WLM Lyra

Wiener Lautsprecher Manufaktur. Heeft u ooit van dit merk gehoord? Nee? Schaamt u zich niet. Ik had er ook nooit van gehoord en ik denk velen met mij hier in Nederland. Totdat ik op de High-End Show 2004, die dit jaar in Munchen gehouden werd, een luisterruimte binnen wandelde. Hier zag ik een aantal zeer opmerkelijke luidsprekers staan die mijn interesse wekten. `

Fraai ogende luidsprekers waar bovenop een kleine waaiervormige, op een elektrostaat gelijkende, tweeter staat. De luidsprekers werden via twee merken buizenversterkers aangestuurd waaronder die van Manley uit Amerika. Nog veel opmerkelijker dan het uiterlijk was de geluidskwaliteit die WLM in de ruimte neerzette. Voor mij en voor diverse collega’s wist WLM de show in Munchen te stelen. Het beste geluid van de show? Mogelijk wel. De drukte in de ruimte van WLM was opvallend groot telkens als ik er langs liep en een aantal keren ben ik opnieuw naar binnen gestapt om nog even te genieten van de muziek. Een afspraak met de daar aanwezige Nederlandse importeur van WLM is uiteraard gemaakt. Enkele weken later werd de Lyra bij mij thuis afgeleverd en kon ik gaan genieten van echte Oostenrijkse Wiener Lautsprecher Manufaktur luidsprekers.

Wat is het?

Eén van mijn eerste vragen aan de importeur was van wat voor soort tweeter WLM gebruik maakt bij zijn luidsprekers. Het antwoord van de importeur was kort en krachtig. Dat is geheim, er kon niets verteld worden over deze waaiervormige tweeters. WLM noemt deze tweeters zogenaamde PAC tweeters, wat staat voor Phase Acoustic Corrected. Het wereldwijd patenteren (en het verdedigen tegen mogelijk misbruik) is een bijzonder kostbare zaak en om die reden heeft de fabrikant gekozen om de techniek niet openbaar te maken. Iets waar steeds meer fabrikanten voor kiezen. De tweeters staan een beetje naar achteren ten opzichte van de andere units. Onderzoek aan de buitenzijde leverde niets op. Ze zitten namelijk in een behuizing waaruit je niet stiekem op kan maken wat voor type of wat voor systeem het is. Het enige wat mij duidelijk werd was dat het dan wel iets bijzonders moest zijn en dat zou mij in de komende luistersessies duidelijk worden. Technisch is op te merken dat het hoog, door middel van een geïntegreerde Tweeter-Control, geregeld kan worden waardoor een vrijwel optimale fine-tuning plaats kan vinden met de akoestiek in de luisterruimte. Daartoe is de achterzijde van de speaker voorzien van een unit waarmee van -4 tot +2 dB geregeld kan worden. Behalve de tweeters zijn de speakers uiteraard ook voorzien van laag units. De mid/bas unit en de tweeter hebben elk een volledig van elkaar gescheiden behuizing. Het resultaat hiervan is dat zij elkaar niet of nauwelijks kunnen beïnvloeden. We vinden onderin een 8” midden-unit en een 8” passief membraam. Dat wil zeggen dat de laatste unit geen magneet heeft, maar de bas unit akoestisch helpt en volgens WLM een dieper doorlopend laag geeft. Aan de onderzijde is de Lyra voorzien van een reflexpoort.
 
