De slimme tuin: genot, sfeer, veiligheid en decoratie

De moderne tuinbezitter gebruikt steeds meer elektronica en domotica voor besturing van apparaten en onderhoud plus veiligheid. Bijvoorbeeld verlichting, reinigingsinstallatie voor de vijver, poolverwarming, fonteinen en een beregeningsinstallatie, maar ook tuinbeveiliging en AV-installaties. Ook de echt groene tuin op zonne-energie of kleine windmolentjes voor de energievoorziening en verantwoord watergebruik raakt in zwang.

Je kunt in de slimme tuin alles met gemak ter plekke vanuit de luie tuinstoel regelen met de smartphone of tablet, voorprogrammeren en tijdens de vakantie of vanuit je werk op afstand besturen. Van op zichzelf staande toepassingen en devices is er een duidelijke groei naar tuinnetwerken. Dit zowel in de vorm van bekabeld Ethernet als draadloos (WiFi en Bluetooth). Sensoren, apps en netwerkcomputers (speciaal voor de tuin of als uitbreiding van het thuisnetwerk naar buiten) en compatibele outdoor netwerkapparaten zijn op tal van plaatsen te koop. De handige doe-het-zelver klust het eenvoudig in elkaar. Maar je kunt natuurlijk ook een deskundig tuinontwerper voor de ‘smart garden’ de opdracht geven.

Relatief nieuw is de garden hospitality. Net als bij het smart-home en de smart office herkent de connected garden de aanwezigen en stelt daarop het gebruik, ambiance en functionaliteit van de domotica en online behoeften in. Last but not least is de smart garden er voor alle seizoenen. Niet alleen de zomer en het latere voorjaar maar het gehele jaar door. Het blijft een pronkstuk om naar de kijken en sfeervolle verlichting plus veiligheid blijven immer actueel.

Dit artikel behandelt in de eerste instantie de tuindomotica voor thuis. De connected garden is echter ook heel geschikt voor het slimme kantoorgebouw (vergaderen, productpresentatie, teamrelaxing), congrescentra, scholen, hotels en verzorgingshuizen.

Smart garden

De tuinspecialist Gardena introduceerde in dit voorjaar (ook voor Nederland en België) de Smart Garden: de automatische tuin. Met een smartphone of tablet heb je via het smart garden system inzicht in wat er in de eigen tuin gebeurt. En je kunt direct reageren door de besproeiing in te schakelen of de robotmaaier aan het werk te zetten. Het volautomatische en draadloze systeem is zelfs te bedienen vanaf je werk of vakantieadres.

Een behoorlijk compleet concept bestaande uit:

• A.I. (Artificial Intelligence) voor het beheer, instellen van en gepast interveniëren op de gemeten tuinparameters.

• Tuinsensoren registreren de omstandigheden waarop het systeem automatisch reageert. Regent het? Dan wordt er niet besproeid. Groeit het gras snel? De robotmaaier rijdt een extra maairondje! De Gardena sensor meet continu waarden als bodemvochtigheid, lichtomstandigheden en buitentemperatuur. Via de Gateway van het smart system wordt de informatie verzonden naar de app. Zo kun je, indien nodig of gewenst, onmiddellijk reageren en de apparaten in de tuin aansturen.

• De functies waterbeheer (sproeier, beregening) en de Sileno robotmaaiers zijn de noviteiten voor het gazon binnen het Gardena smart system. Via de app stel je bij de robotmaaiers de maaitijden in en die kun je ook op de sproeitijden afstemmen. De Sileno+ maaier heeft de functie om de maaifrequentie automatisch aan te passen aan de groeisnelheid van het gras.

Het complete smart garden system bestaat uit een server (Gateway), sensoren, een besproeiingscomputer (Watercontrol) en een robotmaaier (Sileno). Het hele systeem is aan te sturen via de gratis Gardenapp voor smartphone of tablet.

Tuinsproeien en beregening

Slimme beregeningsinstallaties zijn populair in de duurzame slimme tuin. De optimale hoeveelheid water op de juiste plaats en automatisch gedoseerd. Het aanbod varieert van simpele sensor-gestuurde spuitinstallaties tot complete smart garden-hubs. De investering, zowel op de waterkosten en geen verdroogde planten meer, verdient zich binnen enkele jaren terug.

