Review: North Star Design Blue Diamond Integrated Amp

Geïntegreerde versterkers hebben de laatste decennia een ware revolutie doorgemaakt. Van low budget oplossing in de jaren tachtig die je als serieuze muziekliefhebber eigenlijk maar het beste links kon laten liggen, tot het enorm ruime en inmiddels in werkelijk alle prijsklassen vertegenwoordigde aanbod van nu. Ook het kleine maar fijne Italiaanse audiomerk North Star Design begeeft zich met de gloednieuwe Blue Diamond Integrated Amp (geïntegreerde versterker met DAC) nu voor de allereerste keer in dit fel bevochten segment. Slaagt deze nieuwkomer erin daadwerkelijk nog wat toe te voegen of blijft het model steken bij de overbekende grijze middelmaat?

Hoewel North Star Design inderdaad een nieuwkomer is op het gebied van geïntegreerde versterkers, is het merk al wel sinds 1997 een bijzonder door de wol geverfde partij als het gaat om zijn opvallend innovatieve digitale producten. Geestelijk vader van dit sympathieke merk is Giuseppe Rampino. Een ingenieur die in die beginjaren zowel bezig is met de ontwikkeling van een nieuw nautisch controle systeem (vandaar de naam North Star Design), als het ook niet kan laten zijn muzikale hart te volgen en te werken aan een voor die tijd vernieuwende digitaal naar analoog converter. Dit bijzondere ontwerp wordt Model1 gedoopt en is als prototype in die jaren één van de allereerste DAC’s die in staat is om 24-bit/96 kHz data te verwerken!

Wanneer vervolgens een Milaanse mastering studio dankzij deze Model1 en zijn voor die tijd bizar goede oplossende vermogen, voor de allereerste keer zijn Sadie werkstation kan benutten is de eerste belangrijke stap gezet. Giuseppe besluit vervolgens door dit succes volledig voor zijn passie muziek te gaan en zegt de nautische branche definitief vaarwel. Na Model1 verschijnt een Model2. Een ontwerp dat ditmaal geen DAC maar een professionele microfoonvoorversterker bevat en daarbij wederom over vernieuwende en bijzondere eigenschappen blijkt te beschikken. Toch komt de echte doorbraak voor het merk met de ontwikkeling en introductie van de Model3 DAC in 1998. In dat jaar begint namelijk hoge resolutie audio ook bij consumenten langzaamaan populariteit te winnen en start het audiofiele opnamelabel Chesky Records met het uitbrengen van ‘audio only’ dvd’s in 24/96 resolutie. Op de Italiaanse Top Audio show in Milaan (tegenhanger van de High-end in München), demonstreert North Star Design in oktober van datzelfde jaar voor de allereerste keer deze Model3 aan het grote publiek. Aangesloten op een Pioneer laser disc speler ontstaat al meteen een grensverleggend goede weergave die bij het aanwezige publiek inslaat als de spreekwoordelijke bom. Daarmee de reputatie als nieuw technologisch leidend digitaal audiomerk in één klap vestigend en de rest is geschiedenis.

Meer modellen, breder draagvlak

Na de in de vorige alinea genoemde eerste generatie is het in 2001 de beurt aan de legendarische en nog immer populaire Model 192 DAC (24-bit/192 kHz), het 192 cd transport met het befaamde Philips Pro2 loopwerk aan boord en niet te vergeten de zeer bijzondere White Gold I2S kabel. Met laatstgenoemde boort Giuseppe voor die tijd wederom iets nieuws en bijzonders aan. Want niet alleen is een I2S verbinding de best mogelijke manier om PCM data te transporteren, maar North Star Design is buiten uitvinder Philips ook één van de allereerste die deze bijzondere verbinding toepast om cd loopwerk en DAC met elkaar te verbinden.

