Review: Well Tempered Lab Simplex draaitafel

De juiste combinatie

Eenmaal eerder stond er in de grote luisterruimte een draaitafel van voormalig aerospace engineer William Firebaugh. Dat was ongeveer vier jaar geleden en toen ging het om de Amadeus GTA. Ditmaal staat het instapmodel van deze ontwerper centraal. Of liever gezegd; de combinatie van die Simplex draaitafel met de RIAA phono voorversterker, het TLC MM element en de optionele voeding DPS. Een totaalpakket dat importeur Latham tijdelijk voor een speciale prijs aanbiedt.

Een eerste blik op deze draaitafel maakt al direct duidelijk wie de ontwerper/fabrikant is. Het minimalistische ontwerp, de matzwarte kleur, de vier in de MDF plinth verzonken squashballen waarop de draaitafel rust, het siliconenbad met de daarin drijvende golfbal waaruit de met zand gevulde aluminium armbuis steekt, de rigide eenheid van armbuis en headshell, de originele ophanging van de arm en de manier waarop de azimuth ingesteld kan worden. Alles ademt de volstrekt unieke en eigenzinnige wijze waarop Firebaugh aankijkt tegen het creëren van een optimale, storingsvrije weergave van in vinyl groeven opgeslagen muziek.

Alle onderdelen en overgangen die het minieme signaal van het element negatief zouden kunnen beïnvloeden en die zich bevinden tussen het element en de rca connectoren waar het signaal de draaitafel verlaat zijn onder de loep genomen en vanuit een geheel ander gezichtspunt benaderd dan voor de meeste andere ontwerpers van draaitafels geldt. Tijdens mijn voornoemde test van de Amadeus GTA, inmiddels leverbaar in een mk II versie met daarop de nog verder verfijnde LTD arm, was al gebleken dat hij daar uitstekend in geslaagd is en tijdens de luisterperiode blijkt dat eenzelfde resultaat eveneens mogelijk is met zijn instapmodel.

De links achter in de plinth geplaatste DC servo motor wordt door middel van schuim ontkoppeld van de drie centimeter dikke MDF plaat. De dunne snaar (0.004 mm dik) voor de aandrijving van het plateau kan in twee verschillende groeven rondom de pulley worden gelegd; iedere keer wanneer gewisseld moet worden van toerental (33,45) dient dit dus met de hand te gebeuren. Aan de achterzijde van de draaitafel zitten een tuimelschakelaar voor het aan/uitschakelen van de motor, aansluitingen voor de voeding, twee cinchbussen voor de interlink naar de phono voorversterker en de aardeaansluiting. Voor diegenen die het op- en afstellen van hun draaitafel niet overlaten aan de dealer is er de mogelijkheid om de snelheid aan te passen en de onderdelen van de arm en armophanging minutieus in te stellen. Bij het testexemplaar was alles door de importeur afgeregeld en dat heb ik zo gelaten.

Na verwijdering van het draaiplateau is te zien dat het op een Teflonbasis rustende plateaulager niet, zoals gebruikelijk, in een ronde cilindervormige bus draait. In plaats daarvan is gekozen voor de vorm van een driehoek. Daardoor maakt het ’zero tolerance’ lager onder invloed van de spanning van de snaar op twee punten contact met zijn behuizing. Wat verder opvalt is het in twee delen uitgevoerde contragewicht waarmee het mogelijk wordt om elementen met uiteenlopende gewichten te monteren.

De draaitafel wordt geleverd met een standaardvoeding. Deze is tijdens de testperiode slechts kort in gebruik geweest. Niets ten nadele van deze voeding, maar met de optionele DPS voeding wordt de toch al goede gelijkloop van de motor nog verder verbeterd. Het beeld stond al als een huis maar nu lijkt dat huis gebouwd te zijn op rotsen. Tijdens één van de latere luistersessies werd dit nog eens extra geaccentueerd toen de DPS nog eenmaal kortdurend door de standaardvoeding vervangen werd. Maar een mens went nu eenmaal snel aan luxe en na één stuk pianomuziek - een gymnopédie van Satie, uitgevoerd door Reinbert de Leeuw op een oude Harlekijn lp - keerde de DPS terug om daarna zijn plek niet meer af te staan.    

