Review: Bowers & Wilkins DB2D

De bekendste subwoofer van Bowers & Wilkins is ongetwijfeld de PV1D, al was het maar vanwege de bolvorm. Mede daardoor is dit een sub die je in tegenstelling tot de meeste rivalen wél op een zichtbare plaats in de woonkamer wil plaatsen.Maar wij gaan in deze test kijken naar een telg uit de nieuwe DB-familie, dat uit drie (en binnenkort vier) subwoofers bestaat.

Het zijn subs die zich aanmelden als opvolgers voor de vrij legendarische en nog altijd beschikbare DB1, grondig vernieuwd met technieken uit de 800 Series en ook met inzichten komende de PV1D.

Concreet testen we hier de DB2D, het middelste model tussen de 2.000-watt sterke DB1D en de DB3D met 1.000 watt vermogen. Ook de DB2D beschikt over een kilowatt vermogen, maar de gebruikte drivers zijn een maatje groter. Binnenkort verschijnt ook de DB4S, maar die is qua techniek en prijspositionering duidelijk de junior van de familie. De DB4S is eerder bedoeld om luidsprekers uit de nieuwe 700 Serie te vergezellen, terwijl de drie anderen wellicht eerder gekoppeld worden met zeer high-end luidsprekers of in grote thuisbioscoopprojecten een plek krijgen.

Bowers & Wilkins DB2D: Twee is beter

De wakkere lezer zal in bovenstaande tekst gezien hebben dat we spraken over ‘drivers’, niet 'driver'. De meeste goedkopere subwoofers bezitten slechts één woofer, maar niet de DB2D. Die heeft er twee, van 10 inch diameter. Er zijn nog meer high-end subs met dubbele drivers, die op verschillende manier opgesteld en aangesloten kunnen worden. Bowers & Wilkins koos er voor om de twee drivers met de rug tegen elkaar in een gebalanceerde opstelling te plaatsen. Ze bewegen simultaan naar buiten en dan naar binnen. 

Er zijn twee pluspunten: de kracht die elk woofer naar achter stuurt wordt geannuleerd door de identieke geluidsgolven die van de andere komen. Het resultaat is dat je behuizing zeer trillingvrij wordt en niet bijdraagt aan de klank door zelf lage vibraties te produceren. Dat is bij een subwoofer die potentieel heel luid gaat spelen een enorm pluspunt. Het tweede voordeel ligt voor de hand: twee woofers spelen luider.

De drivers in kwestie zijn twee 10-inch Aerofoil-woofers. Bij de introductie van de 800 Serie-speakers was Aerofoil één van de grote innovaties. Inmiddels drupt deze technologie naar beneden. Zo is Aerofoil eveneens present bij de nieuwe 700 Serie. Maar wat is het juist? Aerofoil is een combinatie van materialen en een productietechniek, waardoor drivers met variërende diktes gebouwd kunnen worden. Dat laat Bowers & Wilkins toe om conussen te ontwerpen met een andere dikte in het midden dan aan de rand. Het Britse bedrijf zegt daardoor een ideale mix van stijfheid en lage massa te kunnen bereiken, oftewel drivers die snel reageren maar niet lang natrillen. En dat is precies wat nodig is.

Bowers & Wilkins DB2D: Stof de iPhone af

Met een prijs van 3.450 euro situeert de DB2D zich duidelijk in het high-end segment. Het gewicht van 36 kilogram plaatst hem ook niet bepaald in de vedergewichtklasse. Je gaat niet onbezonnen aan de slag met deze joekel, dat beloven we je. Zijn trillingvrije chassis maakt de plaatsing van de DB2D heel wat eenvoudiger, al moet je zoals altijd goed nadenken over waar je een subwoofer parkeert. Vermijd hoeken en kleine afstanden naar de muur, toch als je nog wil genieten van de gecontroleerde bas die er beloofd wordt.

De DB2D is bedoeld voor high-end thuisbioscopen. Daarom heeft het naast een cinch-ingang ook twee XLR-ingangen, die beter passen bij een systeem met een betere surroundprocessor of receiver.

Wil je alles uit deze Bowers & Wilkins-subwoofer halen, dan moet je een iPhone op de kop tikken. De DB2D werkt namelijk samen met een iOS-app om een kamermeting uit te voeren en de klank te optimaliseren. Inderdaad, een AV-receiver heeft ook een kalibratiesysteem, de DB2D-kalibratie is bedoeld om complementair te zijn. Eerst meten met de subwoofer, dan pas de receiver zijn kalibratie laten doen, luidt het advies. Bowers & Wilkins is niet de eerste die een app-gestuurde subwoofer op de markt brengt. We hebben in het verleden de ELAC Sub 2070 met een app-gebaseerde meting getest en inmiddels is dezelfde functionaliteit bij goedkopere Debut-subwoofers van ELAC beschikbaar.