Beregening is tegenwoordig synoniem met sproeien op maat. Dit uiteraard geheel geautomatiseerd in de optimale dosering. Je hoeft de benodigdheden ook niet meer bij elkaar te sprokkelen. Diverse firma’s leveren complete digitaal aangestuurde sets voor rijtjeshuizen, vrijstaande huizen en grote percelen. Daarbij hoort ook een sproeiplan, te programmeren naar oppervlak, type tuin en begroeiing. Het plan invoeren met de app op smartphone, tablet of console en de digitale tuinman of -vrouw heeft er nog nauwelijks omkijken naar.

Bij een eenvoudigere tuin en een laag budget voldoet ook een sproeier met sensor- en/of tijdbesturing op de pompmotor. Z-Wave voorziet bijvoorbeeld in via een Fibaro-module bediende sproeiklep (handig is een 230V magneetventiel). Een filmpje over hoe het werkt staat op YouTube. Ook Gardena heeft in deze een oplossing met 24V beregeningsventielen en sproeicomputers.

De vochtigheid op specifieke locaties meten kan met insteeksensoren. Je prikt deze in de aarde en de sensor meet de vochtigheid en in een aantal gevallen ook de zuurgraad en temperatuur. De waarden uit te lezen met de bijbehorende meetapp. Vervolgens via het tuinnetwerk weer te koppelen aan de beregening. Het van de Drones bekende merk Parrot doet eveneens in teletuinieren en ‘Flower Power’ met insteeksensor. Echt iets voor de thuiskweker. De Buetooth Parrot Flower Power controleert en analyseert zowel in een pot als in de volle grond vier instellingen die essentieel zijn voor de gezondheid van jouw plant. Detecteert de sensor een probleem dan krijgt de tuinier een melding via de smartphone-app. In de praktijk geschikt voor het beheer van vochtigheid, bemesting, temperatuur en juiste plaats (licht en schaduw). Er is een bibliotheek met 7.000 planten en hun verzorging aanwezig. Verder zijn er realtime simulaties van de verzorgingseffecten en een tuinagenda aan boord. Sensoren zoals die van Edyn werken op zonne-energie en geven de condities van de tuinaarde automatisch door aan de bijbehorende app.

Pagina 2

Robotmaaiers

Gerobotiseerde grasmaaiers zijn er in alle soorten en maten. Belangrijke vragen bij de aanschaf zijn: Hoe groot is het te maaien oppervlak? Hoe veilig, het vermijden van obstakels, niet in de vijver vallen en geen huisdieren meemaaien… Stand alone of geïntegreerd in het tuinnetwerk? Welke automatische/programmeerbare functies? En de accucapaciteit.

Bekende merken van robotmaaiers zijn Gardena, Stiga, Husqvarna, Bosch, Robomow, Wolf, Tango, Ambrogio, Honda Miimo, Greenmow en Makita. In de klasse vanaf Ä 500,- zijn er eigenlijk geen slechte maaiers meer. Wel moet de robotmaaier ook echt bij jouw gazon passen.

Verlichting

De slimme tuinverlichting varieert van de insteeklampjes met sensor op zonne-energie tot een totaal lichtconcept. Eenvoudiger tuinlampjes of lantaarns zijn een beetje passé. Sfeervolle LED-verlichting in decoratieve patronen met wisselende kleuren vormen de boventoon. Standaard al verkrijgbaar bij de bouwmarkt of webshop. Ontwerpbureaus en tuinarchitecten verheffen de garden lighting tot hogere decoratie-sferen met ambiance op maat en eigen hospitality. En slimme tuinverlichting verschaft het gehele jaar sfeer en kijkgenot. Tuinverlichting bestaat in alle maten. Van grondspots (al of niet ingebouwd), insteeklampen en lantaarns tot bogen en lichtkoepels of verlichte ornamenten. Verder is er nog onderscheid in lampen voor de tuin, terras, vijver en het zwembad. En deze weer onderverdeeld in tafel, staand, hangend en zelfs drijvend. Bekende merken tuinlampen zijn Tuli, Deimos, Florina, Garden Lights, Arigo, Philips myGarden, Wilko, Apollo, LAP, Smart Solar, John Lewis, Nordflux, Null Solar, Mijn-gadgets en Praxis (eigen merk).

