Stevige update voor Roon

Roon uitleggen aan iemand die niet intens bezig is met muziek beluisteren is niet evident. Zodra je uitlegt hoeveel het kost – 119 dollar per jaar of 499 dollar voor een levenslange licentie – zie je ze denken: “Wie betaalt er nu een enorme som voor een iTunes-kloon?”. Die bedenking is niet helemaal onterecht, al zeggen we er meteen bij dat Roon gelijkstellen met iTunes of het open source Songbird heel kort door de bocht is.

Maar het is een feit dat door het Roon-prijskaartje de software voor veel consumenten meteen oninteressant wordt. Tegelijkertijd is Roon zo krachtig en veelzijdig dat je als muziekliefhebber eigenlijk verplicht bent om het te onderzoeken – wat ook gratis kan via een testversie. Die probeerverplichting is nog sterker na de release van versie 1.3, wellicht de grootste update die ooit verscheen voor Roon. De software die er op eerste zicht als een fraaie beheerder voor je muziekcollectie uitziet en weinig meer, wordt met deze nieuwe editie nog meer een veelzijdig stuk gereedschap om muziek te beluisteren, te beheren en te finetunen in heel je huis.

In deze recensie hebben we het over dus over Roon, een toepassing voor Windows en Mac OS X met bijhorende gratis Android- en iOS-apps die al eerder op HiFi.nl aan bod kwamen. Het is zeker geen slecht idee om de oude recensie na te lezen, aangezien we in dit artikel vooral inzoomen op wat nieuw is in versie 1.3. Dat lijstje is heel lang, wij pikken er uit wat wij belangrijk vinden.

Spelen in meerdere zones

Roon heeft ingebakken multiroom-functies, waardoor je compatibel toestel als een aparte zone in het programma verschijnt. Dat geldt voor aangesloten hardware (zoals een DAC) dat aan de computer hangt waarop Roon draait én voor Roon Ready-apparaten (dat zijn bijvoorbeeld netwerkspelers die Roon ondersteunen). Daarnaast verschijnt ook elk toestel in huis met Airplay-streaming als een zone. Alsof dat nog niet genoeg is kun je op een tweede pc (zoals een NUC) of een Raspberry Pi Roon Bridge installeren, zodat alle audioapparatuur op die tweede pc een eigen Roon-zone wordt. In onze testruimte gebruiken we op die manier bijvoorbeeld een Raspberry Pi 3 om bij tests apparaten met een USB klasse B-aansluiting, zoals een netwerkspeler of een geïntegreerde versterker, aan te sturen. Als we op dat goedkoop kastje twee of drie DAC’s aansluiten, dan verschijnt elke DAC als een aparte zone in Roon.

De audiokwaliteit die Roon biedt is puik. Bij het afspelen van muziek naar DAC’s die verbonden zijn met de computer, wordt er gestreefd naar het bitperfect afspelen van digitale bestanden. Dat is in vele situaties al een enorm verschil met afspelen via iTunes, vooral als je werkt met een externe USB-DAC.

Als je luistert naar een Roon Ready-toestel, dan streamt Roon over het netwerk. Dat gebeurt via het eigen lossless RAAT-protocol dat ook hi-res ondersteunt.

Roon Ready-toestellen zijn er steeds meer. Het groeiende lijstje hardwarepartners oogt misschien vrij audiofiel, maar bevat ook bekende namen als ELAC en Pro-ject, en sinds kort tevens de naam ‘Bluesound’. Een firmware-update zal alle producten van het multiroom-merk als afzonderlijke zones in Roon laten verschijnen.

Via elke Roon-zone kun je een eigen stream afspelen, maar je kunt zones eveneens groeperen zodat ze synchroon hetzelfde spelen. Met bepaalde beperkingen weliswaar: je kunt geen Airplay-speaker combineren met een Roon Ready-apparaat bijvoorbeeld, samenvoegen kan enkel binnen ‘dezelfde soort’ toestellen. In de praktijk zal het sterk afhangen van je situatie of het onvermogen om synchroon dezelfde track via een Airplay-speaker en een hifi-keten echt ervaren wordt als een beperking.

Nu ook Sonos

Versie 1.3 voegt aan het lijstje ondersteunde apparaten een zeer belangrijke toe: Sonos, de populairste multiroom-fabrikant ter wereld. Na het installeren van de update zagen we meteen alle Sonos-speakers in huis (een zestal) verschijnen als beschikbare zones in Roon, incluis passende icoontjes. Even klikken en we konden niet enkel muziek naar individuele Sonos-speakers sturen en het volume regelen – maar ook Sonos-speakers groeperen en bij elk lid van de groep apart de speaker luider en stiller zetten. Sonos-speakers kun je echter niet combineren in één zone met Roon Ready- of Airplay-toestellen. Enkel het groeperen van Sonos-spelers is mogelijk.