Niet alleen de hoogweergave kan worden aangepast. Ook de laagweergave kan door een Passiv Control geregeld worden, waardoor een extra  diepe weergave bereikt wordt van 30 Hz. Dat is 15 Hz lager dan zonder Passiv Control. De Passiv Control is een soort losse versterker waarmee je de laagweergave kunt opkrikken. Het voordeel is dat het passieve membraam in combinatie met de Passiv Control een losse subwoofer overbodig maakt, omdat je ongeveer hetzelfde resultaat bereikt. De Passiv Control is overigens optioneel en heeft een meerprijs. Tenslotte is de speaker opgebouwd uit 20 mm dikke MDF platen en is de kast intern verstevigd. Daarmee is voorkomen dat de kast gaat resoneren, wat onder andere een strakkere laagweergave tot gevolg heeft. De behuizingen zijn met een mooie fineerlaag netjes afgewerkt. Met hun 98 dB/1 Watt hebben deze luidsprekers een hoog rendement gecombineerd met een 8 Ohm impedantie. Volgens de fabrikant is deze luidspreker vanaf een 3,5 Watt versterker aan te sturen. Leuk voor de zelfbouwers onder ons die voor een relatief klein bedrag een leuke buizenversterker in elkaar kunnen zetten. Op de aansluitterminals is niet bezuinigd, die zijn van een stel WBT’s voorzien.

Aansluiten en opstellen

De Lyra’s zijn aan de Marsh Sound Design combinatie gehangen met 2 x 200 Watt vermogen, maar ook aan een kleine geïntegreerde StoetKit 6 Mk 2 buizenversterker met een vermogen van 2 x 25 Watt. Onderling was alles met de Sign Audio interlinks verbonden, behalve naar de luidsprekers want daar lopen de Nirvana SL luidsprekerkabels heen. Als bronnen dienden de Teac/M-Audio/Audio Alchemy combinatie en de VPI Scout die voorzien is van een Clearaudio Victory H element. Bij de WLM heeft men een linker en rechter luidspreker, iets wat niet met een technisch verhaal te maken heeft maar meer met de opstelling. Bij het opstellen moet men op de behuizing van de tweeter een richtmiddel plaatsen zodat men feilloos de toe-in vast kan stellen. Je gaat dan zelf (of je laat iemand anders) op de luisterpositie zitten en kijkt of de richtmiddelen exact naar de luisterplaats wijzen. Zo ja, dan heeft de luidspreker wat dat betreft de juiste toe-in. Rest alleen nog de afstand tot de muren en de onderlinge afstand. In mijn opstelling staan de luidsprekers ongeveer een meter uit de muur en een kleine tweeenhalve meter uit elkaar. Op die positie wordt bij mij het meest ideale klankbeeld bereikt.

Luisteren

Omdat ik de luidsprekers op de High-End Show had gehoord verwachtte ik veel van de komende luisterweken. Om het geheel zo objectief mogelijk te houden, moet u zich realiseren dat de omstandigheden waaronder ik ze in Munchen hoorde wel van geheel andere aard waren dan bij mij thuis. Bovendien betrof het in Munchen een ander type WLM, namelijk de veel grotere Gran Viola aangestuurd door onder andere peperdure Manley buizenversterkers. Daarnaast kregen deze Gran Viola’s in het laag ondersteuning van Duo Subwoofers. Dat werd geregeld via een zogenaamd System Control waarmee het totale systeem optimaal op elkaar afgesteld kan worden. Een groot voordeel van het System Control is dat die het bovendien mogelijk maakt de set te tunen op de akoestiek van de ruimte waarin u de set heeft staan. Wat de Passiv Control in het klein doet, doet de System Control in het groot.

