Review FiiO X7 – talentvolle muziekspeler

De X7 van Fiio is een heel bijzondere muziekspeler. Alle hi-resbestanden kunnen afspelen, DAC-functionaliteit én verwisselbare versterkermodules maken dit een voltreffer op gebied van draagbare muziek. Maar ook voor thuisgebruik is de X7 het bekijken waard.

We schreven het al vaker: wie Chinese merken enkel beschouwt als bron van tweederangs hifi, mist één van de belangrijkste trends in audio. Chinese namen als Fiio en HiFiman timmeren hard aan de weg om hun plekje in de audiowereld te veroveren, net zoals pakweg Huawei, Oppo en Xiaomi dat doen bij smartphones. Het recept bij deze jongens bestaat vaak uit de ingrediënten ‘meer dan degelijke kwaliteit’ gekoppeld aan een scherp prijspunt. Fiio heeft bijvoorbeeld de voorbije jaren compacte DAC’s en hoofdtelefoonversterkers uitgebracht voor mensen die een betaalbare audioupgrade zochten voor hun smartphone. Vorig jaar bekeek ik voor FWD ook de X1, een zeer gunstig geprijsde muziekspeler die voor amper 100 euro heel straffe dingen deed. De X3 (inmiddels aan zijn tweede versie) en X5 scoorden nog hoger bij heel wat audioliefhebbers. En nu is er de X7.

Wie alvast een blik wierp op de hele test, zag wellicht dat dit een behoorlijke lange tekst is geworden. Zoveel woorden voor een muziekspeler, is dat niet overdreven? Normaal zou die opmerking helemaal raak zijn, maar laat ik je nu al vertellen dat X7 allesbehalve een doodgewone muziekspeler is. Netwerkspeler, digitaal transport, externe USB-DAC… En dat zijn nog niet alle rollen die dit apparaat kan opnemen.

Het betere werk
Voor Fiio is de X7 nieuw terrein. Op verschillende gebieden zelfs, zowel qua software als positionering. Waar de andere FiiO-spelers ‘pure’ toestellen zijn met een eigen interface die enkel draait rond muziek beluisteren, is de X7 een speler op basis van Android die dankzij de keuze voor de Google-software veelzijdiger is dan zijn voorgangers.  

De X7 is daarnaast een blikvanger omdat het overduidelijk een premium-product is. Als je hem uitpakt, krijg je een gewichtig toestel in handen dat grotendeels uit geborsteld 6061-aluminium bestaat en heel fijn afgewerkt is. Ook het scherm is behoorlijk groot: 4 inch. Weliswaar verschijnt hier enkel een resolutie van 800 x 480 op, wat voor een smartphone nogal karig zou zijn. Maar voor een muziekspeler is het niet echt een kwestie. De ultrahoge resolutie van een iPhone of Android-vlaggenschip is hier onnodig en zou de batterij enkel nodeloos belasten.

Het scherm is uiteraard aanraakgevoelig, maar de speler bedienen doe je vooral met de drie knoppen aan elke zijkant. Een juiste keuze, want als je onderweg de X7 wil bedienen, dan kan dat net door die hardwarematige toetsen heel snel en zonder dat je het toestel moet bekijken.

Mee in de doos
Bij een premium-product hoort wat extra aandacht van de fabrikant – en dat heeft Fiio begrepen. Zo is de speler standaard uitgerust met een harde beschermfolie voor het scherm en bevat de doos nog twee extra protectors. Mijn testtoestel kwam ook met een case uit doorzichtig harde kunststof dat de zij- en achterkanten tegen krassen beschermt, terwijl de bedieningstoetsen toegankelijk blijven. De case maakt de X7 iets minder elegant, maar is waarschijnlijk een goed idee als je het apparaat mobiel gebruikt. Wat ik wel mis in de doos is een etui of tasje, dat had het pakket helemaal compleet gemaakt. De case en folie bieden samen wel aardig wat bescherming voor je kostbare speler.

Terwijl ik in de verpakking tuur, kom ik plots iets onverwacht tegen: een mini-schroevendraaier. Omdat ik de handleiding van de X7 nog niet gelezen had, was dat even wat opkijken. De torx-schroevendraaier is duidelijk bedoeld voor de twee schroefjes onderaan de X7, maar waarom zou ik ze willen losdraaien? Een paar minuten opzoekwerk onthult een bijzondere eigenschap van deze speler: je kunt hem door middel van hardwaremodules upgraden.