In tegenstelling tot andere bekende data transportstandaards zoals S/PDIF en AES/EBU, scheidt de I2S bus namelijk het klok en seriële data signaal. Resulterend in niet alleen lagere jitter waarden maar ook veel schonere data en daardoor een meer natuurgetrouwe weergave. In 2005 komen we één van de absolute hoogtepunten van het merk tegen. Ik heb het dan natuurlijk over de zeer populaire en ook door mij sinds 2006(!) als absolute referentie gebruikte Extremo DAC. Basis van deze nog immer buitengewoon goed presterende DAC is een dubbele Burr Brown PCM 1792 DB DAC chipset in combinatie met een Cirrus Logic CS8416 digitale ontvanger en Analoque Devices AD1896 digitale upsampler.

Het analoge deel is volledig discreet opgebouwd, terwijl gescheiden ringkerntrafo’s de digitale en analoge secties van exact de juiste spanning voorzien. Dat deze nog maar vrij recent uit het programma verdwenen DAC nog steeds zo buitengewoon goed presteert, heeft enerzijds te maken met het grote talent van Giuseppe om met een mix aan de juiste componenten de typerende North Star Design signatuur te creëren. Maar wordt zeker ook veroorzaakt door het feit dat deze Extremo zich enkel om PCM data hoeft te bekommeren en daar niet ook nog eens DSD aan toe hoeft te voegen Na nog een reeks aan DAC’s (sa)cd-spelers en een voor- en mono eindversterkers te hebben uitgebracht, komen we tenslotte bij de recent geïntroduceerde Blue Diamond geïntegreerde versterker terecht.  

Blue Diamond Integrated Amp

Alle North Star Design producten bezitten al vanaf dag één een in mijn ogen bijzonder aantrekkelijk maar ook heel herkenbare no-nonsense vormgeving. Doorgaans bestaat deze façade uit een 7 mm dik massief aluminium front, welke meestal is voorzien van een bewust beperkt aantal zeer degelijk uitgevoerde bedieningsorganen. Een totaalgeheel wat tenslotte wordt gecompleteerd door een artistiek vormgegeven blauwkleurig display. Dit voorkomen is door de jaren heen zo consistent doorgevoerd, dat eenieder die ook maar enigszins met het merk bekend is ieder willekeurig model direct zal herkennen als een product van deze Italiaanse fabrikant.

Wanneer ik de Blue Diamond Integrated Amp voor de eerste keer onder ogen krijg, zijn de typische merkgenen dan ook het eerste wat mij meteen opvalt. Toch gaat het wederom opvallend slanke uiterlijk van slechts 8,5 cm hoog, dit keer wel samen met een mooi gestrekte (43,5 cm) breedte en vooral een voor het merk opmerkelijk forse 35 cm diepte. De grootste verrassing wordt echter veroorzaakt door het massieve 18 kg gewicht. Nee, het is geen reusachtige klasse A eindversterker die de weegschaal afhankelijk van het model naar 50 kg of zelfs nog meer laat doorslaan. Maar uitgaande van de slanke vormgeving en functie van het apparaat, verwacht je zeker niet zo veel (gezonde!) massa bij een hedendaagse geïntegreerde versterker. 

Onderhuids

Normaliter ga ik van start door eerst de functie lay-out en mogelijkheden van de voorzijde te bespreken. Maar nieuwsgierig geworden door het bovengemiddeld hoge gewicht, besluit ik dit keer om eerst eens de solide metalen bovenkap te verwijderen en te onderzoeken waar dit door veroorzaakt wordt. Zoals min of meer verwacht staart mij het volgende moment een opmerkelijk groot aluminium koellichaam met een minstens zo uit de kluiten gewassen massieve ringkerntransformator van maar liefst 750 VA uitdagend aan.

