Review: Neat Acoustics Iota Alpha

De Engelse luidsprekerfabrikant Neat Acoustics is één van de weinigen die anders durft te zijn. Anders in vorm ditmaal, om diegenen te voorzien van een echte luidspreker die om welke reden ook af moeten wijken van de eeuwige vloerstaander of monitor op een voet. 

De oplossing om toch een volwaardige weergave te verkrijgen zonder te vervallen in wat vroeger ‘melkpakken’ werd genoemd, zeg maar gewoon de mini luidsprekers waarvan de weergave door materiaalgebruik en fysieke beperkingen nooit geweldig kan zijn. De Neat Iota Alpha, uitgebracht naast de originele Iota, is weliswaar niet heel klein, maar door zijn onopvallende bouw ineens heel acceptabel voor wie de binnenhuisarchitect te vriend wil houden.

Neat Acoustics Iota Alpha: afmetingen

Op zijn speciale spikes is de Iota Alpha maar 49 cm hoog, 16 cm diep (exclusief aansluitingen) en 20 cm breed. Met die maten zou je verwachten dat de Iota Alpha op stands moet staan, maar vanwege de afgeschuinde voorzijde en de in het afgeschuinde gedeelte geplaatste tweeter en middentoon weergever mag hij gewoon op de grond staan. Het geluid straalt daarmee schuin naar boven richting de luisteraar. De behuizing bestaat intern uit twee compartimenten, het gesloten bovenste compartiment is voor de 50 mm EMIT bandtweeter en de 10 cm conus unit, het onderste gedeelte is een basreflex kast met een 13,5 cm woofer in de bodem. Vandaar dat de Iota Alpha altijd op zijn spikes moet staan.

De reflexpoort bevindt zich aan de achterkant, boven de terminals. Dus mag de Iota Alpha jammer genoeg niet plat tegen de muur staan, maar moet je enige afstand bewaren. Dat zijn geen hele of halve meters, het gaat om 10-30 centimeter in totaal voor een juiste basweergave in de meeste kamers. De Iota Alpha valt op die manier nauwelijks op, in ieder geval veel en veel minder dan een hogere vloerstaander of een luidspreker op een voet en neemt bovendien nauwelijks plaats in in de luisterruimte.

Het systeem is uitgerust met een 2,5-weg wisselfilter, claimt een frequentiebereik van 33Hz - 22kHz (zonder aan te geven binnen welke grenzen), heeft een lage impedantie van 4 Ohm en een gevoeligheid van 87 dB. Een beetje stevige versterker is dus aanbevolen. Minimaal 25 Watt tot 100 Watt zegt Neat. De aansluiting op de achterzijde accepteert banaanstekkers, blank draad en vorkjes. De Iota Alpha is leverbaar in zwart eiken, eiken, walnoot en wit. Andere kleuren zijn op aanvraag leverbaar.

Neat Acoustics Iota Alpha: opstelling

Om de Iota Alpha te gebruiken had ik de beschikking over een NAD C368 geïntegreerde versterker, waarin ingebouwd een MDC BluOS module en een meegeleverde NAD C568 cd-speler. Toch heb ik voornamelijk mijn eigen combinatie gebruikt bestaande uit een Bluesound Node 2, een Metrum Acoustics Adagio DAC/voorversterker en een Pass Labs XA30.5 eindversterker om het maximum uit de speaker te persen. Wat wederom mijn stelling bewees dat zelfs met een kleine, hoogwaardige luidspreker een heel goede weergave te bereiken is als de versterker tot de top behoort.

Voor de liefhebbers de rest van de set: AudioQuest NRG netsnoeren, Jitterbug en Carbon digitale interlink, Supra 4mm2 luidsprekerkabels, VdH D-102 Mk III Hybrid XLR interlinks. Omdat de Adagio DAC een AES/EBU ingang heeft, sluit ik de RCA digitale interlink daarop aan met behulp van een Neutrik 75/110Ohm trafo (TIP!) voor het beste resultaat. Muziek stream ik over Ethernet vanaf een NAD M50/M52 combinatie in een ruimte elders in huis. Dat had ook een NAS mogen zijn, maar dit klinkt toch nog beter.