Je hebt een iPhone nodig omdat op dit ogenblik enkel deze toestellen helemaal ondersteund worden door Bowers & Wilkins. Installeer je de DB Subwoofers-app op je Android-apparaat, dan kun je wel instellingen aanpassen maar niet de Room EQ-meting toepassen. Waarom? Het is een gelijkaardig verhaal als bij Trueplay van Sonos: de meting gebeurt via de microfoon van de smartphone. De Apple-telefoons hebben allemaal microfoons waarvan de karakteristieken min of meer bekend zijn, bij Android-telefoons is er veel meer variatie. Zelfs binnen een bepaald model wordt er soms van onderdelen gewisseld. Een iPhone is dus vereist, toch voor de Room EQ-meting. Spijtig genoeg worden iPads niet ondersteund.

De app geeft je nog meer mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld wisselen tussen de XLR- en RCA-ingangen, wat handig kan zijn als je een persoon bent met een luisterruimte die zowel voor cinema als muziek gebruikt wordt en je voor elk van die toepassingen een ander systeem hebt. Je kunt per ingang bovendien instellen of de subwoofer wordt ingezet voor het LFE-kanaal (bij surround) of in een stereo-opstelling. Kies je voor dat laatste, dan kun je meteen aangeven welke speakers je in huis hebt, zodat de DB2D optimaal je luidsprekers aanvult. Niet verrassend bestaat de lijst echter enkel uit (de hogere) Bowers & Wilkins-luidsprekers. Heb je iets anders, dan moet je de restcategorie ‘andere speakers’ selecteren. Het is begrijpelijk dat de Britten geen andere merken opnemen in de app - het zou ook een titanenwerk zijn om een volledige lijst te bouwen. Toch zou het mooi zijn als je hier zelf de karakteristieken van je speakers kon ingeven. 

Bowers & Wilkins DB2D: Hoe meet je praktisch?

Praktisch is de meting niet echt complex. Eerst moet je de iPhone-microfoon kalibreren, om de kleine variëties tussen Apple-producten weg te vlakken. Dat kalibreren gebeurt door de iPhone op de subwoofer te leggen en één tot vier testsignalen af te laten spelen. Omdat ik zelf bijna volledig op Android ben overgeschakeld, moest ik een oude iPhone SE afstoffen en gebruiken. Misschien was het wel hierdoor dat de meting een aantal pogingen vereiste vooraleer te lukken. Het kan ook zijn dat het groot aantal speakers in de ruimte voor problemen zorgde. Zoals bekend is dat niet een optimale situatie, want zelfs een niet aangesloten luidspreker kan 'geactiveerd' worden door een spelende subwoofer. 

Uiteindelijk, met een opgeruimde luisterkamer en afgestofte iPhone, lukte de kalibratiemeting meteen. In de volgende stap geef je aan of je een audiofiel bent die vanuit een enkele zetel naar muziek luistert of je met enkele mensen op de bank plaatsneemt. Een derde optie is een grotere thuisbioscoop. Naargelang wat je kiest, zal de app aangeven hoe je de echte meting moet uitvoeren. Kies je voor een enkele sweet spot, dan neem je daar plaatst en neem je een achttal metingen. Bij een sofa moet je effectief acht verschillende posities uitmeten. Moeilijk is het niet en qua procedure lijkt het sterk op wat je moet doen met andere meetsystemen, zoals Dirac.

Na afloop van de meting kun je via de app altijd RoomEQ in- en uitschakelen. Dat gebeurt onmiddellijk, zodat je vlot kunt vergelijken. Heel het meetproces duurt circa vijf minuten. Heel vlot dus. En dat is goed, want bij elke verandering aan de positie van de DB2D of van de inrichting hoor je het te herhalen.

Bowers & Wilkins DB2D: Een echte verrijking

In de tijd dat de DB2D bij ons was, combineerden we het in verschillende opstellingen. Het is nu eenmaal een drukke periode waarbij veel test samples opduiken... Voor surround kwam de DB2D naast een 5.1-opstelling van de nieuwe Monitor Audio Silver-speakers te staan, aangedreven door een Arcam AVR550. Zijn muzikale kwaliteiten onderzochten we met een Devialet 200 en een set Focal Sopra N°2's. Het was mooi geweest om de samenspel tussen de DB2D en pakweg een set 805 D3's of 705's te onderzoeken, maar daar was niet genoeg tijd voor. Mocht dat op een later moment toch gebeuren, dan vullen we dit artikel aan.

Laten we eerst met muziek beginnen. Vooraleer echt geconcentreerd met de DB2D bezig te zijn, sloten we hem wel al aan om enkele mee te draaien in allerlei opstellingen. Wat daarbij opviel, is in hoeverre een subwoofer op dit niveau zelfs veel goedkopere luidsprekers kan ondersteunen (zoals de MA's) en de totaalklank verbetert. Dat kan de Bowers & Wilkins omdat het ondanks zijn immens vermogen van 1.000 watt ook aan lage volume heel gecontroleerd net genoeg het laag aandikt. Aandikken klinkt mogelijk wel wat onrespectvol, maar zelfs als aan een normale volumeniveau vond ik de DB2D heel veel nuance vertolken. Ok, draai speel techno van het Berlijnse Moderat en je ervaart vooral een stevige geluidsmuur die er voordien niet was. Dat is natuurlijk mooi als je daar van houdt, maar er is een grote meerwaarde bij ongeveer elke genre te bespeuren. Orgelcomposities van J.S. Bach, zoals die van Karl Richter op Deutsche Grammophon, profiteren echt van een sub zoals deze.