Hoewel kwalitatief hoogwaardig moet ik eerlijk zeggen dat ik doorgaans niet altijd zo gecharmeerd van ringkerntrafo’s in het algemeen ben. Vooral omdat ik maar al te vaak tijdens mijn testen op te nadrukkelijk zoemende en brommende ontwerpen stuit. Voor mij volledig onbegrijpelijk omdat veel fabrikanten altijd zo prat op de enorm lage stoorvloer van hun ontwerpen gaan, maar dan vervolgens dermate weinig controle op de eindcontrole uitoefenen dat deze lage stoorvloer ronduit door het luide mechanische gebrom wordt verziekt! Gelukkig heeft North Star Design zijn zaken wel heel goed voor elkaar, want in al die jaren dat ik testexemplaren van deze fabrikant over de vloer krijg, heb ik nog nooit ook maar één hoorbaar brommend exemplaar gehoord. zelfs bij zo’n krachtig exemplaar als deze in de Blue Diamond is gemonteerd, is ook met het oor op de bovenkap nog steeds niets anders waarneembaar dan doodse stilte.

Een aspect dat meteen al aangeeft dat het met de eindcontrole van deze Italianen wel snor zit. Door het gebruik van ar hoogwaardige Onsemi transistoren in een triple Darlington hoog uitgangsvermogen configuratie, is de Blue Diacht zeemond IA in staat op een opmerkelijk krachtige 2 x 150 Watt aan 8 Ohm en 2 x 300 Watt aan 4 Ohm en zelfs volledige stabiliteit bij nog lagere waarden te bieden. Geen doorsnee prestaties voor een versterker uit deze prijsklasse. Iets wat naar de transistoren en zeer grote transformator ook door de 12 elco’s met een totale capaciteit van 120.000 µF(!) wordt bewerkstelligd.

Niet alleen zal de versterker daardoor al snel de indruk geven ‘gemakkelijk’ en ‘moeiteloos’ te klinken, maar wordt het tevens mogelijk een meer realistische presentatie van zelfs lastig te reproduceren muzikale transienten te realiseren. Aangezien de Blue Diamond IA optioneel ook met een zeer hoogwaardig en uitgebreid DAC gedeelte is uit te rusten, welke gebruik maakt van een hoogwaardige Sabre ES9016 DAC chip die in PCM tot 384 kHz / 32-bit en DSD tot 11,2 Mbit/s ondersteund, is voor alle volledigheid ook mijn testexemplaar met deze mooi universeel inzetbaar optie uitgerust. 

Conclusie

Na de bovenkap weer behoedzaam op het opmerkelijk solide chassis te hebben teruggeplaatst, is het nu dan toch eindelijk de beurt aan de mooi strak ingedeelde voorzijde. Zoals verwacht is ook hier de typerende North Star Design ontwerptaal weer consistent doorgevoerd, wat voor het oog dit keer betekent dat het typisch minimalistische ontwerp met Italiaanse snit dit keer zelfs met de door mij zo geliefde symmetrie is doorgevoerd. Daarbij zijn uiterst links en rechts, vier bolvormige drukknoppen met een precies drukpunt aangebracht.

Bedieningsorganen die op hun beurt aan de binnenzijde door twee zeer goed afleesbare displays en een precies in het midden geplaatste volume draairegelaar worden geflankeerd. Zoals min of meer verwacht verdelen deze wel nogal felkleurige blauw displays op overzichtelijke wijze de getoonde informatie. Het rechter venster verstrekt daarbij met name de figuratieve informatie, terwijl het linker exemplaar meer de exacte numerieke waardes toont. Hoewel de bedieningsorganen op het apparaat en zeker ook de schitterend uit één massief blok aluminium vormgegeven afstandsbediening een deel van de mogelijkheden al verraden, blijkt al snel dat deze Blue Diamond loot van werkelijk alle markten thuis is.

Naast één paar gebalanceerde (XLR) en vijf ongebalanceerde (RCA) vergulde ingangen, is deze versterker in geval van de optionele DAC ook nog voorzien van USB, optische en coaxiale digitale ingangen. Zelfs in een stereo analoge voorversterker uitgang is voorzien en zoals een kwaliteitsmerk als North Star Design betaamt, is het apparaat ook voorzien van uitmuntend goede luidsprekeraansluitingen die alle gangbare aansluitmethodieken ondersteunen. Helemaal rechts achterop het apparaat zijn tenslotte de hoofdschakelaar en een losse euro netstekkeraansluiting zichtbaar.