Neat Acoustics Iota Alpha: luisteren

Laat ik beginnen om kort de resultaten aan te halen met de NAD apparatuur. De versterker heeft een ingebouwde D/A-converter voor de MDC BluOS module zodat ik muziek op die manier kan streamen. Maar veel liever gebruikte ik de cd-speler waarin een Wolfson DAC chip zit, met een betere geluidskwaliteit. De combinatie met de Iota Alpha stemt tevreden en speelt zoals je binnen het budget mag verwachten prettig, gedetailleerd, met een redelijk breed stereobeeld en eigenlijk best goed.

Neat Acoustics Iota Alpha: strakke en diepe basweergave

Maar na de Iota Alpha op een paar shows te hebben gehoord (iEAR’, Number One) wil ik gewoon meer. Dus is de Pass Labs opgestookt tot bedrijfstemperatuur als ik start met 101 Eastbound van Fourplay en de kleine dreumes ineens helemaal losgaat in de basweergave. Strak en diep voor het formaat van de speaker. Dit heeft weinig te maken met een kleine speaker. Het geluid staat mooi hoog voor de luisteraar en weet zich helemaal los te maken van de kast. Ik zit maar net twee meter van de speakers af en toch is het beeld hoog genoeg, zelfs hoger dan menige monitor op een poot weet te bereiken.

De weergave is ook heel volwassen te noemen en laat zich afzetten tegen een Harbeth P3ESR die hier normaal speelt. De Neat geeft in vergelijk daarmee meer laag, wat de plaatsing ook lastiger maakt, een reflexpoort in deze kamer is lastig. Niet getreurd, een prop schuimrubber doet wonderen waarmee de weergave een heel stuk strakker gaat worden, sneller en puntiger. Die prop laten we zitten. Het enige nadeel is dat het losse karakter ietsje minder is geworden en het stereobeeld een stukje kleiner.

Tweede stuk is van Francis Cabrel, dit keer met zang, en heet Samedi soir sur la Terre. Opnieuw een genoegen om naar te luisteren waarbij de stem weinig kleuring kent en duidelijk verstaanbaar is. Slagwerk heeft een mooie klank en is lekker snel. De bas blijft zwaar en dat zou best minder mogen voor mij, een afstemming die ik eerder Amerikaans zou noemen dan Engels. Gelukkig is er niets mis met de bas en staat er niets te bonken. Bas is bovendien snel, luister maar eens naar Jane Monheit’s A shine on your shoes waar de geplukte bas een prominente rol speelt vanaf het intro. Lekkere jazz die de benen van de vloer tilt vanwege het ritmische karakter. Jane staat helder in de ruimte, geplaatst voor de band zodat ze goed te volgen is in stemnuances.

Neat Acoustics Iota Alpha: muggenziften

De track I’ll be around begint met een piano intro dat staat als een huis. Snel daarna komt Jane heel gevoelig in beeld en zorgt de rest van de band voor de achtergrond. Een degelijke piano verdient opvolging en dat gaat Nardis worden van Patricia Barber. Ik word niet teleurgesteld want de piano klinkt rijk en groot in de luisterruimte. Echt mooi van klank en zeer natuurlijk. Misschien iets te dichtbij, maar dat valt dan in de categorie muggenziften. Natuurlijk mag Nardis doorgaan naar de drumsolo die wordt ingeluid met zachte, gedetailleerde tikjes op bekkens en een stuwende bas. Piano wordt steeds feller en blijft prachtig in de hoofdrol.

Oh, wat kan ik hiervan genieten. Het is één groot beeld voor mij, vol met energie, nergens dichtlopend of te druk. Mijn Harbeth geeft Nardis weer met nog net wat meer attack en slagkracht, verliest het in de lagere regionen, wat in beide gevallen blijft is het roffelen dat zo mooi hoorbaar blijft in de hele drumsolo, om te eindigen in een explosie waarmee de Pass Labs zijn klasse A gebied kortstondig verlaat.

