Review: Hana Moving Coil elementen

Het vergt lef om je product Hana te noemen, want in het Japans betekent het ‘briljant en wonderschoon’. Een dergelijke naam schept al direct hoge verwachtingen bij de consument en misschien is dat de reden dat in diverse landen distributeurs zich gretig op dit nieuwe product hebben gestort. De prijsstelling speelt ongetwijfeld een rol want Hana is zeer concurrerend te noemen. De eerste vier elementen van Hana in Nederland kwamen regelrecht naar mijn huis, ik koos ervoor om er twee zelf te proberen, de andere twee gingen door naar importeur Music2. Het ene element is een high output type met een elliptische diamant, de tweede die ik behield is een low output met Shibata naald. Kortom, de twee uitersten in de range.

Hana levert vier typen elementen, er is een Moving Coil element met een hoge uitgangsspanning van 2mV dat direct kan worden aangesloten op de meeste MM ingangen van versterkers en een variant met een lage uitgangsspanning van 0,5mV voor MC ingangen. Van deze beide elementen is er één versie met een elliptische diamant en één met een Shibata diamant. De basis van de Hana elementen is gelijk: er wordt een aluminium cantilever toegepast waarop een naakte diamant is gelijmd. De behuizing is groen voor de elliptische versies en zwart als er een Shibata diamant is gebruikt. De spoelen zijn in een kruisvorm opgehangen in het magnetisch veld om vrij te kunnen bewegen (Moving Coil). De optimale naaldkracht is 2 gram, waarbij 70µM modulatie af te tasten is. Het element weegt 5 gram. De elementen met een elliptische naald kennen een kanaalscheiding van 25dB en een kanaalgelijkheid groter dan 2db. Het frequentiebereik loopt van 15Hz tot 25kHz, maar Hana specificeert geen grenzen waarbinnen dat bereik gehaald wordt. De Shibata versie is volgens Hana op alle punten net wat beter. Kanaalscheiding is 28dB, kanaalgelijkheid binnen 1,5dB en het frequentiebereik is 15Hz tot 32kHz. De versies met een hoge output worden afgesloten op 47kOhm, voor de low output is dat >400Ohm. Voor een elliptische diamant betaalt u Ä 425 en een Shibata kost Ä 625.

Opstelling

De opstelling waarin ik de beide Hana elementen gebruik bestaat onder andere uit een Transrotor Super Seven platenspeler met een SME5009 arm. Die speler is ten opzichte van de prijs van de elementen eigenlijk veel te duur, maar de combinatie geeft wel de ruimte aan de elementen om zoveel mogelijk van zichzelf te laten zien in een neutrale omgeving. De MM/MC versterker is een Octave Phono EQ.2, geleend van de importeur. Voor de EH versie kies ik MM stand met een versterking van 50dB en afsluitweerstand van 47kOhm. Voor de SL wordt dat 62dB en 500Ohm. Daarachter staan mijn Audia Strumento No.1 voorversterker en een Pass Labs X250.5 eindversterker. De luidsprekers zijn een paar PMC fact.12. Kabels komen van Crystal Cable (RCA interlinks, netsnoeren en luidsprekerkabels), Yter (XLR interlinks) en VdH aan de platenspeler. De speler staat op een Ginko platform dat op zijn beurt op een Quadraspire rek staat.

Ervaringen EH element

Ik koos ervoor eerst de EH versie (elliptical, high output) aan de tand te voelen. Na een zo lang mogelijke periode om het element in te spelen, is het tijd om de ervaringen op te schrijven. Om maar een paar eigenschappen op te noemen:  de kanaalbalans is goed in orde en het stereobeeld staat exact tussen de luidsprekers gepositioneerd. Het aftasten heeft op geen enkele lp problemen opgeleverd bij de aanbevolen naaldkracht van 2 gram. Ook is de groefruis erg laag en blijven er nauwelijks stofresten achter aan de diamant.

Het EH element heeft een heel aangename en plezierige wijze van weergeven waar lang naar te luisteren is. Daarbij zijn de hoge tonen wat zachter dan van mijn referentie element (Transfiguration Axia) en klinkt de Hana warmer. Het middengebied is rijk aan klank, levert een behoorlijke definitie en geeft ruimte aan stemmen en instrumenten. De lage tonen, waarvan ik misschien ten opzichte van de prijs teveel verwacht, vormen met de elliptische naald de bottleneck. Ruim aanwezig maar niet heel erg gedefinieerd. Hier zit de enige concessie die ik tot nu kon vinden.