De toegepaste domotica rijkt van lichtsensor aan/uitschakelen tot een compleet voorgeprogrammeerd lichtfestijn in de tuin. Ook zijn er combinaties met veiligheid en tijdsinstelling. Een aparte tak vormt de feestverlichting voor tuinen.

Veiligheid

Tuinen bieden toegang tot privégrond en bevatten regelmatig diefstalgevoelige objecten. Ook vandalisme is een aandachtspunt. Dat vraagt om eigen tuinveiligheid het gehele jaar door en dat past prima in het concept van de connected garden. Bij garden security gaat het om:

•  Licht, al of niet automatisch ingeschakeld door bewegings- detectie. Zichtbaar zijn en aan/uit schrikt ongenode gasten af.

• Outdoor IP-videocamera’s. Je kunt daarmee de tuin en het zwembad onder surveillance houden. Ook schrikt het zien van bewakingscamera’s af. Desgewenst ook met gezichtsherkenning.

• Slimme sensoren. Niet de kat, hond, mol of een vogel maar aan de bel trekken (alarm of sms’je) bij onverlaten in de tuin.

• Slimme poortsloten op de hekken en deuren in de afrastering.

Tuinveiligheid behoeft niet duur te zijn. Modulaire systemen die je op maat kunt aanpassen en aan het connected home kan koppelen hebben de voorkeur. In principe kan je gewoon weersbestendige veiligheidsproducten voor het smart home inzetten. Buitencamera’s zijn in overvloed aanwezig. Sensorsystemen dienen waterdicht en temperatuurbestendig te zijn. Bekende leveranciers zijn Somfy, Blaupunkt, KPN SmartLife, Konig, Elro, Trust (oudoor sockets), Eminent, Smanos en Netgear. Net als bij de veiligheidsdomotica voor binnenshuis kan de gebruiker ook de tuin op afstand via smartphone en tablet in de gaten houden.

Extra veiligheidsaspecten betreffen (camera-)toezicht op zwembaden, vijvers en speeltoestellen. Voor ouderen in de tuin de persoonlijke alarmknop.

Zonwering

Bij de zonwering voor de tuin gaat het met name om uitklapbare zonneschermen, screens en terrasoverkappingen. Die kan je vanuit de luie tuinstoel of automatisch laten besturen. Er is keuze uit totaal, gedeeltelijk of in bepaalde standen bedekken. Bij geavanceerde screens valt de doorlaatbaarheid van de schermen zelfs te regelen.

Steeds meer gaat de zonwering over van bediening op de hand naar domotica op afstand en geheel automatisch. Vrijwel elk door motoren en/of servomechanismen bestuurde zonwering komt tegenwoordig met een draadloze afstandsbediening en programmeerbare app voor de smartphone of tablet.

Het goed en effectief werkzaam bevestigen van zonwering is vakwerk. Bij voorkeur uit te voeren door een erkend installateur. Zonweringen zijn een groot deel van het jaar bruikbaar en besparen op energie. In de praktijk vaak verder de combinatie van rolluiken en screens buitenshuis.

Buitengeluid

Als wij al geluid voor de favoriete muziek streaming door het gehele huis hebben waarom dan ook niet in de tuin? Er is een ruim aanbod van tuinaudio bij zowel luidsprekersets als draadloze hoofdtelefoons. Uiteraard dienen luidsprekers voor buiten in de tuin bestand te zijn tegen regen, stof en afwijkende temperaturen. Er is keuze uit bekabelde en draadloze (dus vrij te plaatsen) outdoor-modellen.

Bij de weerbestendige speakers is er keuze uit:

• Inbouwluidsprekers. Deze naar keuze weg te werken in tuinobjecten, bouwwerken en structuren.

• Decoratieve luidsprekers. Bijvoorbeeld in de vorm van rotsen, zuilen, lantaarns, tuinmeubilair, kikkers, beeldjes en zelfs vogelhuisjes.

• Speciale luidsprekerboxen voor buiten gebruik. Deze zijn kant-en-klaar voor buitengebruik. In de zwembad-uitvoering geheel waterdicht.

Een alternatief vormt een (DAB-)radio met voldoende sound en surround power in een weerbestendige behuizing.

