Review: ELAC Discovery Server

Heel wat hifi-liefhebbers worstelen met het beheer en het afspelen van hun digitale muziekcollectie. Maar ELAC pakt het slim aan: hun nieuwe Discovery Server komt met een hele hoop outputs én Roon-integratie.

Nieuwe uitdagingen vragen nieuwe oplossingen. Je moet de Discovery Server van ELAC in die geest bekijken. Je moet ook snappen dat dit compacte kastje niet in één beschrijvend woord te vatten is. Ja, het is een mediaspeler – maar ook meer. Een multiroom-module onder andere, met drie zones. En een hub voor je hele digitale muziekcollectie, ongeacht het bestandsformaat. Die veelzijdigheid is wel gevaarlijk, want voordat je het weet eindig je met een apparaat dat vooral complex is.

ELAC ontwijkt die valkuil echter door een finaal ingrediënt toe te voegen: Roon. Daarmee is de Discovery Server het allereerste stukje hardware dat deze krachtige muziekapplicatie ingebakken heeft. Je kunt Roon namelijk ook als losse software aanschaffen (zie ook FWD60) en op je pc of Mac draaien. In die vorm heeft Roon al heel wat fans vergaard, ondanks een kostprijs die relatief hoog ligt. De toepassing een jaar gebruiken kost je 119 dollar, een levenslange licentie 499 dollar. Dat is heel wat geld, maar voor dat bedrag krijg je wel de allerbeste muziekbeheerder in handen.

De kracht van Roon

De aanwezigheid van Roon verklaart meteen ook het prijskaartje van de Discovery Server. Je krijgt bij dit toestel immers een levenslange licentie op de software – en dat heeft dus een behoorlijke meerwaarde. Wakkere lezers zullen trouwens opmerken dat de Discovery Server uiteindelijk meer kost dan de 999 euro die op CES 2016 werd voorspeld en waarover we schreven op HiFi.nl en FWDmagazine.be. Dat komt doordat ELAC besloot een volledige Roon mee te leveren, in plaats van een beperkte versie die desgewenst voor honderd euro extra geüpgraded kon worden.

In FWD60 waren we laaiend enthousiast over Roon, dat we toen testten op een Mac. Zoveel maanden later komen we daar niet op terug. Roon is een ‘blijvertje’, geen kortstondige hype, en wel omdat het je op een geniale manier laat grasduinen in muziek. Zet het naast pakweg iTunes en je hebt het gevoel dat je een Ford Model T naast een Tesla parkeert. iTunes zal min of meer je muziekbestanden ordenen en presenteren, maar doet maar weinig om nieuwe of zelfs je eigen muziek te (her)ontdekken. Bij Roon opent de mooie presentatie van metadata (zoals knappe biografieën van artiesten) de deur naar urenlang luisteren, waarbij je telkens nieuwe muziek op het spoor komt. Ben je iemand die enkel altijd opnieuw de 30-plus delen van Hyperions Schubert-collectie opzet, dan heb je er weinig aan, maar als je net een persoon bent die graag zijn muzikale grenzen verlegt, dan is Roon als een dagpas voor een immens all-you-can-eat-buffet. Dat is zeker zo als je Roon niet enkel gebruikt om je eigen muziekcollectie te beheren, maar ook koppelt met Tidal.

Als je dan bijvoorbeeld een paar albums van Brian Eno in je collectie hebt steken, moet je enkel op de naam van deze duizendpoot klikken om naast je eigen albums netjes zijn resterende albums via Tidal te zien verschijnen. Die integratie is heel sterk en maakt dat je meteen het volledige oeuvre van een artiest kunt beluisteren. Bovendien zie je op hetzelfde scherm meteen ook een overzicht van albums van derden waaraan Eno een bijdrage leverde (zoals bijvoorbeeld ‘Heroes’ van Bowie) én de albums die de man produceerde (108, volgens Roon). Als kers op de taart zie je nog een reeks snelkoppelingen naar gerelateerde artiesten, invloeden en mensen waarmee Eno samenwerkte. Sterk. Eveneens fijn is dat Roon blijft spelen: selecteer een track die je graag hoort en na afloop volgt automatisch een selectie passende tracks van andere artiesten. Ook deze functie is leuker met Tidal-integratie.

Samengevat overstijgt Roon het gewoon selecteren van muziek en maakt de software het luisteren een ‘ervaring’, waarbij je aangemoedigd wordt om informatie over wat je beluistert en nieuwe muziek te ontdekken. Dat is niet iets dat iedereen per se wil, maar voor de serieuze luisteraar net wel heel leuk.

