HiFi.nl weektip: werken met muziek voor je portable
Een kritische muziekluisteraar die zijn of haar muziek op een computer zet, zal dit niet gauw doen in een `lossy` formaat.
Want ook al geven lossy formaten een enorme ruimtebesparing op de harde schijf (een besparing van een factor vijf of meer ten opzichte van cd-geluid), en ook al is de toepassing van lossy geluidscompressie, mits in haar mildste vorm toegepast, meestal niet of zeer moeilijk te horen, toch voelt het voor een audiofiel niet goed. Bij lossy gaat er iets verloren, en bij lossless niet, dus kiezen we voor dat laatste.
Anderzijds wil je misschien aan die kwaliteit wel wat compromissen doen als je diezelfde muziek wilt meenemen onderweg, want de opslagcapaciteit van je muziekspeler is altijd kleiner dan die van je PC. Is een harde schijf van een terabyte in een PC tegenwoordig heel normaal, pak hem beet een iPhone is nu te krijgen met een maximale capaciteit van 64 GB. Dat is maar liefst een factor 15 kleiner. En de meest verkochte iPhone heeft zelfs een capaciteit van `slechts` 16 GB.
Dan komt dus compressie in beeld naar een lossy formaat. iTunes, hét programma om dé muziekspelers (iPod, iPhone, iPad) te beheren, biedt deze functionaliteit standaard. nummers met een hoge bitsnelheid automatisch te laten omrekenen naar AAC (MPEG-4-audio) met 128 kbit per seconde. Dit geeft een aanvaardbare geluidskwaliteit bij een hoge efficiëntie. (Lees: er kan dan véél op je iPod.) Om dit aan te zetten, klik je in iTunes op je iPod (die moet dus wel eerst aangesloten zijn op je computer), en vervolgens op het tabje `Overzicht`. Scroll dan helemaal naar beneden. Daar vind je onder Opties `Zet nummers met een hogere bitsnelheid om naar AAC`. Vink dit aan.
Helaas is deze functie weinig flexibel. Zo is de waarde van 128 kbit/s helaas niet hoger in te stellen. Verder zal hij bijvoorbeeld MP3`tjes in 160 kbit/s voor je omrekenen (`transcoderen`) naar 128 kbit/s AAC. Dit is een absoluut zinloze omzetting, die weliswaar een fractie aan ruimtebesparing oplevert, maar die ook geluidskwaliteit kost. Want bestanden die eenmaal `lossy` geëncodeerd zijn, die kunnen beter niet nog een keer `lossy` geëncodeerd worden. Nu is het niet zo erg om van bijvoorbeeld 320 kbit AAC (nauwelijks van cd te onderscheiden kwaliteit) naar 128 kbit te gaan, en je bereikt er een duidelijke ruimtebesparing mee. Maar een transcodering van 160 kbit MP3 (hoorbaar minder dan cd) naar 128 kbit AAC (ook hoorbaar minder dan cd) kan het beste vermeden worden.
Meer achtergrondinformatie over deze functie lees je in de tip van vorige week.
Terzijde: dan nog kunnen er situaties zijn dat je van een niet-perfect lossy formaat, bijvoorbeeld 128 kbit AAC, noodgedwongen wilt omzetten naar MP3, domweg omdat het doel-apparaat, bijvoorbeeld een autoradio of een MP3 cd-speler niet voor het bronbestand geschikt is. MP3 wordt namelijk algemeen ondersteund. Voor alle andere formaten, zoals AAC en WMA, is dit in veel mindere mate het geval. Kies bij een dergelijke omzetting de hoogst mogelijke bitsnelheid in het doelformaat. Bij MP3 is dit 320 kbit/s. De kans dat je na het transcoderen een storend kwaliteitsverlies gaat horen ten opzichte van het bronbestand is niet zo groot. Maar het blijft een noodoplossing.
Stel dat je niet wilt kiezen voor de makkelijke maar vrij bot opererende 128 kbit- automatiek in iTunes, dan staat de optie van het handmatige omzetten open.
De schrijver van deze tip heeft een iPhone en twee computers: in de huiskamer een stationaire Mac, die als Home Theater-PC dient, en om op te werken een laptop (ook een Mac). De huiskamermac bevat alle muziek, en wel in zo hoog mogelijke bitsnelheden. Dat wil zeggen: geripte cd`s zijn in WAV voorhanden, audiofiele downloads (vaak omgezet vanuit FLAC) in Apple Lossless. En dan staat er nog wat muziek op in MP3 en AAC.
Over wat een ideaal optimum is tussen bestandsgrootte en geluidskwaliteit kan eindeloos gediscussieerd worden. Voor mijn draagbare apparatuur heb ik gekozen voor 192 kbit/s AAC, wat een ruimtebesparing oplevert van een factor 7 ten opzichte van ongecomprimeerd cd-geluid. Het verschil in geluidskwaliteit is in mijn oren minimaal, en kan alleen worden waargenomen bij kritisch en rustig luisteren. (En onderweg doe ik dat nu juist niet.) Wie meer compatibiliteit wil, kan kiezen voor MP3, maar dan zou ik niet lager dan 256 kbit gaan en kiezen voor omzetting met een omzetprogramma waar de Lame-codec inzit. Op de Mac is het programma Max een goede keuze, voor Windows is er WinLAME. iTunes gebruikt de aloude Fraunhofer codec, die is kwalitatief minder. Maar goed, ondersteuning voor AAC wordt steeds gangbaarder, en ik kies er zelf gewoon voor om geen apparatuur te kopen die AAC niet ondersteunt.
