Review: Monitor Audio Platinum PL500II

De nieuwe Monitor Audio Platinum Serie is in het land. Het goede nieuws is dat deze Engelse fabrikant eindelijk een keer komt met een overbemeten topmodel. Een proeve van bekwaamheid die de eindeloze afwisseling van overigens voortreffelijke kleine vloerstaanders doorbreekt.

Monitor Audio bouwt al vele jaren uitstekende luidsprekers. Binnen de bestaande series Bronze, Silver, Gold en Platinum vond elke muziekliefhebber wel iets van z’n gading en daarnaast zijn er natuurlijk nog andere series zoals de Radius en Apex. Elke serie bestaat dan uit minstens vijf modellen. De series worden met enige regelmaat vervangen door update-series. Dat kan soms leiden tot een verlies aan overzicht. Er zijn inmiddels vele modellen uit de verschillende series en generaties daarvan op de markt. Een argeloze consument kan zich ook afvragen of het duurste Bronze-series model nou beter is dan een instappertje Silver? Verslaat het basismodel Platinum de top-of-the-line Silver? Alleen iemand die al die modellen even paraat heeft staan kan daar iets zinvols over zeggen. Bij de dealer kun je dan terecht voor de zogenaamde ‘wall of terror’. Aangestaard door minstens veertig vloerstaanders maak je voor dit vuurpeloton gegarandeerd de foute keuze.

Monitor Audio maakt het zichzelf ook niet heel makkelijk. Wat kun je als fabrikant nou echt doen om een Gold beter te krijgen dan een topmodel Silver? Leidt dat vervolgens tot significante geluidstechnische verschillen? Het lijkt ook researchtechnisch een hele heisa om zoveel series en modellen in de lucht te houden en bewust zinvolle kwaliteitsverschillen in te bouwen. Prijstechnisch is er wel over nagedacht. De opvolgende serie begint ongeveer bij het prijskaartje waar de voorafgaande serie ophoudt. Dat sluit aan bij wat de gemiddelde consument denkt. Als een hifi-product twee keer zo duur is, is het twee keer zo goed. Maar wie Monitor Audio wat beter kent, weet dat er best kwalitatieve verschillen zijn tussen de series. Zowel geluidstechnisch als met betrekking tot de uitvoering.

Een verbazingwekkend feit is dat Monitor Audio sinds mensenheugenis brave vloerstaanders bouwt die nauwelijks boven de 1.10 meter lengte uitgegroeid zijn. De vraag leeft hier al jaren waarom ze niet een keertje fors uithalen met een of ander ‘cost-is-no-object’ topmodel. Dat mag je toch eens verwachten van een fabrikant die absoluut in staat is om zeer goed presterende luidsprekers te bouwen. Wellicht heeft dat te maken met de traditionele UK hifimarkt waar producten over het algemeen klein en compact zijn. Het sluit natuurlijk ook goed aan bij de enge en bekrompen calvinistische traditie in ons land, waar niets boven het maaiveld uit mag steken. Dat geldt natuurlijk ook voor luidsprekers. Maar, wil je als fabrikant nou nooit eens een topmodel bouwen? Een anti-calvinistische uitbarsting van creatieve en grensverleggende technologie, waarmee je de show steelt op de grote beurzen en waar de betrokken hifi-liefhebber eindelijk eens iemand de ogen mee uit kan steken? Misschien zat Monitor Audio teveel vast aan de kneuterige samenleving met de inherente verwachting dat de staat voor iedereen zou zorgen.  Margaret Thatcher wilde die hervormen. Haar boodschap was dat individuen voor zichzelf verantwoordelijk zijn en voor zichzelf moeten zorgen. Dat drong misschien pas door bij de luidsprekerbouwer sinds de Iron Lady niet meer onder ons is. De Platinum 500II is dan het antwoord. Zorg voor je eigen supergeluid en neem je verantwoordelijkheid door gewoon een zowat twee meter hoog systeem in de huiskamer te plaatsen.

Derhalve stal de PL500II de show tijdens de introductie op de CES en had de Platinum fraaie showcases tijdens de ISE en de Audio Show Alkmaar. Het introduceren van een luidsprekersysteem met een Hollands prijskaartje van 20k vraagt ook om lef. In die budgetklasse zijn meerdere gerenommeerde topsystemen. Je richt je opeens op een heel andere doelgroep, die Monitor Audio niet meteen associëert met grote, dure en ambitieuze superluidsprekers. Maar goed, het is Naim ook gelukt om de lat te verleggen van de enigszins truttige generaties Naits naar superversterkers als de Nap S1, de NAC S1 en de 500-series.

