Ken Ishiwata demonstreert Special Editions

Marantz lanceert dit najaar speciale uitvoeringen van de PM-14S1-versterker en lanceerde de SA-14S1-speler. Dit zijn niet zomaar wat licht aangepaste toestellen, maar heuse Special Editions, die de dertigste verjaardag van de eerste SE van Marantz vieren. Wie ‘Special Edition’ zegt, zegt natuurlijk ook Ken Ishiwata: Marantz-goeroe en merkambassadeur. Op een show bij AudioExpert in Den Bosch troffen we de wereldberoemde ingenieur om hem wat vragen te stellen over de nieuwe apparaten en om deze in actie te horen.



Bijzondere of buitengewone edities van Marantz-toestellen zijn er al drie decennia. Wat ze speciaal maakt, is dat Ishiwata de toestellen aanpast en tunet zodat ze echt klinken zoals hij dat mooi vindt. Wie ooit een show van Ishiwata bijwoonde, weet dat de Japanner in de eerste plaats een enorme muziekliefhebber is. Hij streeft naar een geluid dat de luisteraar helemaal in vervoering brengt en onderdompelt in de muziek. Omdat ik al vaker Ishiwata heb horen presenteren, wist ik dat de show bij AudioExpert niet zou 
draaien rond het afratelen van technische innovaties of het benadrukken van het belang van een bepaalde condensator. Ken Ishiwata speelt vooral muziek en laat die voor zich spreken. 

Maar vooraf wilde ik toch wel weten waar het label ‘Special Edition’ nu vandaan komt. “De eerste verscheen dertig jaar geleden en kwam bijna per ongeluk”, lacht Ishiwata schalks. “Bij Marantz hadden we een probleem. We hadden een fantastische cd-speler met 4x-oversampling, maar de consument begreep de voordelen van die techniek niet. Toen kwamen de Japanners en lanceerden ze cd-spelers met 16 bit D/A-convertors. Ons toestel had er ‘slechts’ eentje van 14-bit, terwijl die 4x oversampling eigenlijk beter was. Maar het publiek dacht: 16 is beter dan 14. In één klap waren onze onverkochte spelers niets meer waard.”

Marantz Special Edition

Gelukkig toeval
Ishiwata zag een kans om die nederlaag om te buigen: “Het management en ik zaten in een restaurant in London, en er werd geklaagd dat er een magazijn met tweeduizend apparaten afgeschreven zou worden. ‘Wacht even’, zei ik toen, ‘we gaan ze niet weggooien’. Ik stelde voor dat ik die tweeduizend spelers onder handen zou nemen en zou tunen, en dat we ze daarna als limited editions zouden uitbrengen. Wat klopte, want we hadden er echt maar tweeduizend van. Ik stuurde één van de aangepaste spelers naar de pers en die was lovend. Voor dat je het wist, waren alle tweeduizend in twee weken weg.” Voor liefhebbers van hifi-geschiedenis: deze eerste limited edition was de Marantz CD-45. Marantz was toen nog, anno 1986, onderdeel van Philips. Inmiddels is het merk (na wat omzwervingen) goed ingenesteld bij de D&M Holding.

Ondertussen is Ishiwata de ‘brand ambassador’ van Marantz, wat hem vaak vooraan op een podium plaatst om over het legendarische merk te praten. En dat doet de in België woonachtige Japanse ingenieur heus niet enkel in de Benelux, haast hij zich te zeggen. “Neen, ik reis heel de wereld af. Ik doe deze show ook in andere landen. Maar ik vind het nog altijd heel leuk om nieuwe mensen te ontmoeten.” 

Hoewel er sinds die eerste limited edition CD-45 nog speciale edities volgden – onder andere in de vorm van KI-edities, voor ‘Ken Ishiwata’ – is een dertigste verjaardag toch iets speciaals: “We wilden iets bijzonders en we besloten om deze 14-reeks te doen.” Voor wie Marantz wat minder goed kent, de stereotoestellen aangeduid met twee cijfers behoren tot hun premium-lijnen. Hoe lager het tweedelige cijfer, hoe meer high-end. Momenteel geldt de PM11S3 als het allerbeste en krachtigste bij Marantz, terwijl de PM14 een versterker is die toegankelijke topkwaliteit biedt.

De special editions omvatten deze keer echter niet enkel een versterker (de PM14SE), maar ook een bronapparaat (de SA-14SE). Het slikt schijfjes, tot SACD’s toe, maar is bovenal ook een DAC en netwerkspeler in vermomming. “Tegenwoordig draait het niet langer rond discs, heel wat mensen downloaden ook. Dus dit apparaat kan ook aangesloten worden op een netwerk of aan een computer”, legt Ishiwata uit. “Voor deze special edition wilde ik dat hoge resolutiebestanden afgespeeld werden, naast de conventionele cd-kwaliteit.”

Bij zijn demo’s zie je Ishiwata vaak een laptop met digitale bestanden als bron gebruiken. Soms zijn het lossless FLAC-bestanden, soms DSD. Een analoge purist is hij dus niet, al is hij er zeker niet tegen. “Luister, mensen kunnen geen digitaal verstaan, wij hebben analoog nodig. Dus ook digitale bestanden moeten worden omgezet naar een analoog signaal dat door luidsprekers wordt afgespeeld. Dan draait het allemaal over een goede omzetting van digitaal naar analoog. Waarom we met digitaal werken? Gewoonweg omdat er geen analoge formaat bestaat waarbij de kwaliteit over tijd behouden wordt. Eigenlijk geven we een voorkeur aan analoog omdat je dan veel minder processing nodig hebt. Maar het gaat niet.” Dat Ishiwata als echte muziekliefhebber veel vinyl heeft staan, daar moet je niet over twijfelen. “Ik heb 8.000 lp’s of zo.”  