Aanpassen aan je noden
Het idee van een muziekspeler met verwisselbare hardware is niet helemaal nieuw – we zagen het al bij HiFiMAN – maar is toch behoorlijk zeldzaam. Het idee is dat je de muziekspeler door middel van gepaste hardware-upgrades geschikter maakt voor bepaalde hoofdtelefoontypes. Een zeer gevoelige in-ears is nu eenmaal iets helemaal anders dan pakweg een Beyerdynamic T1 van 600 ohm, en het is niet onlogisch dat je qua versterking voor de nodige aanpassingen zorgt.

Standaard wordt de X7 geleverd met een module die ontworpen is voor IEM’s en mobiele hoofdtelefoons. Op de planning staan modules voor veeleisende hoofdtelefoons (zowel medium-power op basis van de JRC MUSE02 op-amp als een high-powerversie met de TI LM49600 op-amp), evenals een versterkermodule met een gebalanceerde uitgang. Bij het ontwikkelen van de X7 betrok FiiO onder meer via het Head-fi.org-forum veel hoofdtelefoonliefhebbers. Tijdens die discussies werd gesuggereerd dat andere modules (bijvoorbeeld met een klank die meer richting buizenversterker gaat) wenselijk zijn, maar het is onduidelijk hoe concreet die plannen zijn. De drie modules die gepland zijn zouden rond 100 euro kosten. Wanneer ze verschijnen? “Mogelijk na het Chinese nieuwjaar”, wisten ze bij HDPHNS.com, de webwinkel die de X7 uitleende voor deze test. FiiO zou bovendien overwegen om de behuizing van de modules leeg aan te bieden aan derden, zodat zij eigen versterkermodules kunnen uitbrengen.

Dit aspect van de speler heb ik dus niet kunnen testen, al vind ik het wel heel intrigerend. Het is geen evidentie om een speler te creëren die echt alle hoofdtelefoons kan aansturen – en alleen daarom is de X7 met zijn modules behoorlijk toekomstgericht. Bij anders spelers los je dit probleem enkel op door er een extra mobiele hoofdtelefoonversterker bij te nemen, zoals bijvoorbeeld Sony’s PHA-3. Als er dan ook modules opduiken voor de X7 die inspelen op bepaalde klankvoorkeuren, dan krijg je een toestel dat voor een enthousiaste muziekliefhebber vol potentie zit om te ‘tweaken’ naar eigen smaak.

Alle hi-res
De modules zijn ongetwijfeld een heel interessant aspect, maar hoe zit het met de X7 zoals je hem in handen krijgt als je het toestel zo koopt? Het modulaire verhaal moet zich immers nog uitwijzen, maar gelukkig heb je uit de doos wél al een zeer competente speler.

Het lijkt nogal logisch dat de X7 over een hoofdtelefoonuitgang beschikt, aan de basis van het toestel. Het is nu eenmaal een digitale muziekspeler die vooral mobiel zal gebruikt worden.

Het premium-gehalte toont zich in de extra uitgangen die er present zijn: een 3,5 mm jack bovenaan de X7 die zowel als analoge als digitale coax-uitgang kan dienen. Naast het vervullen van je mobiele noden, kan deze FiiO dus ook een bron zijn voor een hifi-set of voor een audiosysteem in een wagen. Omdat de mogelijkheid present is om audio digitaal uit te lezen, is de X7 combineerbaar met een DAC die je al hebt staan. Maar eigenlijk is dat pas de moeite als je echt goed materiaal bezit, want FiiO bouwde in de X7 de hoog aangeschreven 8-kanaals ESS Sabre 9018S-chip in. Eén voordeel heb je hierdoor meteen: de X7 speelt nagenoeg elk muziekformaat af, tot hi-res bestanden in PCM-formaten (tot 384 kHz en 24-bit voor APE, FLAC en ALAC, met WAV kan je nog tot 32-bit reiken) en DSD128 toe. Lossy bestanden zoals MP3 en AAC spelen uiteraard ook, maar doe jezelf een plezier en rip je cd’s gewoon opnieuw naar een lossless formaat. Het enige formaat dat ik me kan inbeelden dat niet afspeelt is DSD256. Maar buiten een zeldzame meesterlijke opname van het Noorse 2L-label kom je die bestanden toch maar zelden tegen.

