maar wel wat duurder als het gaat om de componenten. Als je het mij vraagt, is draadloos de toekomst. Maar veel installateurs en system integrators durven nog niet af te stappen van de oude, bewezen technieken.”


Villa met domotica van Hevac Controls

Zonder nazorg blijven functioneren
In 2011 won Koen de KNX Professionals Award voor een KNX domotica-installatie van een luxe woonboerderij, met alle mogelijke toeters en bellen die domotica te bieden heeft. Toch is dat niet het project waar hij het meest trots op is. Projecten waar Koen het meest trots op is, zijn - toevallig of niet - draadloos uitgevoerd. Een kasteel in Velp, een gerenoveerde woonboerderij in Nuenen en een volledig nieuw landhuis in Kronenberg. “Vooral omdat de afnemers blij verrast zijn met het resultaat en de werking. Ze kregen de functionaliteit van een duurdere bedraade domotica-installatie, maar door de draadloze uitvoering en een scherp bestek voor de helft van de prijs. Over het algemeen ben ik trots op mijn installaties omdat die zonder nazorg blijven functioneren op de degelijkheid van het KNX-systeem. En op installaties die ondanks de complexiteit achter de schermen heel eenvoudig te bedienen zijn.”

KNX als dé ‘system integrator’
KNX is de enige, wereldwijd erkende standaard voor woningautomatisering. Het is een communicatieprotocol waarmee apparaten en installaties van al bijna 400 fabrikanten wereldwijd met elkaar kunnen ‘praten’. Het gaat daarbij om uiteenlopende installaties; van verlichting, zonwering, verwarming, beveiliging, audio en video, tot slimme energiemeters en zelfs apparaten als wasmachines. KNX zorgt ervoor dat ze onderling dezelfde taal spreken. Daardoor kunnen ze in samenhang slim geprogrammeerd en aangestuurd worden. In plaats van talloze afstandsbedieningen en schakelknoppen door het hele huis, kan men via een KNX-systeem alles via één of meerdere touchscreens of iPads centraal bedienen en controleren. Maar dat kan ook op afstand, via smartphones en tablets.
Doordat zoveel fabrikanten wereldwijd deze standaard ondersteunen en in hun producten integreren, hebben gebruikers ruime keuzemogelijkheden. Al deze producten, van verschillende merken dus, werken moeiteloos met elkaar samen. Ze worden in de woning met elkaar verbonden door de groene KNX-kabel, IP-kabels of draadloze communicatie.