Marantz combinaties

Wat is speciaal?

“Veel consumentenelektronica wordt ontworpen naar een bepaald prijspunt. En dan is het zoals bij voetbal: voor een bepaalde prijs heb je een bepaald talent. Wat wij doen is zo’n product nemen en het bijregelen, aanpassen tot het echt blinkt. Zodat het een topteam wordt. Ik houd altijd de producten in de gaten en als ik een bepaald talent zie, dan haal ik het eruit en verbeter ik het verder. Zo komen de special editions tot stand. Het is echt zoals in de sport: wanneer je de getalenteerde spelers hebt, moet je ze nog goed laten samenspelen. Als je kijkt naar elektronische apparaten, dan vind je al gauw duizenden onderdelen in een behuizing. Je moet zorgen dat ‘het team’ goed samenwerkt, dat je harmonie bereikt. Dat is de sleutel. Er zijn clubs met peperdure spelers die toch geen wedstrijden winnen, omdat ze niet goed samenspelen. Dat proberen wij te doen. Eigenlijk is dat het geheim van Marantz.”

“Het heeft dus niet enkel te maken met de kostprijs van componenten, maar ook de vele tijd die nodig is om goed klinkende combinaties te vinden”, zegt Ishiwata. En ondanks zijn lange staat van dienst en het wereldreizen als merkambassadeur, is het matchen nog iets dat hij zelf doet. “Oh ja, zeker! Elk jaar brengen we nieuwe producten uit en ik luister naar ze allemaal. Ook de instapmodellen. Dat is altijd leuk, zelfs bij die goedkopere toestellen. Want daar ligt een echte uitdaging, vind ik: met een bescheiden budget toch iets exceptioneel te maken. Daar geniet ik van!”

Marantz is een merk dat voor veel audioliefhebbers synoniem voor een eigen ‘warm geluid’. Ken Ishiwata kan zich helemaal vinden in die beschrijving: “Die klank was er al bij de eerste Marantz uit de jaren vijftig en dat proberen we ook te behouden.” Of dat niet moeilijk was bij die overstap van buizen naar transistortechnologie, vraag ik me af? “Heel moeilijk, zeker in het begin. De kwaliteit van transistors was helemaal in het begin niet goed. Best problematisch.”

Marantz vult de ruimte

Om de soundstage te demonstreren, doet Ishiwata precies dat: muziek spelen. Eerst een opmerkelijk puur vocaal stuk, met stemmen die als instrumenten door de ruimte klinken, daarna gevolgd door de even ruimtelijk klinkende ‘Dead Already’ van Thomas Newmans ‘American Beauty’-soundtrack. Wat verrassender is dat Ishiwata een track selecteert uit de soundtrack van ‘Pirates of the Caribbean’. De Disney-film mag misschien niet je ding zijn, maar de orkestrale tracks zijn lekker bombastisch en laten goed horen waar de PM14SE en SA-14SE toe in staat zijn. Dat ook een swingende ritme geen probleem is, wordt ook bewezen met twee tracks geleverd door onwaarschijnlijke duo’s: Joni Mitchel en Herbie Hancock, en Tony Bennett en Lady Gaga.

Na afloop van de presentatie zie je veel glimlachende gezichten. Het is duidelijk dat Ishiwata’s stijl in de smaak valt bij bezoekers. Een aantal spreken hem ook aan en bewonderen de zilverkleurige special editions die hier gekoppeld zijn aan een set CM10S2’s van Bowers & Wilkins (“Die speakers passen heel goed bij deze versterker”, laat Ishiwata nog vallen.) “Ik kocht vorige week nog een Marantz bij AudioExpert, wel een lager model dan wat hier te horen was. En ik zag dat er deze show was, dus ik wou wel eens langskomen”, zegt Peter Stokman uit Den Bosch. Zijn zoon Stefan blijkt ook een Marantz-bezitter en kwam meeluisteren naar de Marantz-opstelling. “Dit klonk toch wel heel goed. We zijn onder de indruk. En het was fijn dat Ken Ishiwata een mooi verhaal bracht, zonder echt te verkopen. Ik wilde ook even de speakers horen.” 

Het is ook iets waar andere bezoekers achteraf zeer positief over zijn: Ishiwata onderhoudt en informeert, zonder er een verkooppraatje van te maken. Hij is een ambassadeur, geen verkoper. “Laten we het over geluid hebben. Het is ons beleid om nooit te zeggen: ‘We hebben de allerbeste klank’. Want het is een kwestie van smaak. Wat de ene goed vindt, vindt een ander niet goed. Als we allemaal dezelfde smaak zouden hebben, dan hadden we een echt probleem: dan worden we allemaal verliefd op hetzelfde meisje”, grapt Ishiwata. “Waar we voor moeten zorgen, is dat informatie juist wordt weergegeven, zoals de plaatsing van muzikanten in het klankbeeld. Bij onze Marantz 7C (een legendarische en inmiddels zeer gegeerde buizenvoorversterker uit de begindagen van Marantz, nvdr) had je al een fantastische soundstage. Die traditie proberen we altijd te respecteren.”