Het klopt dat in ons geval de Focals op zich geen subwoofers nodig hebben, al duikt de DB2D wel nog een tikje dieper dan deze spectaculaire vloerstaanders. Maar het grote voordeel zit hem bij de RoomEQ, die je gemakkelijk via de app kunt in- en uitschakelen. De meting van de app had aangegeven dat er een paar problematische frequenties in de ruimte waren. Door de vloerstaanders te beperken met een high-pass filter (mogelijk via de uitgebreide personalisatiefuncties van de Devialet) bleven de Sopra's daar van weg en kon ik RoomEQ van de Bowers & Wilkins rond die room modes laten werken. Dat bleek behoorlijk effectief; de probleemfrequenties zorgden voor toch wat wolligheid, dus door ze te elimineren werd het totaalbeeld ook reiner en snediger. 

Op vlak van muziek lieten we ook de DB2D een set Monitor Audio Silver 100-boekenplankspeakers ondersteunen. Dit zijn weliswaar geen kleine speakertjes, maar behoorlijk forse dingen. In theorie duiken ze tot 40 Hz, maar zoals wel vaker is de fabrikant op dat vlak wat optimistisch. Niettemin komen er wat meer bassen uit dan je zou denken; het zijn prima dingen. Toch is de verrijking die geboden wordt door de DB2D onmiddelijk merkbaar. De kamer voelt veel beter gevuld en je merkt dat de Silver 100's meer 'adem' krijgen om de midrange te vertolken.

Het enige dat we echt missen - en het is een meer theoretisch gemis - is ondersteuning om twee DB-subwoofers op elkaar af te stemmen of in tandem RoomEQ uit te voeren. Toegegeven, twee subs zoals deze zijn in de meeste gevallen overkill én budgetoverstijgend, maar in een groter project kan werken met twee subwoofers voor muziekweergave een heel straf resultaat opleveren. In de literatuur zijn er best wel voorstanders voor dergelijke opstelling te vinden.

De evidente bestemming voor een subwoofer zoals deze is natuurlijk een thuisbioscoop. Daar schakelden we de DB2D in voor onze test van de Onkyo TX-RZ1100 en de Monitor Audio Silver 6G-opstelling (2 x 200's, C350 en 2 x 50's). Het wow-effect hadden we inmiddels wel verwacht, na de muziektesten met de DB1D. Ondanks alle metingen van de receiver en sub vonden we het wel prettig dat je de level nog handmatig kunt aanpassen. Sommige films - ja, Bruckheimer en Bay, we kijken naar jou - overdrijven fors in het LFE-kanaal. Het is ook bij die soort films dat de RoomEQ echt een meerwaarde levert, want al het extra energie in het laag die er opduikt bij weer een knallende auto in 'Fast & Furious 8' (nu beschikbaar op een mooie Ultra HD Blu-ray met een knappe DTS:X-surroundtrack) kan veel resonantie doen ontstaan.

Bowers & Wilkins DB2D: Conclusie

De hoge mate van controle en de uitstekende impulsrespons van deze subwoofer maakt hem uitermate geschikt voor nagenoeg elke toepassing. Ja, ook menige stereo-opstelling zal verrijkt worden door deze kanjer. Immense luchtverplaatsingen zijn geen probleem, maar die strakke controle, daar kijken we van op. Wie dacht dat alle subwoofers gelijk zijn en niet meer doen dan wat gerommel in het laag toevoegen om actiefilms indrukwekkend te maken, die moet eens dringend luisteren naar een setup waar de DB2D deel van is. Dankzij de ingebouwde EQ’en en tuning via de app is de integratie van de sub in je kamer ook bijzonder eenvoudig. 

Toegegeven, het is ook gewoon zo dat een echt goede subwoofer die juist is afgeregeld altijd een spectaculaire impact heeft. Veel mensen zijn helaas rommelende doosjes bij goedkope soundbars of instapsubs die niet echt optimaal zijn geplaatst gewoon, en weten dus niet wat je er mee kunt doen. Uiteraard moet je niet per se investeren in de DB2D om dit te ervaren, high-end subs vind je ook bij merken als SVS en ELAC, om maar een heel klein deel van het spectrum te benoemen. Maar de Bowers & Wilkins-subs maken het wel gemakkelijker om ze goed in te regelen en kamerproblemen op te lossen én beschikken over waanzinnig veel controle en diepgang. Letterlijk.