Ingezoomd met muziek, waarbij ik als eerste kies voor Stacey Kent en haar lp The Changing Lights, ervaar ik een gestroomlijnd stereobeeld dat zich bevindt tussen de luidsprekers en zich vooral in de diepte uitstrekt. Solo-instrumenten zoals de sax van haar echtgenoot of een gitaar springen naar voren in het beeld, waarbij ze zeker niet in het gezicht van de luisteraar gedrukt worden. Betrokkenheid is groot met behoud van enige afstand. Plastisch en organisch zijn denk ik wel de juiste uitdrukkingen. Het concert in Keulen van Keith Jarrett is al sinds 1975 een topper in mijn vinyl collectie. Het warme karakter van de Hana heeft tot voordeel dat de vleugel wordt neergezet in al zijn rijkdom, waar andere elementen de klank vaak te koel houden. Hier staat een groot instrument dat groots wordt weergegeven, met lang aangehouden en langzaam wegstervende tonen. De akoestiek van de zaal is behoorlijk behouden en ik ben redelijk verbaasd dat de Hana EH zo netjes weet te presteren. Bovendien zo mooi harmonieus dat het prijskaartje meer dan gerechtvaardigd is.

Heel subtiel speelt Holly Cole op haar gelijknamige lp de track Be Careful, It’s My Heart. Weer de mooie piano en de opvallend goede stem. Minder tranentrekkend dan mogelijk is met veel kostbaarder elementen, maar het raakt je wel. Het zou nog wat subtieler mogen zijn, maar dan zit ik wel te muggenziften in relatie tot de prijs. Hoorns in een volgend nummer gevolgd door drums staan er heel mooi op, waar de beperking in zit zijn de lage tonen, die in de drukke muziek te rommelig gaan worden naar mijn smaak. Misschien ook wat teveel aanwezig, iets wat een kleine monitor speaker zeker zal kunnen waarderen als die goed is afgestemd. Levendig is de muziek zeker als Holly haar zangkunsten laat horen, deze lp is vooral een aanrader als u kunt genieten van een fraaie opname van een dame.

Als ik tijdens You’re My Thrill diep wegzink in het palet aan klanken van diverse instrumenten valt het daarna zwaar afscheid te nemen van Holly en door te gaan naar het Dave Brubeck Quartet met Take Five. Prachtig, de sax van Paul Desmond die opent, om daarna ruimte te geven aan de drums van Joe Morello die met het nodige gewicht door de kamer weerklinken. De hoge tonen zouden wat meer naar voren mogen komen voor de bekkens en de snaartrom, geen klachten over dynamiek en snelheid. Zo kan ik nog een hele tijd doorgaan over Sade, Amy Antin, Dire Straits, Stan Getz, alles kwam wel een keer voorbij. Een mooie afsluiter voor de Hana EH is wellicht Guantanamera van het legendarische Weavers concert in Carnegie Hall in 1963. Hierop behoor je duidelijk te krijgen dat er drie microfoons op het podium stonden, dat er op het podium werd gestampt en hoe zacht de vrouwenstem links van de vertellende man klonk. Ik word op de wenken bediend en geniet van de samenzang die elke zanger en de enige zangeres zo individueel gescheiden weet te houden. Als het applaus weerklinkt, klatert dat als losse handen door de ruimte. Onthoudt het kernwoord van het EH element: aangenaam. 

Hana SL element

Ervaringen Hana SL element

Inmiddels een week verder durf ik het wel aan om de Hana SL (Shibata, low output) te bespreken die inmiddels ook de nodige uren heeft staan spelen. Door het vele spelen ben ik gewend geraakt aan het meer open karakter van de SL en de meer ingehouden laagweergave. De toegenomen strakke definitie in het laag is een mooie opsteker met Soular Energy van het Ray Brown Trio waarin de bas een belangrijke rol speelt. Het volume kan fors omhoog zonder dat de bas te dreunend aanwezig is, waarbij het onderscheid tussen de snaar en de kast steeds duidelijk blijft. Met de drums stevig aanwezig, bekkens mooi afgewerkt en de piano die helder is met een lichte toon tussen het geweld. Het stereobeeld staat wederom strak in het midden, dit keer in een groter geheel, al komt het stereobeeld maar nauwelijks links en rechts buiten de speakeropstelling zelf. Los staat het zeker en met diepte en hoogte is er niets mis. Cry Me River gaat afgronddiep in het laag en de piano staat er schitterend op. De SL is een mooi element voor dit soort jazzmuziek, dat heel natuurlijk speelt.

Marika Cailly op Meyer Records heeft met Chante iets moois afgeleverd en dat laat de Hana horen. Vanaf de eerst minuut bewegen mijn voeten mee op de maat van de ritmesectie. Goed geproportioneerde bas, stem staat vrij en is volledig verstaanbaar terwijl gitaar voor de nodige accenten zorgt. Waar de SL ten opzichte van de EH in eerste instantie veel lichter van toon was, is dat na genoeg inspelen sterk veranderd. Inmiddels heeft de SL zelf ook voldoende gewicht, zonder verlies in midden en hoog, waarbij vooral het hoog milder is geworden. De SL vers uit de doos beoordelen zou een heel verkeerd beeld scheppen. Niet doen dus.