De echte puristen die als eersten met Roon aan de slag gingen zullen wellicht Sonos-ondersteuning minder belangrijk vinden. Het merk staat immers zelden hoog op hun verlanglijst. Maar naar een breder publiek toe is de toevoeging van Sonos wel belangrijk. En het heeft ook bijkomende voordelen. Om te beginnen wordt je Sonos-systeem niet gekaapt, je kunt gewoon daarnaast de Sonos-app gebruiken. Roon zal bovendien alle hi-resmuziek (incluis DSD) in real-time downsamplen zodat ze toch op Sonos-speakers afspelen. Sonos is immers beperkt tot PCM 48 kHz / 16-bit. Kies je een hi-resbestand via de Sonos-app, dan speelt die niet af. De conversie door Roon gebeurt op aanvraag en heeft geen invloed op de bronbestanden. Ten slotte zitten er in Roon 1.3 heel wat extra audioinstellingen en DSP-mogelijkheden (zie verder) die je nu kunt toepassen op je Sonos-toestellen. Ja, ook op de Sonos-producten die Trueplay niet hebben, zoals een Connect: Amp.

We hebben de Sonos-integratie uitgebreid getest en merkten eigenlijk geen verschil qua synchronisatie tussen gelinkte speakers. Het is ook prettig dat we het hi-resmateriaal in onze collectie gewoon kunnen selecteren. Vroeger moesten we in de Sonos-app via een streamingdienst een album afspelen die we eigenlijk in hi-res lossless formaat op de eigen NAS hadden staan.

De interface blijft

In de lange rij vernieuwingen bij versie 1.3 zie je maar weinig zaken die betrekking hebben op de interface. Grotendeels blijft de bediening van Roon hetzelfde, zowel op pc als via de app (die als een afstandsbediening werkt voor Roon Core op een pc). Er zijn natuurlijk wel nieuwe menu’s te zien, een logisch gevolg van de nieuwe functies en opties die Roon 1.3 brengt. Wat je bij gewoon gebruik merkt is eerder subtiel, maar toch belangrijk. Dat is bijvoorbeeld zo bij de controls voor de zones.

Bij Roon draait het allemaal rond je muziekcollectie op een aangename wijze toegankelijk te maken en je te helpen om nieuwe muziek op het spoor te komen. Dat gaat het best als je een grote, eigen muziekcollectie bezit én een abonnement op Tidal. Roon combineert namelijk beide muziekbronnen heel organisch zodat je opeens een enorme brede toegang tot muziek krijgt. Als je bijvoorbeeld een aantal Beatles-albums bezit, dan vult Roon het aanbod aan met de ontbrekende albums via Roon. In versie 1.3 is de integratie op bepaalde vlakken nog nauwer geworden. Zo krijg kun je nu heel snel alle mogelijk coverversies van een liedje opzoeken.

Als je graag werkt met playlists en/of tags, dan zal je in Roon 1.3 relatief grote veranderingen merken, onder meer qua het gebruik van filters om te zoeken. Dezelfde interface-verbeteringen zie je ook als je muziek sorteert op basis van tracks. Maar het is vooral tagging dat nu heel wat krachtiger is geworden. Je kunt nu bijvoorbeeld ongeveer alles een tag geven, incluis componisten en composities. 

Pagina 2

Geluid aanpassen

De interface-aanpassingen die er zijn, tonen vooral hun nut als je heel actief in je muziekcollectie duikt. De grootste stappen die Roon 1.3 zet, zitten echter onder de motorkap. Roon Labs heeft een DSP-motor ingebouwd die via DSP-presets verschillende nieuwe zaken mogelijk maakt. De vier standaard presets zijn Headroom management (om clipping als gevolg van DSP-ingrepen aan te pakken), Sample Rate Conversion, Crossfeed (een transformatie om stereosignalen meer speaker-achtig te maken bij het beluisteren met een hoofdtelefoon), een parametrische equalizer met tot zestien afzonderlijke instelbare bandenc en een speakergedeelte (vooral interessant bij onconventionele opstellingen). Bij elk van die zaken heb je zeer uitgebreide opties. Zo kun je bij Crossfeed verschillende binaurale settings kiezen, waaronder presets gebaseerd op het bekende werk van Chu Moy of Jan Meier.

De DSP-instellingen zijn per zone, waardoor je de klank kunt afstemmen op een specifieke weergever. Ook aanpassingen in functie van de ruimte zijn mogelijk, via de optionele Convolution- en Procedural EQ-presets. Met name de Procedural EQ-preset biedt je heel wat mogelijkheden en opties. We bespeuren hier ook de nodige settings voor multikanaalsgeluid – duidelijk iets waar Roon in de toekomst verder op zal inzetten. Op dit moment zal Roon multikanaalsbestanden standaard downmixen naar stereo, tenzij er een nogal gespecialiseerde compatibele meerkanaals-DAC aangesloten is. Convolution is overigens een preset gebouwd om te werken met filters die door software van derden zijn gecreëerd. Net zoals Procedural EQ is dit een functie voor gevorderde gebruikers met toch wel knowhow en bijkomende materiaal. Een Wil je hier iets mee doen, zet je best een meetmicrofoon op je verlanglijst.

Ook in andere menu’s kom je nieuwe opties tegen. Zo kun je nu handmatig de vertragingen per zone instellen in ms om muziek te synchroniseren over toestellen heen en kun je bijvoorbeeld een DAC aanwijzen die in een groep de rol van meesterklok op zich neemt.