Platinum PL500II

De Platinum serie van Monitor Audio bestaat al zo’n acht jaar, dus het werd tijd voor iets nieuws. Los van de technologie is er ook gewerkt aan een zeker niveau van luxe. De luidspreker in huis is de eerste blikvanger. Elektronica kun je nog verstoppen in een kast of onder de vloer. Wie veel geld investeert in een product hecht ook aan een visueel rijke uitstraling. Het moet gezegd dat alle nieuwe Platinum II modellen de luxe-beleving breed uitstralen. Ze komen dan ook met solid copper luidsprekerterminals en echte houtfineren in Santos Rosewood of Natural Ebony. Die worden afgewerkt met de hand waarop elf lagen van clear gloss piano lacquer worden aangebracht. De luidsprekers zijn ook beschikbaar in ‘piano black gloss lacquer’. Het klankbord wordt afgewerkt met Inglestone leer. Hier wordt de urbane bon vivant vol in het ego geraakt. Want het bedrijf Andrew Muirhead & Sons levert al sinds 1840 leer aan onder andere the Houses of Parliament, Boeing en het befaamde Burj Al Arab. Het geeft een goed gevoel dat je thuis mag kijken naar hetzelfde leer dat zich onder je zitvlak bevindt als je een ritje maakt in je double six door de English countryside.

Technisch gesproken ontstaat de integriteit van de PL500II-behuizing door het toepassen van onregelmatige gebogen structuren en interne bracing. Vanzelfsprekend worden daarmee interne reflecties verminderd. Restenergie wordt uitgedoofd door intern dempingsmateriaal. Opmerkelijk dat Monitor Audio zulk materiaal nog toepast. Veel topsystemen hebben geen dempingsmateriaal aan boord. Dat vreet namelijk veel energie weg. De essentie van de nieuw ontwikkelde bracing is dat het luidsprekercabinet verdeeld wordt in kleinere volumes. Dat vermindert de kans op staande golven. Om demping in de midrange behuizingen te krijgen en van de baffle, ontwikkelde Monitor Audio een polymeer, gevuld met mineralen. Daarmee wordt energie echt uitgedoofd en niet omgezet in resonanties met een hogere Q. Mogelijkerwijs komt de energie dan vrij in thermische vorm.

De engineering uitdaging voor Monitor Audio was hoe een luidspreker natuurlijker kan klinken. Derhalve zijn de nodige verbeteringen aangebracht in drivers, filters, de behuizing en de bevestiging van de drivers. Ze zitten vast met een lange bout aan het achterpaneel. Dat reduceert wederom trillingen en geeft de hele constructie extra rigiditeit. Tijdens de ontwikkeling van de Platinum-serie is ook FEA-modelling ingezet.Bij de belangrijkste credentials van de PL500II behoren het formaat dat een hoogte aantipt van 1.85 meter en een gewicht per kant van 99 kilo. Deze luidspreker bestaat uit één stuk. Er zijn dus grenzen met betrekking tot het plaatsen op verdiepingen onder en boven de bel-etage. In de praktijk heb je drie tot vier sterke jongens of meiden nodig om die dingen te (ver)plaatsen. De PL500II is feitelijk een d’ Appolito. In principe een drieweg met 7 drivers. Het rendement is 91dB. Theoretisch geschikt voor versterkers met een wat lager vermogen, maar de praktijk leert dat zoiets niet altijd werkt bij luidsprekers met veel drivers. Monitor Audio adviseert niet voor niets een minimaal vermogen van 150 Watt. Met dat pakket aan drivers kan dan een max. SPL van 120 dB worden bereikt (per paar). Bij die geluidsdruk wilt u geen muziek beluisteren. De praktische waarde is alleen dat pieken onvervormd kunnen klinken. De - 6dB-punten liggen bij 22Hz en 100kHz. De extensie van het hoogbereik wordt veroorzaakt door de nieuwe MPD-transducer.

Muur van geluid

Luidsprekers zijn het enige hifi-component waar de laatste tien jaar merkbare vooruitgang geboekt is en historisch gezien de zwakste schakel in het weergavesysteem. Er zijn ten opzichte van eerdere decennia een aantal zaken veranderd. Met de komst van computertechnologie zijn er veel programma’s beschikbaar gekomen die een diep inzicht bieden in het gedrag van luidsprekers. De trial & error, die voor veel luidsprekerfabrikanten de manier was om modellen te ontwikkelen, heeft derhalve plaats gemaakt voor een veel wetenschappelijker benadering. Aan de productiekant zijn er nieuwe technieken en materialen. CNC maakt dat onderdelen met een enorme precisie vervaardigd kunnen worden. Prestaties kunnen binnen veel nauwere toleranties worden gegarandeerd. Ook is er bij veel luidsprekerfabrikanten de intentie om modellen te ontwikkelen die de realiteit beter raken. Dat maakt een einde aan de afkeurenswaardige praktijk van ‘voicing’ en het bouwen van zogenaamde commercieel lekker liggende luidsprekers. Bij voicing wordt er net zolang gerommeld met drivers en onderdelen uit het cross-over tot de luidspreker klinkt overeenkomstig de (doorgaans verkeerde) opvatting van de bouwer over hoe muziek moet klinken. De commerciële luidspreker wordt alleen gebouwd om onnozele en onervaren consumenten, die voor een muur met luidsprekers staan, te verleiden. De grootste schreeuwer wint. In dit geval het model met dreunend laag en sissend hoog. 