Een high-end DAC is mooi, maar wat met Android? Out-of-the box beperkt deze namelijk de audio-output en wordt sommige hi-resaudio gedownsampled naar een niveau dat de minste problemen oplevert voor muziek-apps. Daar is een belangrijke rol voor de FiiO Music-app weggelegd, want deze app kan wel een originele stream richting de DAC sturen.

Nu ook een DAC
Net op het punt dat ik de X7 terug naar HDPHNS.com wou sturen, rolde er een belangrijke software-update binnen die alweer een nieuwe functie toevoegde. Sinds die firmware-versie 1.8 kun je de X7 namelijk als externe DAC gebruiken voor een computer, als hij via USB met de pc of Mac verbonden is. Een interessante optie, zowel om bestanden op je computer aan een betere kwaliteit te beluisteren op een hoofdtelefoon én om via de line-out een versterker en speakers te voeden met muziek.

Gebruik je een Mac, dan hoef je zoals bij de meeste DAC’s zelfs geen extra drivers te installeren. Windows-pc’s vragen iets meer werk als je hi-resaudio wil beluisteren, maar veel meer dan een softwaredriver installeren is het ook niet. Klein minpuntje: om de DAC-modus in te schakelen moet je het juiste menu ontdekken, iets dat zelfs voor iemand die al tientallen Android-apparaten heeft getest wat zoekwerk vroeg. Maar goed, als je de aan-knop eenmaal weet te lokaliseren, is dat probleem van de baan.

In gebruik

Beschrijven wat de X7 allemaal kan is een hele brok. Gelukkig is deze speler in de praktijk helemaal niet zo ingewikkeld. Omdat de interface gebouwd is op Android komt de gebruikerservaring zelfs vertrouwd over, maar wel wat complexer dan bij een speler die een ‘pure’ interface enkel gericht op muziek heeft. Die complexiteit kun je echter ook vertalen als flexibiliteit, want met een klein beetje moeite kun je apps installeren (zoals Qobuz en Tidal) van streamingdiensten. Niets houdt je tegen om ook apps zoals Twitter of Facebook aan te brengen, maar daarmee doe je afbreuk aan de essentie van een digitale speler, zijnde een ervaring die helemaal gericht is op het beluisteren van muziek. Zonder de zoveelste notificatie van een like op Facebook. De X7 gebruikt een relatief oude versie van Android, wat op zich geen probleem is. Maar toch hoop ik dat Fiio op termijn voor een update zorgt, want Android 6.0 heeft een aantal verbeteringen die goed zijn voor de autonomie. Met zijn batterijduur van 8 uur is de X8 op dat vlak geen hoogvlieger, al raak je er wellicht wel een werkdag of een vliegreis mee door.

Het ingebouwde geheugen van 32 GB (reëel heb je circa 28 GB) vullen is een kwestie van de X7 met een USB-kabel aan een computer te hangen en de nodige bestanden te verslepen. Begin je met DSD-bestanden of PCM-bestanden met heel hoge samplingrates, dan loopt het geheugen snel vol. Best een extra microSD-kaart aanschaffen – veel kosten die niet – en die in de geheugenkaartsleuf stoppen in dat geval. Zo kan je het geheugen tot over 200 GB pompen, genoeg voor zelfs een vrij uitgebreide muziekbibliotheek.

Fiio Music
Omdat de X7 Android draait kun je altijd zelf een favoriete muziekspeler-app aanbrengen. Neutron of Poweramp bijvoorbeeld. Maar de meegeleverde Fiio Music-app is op zich een prima keuze. Het uiterlijk is wat sober en donker, maar voor de rest zit de app goed in elkaar. Vanuit het hoofdscherm raak je snel bij de muziekcollectie op de X7 of zoek je muziek op DLNA-bronnen, zoals een NAS. Met een tik op het scherm raak je ook meteen bij favorieten, recente liedjes en meest gespeelde tracks. Het enige wat je zou kunnen opmerken is dat je soms een paar keer meer moet tikken om bepaalde menu’s te bereiken. Omdat FiiO Music bijvoorbeeld niet onthoudt dat je graag je muziek per artiest bekijkt, moet je bij elk nieuw gebruik opnieuw overschakelen van een opsomming van liedjes naar de artiestenlijst. Toegegeven, het is een actie die nog geen seconde van je tijd vereist, maar een paar tweaks zoals deze zouden de interface net iets beter maken. Dat gezegd zijnde reageert Fiio Music lekker soepel en kom je snel bij de muziek die je zoekt. Het biedt ook handige extra’s, zoals een 10-bandsequalizer die je vrij fijnmazig kan aanpassen.

