High Five: de highlights van juni 2016
De maand juni is weer voorbij. En dus kijken we terug naar al wat ons de afgelopen maand opviel op audio-visueel gebied. Wat waren naar onze mening vijf highlights? En daarbij kijken we ‘verder dan onze neus lang is’. Dat wil zeggen: we bekijken al het nieuws rondom muziek. Dus we nemen niet alleen apparatuur mee, maar kijken ook naar de beste muziek die is uitgebracht op cd, dvd, blu-ray, vinyl (of zelfs cassettebandje is weer mogelijk!), of is uitgezonden op tv , radio of internet of live te bewonderen was in een concertzaal in Nederland. We kijken en vooral luisteren zo breed mogelijk naar alles wat ons op muzikaal vlak geraakt, geroerd of tot nadenken gezet heeft. De High Five van de maand juni!
Product: Eden Acoustics Tômei luidspreker >>
Muziek: Pure McCartney >>
Medium: Maxi-single op vinyl bestaat 40 jaar >>
Mobiel: LG Stylus 2 is de eerste telefoon met DAB+ >>
Event: Festival uitverkocht? Wees er ‘live’ bij via tv >>
Product: Eden Acoustics Tômei luidspreker
Een rechthoekige kast
We moeten het toegeven: luidsprekers hebben door de bank genomen vaak niet het meest spannende design. De vormgeving van menig geluidsweergever valt kort samen te vatten als rechthoekige kasten. Met die fysieke omhulzing moeten de ontwerpers van audiocomponenten en de bijbehorende techniek het vaak doen. Maar waarom eigenlijk? Vormen die zogenaamde wetmatige afmetingen de – enige – garantie op het mooiste geluid? Kennelijk wel in hoge mate, gezien het aanbod aan luidsprekers dat voldoet aan het zonet beschreven profiel. Voor de fabrikanten van de luidsprekers is het daardoor lastig om zich fysiek te onderscheiden. Een zuil is een zuil. Daarbij kun je volop variëren in vooral hoogte en diepte, in mindere mate in breedte. Hoe je het ook went of keert, het blijft een kastvormig element. Een element dat in menig woonkamer als noodzakelijk kwaad wordt gezien, al naar gelang de grootte en het volume van de klankkast en de mate van muzikale belangstelling van de medehuisgenoot.
Om terug te komen op de eerste vraag van dit verhaal: moet een geluidsweergever perse voldoen aan de boven beschreven traditionele vormgeving? Nou, nee. En dat is ook al een hele tijd bekend. Zo bestaan er al vrij lang speakers met het zogenaamde open baffle systeem. Dat systeem gaat nou eens niet uit van een gesloten kast. Kort samengevat komt het open baffle principe neer op een plank, een paar gaten erin, waardoor je een paar luidsprekers steekt. Eenvoudiger kan bijna niet. Luidsprekerbouwer Jamo heeft met dit principe indruk weten te maken, door de lancering van haar Reference 909, een absolute standaard in de audiowereld. En eentje die je niet snel over het hoofd zult zien: de luidsprekers reiken tot anderhalve meter hoogte.
Open baffle
Het Canadese Eden Acoustics komt nu met een 2.1 systeem op de markt dat de naam Tômei draagt. Het actieve systeem bestaat uit twee luidsprekers en een aparte, losse subwoofer, die allen volgens het open baffle principe werken. Het geheel oogt in ieder geval als een state of the art design ontwerp. De kleine speakers zijn geplaatst op een ranke walnoten poot, die op zijn beurt weer rust op een matte plaat van acrylglas. De speakerconussen zelf zijn bevestigd aan een ingenieuze constructie van kunststof ribben. Het geeft de luidsprekers een engelachtige uitstraling, qua design dan. De conussen lijken daarbij in ‘vleugels’ te hangen. Het geeft de luidsprekers een buitengewoon originele vormgeving die velen als oogstrelend zullen beoordelen.
Hoewel wij eigenlijk wel zeker weten dat het design veel audioliefhebbers zal aanspreken, zal het bijbehorende prijskaartje helaas weer veel mensen laten afhaken: 20.000 euro.
Muziek: Pure McCartney
Met Pure McCartney brengt Paul McCartney eindelijk een compleet overzicht van zijn solowerk, inclusief zijn tijd bij Wings. Het mooie van Pure McCartney is dat naast de overbekende singles ook veel minder bekend werk voorbij komt, waaronder ook aardig wat van recentere datum.