Pagina 2: conclusie

Recente ontwikkelingen maken dat de betere luidsprekers naar elkaar groeien en zo hoort het ook. Het maakt ook dat keiharde ontwerpfouten bij de topmodellen steeds minder aanwezig zijn. De keuze die de consument maakt zal derhalve afhankelijk worden van zaken als vormgeving, merkbeleving, service, reputatie en hele kleine verschillen in geluidsmatig karakter. Belangrijk in deze is dat de fundamentele keuze met betrekking tot afmeting blijft. Een kleinere luidspreker heeft in het laag een beperkt frequentiebereik, maar zal ook in mindere mate een ‘wall of sound’ neer kunnen zetten. De Platinum PL500II is nagenoeg een full range systeem en kan een indrukwekkende muur van geluid neerzetten. Deze weergever is niet op fouten te betrappen. Het is alleen merkbaar dat luidsprekers in prestaties achter gaan lopen als de technische ontwikkeling iets biedt dat bepaalde aspecten van de weergave fundamenteel verbetert. Je herkent het pas als je het hoort. Dat gebeurde tijdens de review van de YG-Acoustics Carmel. De correctie van zowel het tijd- als fasedomein maakt dat deze weergever met betrekking tot specifieke geluidsmatige eigenschappen iets doet dat net even dichter bij de realiteit ligt. Technologie die misschien over vijf jaar bij alle nieuwe ontwerpen van diverse fabrikanten toegepast gaat worden.

Wat de Platinum PL500II presteert is dan ook méér afhankelijk van de randvoorwaarden dan van de luidspreker zelf. Die voorwaarden hebben te maken met plaatsing, akoestiek en aansturing. De PL500II werd op verschillende locaties beluisterd. Enerzijds aangestuurd met het toenmalige Pyxis/Altair referentiesysteem van Leema Acoustics. Anderzijds in de voortreffelijke luisterruimte van iEar’ (Tilburg). De set werd hier aangestuurd door de McIntosh MC1.2 eindversterkers, CS2 pré en de MCT450 cd-speler. De akoestiek in de main listeningroom van iEar is erg goed. Deze, in een voormalige textielfabriek gevestigde, retailer heeft ook de beschikking over een aanbevelenswaardige theaterruimte.

Luisteren

Het geheim van een goede set bestaat uit akoestiek, plaatsing en de primaire match tussen de versterker en de luidsprekers. De bron is bijzaak. Als de match klopt, dan klinkt zelfs een CD104 erg goed. Een bron kiezen is gewoon een kwestie van opschalen. Het evolutionaire pad tussen de iPod Nano en de 927, zijnde de beide absolute uitersten in kwaliteit. De grote Platinum laat genadeloos de verschillen tussen de beide versterkercombi’s horen. McIntosh heeft een eigen herkenbare sound. Knap dat dit huisgeluid herkenbaar is van de grootste tot de kleinste modellen. Het is dynamisch, powerful, gedetailleerd en ruimtelijk, maar ook muzikaal, met een licht aangenaam accent en enigszins vergevingsgezind. Het luisteren naar een groot systeem biedt voordelen.

De charme is dat muziek weergegeven wordt over het volle frequentiebereik. De grondtonen zijn aanwezig en de daarop gebaseerde harmonischen. Dat doet Messiaens Visions de l’Amen, voor twee vleugels, op een bijzondere manier recht. Dit indrukwekkende stuk, uitgevoerd door de zusters Naughton, presenteert een fraai contrast tussen de melodie in de bovenregisters en het indrukwekkende, donkere en dynamische laag. De power in de lagere registers van de vleugels komt hier volledig voor het voetlicht. Zo’n stuk gaat pas leven op een full range systeem. Nou heeft het woord ‘melodie’ bij Messiaen natuurlijk een heel speciale betekenis, maar de essentie van zo’n compositie verdwijnt volledig op een iPod.