Hoe lastig het ook is om Marika in de steek te laten, ik stap over op een originele persing van Brothers In Arms van Dire Straits op flinterdun vinyl. Op kant twee begint de muziek met Ride Across The River en daar toont ook Hana dat een element van €625 zijn beperkingen kent. Uit ervaring weet ik hoe breed de weergave kan zijn, hoeveel details in de groef zitten en hoe dynamisch de muziek is. Op alle drie de punten ervaar ik beperkingen. Muziek blijft meer tussen de luidsprekers, de hoeveelheid kleine details laat wat te wensen over, net als geluidjes op de achtergrond of die in de gitaar van Knopfler en de dynamiek mag echt meer explosief. Dat betekent niet dat de Hana ineens alles in de steek laat, verre van dat, maar het geeft wel aan dat de slagzin “alle waar is naar zijn geld” nog altijd op gaat. Alleen een stukje beter kost meer geld en dan is het aan de portemonnee om te beslissen of u daaraan wilt meedoen. Verder moet ik ook aantekenen dat een platenspeler waar de Hana in thuis hoort zelf ook zijn beperkingen zal kennen en het is maar de vraag of een topklasse element (pakweg vanaf €1500) in een speler van rond €1000 tot €2000 wel tot zijn recht kan komen. Ik denk dat een Hana in zo’n geval veel beter op zijn plaats is.

Smooth Operator van Sade swingt en stuwt de noten door de luisterruimte. Hier komt de Hana weer helemaal in zijn element. Gewoon ontzettend lekker. Ik laat Sade lekker een kant draaien voordat de finale met Juliette Gréco inzet. Haar Et Ses Grandes Chansons is sinds jaar en dag mijn referentie voor lp weergave gebleken. Sous Le Ciel De Paris maakt in één klap duidelijk wat ik al de gehele paragraaf wil vertellen, in de weergave van de Hana SL klopt alles. De klankbalans, de weergave van stemmen, de aanwezigheid van andere instrumenten en de wijze waarop de sfeer wordt opgewekt. Inderdaad, het zou nog beter kunnen, maar de muziek vraagt er niet om. Dit luistert aangenaam, prettig en indrukwekkend. Weet u nog het kernwoord van de Hana EH? Aangenaam? ik merkte dat ik het net alweer tikte.

Conclusie

In de afloop van 2015 zijn het voor mij weken geweest waarin analoge weergave de hoofdrol heeft gespeeld op alle momenten dat er even geen kerstmuziek nodig was. De twee Hana elementen hebben mij aangenaam verrast met hun plezierige weergave. Waarbij een duidelijk onderscheid gemaakt kan worden tussen de twee naaldtypes. Althans ik neem aan dat die meer van invloed zijn dan een spanning afgifte van 0,5Volt of 2Volt.

In de tijd dat ik als hulpje in een audiowinkel in Den Haag mocht helpen, had ik een klant met meerdere armen en elementen op zijn platenspeler. Waaronder een element waar hij naar luisterde bij een glas wijn en een goed boek, naast een element voor het geval hij volledig op wilde gaan in de muziek en niets anders. De twee Hana’s zouden hem uitstekend zijn bevallen, de EH bij de wijn, de SL op de punt van zijn stoel. De EH is het meer aangename element dat zonder pretenties uitstekend presteert. Het geeft een warme appeltaart gevoel. De SL vraagt wat meer van de arm en laat meer horen, in een strakker jasje gegoten en met meer oog voor details. Hiermee gaan we richting haute cuisine. Voor zo af en toe een plaat zal een Hana met een elliptische naald uitstekend voldoen indien gemonteerd in een behoorlijke arm op een dito speler. Wilt u meer intensief met vinyl aan de slag en is het budget voor arm, speler en element ruimer, dan verdient mijns inziens de Shibata de voorkeur.

De versterkingsfactor van uw phono voorversterker is bepalend voor keuze van een Low of High output versie. Waarbij u rekening moet houden met de afsluitweerstand bij de L-versie, die rond de 500 Ohm moet liggen om niet in te leveren op hoge tonen weergave en dynamiek. Als de vinyl opleving door blijft zetten zie ik een grote toekomst voor de nieuwkomer Hana: scherp in prijs, hoog in kwaliteit. Wie nog een mooie platenspeler heeft staan met een jaren oud element kan beter naar Hana gaan luisteren dan op zoek te gaan naar een nieuwe naald voor het oude beestje. Zelfs bij deze, voor velen verouderde techniek, staan ontwikkelingen geenszins stil.