Linn Unidisk SC

Direct na de eerste berichten over een gecombineerde multi-format speler en AV processor/voorversterker van Linn op basis van de Unidisk 1.1 en 2.1 spelers (dus met de Silver Disk engine) had ik mijn oren gespitst en was ik behoorlijk gebrand om dit apparaat in mijn vingers te krijgen.

Gelukkig kreeg ik wat later een mailtje van Ed Verkerk van Latham, de importeur van o.a. Linn, dat hij mij, nog net voor de VAD beurs 2004 een SC ter beschikking kon stellen.

Bij aankomst in mijn huis blijkt Ed niet alleen de SC, maar ook een Linn Sizmik 10.25 subwoofer, een extra LK85 eindversterker en een paar Linn Katan luidsprekers voor de achterkanalen meegenomen te hebben. Mijn huis staat dus de komende dagen compleet in het teken van deze testopstelling... heerlijk!

Nadat alle apparatuur aangesloten is ga ik me bedenken op basis waarvan ik mijn review kan baseren. De eerste vraag die me in gedachten komt is waar ik eigenlijk dit apparaat moet positioneren: is het een universele speler met een paar extra aansluitmogelijkheden, is het een AV voorversterker met een loopwerk of is het een geintegreerde AV set waarbij de eindversterkers ontbreken. Na de zinloosheid van deze gedachte vastgesteld te hebben, besluit ik de SC als een uniek apparaat te positioneren waarbij ik mijn eindoordeel relateer aan de prijs van een losse AV voorversterker en losse universele speler. Aandachtspunten worden de fysieke verschijning (zowel optisch als mechanisch), de ontwerpfilosofie, aansluit- en upgrade mogelijkheden en natuurlijk de geluids- en beeldkwaliteit van het gebodene. Dit alles in relatie tot de prijs van 4755 euro. Een paar dingen heb ik helaas onvolledig kunnen testen zoals de (Linn specifieke) multiroom mogelijkheden en de technische video prestaties door gebrek aan juiste testapparatuur. Deze heb ik "handmatig en optisch" bekeken...op het gevoel dus.


Algemene beschrijving en kenmerken

De SC, wat voor ‘ System Controller’ staat, is een compact apparaat dat 38 cm breed, 36 cm diep en 8 cm hoog is. De Linn heeft de typerende styling en uiterlijke kenmerken van Linn’s AV lijn met een licht gebogen voorpaneel, waarbij alleen het middelste gedeelte de bedieningselementen bevat. Mijn testexemplaar heeft een zwarte kast en een zilveren bedieningspaneel, de andere leverbare kleur is geheel zilver. Behalve de kleur zijn er ook twee technisch verschillende versies leverbaar: één met Scart aansluiting en één met Component video aansluiting. Deze laatste heeft als bonus ook nog een tweetal extra CVBS video ingangen en audio aansluitingen. Bij de Scart versie ontbreken deze, ervan uitgaande dat de audio ingangen via de Scart plug lopen. Op deze Scart aansluitingen is ook het YUV formaat beschikbaar zodat bijvoorbeeld beamers en plasma-lcd schermen via deze videonorm, kwalitatief met RGB over Scart te vergelijken, ook aangesloten kunnen worden.

Ontwerpfilosofie, aansluitmogelijkheden en upgrading van de SC

De SC is, zoals al eerder aangegeven, voorzien van Linn’s eigen Silver Disk Engine die, in tegenstelling tot andere toegepaste processing technieken, het signaal dat op de disc’s aanwezig is in haar originele formaat codeert. Dit houdt in dat CD’s, DVD’s, DVD-Audio en SACD discs onafhankelijk van elkaar behandeld worden waarbij de optimale decodering toegepast wordt voor dat specifieke formaat. De versie van de Silver Disk Engine is mechanisch iets afwijkend van de metalen versie in zijn grotere broers, de Unidisk 1.1 en 2.1. In de SC zijn wat meer kunststof onderdelen toegepast in tegenstelling tot de vrijwel volledig metalen loopwerken van de 1.1 en 2.1.