Nooit eerder werd mij het begrip generatiekloof duidelijker dan op die avond. ‘Die avond’ zaten we met de hele familie te kijken naar een optreden van Rihanna op televisie. Onze dochter, fan, zong vrolijk mee, samen met rapper Kanye West. “Wie is toch die oude man die naast Rihanna en West gitaar staat te spelen?” vroeg ze quasinonchalant. “Dat is Paul McCartney,” foeterde ik iets te hard terug, mij mee laten slepend door zoveel muzikale onkunde - en bijna gelijk beseffend dat hier de ouderlijke opvoeding jammerlijk had gefaald. Ach, je kunt niet alles goed doen, zullen we maar zeggen. Maar het maakte ook wel duidelijk dat Paul McCartney nog steeds een icoon is in de popmuziek, maar lang niet voor iedereen.
Des te beter, wellicht, dat er nu een mooi overzichtswerk is verschenen van het solowerk van Sir Paul, inclusief alles onder de bandnaam Wings. Het overzicht wordt tegelijkertijd uitgebracht in drie verschillende versies. Naast een dubbel-cd met 39 tracks en een vierdubbele lp met 41 tracks is er nog een extra deluxe edtion in de vorm van vier cd’s, met daarop maar liefst 67 nummers (74 nummers had ik nog leuker gevonden, overeenkomend met zijn leeftijd). Vooral de laatste versie vormt een schitterende staalkaart van het werk van Paul McCartney na zijn tijd bij The Beatles.
In overvloed
Dan moet ik hier nu mijn tweede persoonlijke ontboezeming doen. Ik heb niks van The Beatles in mijn muziekcollectie: geen lp, geen cd en ook niks via iTunes. Ben ik dan geen liefhebber van The Beatles? Nou, dat valt wel mee. Het is meer dat de muziek van het legendarische viertal uit Liverpool altijd zo alom aanwezig is geweest op de radio en bij mijn muziekvrienden, dat ik nooit de behoefte heb gehad om het zelf aan te schaffen. Het was er gewoon altijd al. Met het solowerk van McCartney is het anders gegaan: dat kwam uit toen ik zelf midden in de grote ontdekkingsreis zat van de (voor mij) nieuwe muziekwereld. Band on the Run zorgde voor mijn eerste kennismaking met McCartney en zijn Wings. Wow, wat kon muziek toch avontuurlijk en meeslepend zijn. Daarna ben ik de muziek van deze liedjessmid blijven volgen. Soms verdween hij enigszins uit mijn ‘blikveld’ (bij Mull of Kintyre bijvoorbeeld), om vervolgens daarna weer meer aandacht te trekken. Ten tijde van Tug of War was ik weer helemaal into Sir Paul. Opnieuw was er de verbazing over zoveel meesterschap qua liedjes smeden in zoveel verschillende gedaantes. Daarna volgden nog vele albums en hitsingles. Pas vanaf 2000 werd het wat stiller rond de Brit en echte hitsingles vielen er ook niet meer te noteren.
Dankzij het optreden met Rihanna en Kayne West kwamen de spotlights weer eens vol op McCartney te staan en rees bij vele jongeren de vraag wie toch die oude man was. Welnu, zou ik willen zeggen tegen al die young ones: koop Pure McCartney of beluister hem via Spotify. Maak kennis met één van de grootste en veelzijdigste liedjesschrijvers uit de popgeschiedenis. De uitgebreide compilatie bevat naar mijn bescheiden mening slechts éen foutje: het ontbreken van het titelnummer Tug of War. Verder niets dan lof!
Medium: Vinyl maxi-single bestaat 40 jaar
Het was in juni 40 jaar geleden dat de eerste maxi-single werd uitgebracht. Oorspronkelijk bedoeld om dansbare nummers op single op te rekken voor in de discotheek, werden de 12-inch platen daarna ook omarmd door andere muziekstijlen. Uiteindelijk heeft de maxi-single wellicht het bestaan van de langspeelplaat op vinyl gered.
Een van de leukste dingen van het vak muziekjournalist is dat je in contact komt met mensen die enorm gepassioneerd zijn met muziek. En iedere muziekliefhebber doet dat op zijn eigen manier. Een aparte groep hier binnen vormen de verzamelaars: mensen die alles willen hebben van bijvoorbeeld Elvis, van The Beatles of van The Rolling Stones. Maar soms is de verzameling niet gericht op een artiest, maar op een product. Zo ontmoette ik onlangs iemand die werkelijk alles op het gebied van maxi-singels verzamelde en daarvan een enorme verzameling toonde.
Het succes
Ach ja, de maxi-single, ik was hem bijna al vergeten. De single op elpee-formaat, waardoor je een betere geluidskwaliteit kon bereiken. Want door de hogere snelheid (45 toeren) ten opzichte van de ‘gewone’ elpee en de bredere groeven ten opzichte van de single kon je letterlijk een betere kwaliteit persen op en uit het vinyl. Hoewel ik destijds nog niet echt bezig was met ‘high fidelity’, was me al wel opgevallen dat sommige producties op vinyl toch behoorlijk beter leken te klinken. Bij de plaatselijke platenzaak had ik de maxi-single The harder they come van Joe Jackson gekocht. Die 12-inch (volgens mij noemden wij punkers en new-wavers ze zo) werd de weken daarna helemaal grijs gedraaid. Wow, wat klonk dat goed.