Bij het plaatsen van speakers buiten spelen diverse factoren mee. Niet in het minst de vraag “Waar zetten we de speakers?” Je dient rekening te houden met de luisterafstand en het daarbij behorende volume. Objecten in de geluidsweg die het klankbeeld kunnen verstoren. Een andere vraag betreft de basreflectie, waarvoor/tegen dient de buitenluidsprekerbox te staan. En om wat voor weer te geven muziek gaat het eigenlijk: achtergrond- en sfeermuziek of het favoriete repertoire op Spotify of de audioserver (mediacenter) thuis? Elk type muziek heeft zo zijn best klinkende speakers voor buiten.

Bekende merken voor outdoor-speakers, zowel boxen, inbouw als satellietmodellen zijn: Bowers & Wilkins, KEF, JBL, Bose, Yamaha, Q Acoustics en Focal. Decoratieve tuinspeakers zijn er onder andere van Rockustics, Audioholics, Bose, Ionaudio, EMP en Hammacher Schlemmer. En voor splashproof en zwaardere outdoor of bij het zwembad kan je onder meer terecht bij Pyle Splash, Photive Hydra, Trendwoo Music Tube, JBL, Sound Monkey, Pearson en Nuu Wake. Voorkom bij toegankelijke tuinen diefstal. Goed verankeren, camera’s en alarm.

Wel of geen kabels?

Draadloos maakt kabels overbodig en je kunt de speakers desgewenst gemakkelijk verplaatsen. Je moet dan echter wel voldoende WiFi/streaming bereik hebben in de tuin. Dat betekent in de praktijk vaak een versterker in de tuin voor het draadloze signaal. Goede kabels liggen vast doch garanderen overal en altijd goed geluid in de tuin. USB-speakers zijn geschikt voor de kortere afstanden waarbij een ontvanger (bijvoorbeeld een smartphone of tablet) de muziek doorzendt naar de outdoor-speakers of geluidsboxen.

De draadloze hoofdtelefoon buiten heeft als voordelen overal in de tuin bruikbaar, privé genieten voor jezelf en geen last met de buren. Het te kiezen type hangt voornamelijk af van de draadloze kwaliteit plus ontvangstbereik, vormgeving, gewicht en het er wel/niet mee ook in de tuin willen werken. Er is voldoende keuze bij onder meer Sennheiser en Panasonic. Voor de kortere afstanden ook USB. En wie echt licht buiten wil verblijven kiest voor de in-ears.

Pagina 3

Tv en films

Het outdoor kijken van tv en videofilms is inmiddels heel gewoon geworden. Dit met name door de komst van smart-phones, tablets en compacte notebooks. En dan moet ook de tuin er aan geloven. Bij het buiten kijken van videobeeld krijg je te maken met:

• Ongestoorde verbindingen en bandbreedte. Ideaal is breedband kabel maar 3G/4G draadloos internet is eveneens goed mogelijk. Bij onvoldoende sterkte van het signaal een booster/versterker of extender voor WiFi internet inzetten.

• Welke provider voor draadloze tv overal. KPN, Ziggo Horizon TV, Netflix, Telfort etc. wie levert de meeste zenders overall in de juiste kwaliteit en om de gewenste zenders te kunnen bekijken?

• Door het invallend (buiten)licht is het beeld minder goed zichtbaar. Dat betekent in de schaduw gebruiken of adequaat afschermen.

• Koppeling aan een beter geluidssysteem dan de interne speakers van het videodevice. Bijvoorbeeld via een hoofdtelefoon of (draadloze) koppeling aan de tuinaudio.

Waterdichte tv’s kennen wij al van gebruik in de badkamer. Dat kan echter ook buiten. Dit zowel als een compleet ‘campingscherm’ als inbouw. Lekker tv kijken vanuit het zwembad of de Spa/Jaccuzi. Outdoor-tv’s zijn onder andere verkrijgbaar van de merken Aqualite, TechH2O, Sunbrite, Skyvue (NEXGEN en OBX), Seura, Splashvision en Aqua-tv.