Neat Acoustics Iota Alpha: verder luisteren

Even wat rust met You look good to me van Oscar Peterson voor ik aan klassiek werk ga beginnen. Barber vrat energie van mij, Peterson eigenlijk ook want ook die gaat los op de Neat speakers. Lekker losjes neergezet en levendig. Piano komt goed uit de verf, de geplukte bas idem, het kan allemaal beter maar dan gaat het u veel meer geld kosten en die leuke opstelling met die kleintjes dicht bij de muur gaat er totaal anders uitzien. Overigens is Neat Acoustics niet te beroerd om u daarmee te helpen, ze leveren ook grotere systemen.

Ik heb u klassiek beloofd en kom uit bij een Requiem van Mozart uitgevoerd onder leiding van Nikolaus Harnoncourt. Een werk waarin groot orkest is gecombineerd met een gemengd koor. Niet de gemakkelijkste muziek, wel heel fraai uitgevoerd op de Iota Alpha, waar juist de stemmen zo mooi tot hun recht kunnen komen. Het klinkt groots en dat is een compliment voor een speaker die en klein is en op de grond staat. Knap hoor om aan dit concept deze uitvoering te geven. Oké, er staat ook wat achter de Iota Alpha, maar het moet er wel uit kunnen komen.

Neat Acoustics Iota Alpha: instrumenten op de achtergrond

Een tikje vrolijker van aard zijn blokfluitconcerten van de hand van Teleman, uitgevoerd door het New London Consort. Blokfluit heeft nog weleens de neiging uit de bocht te vliegen op mindere luidsprekers, de Neat weet van wanten en houdt kranig stand. Heel mooi hoe de instrumenten in de achtergrond de ruimte krijgen, zowel de violen als de cello’s en bassen. De fluit is luchtig en vrij in de ruimte met de juiste klank en mooie details, zonder dat het vervalt in een overdreven technische weergave waarin elke zucht en ademtocht hoorbaar moet zijn. Ik houd wel van een meer afgeronde, muzikale weergave soort die mij dieper trekt in de muziek zelf dan in de techniek van de set. Het gaat tenslotte om de muziek!

De afsluiting maak ik met een MQA remaster van 2L waarop Marianne Thorsen met de TrondheimSolistene een vioolconcert van Mozart speelt. Heel levendig en vrolijk van aard, in een mooie setting, met de solo viool uitgelicht op een natuurlijke manier. Ook hier kan ik uren van genieten en de Iota Alpha is een best hulpje in dat verband. Dus als u het niet erg vindt dan ga ik verder met luisteren en sluit straks de tekst wel een keer af.

Neat Acoustics Iota Alpha: conclusie

Volgens mij was het de eerste keer dat ik Neat Acoustics luidsprekers in huis kreeg sinds ik in 2000 het schrijven weer oppakte. Prompt worden het dan van die rare kistjes die rechtop staan en niet eens boven de 50 cm hoogte uitkomen. Ze stalen direct het hart van mijn vrouw die in gedachten een paar flinke speakers uit de huiskamer zag verdwijnen, maar zover wil ik niet gaan. Wel beveel ik de Neat Acoustics Iota Alpha graag aan voor iedereen die echt wil genieten van muziek zonder daarvoor heel veel plaats op te offeren of steeds tegen een paar zuilen aan wil kijken. De slimme opzet van dit mooi uitgewerkte concept voldoet aan alle eisen die je mag stellen, waarbij de vrees van een ‘laag bij de grond’ weergave in een minuut weggenomen kan worden.

De projectie van het geluid in de ruimte is zodanig dat musici en zangers op een juiste hoogte terecht komen. Tel daarbij op de rest van de weergave kwaliteit en de praktische mogelijkheden tot plaatsing en u begrijpt dat ik dan enthousiast kan raken. Pas alleen een beetje op met de lage tonen, niet elke luisterruimte kan een basreflex aan, gelukkig doet wat schuimrubber in de poort wonderen in dat geval. Gebruik bovendien een goede bron en een krachtige versterker om het echt af te maken. Want al staat de Iota Alpha zijn mannetje op een versterker van rond de duizend euro, je kunt hem echt nog een heel stuk hoger tillen als het budget dat toelaat. Zonder meer een mooie luidspreker.

Prijs

Neat Acoustics Iota Alpha 1.700 euro, per paar.