De Platinum valt ook op vanwege het fraaie midden. Luister naar de stemmen van Alice in Dixieland of de diepe stem van Erik Leuthäuser. Ook de blazers en percussie van de Dixieland girls knallen eruit op dit systeem. Dat stukje realisme komt ook naar voren bij Tango del Sur en Our mother the mountain van de Wainwright Sisters. Muziek wordt hier tastbaar gepresenteerd. Dat maakt Beethovens Kreutzer Sonata, uitgevoerd door De Maeyer en Kende, levensecht. Deze Belgische musici staan letterlijk voor je neus. Het zou dan erg onbeleefd zijn om weg te lopen. Dat is ook wat de Platinum afdwingt. Een betrokkenheid bij de uitvoering en de muziek die niet vrijblijvend is en concentratie vraagt.

De balans tussen de drie belangrijke frequentiegebieden wordt uitgedaagd door de nieuwe cd van Jean Rondeau. Hij speelt hier de Prelude van Jean-Philippe Rameau. Een harpsichord heeft fraai laag, maar het is nooit laag met een basiswaarde op de schaal van Richter. Het is vol van klank, maar toch slank en snel. Deze opname laat genadeloos horen of een systeem in balans is en kwaliteit heeft in de lagere registers. De Platinum doet dit perfect. Dat het systeem ook indrukwekkende power kan ontwikkelen in het laag demonstreert de beroemde Slam Bam Mix van Frankie goes to Hollywood. Nadat de track ongeveer 8 minuten gevorderd is (na de anticlimax), schakelt de band en de Fairlight CMI even een paar octaven lager. Er is dan zo’n loeistrak tapijt van lage frequenties hoorbaar. Laag, dat als een golf in de branding over het strand rolt. Die ervaring mist volledig op kleine vloerstaanders en mini’s. Maar, het is een van de charmante auditieve goodies waarom je deze track draait. Luisterend naar de Platinum op de Leema set betekent een ander geluid in een andere akoestiek en een andere opstelling. Bij elkaar een streepje neutraler en iets dichter in de buurt van de geregistreerde werkelijkheid op de cd of plaat. De Platinum zal met veel elektronica goed kunnen presteren. Dat is een keuze. De PL500II laat genadeloos de verschillen horen.

Doelgroep

Voor wie is deze Monitor Audio nou bedoeld? Het merk heeft natuurlijk veel tevreden klanten. Er zal voor de nieuwe Platinum serie veel belangstelling zijn. Bijvoorbeeld voor de PL300II, een vloerstaander van ongeveer 1.12 hoog, een footprint die niet veel afwijkt van de 500 en een prijskaartje rond de 11K. Er moet uiteraard wat geld bij, maar waarom zou je dan niet voor de PL500II gaan? De totaalbeleving zal dan echt groter zijn. Een aantal grote systemen hebben echt méérwaarde ten opzichte van de meeste kleinere weergevers.

Maar stel, je hebt 20K te besteden. Waarom dan deze Platinum en niet een andere luidspreker? Bedenk bijvoorbeeld dat er heel veel extra geld nodig is om het prestatieniveau van de PL500II echt te verbeteren. Het is in ieder geval een vraag die steeds moeilijker te beantwoorden is. De PL500II past in een druk bezet segment van de markt. De betere exemplaren van de diverse merken groeien in prestaties steeds dichter naar elkaar toe. Onderscheid op basis van geluidsmatige usp’s wordt dan ook lastiger. Maar, de gewone consument kiest op basis van argumenten en emoties, die vanuit een professioneel standpunt vaak moeilijk verklaarbaar zijn. Dat is inherent aan de home hifimarkt en de verklaring dat er nog steeds teveel luidsprekers, kabels, versterkers en spelers te koop zijn. De wereld zou genoeg kunnen hebben aan vijf merken luidsprekers met ieder pakweg vijf modellen. Als die dan verkrijgbaar zijn in alle RAL-kleuren en tropische houtsoorten, dan zou het aantal combinaties voor de gemiddelde consument nog steeds niet te overzien zijn. Model PL500II van Monitor Audio zou dan deel uit mogen maken van de genoemde vijf merken.

Conclusie

De Monitor Audio PL500II bewijst dat Monitor Audio op een heel hoog niveau mee kan in de markt. Deze Platinum zet een geluidsbeeld neer waar niets aan mankeert, verstopt in een zéér luxe behuizing. De aanschafprijs is fors, maar er zijn duurdere weergevers in de markt die niet doen wat deze PL500II biedt. De charmes van dit systeem bestaan uit de full range weergave van muziek en het presenteren van een wall of sound, als het programmamateriaal dat in zich heeft. Luisteren naar deze Platinum voelt als thuiskomen.