Pagina 2: gebruik

Eenvoudig instellen

De bediening van de DS-S101 gebeurt via de Roon Essential-app, beschikbaar voor Android en iOS. Het is een mooie app die nauwelijks verschilt van de ‘echte’ Roon-app (welke bedoeld is als remote voor Roon-implementaties op pc’s en Mac’s), die in het bijzonder op tablets heel goed tot zijn recht komt. Wat ook perfect past bij het beeld van een muziekliefhebber die in zijn luisterzetel een uur of twee in zijn muziekcollectie doorbrengt – iets dat op een smartphone toch net iets minder comfortabel is.

Het instellen van de Discovery Server is niet bijzonder moeilijk. Hang het toestel in het netwerk en hij zal automatisch ontdekt worden. Daarna doorloop je een eenvoudig stappenplan om muziekbestanden toe te voegen. Een aandachtspuntje wel: als je een folder op een NAS of pc wil toevoegen, moet je zelf het netwerkpad ingeven. Je spreekt dan over iets als ‘smb://192.168.1.3/Music/’. De DS-S101 werkt immers enkel met het SMB-bestandsprotocol en niet met DLNA-shares die automatisch gedetecteerd worden en je enkel moet selecteren uit een lijst. Qua configuratie is SMB dus wat onhandiger – je moet het netwerkadres kunnen bepalen en echt exact invoeren – maar het heeft wel een groot voordeel. DLNA-servers zoals je vindt op een NAS zijn immers niet gelijk en hebben soms problemen met het indexeren van exotische bestandsformaten en metadata. Met SMB ga je effectief naar de relevante folder en zie je alles wat er staat.

Je kunt meerdere netwerklocaties opgeven en daarbij aangeven of Roon de mappen gewoon in de gaten houdt of een stap verder zet en ze ook organiseert op basis van metadata. USB-opslag wordt trouwens automatisch gedetecteerd en gescand.

30.000

Toen de Discovery Server op de markt kwam, was het aantal liedjes dat het toestel kon beheren begrenst op 15.000. Dat was weliswaar een belachelijk groot aantal, maar tegelijkertijd is het niet ondenkbaar dat een muziekliefhebber er meer zou bezitten. Om het even te duiden: onze eigen collectie van circa 600 albums is ongeveer goed voor 9.100 tracks, dus pas vanaf een duizendtal albums zit je in de problemen. Die beperking kwam vanuit Roon en na aandringen van ELAC werd de lat op 30.000 tracks gelegd. Een dat is een significante verbetering. Een albumcollectie van 2.000 tot 2.200 stuks, dat is toch al wel gigantisch te noemen. Met een bibliotheek van die immense grootte kan je overigens wel bij meer servertoepassingen in de problemen komen.

Je moet wel rekening houden dat Tidal-albums die je virtueel toevoegt aan je collectie, meetellen. Tijdens het testen liep dat even fout, door een onoplettendheid van onze kant. Tijdens de configuratie van Roon krijg je de vraag of er een selectie van baanbrekende albums uit je favoriete genres aan je bibliotheek toegevoegd mag worden. Wat niet duidelijk is, is dat deze albums – en dat zijn er heel wat – meetellen voor het totaal aantal tracks. We liepen toen tegen de limiet van 15.000 aan en op dat moment was het verwijderen van die geselecteerde Tidal-albums nog wat lastig. Een kleine update verder (het probleem zat bij Roon) en het schrappen van de Tidal-tracks werd slechts een kwestie van enkele seconden klikwerk. Wat dit in elk geval aangeeft is dat er heel goed geluisterd wordt naar de feedback van gebruikers, onder meer aangeleverd via het Roon-forum. Problemen worden effectief aangepakt en nieuwe features toegevoegd, en dat is een sterkte van Roon. Ook opmerken dat voor het Nederlandstalige taalgebied importeur Servi-Q op www.elacdiscovery.nl een heel uitgebreide tips & truks-sectie heeft opgezet. De zaken worden daar heel uitgebreid en helder uitgelegd in het Nederlands.

Concluderend kunnen we stellen dat werken met Roon Essentials op de ELAC Discovery Server even aangenaam is als met Roon zelf. Het toestel bevat een chipset die voldoende kwiek is om te zorgen voor een soepele gebruikerservaring.