De muziek van mijn huiskamermac die al in MP3 of AAC geëncodeerd is, heb ik niet verder bewerkt voor gebruik op mijn iPhone, ongeacht de bitrate ervan. Ik heb dus ook wat bestandjes in 320 kbit/s op mijn iPhone staan. Dat kost wat extra ruimte, maar ik transcodeer liever niet van lossy naar lossy. En het gaat maar over enkele tientallen MB`s.
We gaan nu onze lossless opgeslagen bestanden omzetten naar het lossy formaat van je keuze. Daartoe moet eerst iTunes op de gewenste omzetting worden ingesteld. Hiervoor ga je naar het menu iTunes > Voorkeuren. Onder de tab `Algemeen` klik je op de knop `importinstellingen...`. Daar stel je in wat je hebben wilt. Ik koos voor 192 kbit/s en VBR. Druk twee keer op OK, en klaar.
Muziek overzetten
In iTunes selecteer je de lossless muziekbestanden (WAV, AIFF en Apple Lossless) eenvoudig door rangschikken op bitsnelheid. Mogelijk moet je hiervoor eerst de kolom `bitsnelheid` zichtbaar maken; dit doe je door op de kolombalk een rechterklik te geven. Er verschijnt dan een menu met soorten kolommen. Selecteer `bitsnelheid` en `soort`.
Door nu te klikken op het woordje Bitsnelheid in de kolombalk, worden al je bestanden gerangschikt op bitsnelheid. Dat is makkelijk: alle bestanden op 320 kbit/s en lager zijn lossy, en die selecteer je niet; bestanden hoger dan 320 kbit/s zijn lossless, en die wil je wel omzetten. Dus je klikt domweg op het eerste het beste bestand boven de 320 kbit/s breuklijn, dan scroll je naar het andere einde (boven óf onder, afhankelijk van of je oplopend of aflopend hebt laten rangschikken) van de lijst met muziek in hoge bitsnelheid, je drukt op shift en je klikt op het eerste (of laatste, zoals gezegd) bestand. Dan is al het materiaal wat je om wilt zetten geselecteerd.
Dan geef je een rechterklik op één van de geselecteerde bestanden en klik je op: Maak versie voor AAC aan. Dan gaat iTunes alles omzetten.
Deze omgezette muziek heb ik overgebracht van mijn huiskamermac naar mijn laptop door middel van een externe harde schijf. Om de net-omgezette muziek makkelijk te vinden, heb ik iTunes laten rangschikken op datum van toevoeging (als je die kolom nog niet geactiveerd hebt, doe je dat net zoals je ook de kolom Bitsnelheid vond en aanzette). Vervolgens heb ik de desbetreffende bestanden naar de externe harde schijf toe gesleept. iTunes zet dan kopieën uit de bibliotheek op de externe harde schijf. Toen het overzetten klaar was, heb ik de nieuwe 192 kbit/s-versies weggegooid, want ik heb ze op mijn huiskamermac niet meer nodig.
Wat als je je muziekcollectie niet verdeeld hebt over twee computers maar alles op één computer staat? Aan de bovengenoemde werkwijze verandert dan niets, alleen je gooit aan het einde niets weg. En je gooit de 192 kbit/s-versies van je muziek niet weg, omdat iTunes ze steeds wil zien bij het synchroniseren.
Je denkt: ja, maar dan heb ik alles dubbel in de bibliotheek staan. Dat klopt. Ik raad aan om te werken met afspeellijsten in plaats van muziek afspelen vanuit de bibliotheek. Maak bijvoorbeeld een afspeellijst aan die `Lokaal` heet, en waar je lossless-versies in staan. En je maakt een speellijst aan met iPod/iPad/iPhone-versies van je muziek. Zo hou je alles makkelijk uit elkaar.
Voor tips over werken met afspeellijsten in iTunes, kun je terecht bij de tip van vorige week.
Mocht je de gecomprimeerde versies van je lossless muziek niet aanmaken voor een Apple-apparaat, zoals een iPod, iPad of iPhone maar voor een speler van een ander merk, zoals een autoradio waar een USB-stick vol muziekbestanden in kan, dan ga je op dezelfde wijze te werk als ik toen ik mijn 192 kbit/s-bestandjes overbracht van mijn huiskamermac naar mijn laptop (let wel, je kunt voor de autoradio misschien het beste MP3 gebruiken en niet AAC, zie eerder in de tekst). Dus: je laat iTunes rangschikken op datum van toevoeging, om de zojuist-omgezette muziek makkelijk te vinden. Vervolgens sleep je de desbetreffende bestanden naar de USB-stick. iTunes zet dan kopieën uit de bibliotheek op de stick. Als het overzetten klaar is, kun je de autoradio-versies weggooien, want die heb je in iTunes niet meer nodig.