Uitgebreid getest
Net omdat de X7 zo ongelooflijk veelzijdig is, vroeg het testen wel wat tijd. HDPHNS.com leverde met de X7 de Fiio EX1-in-ears mee, maar ik combineerde de speler eveneens met de Audio-Technica CRK10, Audioquest Nighthawk, HiFiMAN HE-400i en zelfs een Sennheiser HD650 (dat met een impedantie van 300 ohm best uitdagend is voor een mobiel toestel). Ondanks dat de meegeleverde versterkermodule op papier gericht is op hypergevoelige IEM’s, werkte het ook vrij goed met meer veeleisende hoofdtelefoons. Ok, die HD650 kon echt wel wat meer gebruiken en klinkt waarschijnlijk veel levendiger met de hi-power module die nog moet verschijnen. Maar wat mij betreft kan je met de X7 in standaardconfiguratie al ver raken. De hoofdtelefoonuitgang op de X7 is sowieso heel zuiver en ruisvrij, wat je bij goede in-ears echt merkt.

Ook als ik hem inzette als externe DAC voor mijn iMac kwam de X7 sterk uit de hoek. Bij het beluisteren van de ‘Star Wars: The Force Awakens’-soundtrack klonk die bekende ‘Main Title’ (op dit album naadloos gevolgd door ‘The Attack on the Jakku Village’) van John Williams op de HE-400i heel dicht bij perfectie qua dynamiek en de openheid van het klankbeeld. Ik waande me meteen weer in de bioscoopzaal. Het is een prachtige opname met veel bombast, maar eveneens met delicate, fijne toetsen (zoals bij ‘Rey’s Theme’) die de DAC van de X7 foutloos aanleverde. Ook analoog aangesloten via de line-out met een Marantz PM11S2 en Teufel Ultima 800 Mk.II-speakers verraste de X7 aardig. Het is geen conventionele toepassing, dat is waar, maar als bron kan hij echt wel dienen. Dat is zeker zo als er in de toekomst een Bluetooth-afstandsbediening verschijnt en een dock, zoals Fiio gesteld heeft. In de opstelling met de Marantz-versterker vergeleek ik ‘Roscoe’ van Midlake eerst op de X7 en daarna op een Marantz NA8005-speler, en hoewel er verschillen waren (de NA8005 is net iets voller in het laag bijvoorbeeld, de X7 meer aanwezig in het hoog en met een minder krachtige analoge output) gaapte er geen enorme kloof tussen de twee.

Eén advies wel: je kunt de X7 in volle Android-modus of in een Music Only-modus. Kies die laatste of schakel de WiFi uit in de eerste, want in Android-modus merk je af en toe een licht storende volumedaling als er een notificatie van het besturingssysteem binnenrolt. Music Only spaart de batterij iets meer.

Conclusie
Met de X7 betreedt Fiio een segment waar al een aantal andere indrukwekkende spelers present zijn. Sony met zijn NW-ZX100 bijvoorbeeld, maar ook Astell & Kern met zijn AK Junior. Die toestellen zijn eveneens mooi afgewerkt en zelfs wat compacter dan deze forse Fiio. Maar wat de X7 echt laat opvallen is de mogelijkheid om hem te upgraden met nieuwe versterkermodules, de analoge/digitale line-out en de DAC-functie – eigenschappen die je voorheen enkel op duurdere spelers tegenkwam.

Blijft natuurlijk de vraag of je nood hebt aan een speler aan dit prijspunt. Laten we eerlijk zijn: het antwoord is “neen” als je muziek beluisteren niet serieus neemt en als je niet beschikt over een (of meerdere, want zo zijn hobbyisten) betere hoofdtelefoon. Wil je wel een premium-speler die werkelijk alles afspeelt, onwaarschijnlijk toekomstgericht is, kan dubbelen als DAC, inzetbaar is als bron in een hifi-keten, en heb je geen nood aan een autonomie van langer dan een stevige werkdag, dan is de X7 een uitstekende keuze.

Fiio X7
€ 799 hdphns.com