De SC is een 5.1 surround ontwerp. Surround formaten die tot op dit moment nog weinig in de huiskamer doorgedrongen zijn zoals DTS ES en Dolby Digital EX worden dus niet door de AV voortrap van de SC ondersteund. Indien je zou willen upgraden naar een 7.1 omgeving zou je dat middels een andere AV (voor-)versterker moeten doen en de SC zuiver als multi-format speler gebruiken. Er schijnt een software upgrade aan te komen die de SC in deze modus kan brengen. Het is dan ook niet de ultieme AV processor voor (semi-)professioneel gebruik maar zo is de SC ook helemaal niet bedoeld. De strategische positionering van de SC is duidelijk: in enigszins afgeslankte vorm gebruik makend van de technieken van de Unidisk 1.1 en 2.1 en hierdoor ook qua prijs lager gepositioneerd dan beide grotere broers maar wel weer met schakel- en regelmogelijkheden zodat een losse AV processor/voorversterker niet direct nodig is.

Een mogelijk upgrade pad van de SC loopt eigenlijk naast de SC zelf: je zult wel een nieuw AV gedeelte moeten aanschaffen maar de SC kan als een uitstekende bron voor beeld en geluid blijven dienen. Gezien de goede reputatie van Linn op het gebied van het handhaven van de uiterlijke vormen van haar apparatuur en de ‘Music for Life’ filosofie lijkt een Linn AV upgrade (zoals de Kinos of Exotik+) het meest voor de hand te liggen maar is zeker niet een verplicht nummertje. Ook buiten andere Linn apparatuur blijft dit upgrade pad bestaan.

Qua aansluitmogelijkheden tref ik op het eerste gezicht een tweetal analoge stereo ingangen aan, 4 digitale (2 optisch, 2 coaxiale) en 2 digitale (een optische, een coaxiale) uitgangen aan. De SC heeft een S-video in- en uitgang. Navraag bij de importeur leert dat beide Scart aansluitingen ook een analoge stereo ingang hebben, 4 in totaal dus.

Op de SC ontbreken zaken zoals lip-sync correctie, videoformaat conversie en DVI aansluitingen. Binnenin vinden we wel de Silicon Image SIL504 progressive scan chip die vaker goede dienst doet in high end DVD spelers en AV processors. Stroomverzorging gebeurt, bijna traditiegetrouw ondertussen bij Linn, via een compacte schakelvoeding.


Aansluiten en configureren

De SC is een gecombineerde multi-format speler en AV voorversterker. De balans tussen het AV voorversterker zijn en multi-format speler zijn, is zo’n beetje 50:50. Dit houdt in dat, door middel van het aansluiten van een 5 kanaals eindversterker (en luidsprekers natuurlijk) je direct beschikt over 5.1 surround geluid. Het aansluiten is in no time gebeurd: doordat de SC een ingebouwde voorversterker heeft voorkom je natuurlijk al een hoop (mogelijk dure) kabels tussen speler en voortrap. Het doorlopen van het setup menu is eenvoudig voor iemand die bekend is met de gebruikelijke terminologie. Een minder ervaren gebruiker zal de (overigens prima geschreven) handleiding wel moeten gebruiken, maar echt moeilijk of heel onlogisch wordt het nooit. De setup is verdeeld in verschillende hoofdstukken zoals een algemene setup, speakerconfiguratie, progressive scan setup, de routering van videobronnen, audio output- en voorkeursinstellingen. Allemaal vrij logisch, geen spannende dingen of echte tekortkomingen al zou ik zelf een aantal dingen anders in de menu’s combineren. Maar dat is meer een kwestie van smaak.