Relatief nieuw is de outdoor homecinema. Kan zulks bij de commerciële openlucht bioscoop waarom dan niet ook in de eigen tuin? Schermen, projectoren, grote flatscreen en surround audio, het is gewoon verkrijgbaar. Indien niet echt waterdicht, stof- of weersbestendig dan valt dat door gepaste inbouw te realiseren. Gebruik voor de AV-aansluitingen bij voorkeur HDMI.

Waterpartijen en fonteinen

Water leeft, geeft sfeer en rust. Van oudsher rustte de Nederlander zijn of haar tuin uit met fonteinen, waterpartijen en vijvers. Het besturen van al dat watergekletter, nevel en het watermilieu komt meer en meer in handen van tuindomotica. Voor de hand liggen het besturen of aan/uitschakelen van fonteinen, vijverpompen en het zwembad. Maar ook het beheer van de het watermilieu, zuurgraad en reiniging gaan over naar smart sensoren, e-filters en onderhoudsprogramma’s. Allen makkelijk weer in te stellen met de smartphone, tablet of slim bedieningspaneeltje.

Bij de fonteinen is er veel keuze uit eenvoudige opzetjes zoals de op afstand of met een sensor bedienbare motor en sfeervolle (LED-)verlichting. Gewoon te koop bij het tuincentrum en bouwmarkt of zelfbouw met wat handige elektronica. Het spaart flink op water en stroom als fonteinen het alleen doen als er ook iemand naar kijkt. Dat starten kan automatisch met behulp van sensoren of een druk op de bijbehorende app-knop.

Fonteinpompen zijn er tegenwoordig ook op zonne-energie en drijvende vorm. Solar power is handig en besparend bij de kleinere fonteintypen. Drijvend is makkelijker bereikbaar en te onderhouden. Naast alleen de pomp zijn er ook complete makkelijk te onderhouden drijvende fonteinen/fonteinsproeiers. Voor rotspartijen met stromend water, waterspuwers en tuinwatervallen geldt hetzelfde als bij de fonteinen. Wie meer noten op de tuinzang heeft kan een imposant project laten realiseren dat in Versailles niet zou misstaan. Krachtige fonteinen, kletterende rotspartijen met bijpassende bassins en feeërieke LED-verlichting. Desgewenst ook met een kunstwerk erin.

Vijvers

Bij de tuinvijver gaat het om vijf zaken: de pomp(kracht), het watermilieu, de beluchting, de temperatuur en het schoonhouden. Investeer bij voorkeur in de wat krachtigere en meer solide pomp en goede vijverfilters. Besturing op afstand of met een sensor is een waar gemak. Sensoren met vijver-apps houden de waterkwaliteit in de gaten. Bij een achteruitgang komt er een seintje richting de tuinbeheerder of laat een distribiteur corrigerende agentia los.

Vijverstofzuigers zuigen de troep op. Ook het onderhoud, regelmatig schoonmaken en het vervangen van het vijverwater zijn in de slimme tuin eenvoudig voor te programmeren. Een ander ideetje is het plaatsen van een onderwatercamera in de vijver. Beveiliging tegen roofvogels (de hengelende Reigers) en onverlaten die dure vissen stelen kan via de geijkte bewegingssensoren, alarmsirenes, verlichting en signaaltje naar de smartphone.

Een aparte categorie vormt de vogelbadjes. Ook deze zijn automatisch te verversen en van stromend water te voorzien.

Zwembaden

Bij de slimme zwembaden in de tuin gaat het om de waterstand en verversing, het beheer van het watermilieu, zwembadreiniging, temperatuur en automatische afdekking. In geval van kleine kinderen of niet zo snuggere huisdieren tevens bewaking op wie er per ongeluk invalt. Er is inmiddels een interessant aanbod van gemonteerde en drijvende (bijvoorbeeld de Bluetooth pHin) zwembadsensoren voor het slimme zwembad gekoppeld aan het connected home.

Automatische gestuurde zwembadpompen, al of niet op zonne-energie, zijn normaal te koop. Waterzuivering met filters en toe te voegen agentia zijn eenvoudig slim te organiseren. Sensoren meten de waterkwaliteit en vertroebeling. Een app signaleert dat naar de gebruiker of geeft een corrigerende opdracht aan de doseringsinstallatie voor neutraliserende agentia en chloor. Idem bij het beheer van de watertemperatuur. De verwarming gaat steeds meer zuinig en duurzaam, bijvoorbeeld met zonne-energie.