Maatwerk

Het gaat in het kader van deze test te ver om de volledige zeer uitgebreide functionaliteit van deze nieuwste Blue Diamond loot tot in het kleinste detail te beschrijven, maar een aantal van de praktische zaken wil ik graag voor u uitlichten. Zo is het mogelijk om ieder van de ingangen als standaard in te stellen, waarbij desgewenst ook het uitgangsniveau geheel individueel in fijne stapjes van 0,5 dB kan worden gedefinieerd.

Naast het instellen van de links rechts balans en de absolute (DAC) fase, kan verder nog de keuze worden gemaakt uit twee PCM en vier DSD filters. Een nuttige bijzonderheid die ik zelf nog nooit eerder ben tegengekomen is het instellen van de DAC PLL (Phase Locked Loop) band in vier standen. Het nut daarvan is dat de smalste bandbreedte de meest krachtige jitter onderdrukking heeft en daardoor de beste keuze is voor digitale signalen met een hoge klokstabiliteit. Het mooie is echter dat nu ook bronnen die een hogere jitter en minder klokstabiliteit zoals bijvoorbeeld een TV of budget dvd-speler bezitten, de maximale kwaliteit kan worden gehaald.     

Luisteren

Al met de introductie van de laatste North Star Design DAC generatie (Intenso, Impulso, Excelsio en de top of the line Supremo) in 2013, is er gehoormatig duidelijk sprake van een deels andere klankmatige invalshoek dan bij de eerdere generaties. Hoewel nog steeds herkenbaar als producten van deze fabrikant en in basis voorzien van dezelfde sterke aspecten, is vanaf dat moment de bekende ultra losse, extreem (3D) ruimtelijke en organische/analoge presentatie ingeruild voor een meer kernachtige, meer nadrukkelijk omlijnde en minder organisch en los klinkende weergave. Eén en ander loopt synchroon met de wisseling van de meer soepel en vloeiend klinkende Burr Brown DAC chips, voor de vaak toch wat meer analytisch en minder tonaal verzadigd klinkende Sabre DAC chips. Maar hoewel een heel belangrijke bouwsteen, bestaat een D/A-converter natuurlijk uit nog veel meer onderdelen dan een DAC chipset alleen.

Doordat de Blue Diamond versterker nog ontzettend nieuw is aan de start van deze test, ontvang ik bij hoge uitzondering het testexemplaar rechtstreeks van de Italiaanse fabrikant! Voor mij betekent dat zoals bij alle nieuwe apparatuur, dat de versterker eerst nog een gedegen inspeelperiode wacht. Afwisselend aangestuurd door mijn referentie North Star Design 192 mk 2 cd loopwerk met in dit geval een coaxiale verbinding en een door More Music beschikbaar gestelde Aurender N100 netwerkspeler met USB kabel, is het eerste wat mij na een dag spelen in positieve zin opvalt, de grote stap vooruit die het merk heeft gemaakt door een verder gerijpte implementatie van de Sabre ES9016 DAC chip! Duidelijk nog weer beter dan de DAC in de bijpassende Blue Diamond cd-speler, speelt de ingebouwde DAC module als één prachtig groots en muzikaal gelaagd geheel. Een weergave vol met kleur, grandeur, texturen en gevat in een tastbare dynamische presentatie.

Dat ook de versterker zelf hier een belangrijke bijdrage aan levert blijkt al snel wanneer ik daar verschillende andere bronnen waaronder mijn North Star Design Extremo referentie DAC en Exogal DAC op de analoge ingangen aansluit. Want net als met de ingebouwde DAC, blijkt het apparaat ook gebruikmakend van deze ingangen buitengewoon goed te presteren. Het eerste wat nu opvalt is het prachtige samenspelen van de belangrijke parameters rust, overzicht, gelaagde ruimtelijkheid, controle en een achteloos gemakkelijke verwerking van dynamisch contrasten. Een prachtige nieuwe cd om dit te illustreren is Professin’ the blues van de Australische blues zangeres Fiona Boyes (Reference Recordings RR-140).