Zware app

De keerzijde van de vele audioalgoritmes is dat Roon een vrij zware applicatie is. Op onze iMac uit 2013 met een Intel Core i5 3,4 GHz met 24 GB geheugen en vanaf een recente Samsung SSD was het afspelen van twee streams naar twee zones al goed voor een processorbelasting van 45-50 procent. Dit met de DSP-opties uitgeschakeld. Dat leek ons veel en na controle bleek de hoge belasting te maken met een analyse die Roon uitvoert op alle tracks zodat het achteraf waveforms kan tonen en het volume te normaliseren en te crossfaden (nochtans op de bescheiden ‘Throttled’-stand). Maar zelfs met die analyse uitgeschakeld bleef de belasting rond 20-30 procent hangen, zowel met als zonder DSP-ingrepen. Is dit een probleem? Niet echt, maar het geeft wel aan dat je Roon niet zomaar op een oude pc kunt installeren. Ook op een NAS laten draaien is niet zo evident. Het kan – maar Roon zelf raadt een NAS aan die een Intel Core i3-processor bezit. En dat zijn veel duurdere modellen dan de NAS’en met Marvell- of Intel Atom-chips.

Dat gezegd zijnde lijkt Roon nu wel wat efficiënter om te springen met de rekenkracht van je computer dan voorheen. Roon Labs beweert dat Roon Ready- en –Bridge-toestellen (zoals tweede pc’s en Raspberry Pi’s) nu minder belast worden, wat vooral bij het streamen van hi-res en DSD voor minder haperingen zou zorgen.

Kleine dingen die belangrijk zijn

Wie lang en intensief met Roon bezig is, bouwt playlists, voegt tags toe en selecteert Tidal-albums en –tracks die hij interessant vindt. Voorheen was je die informatie potentieel kwijt als de computer waarop Roon stond zou falen. Versie 1.3 brengt gelukkig een back-up-functie die automatisch de Roon-database kopieert naar een andere schijf of Dropbox. Die clouddienst kan overigens ook aangewezen worden als bron van muziekbestanden.

Backup wordt nog relevanter aangezien je nu ook meer kunt doen op vlak van metadata bewerken. Zo kun je zelf links leggen tussen artiesten en hun werken – sowieso de grote kracht van Roon. Het is een leuke bezigheid, luisteren naar een album en dan beginnen doorklikken op een participerende artiest om zijn of haar oeuvre te ontdekken, en dan weer muziek te ontdekken van een andere gelinkte band. Roon is zeer goed in het tonen van die verbanden, maar zeker als het over muziek van eigen bodem gaat weet jij misschien toch nog net iets meer over de artiesten. Die eigen kennis voeg je nu snel toe.

Het is ook duidelijk dat Roon Labs het in de toekomst anders wil aanpakken. De 1.3-update was wel heel lang een ‘work in progress’, wat te maken had met de ambitie om zoveel mogelijk nieuwigheden er in te stoppen. Dat wordt vanaf nu anders, zegt het bedrijf. Updates zullen in de toekomst minder uitgebreid zijn, maar wel sneller verschijnen. Eén van de zaken die op de planning staat is potentieel softwarematige MQA-decodering, een API die ontwikkelaars kunnen gebruiken voor eigen toepassingen (onder meer smart home-platforms) en een lichte Linux-variant (Roon OS) die fabrikanten kunnen gebruiken om hun eigen hifi-apparatuur aan te drijven. Roon OS zou ook beschikbaar zijn voor hobbyisten die zelf hun gear bouwen.

Conclusie

Roon 1.3 is een grote stap vooruit. Dat is in de eerste plaats goed nieuws voor bestaande Roon-gebruikers, in bijzonder de groep audioliefhebbers die verzot op tweaking. De aanwezigheid van de DSP-opties, zoals de headroom-functie en de mogelijkheid om filters voor kamercorrectie te importeren, bieden een grote meerwaarde die de wel aanzienlijke kostprijs van Roon wat nuanceren, toch voor de groep toegewijde audioliefhebbers. Dit zijn zeer krachtige features die naar ons gevoel in veel situaties een grotere impact op de geluidskwaliteit zullen hebben dan pakweg een kabelupgrade. Als ze goed worden ingezet uiteraard, wat kennis van zaken vraagt.

Negeren we de prijs – moeilijk, we weten het – dan kun je niet anders dan Roon erkennen als de allerbeste muziekbeheerder beschikbaar die het luisteren naar muziek in hoge kwaliteit mogelijk maakt. Het vormt ook de ruggengraat voor een heel volwassen multiroom-platform, zelfs op basis van bestaande Airplay-apparatuur. De toevoeging van Sonos-compatibiliteit is geslaagd: het werkt gewoon perfect (als is de vraag wat er gebeurt als Sonos zijn eigen software zou updaten), waardoor het Roon-ecosysteem meteen serieus groter wordt. Alleen vragen we ons af of de meeste Sonos-gebruikers echt wakker liggen van dure software zoals Roon. Misschien toch eens tijd om iets aan dat prijskaartje te doen?