Het reinigen van de zwembadwanden is een arbeidsintensief en vervelend klusje. Dat doe je tegenwoordig niet meer met een speciale zeemstok met een daaraan gekoppelde afzuiger. De zwembadrobot(stofzuiger) voert deze onderhoudsprocedure voorgeprogrammeerd en al of niet aangestuurd door het sensornetwerk uit. Kijk hiervoor eens bij de merken Dolphin, Zodiac, Intex, Vacurob, Smartkleen, Aquabot, Gre en Interline. Er zijn allerlei combinaties van borstels, poets- en afzuigsystemen. Het bij niet gebruik afdekken van het zwembad voorkomt verontreiniging en het afkoelen. Ook hier zwembad-domotica die dit per sensor of voorgeprogrammeerd aanstuurt.

Pool light en sound

Bij de verlichting is er onderscheid of het zwembad in het totale lichtconcept van de tuindomotica is opgenomen of dat het om in de swimming pool zelf geïntegreerde lighting gaat. Zie voor het eerste het hoofdstukje over verlichting. Speciale poollights, voor in de zwembadwanden tot onder water en rondom het zwembad zijn ruim verkrijgbaar. Vraag het aan de installateur. Aantrekkelijk geprijsde veelkleurige, en vaak ook van kleur veranderende, LED-lights zijn gewoon bij de bekende postorders te koop. Insteken of ophangen en ze doen het meteen. Let bij de Chinese import goed op de veiligheid in combinatie met water! Aardig zijn disco-achtige lampen van RGB-crystal, Quintezz Dream LED Ball, de Gadqy onderwater lichtshow, Ibiza LED Sphere. Tot het duurdere en betere genre behoren onder andere de merken Universal Pool (ColorLogic en CrystalLogic Spa), Astrolight, Jifft Niche, Game, Intex, Pentair, Terra (ook drijvende modellen), Smart Pool, Aqualuminator, Starlight. MagicStream, Azalp en Hayward.  Hiermee zijn ware kunststukjes van lichtdecoratie en ambiance bij zwembaden mogelijk.

Geluid bij het zwembad valt onder te verdelen in waterbestendige speakersets naast de pool en speciale onderwater luidsprekers. Die voor naast het zwembad zijn al besproken bij het hoofdstukje over tuinaudio. Wat betreft luidsprekers voor in het zwembad zelf is er keuze uit draadloze ronddobberende en vast gemonteerde (aan de badwand) modellen. Bekende merken in deze zijn Daytona, Basshead, Elima, Bose Poolside, AudioMarine, Aquasonic, en iSplash.

Verwennen en luxe

Jaccuzi’s (Spa’s) in de tuin zijn een hoofdstuk apart. Hiervoor bij voorkeur een deskundig installateur in de arm nemen. Meestal het gehele jaar door te gebruiken met extra cachet in de winter met sneeuw en zo. Je ziet regelmatig dat dit type wellnesspools deel uitmaakt van een totaalconcept voor relaxen en verzorging. Licht, geluid, audio en koppeling met de tuincinema of fitnessvoorzieningen zijn mogelijk.

Gadgets

Ales wat je in de tuin aan/uit kunt schakelen valt via slimme relais en sensoren aan de connected garden te koppelen. Dat biedt ruime perspectieven: Koelkastjes, terrasverwarmers, tuinspoor of bootjes voor het serveren van hapjes en drankjes, drones voor de tuininspectie (zie een eerder artikel in Home Emotion), rondrijdende (robot-)vegers, instelbare loungesets, vogelhuisjes, fakkels, dieren- of insecten-afschrikkers, onkruidbestrijding, windschermen en ventilatoren om maar eens een greep uit het assortiment te doen. Aan de lezer of zoiets verder nuttig is of niet.

Welkome uitbreiding

De connected garden is er voor alle seizoenen en vormt een logische en welkome uitbreiding op het smarthome. Van gewoon genieten in de buitenlucht, functioneel onderhoud en letterlijk groen (besparing op water en energie) tot fraaie decoratie en beveiliging zowel in een privé als meer zakelijke omgeving. Reden genoeg om de mogelijkheden van de eigen tuin eens slim onder de loep te nemen.