Terug naar mijn luisterruimte. Al snel vloeien de eerste muzikale klanken uit de Lyra’s, in eerste instantie aangestuurd door de Marsh combi. Ik begin met ondersteuning van de Passiv Control. Ik heb hem aangesloten tussen de voor- en eindversterker en ben gaan experimenteren met de volumeregelaar. Gelijk valt de verfijnde ronde klank op. Ik zet het geluid harder en ga er echt voor zitten. Na geruime tijd rustig geluisterd te hebben valt het op dat er net als in München ook in mijn luisterruimte een open en breed beeld is. Gekoppeld aan een zijdezacht mid/hoog. De hi-hats en percussie klinken twinkelend en daarbij ook nog eens volkomen los van de luidsprekers. Stemmen mogen niet ontbreken, Diana Krall doet goed haar best op de CD “Love Scenes”. Een kleine bezetting die op een goede set een grote intimiteit kent. Hierop alleen de begeleiding van gitaar en bas voor haar piano en stem. Het eerste nummer “Nothing at All” begint met een korte bassolo. Diep, krachtig en gedefinieerd. De stem lekker los zonder ook maar enig spoortje van hardheid. Gitaar, wat ik soms op de CD nogal een klein beetje irritant gepingel vind, klinkt lekker. Veel akoestiekruimte op de CD van Ry Cooders Buena Vista Social Club. Lekkere zomerse klanken die doen verlangen naar meer en uitnodigen om losjes de heupen te laten schudden. Ik bemerk dat het hoog toch wel heel bijzonder is. De altijd fraaie muziek van Cassandra Wilson boeit mij ook nu weer ongelooflijk. Op “Traveling Miles” zingt zij een duet met Angelique Kidjo. Niet alleen de dames hebben plezier, ook ik geniet. Er wordt op deze CD veel gebruik gemaakt van akoestische instrumenten waaronder percussie. Die worden feilloos geplaatst en swingen dat het een lieve lust is. WLM heeft helaas niet bekend gemaakt waar de tweeter uit bestaat en ik vind dat erg jammer. Ik ben zo benieuwd maar waag het niet een zaag ter hand te nemen en de tweeters door midden te zagen. Wie een set WLM’s aan heeft geschaft of aan wil schaffen en het niet kan laten de tweeters open te maken, nodig ik graag uit om met mij het geheim te delen. Het middengebied is dynamisch, transparant en loopt in een fraaie overgang door naar het laag.

Analoog is aan de beurt en al gauw draait de LP “Midnight Special” van Harry Bellafonte rondjes op het plateau van de VPI. Een werkelijk formidabele LP waarop een mix van lichte blues, folklore en jazz  gespeeld wordt en die een beetje een must is in iedere serieuze platenkast. De enigszins hese stem van Harry scherp omlijnt voorin gestoken. De ruimte en echo rondom is aanwezig. De emotie is er en ik leef me in het nummer in. Deze set weet me meteen te raken. Duidelijk naar achteren geplaatst zijn de drums, bas en gitaar. Luister eens naar nummer drie op kant B “Makes a Long Time Feel Bad”. We kennen dit nummer allemaal, maar het luistert zo lekker weg. Subtiel ondersteund door trompet en sax. Nog meer vinyl uit de oude doos met Muddy Waters’s “Folk Singer”. Oude blues die klinkt als een klok. Niet audiofiel opgenomen, maar gewoon links/rechts stereo. Op een redelijke set klinkt het matig, maar op een goed uitgebalanceerd systeem hoor je hoe de opnametechnici het vroeger bedoelt hebben. Er is een synergie tussen Muddy’s stem en Muddy’s gitaar die hem zo groot heeft gemaakt. Track drie op kant B “Country Boy” waarop Muddy zo lekker met zijn stem uit kan halen kent geen rauw randje. De gitaar komt van rechts en drums staan enigszins links van hem, die later verder in worden gezet en dan naar het midden draaien. Willy Dixon speelt voortreffelijk op de bas en komt gedefinieerd van achter de stem. De Lyra’s zijn niet extreem transparant, het gekraak van de kruk van Muddy hoor ik wel maar ik mis hier toch een klein beetje. We gaan voor het laag nog even terug naar “Love Scenes” van Diana Krall. “My Love Is” kent een diepe, warme en volle bas. Het vingergeknip staat mooi in de ruimte en alleen dat is al lekker om naar te luisteren. De knop gaat verder naar rechts en de stem zet in. Alles heeft duidelijk zijn eigen plaats en de bas wordt ook in de laagste regionen gedetailleerd weergegeven. Wat ik al eerder verteld heb is dat ik in combinatie met de Marsh uitgebreid heb geëxperimenteerd met de bijgeleverde Passiv Control. Maar in mijn situatie levert de inzet van de Passiv Control geen extra bijdrage. Sterker nog, ik heb hem al vrij snel uitgezet. De druk die anders in het  laag gegeven wordt is voor mijn toch niet al te kleine luisterruimte teveel.