In 1976 kwam de producer van Donna Summer op het idee om een langere versie van haar single Love to love you baby uit te brengen op een maxi-single. De 16 (!) minuten durende remix moest ervoor zorgen dat de zangeres met haar muziek meer aandacht kreeg in de discotheken. Die opzet kan wel geslaagd genoemd worden. Donna Summer werd voor langere tijd the queen of disco, mede door de vele maxi-singles die daarna van haar werden uitgebracht. Het nummer I feel love geldt in de maxi-single-uitvoering als een klassieker. Het gevolg van de groeiende populariteit van de 12-inch eind jaren zeventig was dat de discomuziek een enorme boost kreeg. Maar ook dat de rol van diskjockeys veel belangrijker werd: zij gingen mixen met de maxi’s, hetgeen weer leidde tot een geheel nieuw muziekgenre binnen de pop.
Nooit verdwenen
Met de opkomst van de cd en het digitale aanbod aan muziek online, kwam aan het vinyltijdperk een einde. Lange tijd leek het erop dat muziek op vinyl helemaal ging verdwijnen. Maar het feit dat de vinylpersen niet in zijn geheel zijn gestopt zou best wel eens door het bestaan van de maxi-single kunnen zijn. Die bleek namelijk onverminderd populair in de house en techno scenes. Dj’s bleven en blijven vragen om de 12-inches, omdat ze daar ze lekker mee kunnen mixen en scratchen. En dat mag als een geluk voor de muziek op vinyl worden gezien. Nu steeds meer mensen het plezier van muziek op vinyl herontdekken, kunnen de vinylpersen weer op volle toeren gaan draaien. Waarbij de keus is tussen 33 of 45 rondjes per minuut…
Voor de liefhebbers: nog een top vijf van echte maxi-single klassiekers:
5. Chaka Khan – Ain’t nobody
4. Dan Hartman – Relight my fire
3. Snap – I’ve got the power
2. Lip’s Inc – Funky town
1. Lime – Your love
Mobiel: LG Stylus 2 is de eerste telefoon met DAB+
Mobiel: LG Stylus 2 is de eerste telefoon met DAB+
Het heeft even geduurd, maar daar is hij dan eindelijk: de eerste mobiele telefoon die standaard voorzien is van digital audio broadcasting. Het is opvallend dat nu pas de eerste smartphone komt die voorzien is van DAB+.
Sinds zo’n drie jaar zijn we nu in Nederland bezig om de grote radiostations van FM om te zetten naar DAB+. DAB+ zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de geluidskwaliteit. Aangezien het luisteren naar radiostations onverminderd populair is, wordt er nog steeds hard gewerkt om de geluidsontvangst van de radiozenders te verbeteren. Vooral via mobiele apparaten wordt nog veel naar radio geluisterd. Denk daarbij aan radio in de auto en bijvoorbeeld de bekende transistorradio’s. De geluidsontvangst via met name FM laat daarbij vaak te wensen over, vandaar dat gekozen is voor een nieuw digitaal uitzendformaat in de vorm van DAB+.
Opvallend in alle ontwikkelingen op DAB+-gebied is dat daarbij één medium tot nu toe links gelaten werd: de mobiele telefoon. En dat is opvallend, als je bedenkt dat maar liefst 1,8 miljoen mensen via hun mobieltje naar radio luisteren. Dat doen ze dan of via de ‘ouderwetse’ FM-radio of via de internetradiostations. Die laatste methode levert weliswaar ook een goede luisterkwaliteit op, maar zorgt tegelijkertijd voor een snel oplopende telefoonrekening, als er niet geen wifi in de buurt is.
Mooi dat LG nu in het gapende gat springt. Met de Stylus 2 brengen de Zuid-Koreanen de eerste mobiele telefoon die standaard is uitgerust met DAB+ (eindelijk een echte smartphone, die opmerking kunnen we toch even niet laten te maken hier). De Stylus 2 is trouwens voorzien van een radio die zowel FM als digitale etherradio kan ontvangen. Tijdens de Radiodays 2016 in maart kondigde LG aan als eerste een smartphone op de markt te brengen die ook DAB+ kan ontvangen. Die is nu sinds juni ook in Nederland verkrijgbaar.