Well Tempered Lab Simplex: traditioneel

Traditioneel

Zo eigenzinnig als de draaitafel oogt, zo traditioneel (in de goede zin van het woord) in verschijning zijn op het eerste gezicht het MM element, de phono voorversterker en de optionele voeding. Bij het ontwerpen van deze componenten heeft Firebaugh nauw samengewerkt met Dynavector, het Japanse merk waarmee hij al jarenlang een vruchtbare samenwerking heeft. Well Tempered Lab draaitafels en Dynavector elementen en phono voorversterkers zijn als het ware voor elkaar ontworpen en het is dan ook niet voor niets dat ze in de praktijk vaak met elkaar worden gecombineerd. 

De DPS voeding kan, naast de motor van de draaitafel, ook bijvoorbeeld een Dynavector Phono voorversterker van stroom voorzien. Tijdens deze test hebben de draaitafelmotor en de RIAA Phono voorversterker hun stroom via de DPS gekregen. Gevraagd naar eventuele bijzonderheden van deze RIAA Phono meldt Ken Higibottom van Well Tempered Lab (New Zealand) desgewenst dat het gaat om een eenvoudig ontwerp van de hand van mr. Liu Shiu van Opera Audio Co. Dezelfde man die medeontwerper geweest is van de eerder genoemde LTD toonarm.

De RIAA is uitsluitend geschikt voor MM elementen, zoals het eigen TLC MM element, of High Output MC elementen zoals de Dynavector 10X5. Voor Low Output MC elementen zou bijvoorbeeld terug kunnen worden gegrepen op een Dynavector P75 mk III Phono voorversterker. Bij het ontwerpen van het in deze test gebruikte TLC element zijn niet alleen Well Tempered Lab en Dynavector betrokken geweest. De derde grote analoge naam die zijn aandeel geleverd heeft is het Japanse Nagaoka. De TLC is afgeleid van het al jaren bekende en door veel analoogliefhebbers gewaardeerde Nagaoka MP150 element. Iets wat in zijn uiterlijke verschijningsvorm nog te herkennen is, ook al heeft de vertrouwde groene kleur dan plaats gemaakt voor zwart.

Net als de MP150 wordt de TLC ook bij Nagaoka gefabriceerd. De belangrijkste invloed van Well Tempered Lab op het ontwerp is de modificatie van het dempingmateriaal dat het cantilever omgeeft. Wat is verder nog van belang? Net als de Nagaoka heeft hij een cantilever met lage massa en een elliptisch geslepen diamant als aftaster. Naaldkracht ligt tussen 1.5 en 2 gram, afhankelijk van de massa van de arm. Bij het testexemplaar was de naaldkracht door de importeur ingesteld op 2.0 gram. Het uitgangsvermogen is 4,5 mV.

Testomgeving

In de grote luisterruimte vindt de Simplex een tijdelijk plekje op het gemodificeerde Creaktiv audiorack. Alle Well Tempered Lab onderdelen betrekken hun stroom van dezelfde aparte audiogroep waar ook mijn eigen analoge referentiebron - de TW Acustic Raven Two draaitafel en de ASR Basis Exclusiv Phono voorversterker - op aangesloten zijn.  Een tweede audiogroep voorziet de mono eindversterkers van Pass Labs van stroom terwijl de passieve voorversterker Music First Audio Classic V2 uiteraard geen aansluiting heeft op het stroomnet. Voor- en eindversterkers zijn onderling gebalanceerd verbonden met de recentste versie van Van den Hul’s D102 mk III interlink terwijl de Simplex, de RIAA en de MFA Classic V2 onderling met elkaar verbonden zijn door John van Gent interlinks. De laatste weg die het signaal aflegt naar de Harbeth SHL 5 Plus luidsprekers geschiedt via Triple M luidsprekerkabels.  

Well Tempered Lab Simplex: conclusie

Luisteren

Natuurlijk is de klank die doorgegeven wordt aan de voorversterker een combinatie van karakteristieken van de draaitafel, de arm, de phono voorversterker en de gebruikte bekabeling. Maar sec naar het element kijkend ben ik met mijn eigen Lyra Delos MC element gewend aan mooi ver doorlopende hoog en laag informatie. Terwijl ik bij een MM element altijd weer bang ben voor een verminderde dynamiek en gebrek aan oplossend vermogen. Aan de andere kant kan de vloeiendheid en eenheid die een MM element kenmerken vaak heel meeslepend werken.