Ik ben benieuwd hoe een 2 x 25 Watt geïntegreerde buizenversterker het doet op de Lyra’s. Ik kruip achter het Creaktiv audiorek om de Marsh te ontkoppelen en een StoetKit 6 Mk 2 van Heart Audio aan te sluiten. Dat levert altijd weer de nodige zweetdruppels op, maar goed ik heb het er graag voor over. De buizenversterker is uiteraard een heel ander type versterker dan een Marsh en dat is goed te horen ook. Weer ben ik begonnen met de Passiv Control in te zetten. In combinatie met de StoetKit leverde de Passiv Control wel een aanzienlijke bijdrage. Was zonder Passiv Control het geluidsbeeld ietwat verstopt en aan elkaar gekleefd, met Passiv Control leefde het geheel op en herkende ik de basiseigenschappen die ik met de Marsh leerde kennen. Het laag ineens weer strak, diep en doortekenend. Wat kan een 2 x 25 Watt buizenversterker op deze WLM’s met elektronisch geweld? Pink Floyd is opgezet en speelde de sterren van de hemel. Geen moment kwam de StoetKit in ademnood en er heerste een afgewogen klankbeeld van hoog naar laag. Ook Patricia Barber verdween in de CD-speler omdat de CD van een rijk laag is voorzien. “Warm, vol, minder doortekening dan gewend” lees ik terug in mijn aantekeningenschrift. Mag de detaillering en het analytische vermogen van de combinatie dan niet tot de top behoren, muzikaal gezien is het van een zeer hoog niveau. Het fluweel zachte hoog van de tweeters viel weer extra op, net als een opvallende spreiding van het geluid. Het dieptebeeld is wat je van een systeem als dit mag verwachten. De drums op CD “Talking Timbuktu” van Ry Cooder werden netjes achterin geplaatst, hetzelfde had ik al eerder gehoord bij Pink Floyd, zowel op analoog als digitaal niveau. Pink Floyd “Live” was een genot om naar te luisteren. Er werd een groot en breed geluidsbeeld neergezet. Ik ben wel een tijdje bezig geweest met het optimaal inregelen van de Passiv Control en moest door het effect ervan eveneens de Tweeter-Control bijregelen. Maar toen alles in juiste klankbalans stond kon er genoten worden van vele LP’s en CD’s.

Afscheid

Aan al het goede komt een eind wordt wel gezegd. Zo ook toen Jan Admiraal van Audiolijn voor de tweede keer bij mij aan de deur stond. Ditmaal om de WLM’s weg te halen. In mijn opinie is WLM een meer dan welkome aanvulling op de audiomarkt en verdient WLM een plaats in de hogere regionen. Aansturing van de luidsprekers is mogelijk met zowel een krachtige transistorversterker als met een kleine buis. Indien men kracht, druk en controle te kort komt dan is de inzet van het Passiv Control een juiste oplossing. De aanschaf van een combinatie van de Lyra met de Passiv Control is niet goedkoop maar de koper krijgt zeker waar voor het geld. Het hoog zorgt voor iets bijzonders zonder het laag en middengebied tekort te doen. Want er wordt een diep en strak doortekende laagweergave neergezet. Het systeem heeft geen voorkeur voor een bepaalde muziekkeuze, maar speelt gewoon alles even lekker. Ik kan u zeker aanraden de WLM’s te beluisteren bij de dichtstbijzijnde dealer en te genieten van de muzikale klanken.

Vertegenwoordiging voor Nederland:
Audiolijn  
Strausslaan 4
5384CX Heesch
Tel. 0412-453706
Email: info@audiolijn.nl
Web: www.audiolijn.nl of www.wlm-partners.nl

en

East End Audio Impex,
Beringstraat 27
7532 CP Enschede,
Tel. 053-4616182
EMail: toosterhuis@reisopera.nl
Web: www.wlm-partners.nl
 

Prijzen:
Wiener Lautsprecher Manufaktur Lyra:  vanaf 5700 euro per paar
Passiv Control:  790 euro