Hoewel balancerend op de grenzen van mijn eigen muzikale smaak, slaagt deze regelmatig bijzonder rauw zingende dame er toch met verve in om met haar zeer spontane composities en ondersteund door Denny Croy op contrabas en Jimi Bott op drums en percussie, mijn hart te winnen. Opgenomen door klankmagiër Keith O. Johnson in de beroemde Skywalker Sound studio’s en uitsluitend gebruikmakend van een heel arsenaal aan akoestische instrumenten, is een heel ademende, tastbare en explosief dynamische weergave ontstaan. Hoewel ik het voor de allereerste keer waag om kritiek te hebben op de zangregistratie van Fiona (nogal diffuus van karakter met regelmatig te nadrukkelijk gepresenteerde dynamische contrasten), zijn nummers als het ultra ritmische Old and Stiff, het bijzonder swingende Card Sharp en het prachtig gevoelige Face de Mirror, een lust voor het oor. De Blue Diamond IA weet deze toch lastige horden met dermate speels gemak te nemen dat het meer past bij een versterker uit de10.000 euro klasse dan de gevraagde 3.900 euro!

Heel knap. Maar ook bij het schitterend verfijnde Black Orchid album van de Malawische zangeres Malia is het direct feest. In geval van bronnen aangesloten op de analoge ingangen, is dat een feest van tonale gradaties, subtiliteiten, 3D ruimtelijkheid, emotie en muzikale bewondering. Terwijl bij gebruik van de ingebouwde DAC de presentatie bij precies dezelfde muziek veel meer verschuift naar een meer nadrukkelijk gepresenteerde zeggingskracht, grotere dynamische contrasten en meer verzadigde klankkleuren. Bij de analoge ingangen is Malia meer voor de stille genieter die beschouwend uitkijkt over het wijd uitgesponnen klankpanorama, terwijl de zangers met haar gastmuzikanten gebruikmakend van de ingebouwde DAC meer in is voor een feestje. Hoewel heel verschillend, wel allemaal aanstekelijk enthousiast en een niveau wat zeldzaam is binnen deze prijsklasse!

Conclusie

Het uitbrengen van deze nieuwe North Star Design Blue Diamond Integrated Amplifier blijkt een schot in de roos te zijn. Hoewel juist deze categorie inmiddels van het enorme overaanbod te leiden heeft, is het Giuseppe Rampino en zijn team wederom gelukt er daadwerkelijk wat bijzonders van te maken. Laat u daarbij vooral niet misleiden door de ranke vormgeving en het extroverte lijnenspel van het exterieur, want deze Blue Diamond loot toont in iedere vezel en porie weer een echte North Star Design ontwerp. Een product wat bijna automatisch garant staat voor een bijzonder en onderscheidend prestatieniveau en door het grote aantal nuttige aansluitingen, talloze mogelijkheden, maar zeker ook door het forse vermogen onder de kap, ook nog eens heel goed in staat is moeilijke luidsprekers aan te sturen. De klankbalans gaat strikt genomen zelfs sterk de richting op van veel duurdere versterkers als een Hegel H360 en Mark Levinson No.581.

Oftewel een hoge dosis muzikaliteit in combinatie met een uitstekend oplossend vermogen en vervolgens gepresenteerd met een heerlijke onderhuidse kracht en een hoge dosis rust en beheersing. Zoekt u een meer spetterende en nadrukkelijk krachtige weergave waardoor u zelf continu in de ‘dans modus’ komt te staan, ga dan niet voor een Blue Diamond IA. Houdt u echter van onverbloemde muzikale grandeur, de eb en vloed in de muziek, gemak, rust en subtiliteiten, dan zou deze prachtige moderne geïntegreerde versterker met DAC en zijn vele nuttige ingangen en gebruiksmogelijkheden, u wel eens op het lijf geschreven kunnen zijn.