Wanneer ik tijdens één van de eerste luistersessies een recente lp van STS Digital draai - de live opname van Tango Extremo door Tango Extremo - word ik blij verrast door de dynamiek die in deze opname van Fritz de With gevangen zit. De Simplex/RIAA/TLC/DPS combinatie doet in dit opzicht niet onder voor de Raven Two/Basis Exclusiv/Delos combinatie en dat is een groot compliment voor de geteste set. De hoog informatie loopt mooi door en het geheel heeft een prachtig ‘smooth’ karakter over het gehele frequentiegebied. Bijvoorbeeld heel mooi naar voren komend in het laatste nummer van kant A. Sarabande in een arrangement van Ben van den Dungen begint met een gestreken bas van Marc van Rooij die het kippenvel op mijn armen tovert.

Kenmerken die iedere keer direct in het gehoor springen zijn de strakke, snelle en vloeiende weergave. Ze komen bijvoorbeeld erg mooi naar voren tijdens het draaien van een 180 gram lp van het Duitse Stockfisch label. Ierse volksmuziek van Beoga, live opgenomen in de Stockfisch Studio. ‘Trolleyed’ klinkt niet alleen vloeiend maar ook meeslepend en muzikaal; pace, rhythm & timing zijn dik in orde. Zozeer zelfs dat ik de gehele eerste kant draai. Mooie klankkleuren zijn mijn deel. Solide bas en heerlijke fluweelzachte hooginformatie.

Gedurende de testperiode verheug ik me regelmatig over de pure klank van het signaal en verbaas ik me tegelijkertijd over de mooie prijs/kwaliteit verhouding van deze combinatie van Well Tempered Lab componenten. Ook een oude Living Stereo lp, opnieuw verdoekt door het Duitse Speakers Corner Records, laat de kracht van deze combinatie horen. Peter Gunn, muziek voor een NBC detective serie gecomponeerd door Henry Mancini, laat alle rijkdom aan klanken horen die een groot orkest neer kan zetten. De dynamiek, de natuurlijke instrumentale klanken, pace, rhythm & timing, ze maken dat ik opnieuw de gehele lp kant draai. En uiteindelijk is dat het grootste compliment dat ik deze Well Tempered Lab combinatie kan maken; het is steeds opnieuw moeilijk om te stoppen met luisteren.

Ook wanneer ik met het debuutalbum van Kingfisher Sky, getiteld ‘Hallway Of Dreams’, een totaal ander genre muziek draai. Ik twijfel er niet aan dat ook de fans van deze Nederlandse progressieve metal-/gothic metalband uit Den Haag de weergave op deze Well Tempered Lab combinatie zeker zullen kunnen waarderen. Mij spreekt vooral de stem van de klassiek geschoolde Judith Rijnveld aan.

Dat brengt me dan tenslotte bij een favoriete klassieke opname. Speakers Corner reissue van Richard Wagner’s Parsifal onder de bezielende leiding van Hans Knappertsbusch, in 1962 vastgelegd door Philips tijdens de Bayreuther Festspiele. In mijn ogen en oren is deze gedragen, emotionele uitvoering de beste Parsifal live opname ooit. Het gelukkig spaarzame, helaas onvermijdelijke gekuch uit de zaal valt volledig in het niet bij de kwaliteit van de uitvoering. Ik draai het Vorspiel van de eerste akte en de gezamenlijke klank van de Well Tempered Lab componenten maakt dat ik emotioneel geraakt wordt door de muziek. 

Conclusie

Opnieuw heeft een draaitafel van Well Tempered Lab indruk op mij kunnen maken met zijn muzikale prestaties. Ditmaal met het instapmodel in combinatie met het eigen TLC MM element, de RIAA Phono voorversterker en de optionele voeding DPS waar zowel de draaitafel als de phono op aangesloten kunnen worden. Het is voor het eerst dat ik een analoge bron beluister waarbij zowel de draaitafel als het element, de arm, de phono voorversterker en de optionele voeding voor draaitafel en phono dezelfde merknaam dragen. En dat is eigenlijk heel opmerkelijk want wie even nadenkt zal met mij eens zijn dat het in theoretische zin voor de hand ligt dat juist op deze wijze een geheel van onderling perfect op elkaar afgestemde delen ontstaat. Gezamenlijk hebben de ontwerpteams van Well Tempered Lab, Dynavector en Nagaoka hier een klankmatige prestatie neergezet die ik normaal gesproken eerder verwacht van een combinatie van 4000 euro of hoger.