Drie zones en meer

Zoals gezegd kun je met de Discovery Server drie zones aansturen, maar dat is niet het hele verhaal. In het zone-overzicht verschijnen ook Airplay-compatibele apparaten, zoals Airport Express-routers en toestellen zoals AV-receivers en draadloze speakers met Airplay. Ook toekomstige ELAC-producten (zoals een Discovery-versterker die de Duitsers al eerder toonden) en Roon-compatibele hardware (merken als Aurelic, Lumin en T+A zijn partners) kun je via de Roon Essentials-app aansturen. Hier ontdekken we het enige verschil met Roon op de pc/Mac: de versie op de Discovery Server kan geen Squeezebox-streamers aansturen.

Er is geen grens aan het aantal zones, maar de Discovery Server kan op hetzelfde ogenblik ‘slechts’ naar acht zones streamen.

Er is wel een belangrijke beperking: je kunt enkel gelijkaardige zones combineren. Hetzelfde liedje simultaan afspelen kan bijvoorbeeld enkel via de Airplay-apparaten of via de analoge uitgangen. Je kunt niet een track tegelijkertijd via de digitale uitgang en een analoge naar buiten sturen. Roon heeft een technische uitleg voor die muren tussen de types zones (synchronisatie is bijvoorbeeld een uitdaging), maar we hopen toch dat ze ooit gesloopt worden. 

Pagina 3: conclusie

Centraal in je systeem

De Discovery Server zelf ziet er niet uit als een typisch hifi-component. Het is een compact kastje dat echter wel heel fraai is afgewerkt. De mooie metalen behuizing met brede chamfer nodigen je uit om het ELAC-apparaat een mooi plekje te geven op je muziekinstallatie. Maar het loopt niet warm en is passief gekoeld, en kan dus in de meeste gevallen wel in een kast worden geplaatst.

ELAC omschrijft de DS-S101 als “het kloppende hart van je muzieksysteem”, een beschrijving die goed aangeeft dat je hem inzet als bronapparaat verbonden met een DAC of versterker. Maar de Discovery Server kan meteen ook de bron zijn voor tot drie zones. Achteraan zijn er twee analoge cinch-paren en twee digitale aansluitingen (een coax en optisch, die echter als één uitgang functioneren) voorzien. Naar elk van die uitgangen kun je een andere muziekstream sturen of dezelfde stream naar meerdere zones.

Aan de achterkant vind je ook een USB-poort om opslag aan te sluiten (bijvoorbeeld een USB-stick met muziekbestanden) en een ethernetpoort. Een netwerkaansluiting is een must voor dit toestel en het kan enkel via een kabel. WiFi is niet present.

Werk je met de analoge uitgangen, dan zorgt de DS-S101 voor de digitale naar analoge conversie. Daarvoor vertrouwt het toestel op twee Cirrus Logic CS4350-chips (één per zone). Een Burr Brown OPA2134 is de volgende stap en dient voor de digitale versterking. Je regelt namelijk het volume via de app, er is geen optie voor een vast uitgangsvolume. Aangesloten op een Marantz PM11S2- en daarna een Denon PMA-2005NE-versterker en een set Dali Rubicon 6-speakers klinkt de DA-conversie in elk geval bijzonder goed en op het niveau van wat je zou verwachten op dit prijspunt. Ook de digitale uitgang heeft een volumeregeling. ELAC geeft niet prijs hoe ze dit precies doet, maar stelt wel dat de regeling vervormingsloos is. In gebruik horen we geen digitale artefacten, dus dat lijkt wel goed te zitten.

Conclusie

Het kan niet ontkend worden dat 1.099 euro een aardig bedrag is. Maar wel even relativeren. Als je inderdaad de Discovery Server gebruikt als hub voor drie muziekzones (en eventueel meer via Airplay of andere Roon-compatibele toestellen), dan spreek je naar ons gevoel over een redelijke investering. ELAC zou volgens ons wel wijs zijn om een Discovery Server uit te brengen met slechts één zone en aan een lagere prijs, voor mensen die willen genieten van Roon met hun hifi-installatie maar niet bezig zijn met een multiroomverhaal. Maar daar zijn voorlopig geen plannen voor, luidt het.

ELAC laat ons weten dat na een firmware-update in oktober de Discovery Server tot 30.000 tracks kan verwerken, het dubbele van voorheen. Dat is een significante verbetering die meteen één van onze kritieken op de ELAC ondermijnt. Zodoende wordt de ELAC Discovery Server nog wat interessanter.

Een enorm pluspunt van het ELAC-apparaat is dat je Roon op een elegante manier in je hifi-ervaring kunt integreren, zonder dat er een pc aan te pas komt. Op een heel eenvoudige manier kun je genieten van de voordelen van deze software, die je als geen ander onderdompelt in je muziekcollectie en je op een muzikale ontdekkingstocht stuurt. En dat is toch waar het om draait, niet?