Om DAB+ geluid te kunnen beluisteren, dien je gebruik te maken van de bijgeleverde hoofdtelefoon: die dient tevens als antenne. Naast de meeste publieke radiozenders en een tiental commerciële stations, is er ook nog iets speciaals te ontvangen. Je kunt via je mobieltje televisiebeelden én geluid van NPO1 ontvangen. Het feit da je ook beeld kunt ontvangen biedt waarschijnlijk ook vele mogelijkheden voor de radiostations om op die manier reclameboodschappen door te zenden in beeldvorm. Om die beelden goed te kunnen bekijken is het 5,7” display van de smartphone gelukkig aan de ruime kant. Het is nog niet bekend of LG ook andere modellen gaat voorzien van DAB+ en in hoeverre de concurrentie nu het voorbeeld gaat volgen.
Event: Festival uitverkocht? Wees er ‘live’ bij via tv
De maand juni is de popfestivalmaand bij uitstek. De muziekfestivals in Nederland blijven onverminderd populair. En kan je er niet bij zijn, dan is er nog altijd de televisie om het ‘live’ te volgen.
Het lijkt tegenwoordig normaal: een muziekfestival ‘live’ via televisie kunnen volgen. Kijk maar naar het aanbod van deze maand op televisie. Pinkpop, Best Kept Secret en Down The Rabbit Hole: van alle deze drie grote populaire muziekfestivals kon je ook uitgebreid genieten via de uitzendingen via de televisie (naast radio en internet). Maar nog niet zolang geleden was dat nog heel anders. Dan moest je er echt ‘bij zijn’.
Het moet zo’n beetje bij Live Aid begonnen zijn. Dit 16 (!) uren durende benefietconcert werd live uitgezonden op 13 juli 1985, in heel veel landen. Miljoenen mensen zaten gekluisterd aan de buis en zagen een kleine, jonge vrouw op een gitaar een geweldig optreden geven in het Wembley Stadium. Tracy Chapman was op slag wereldberoemd. Organisatoren Bob Geldof en Midge Ure hadden voor het concert, ten behoeve van de hongerbestrijding in Ethiopië, veel beroemde artiesten weten te strikken. De optredens van een aantal artiesten gaven de carrière van diezelfde artiesten daarna een enorme boost. U2, David Bowie en Queen gaven er legendarische optredens voor het oog van heel de wereld. En de beelden ervan werden ontelbare keren herhaald. Grappig feitje is dat de BBC een contract met de organisatie moest ondertekenen, waarin stond dat de banden van de registratie van het evenement direct na afloop moesten worden vernietigd. Gelukkig was er een medewerker die zich niet hield aan die afspraak en een kopie bewaarde. Later werd een concertregistratie op 4 dvd’s uitgebracht. Het zou de best verkocht muziek-dvd allertijden worden en bracht bovendien nóg meer geld binnen voor Afrika.
Sindsdien is het belang van een goede concertregistratie bekend. Het is ook ongeveer sinds die tijd dat Nederlands grootste en oudste popfestival Pinkpop live televisie-uitzendingen verzorgt, in nauwe samenwerking met de publieke omroepen VARA (tegenwoordig BNN/VARA) en NPO. Het is voor de muziekliefhebber die niet naar het festival kan afreizen de ideale manier om toch ook van de optredens te kunnen meegenieten. En voor de festivalbezoekers zelf is het de perfecte manier om later thuis nog eens te kunnen nagenieten, via opgenomen programma’s.
Juni was weer een ongekend mooie maand voor de festivalvolgers via tv. Naast Pinkpop, Best Kept Secret en Down The Rabbit Hole, was er namelijk nog veel meer moois te zien. Er waren bijvoorbeeld ook mooie optredens vanaf het Terschellingse festival Oerol te ontdekken. Vanuit het buitenland kon je vervolgens terecht bij de BBC die grote delen van het Glastonbury festival registreerde en uitzond. Zo zit je in een maand tijd toch redelijk in een muzikale achtbaan, die leidt van Nothing But Thieves en De Staat (Pinkpop) naar The Editors en Wilco (Best Kept Secret), om daarna door te denderen naar PJ Harvey en de voormalig leadzanger van The Frames, Glen Hansard (Down The Rabbit Hole). Als je denkt dat je dan alles wel gezien en gehoord hebt, dan wordt je even fijntjes door de BBC weer met beide beentjes op de grond gezet. Want die sluiten dan nog even af met een driedubbele looping, in de vorm van E.L.O. (!), Adèle en Coldplay. De maand juni werd stijlvol afgesloten door nog zo’n legendarisch festival: Rock Werchter. Bij onze zuiderburen blaast de publieke omroep Canvas een vrolijk deuntje mee op live concertregistratie gebied. Het zijn fijne tijden voor de livemuziek-liefhebber die toch niet de deur uit wil.