Luisteren en kijken

De SC staat bij mij op een standaard dressoir en is niet voorzien van esoterische kabels, netvoedingsverbeteraars of andere accessoires. En voordat de SC echt is opgewarmd en tot in de details afgesteld is, begin ik al een paar CD’s te luisteren, geduld is niet mijn sterkste karaktereigenschap. Ik geloof ook eerlijk gezegd niet dat er een wereld van verschil mag zijn tussen normale en optimale omstandigheden waarbij dan pas een apparaat echt tot leven komt. Of zoals Oprah Winfrey schertsend in één van haar talkshows een keer zei: "If it walks like a duck, if it talks like a duck and if it mingles with other ducks…it must be a duck then". Met andere woorden, iets is wat het is en je kunt proberen een eend op te voeren met een paar grote flippers en een nekcorrectie maar het wordt nooit een zwaan… Natuurlijk hebben kabels, netfilters etc. etc. een invloed maar het moet in de kern gewoon goed zijn. En dat is de SC, zonder veel aandacht te besteden aan een perfecte setup en gebruikmakend van een ‘normale’ kameromgeving presteert hij direct goed. Ik speel een aantal van mijn referentie CD’s af en hij maakt direct al indruk op me. Het typerende ritmische Linn geluid is direct herkenbaar en dat terwijl de omstandigheden niet optimaal zijn. Goed, de eerste klap is een daalder waard alvast. Na wat DTS-CD’s van Sting en Don Henley gedraaid te hebben besluit ik toch maar de manual eens door te lezen en wijzig een aantal instellingen. Iets meer finesse, wel een duidelijk betere balans (ik heb de speakers met een DBa-meter beter ingeregeld) maar de kern blijft hetzelfde.

Na een week luisteren wordt de initiele positieve indruk steeds weer bevestigd. Waar andere multispelers soms wel eens worstelen met het weergeven van ‘gewone’ CD’s, vind ik dit juist een van de sterke punten van de SC. CD weergave is uitstekend, ritmisch en met veel detaillering zonder dun te gaan klinken. De SC is zelfs een beetje vergevingsgezind met slecht opgenomen CD’s zonder dat de speler vergeet te exceleren met de goed opgenomen exemplaren. SACD’s en DVD-Audio weergave is ook uitstekend en overstijgt (met de juiste opnames natuurlijk) het CD niveau duidelijk. Ik heb met meerdere SACD’s getest, zowel 2- als 5-kanaals en iedere keer wist de SC weer te overtuigen.

Hoewel het eigenlijk geen onderdeel van mijn recentie is, valt me nog een Linn onderdeel op: de Sizmik 10.25 subwoofer (mijn eigen REL Q100e krijgt een korte sabbatical leave). Contradictioneel valt hij op omdat hij niet opvalt. Na een korte configuratie van Ed (ik hoor wat gemor in de markt dat het instellen via een paar kleine schakelaartjes en een LED niet heel intuitief is) integreert hij volledig in het geluidsbeeld en laat alleen van zich spreken als dat nodig is, geen gestommel of gebonk op de achtergrond, maar hij speelt mee in het geheel. Gaat diep als een (meestal film) scene er om vraagt, maar heeft ook de muzikaliteit bij muziekweergave. Daarbij opgeteld dat hij qua afmeting ook nog eens een stuk kleiner is dan mijn huidige REL zou ik best willen dat die sabbatical leave een vervroegd pensioen wordt.


Conclusie: a.k.a. "The good, the bad and the ugly".

Eigenlijk had ik deze paragraaf "The really good, the bit bad and the somewhat ugly" moeten noemen, maar goed, dan had ik toch wat aan cinemagrafische geschiedvervalsing gedaan.

The good: Laten we beginnen met te zeggen dat ik de Unidisk SC echt een aanwinst vind op het AV gebied: het apparaat klinkt uitstekend, heeft een doordacht ontwerp, ziet er goed uit en heeft een aantal multiroom mogelijkheden die het ‘bovenaan in de voedselketen’ plaatst t.o.v. concurrenten in een vergelijkbare prijsklasse. Nu is het wel moeilijk om een aantal van die concurrenten direct aan te duiden omdat we te maken hebben met een gecombineerd apparaat, dus neem ik in gedachten een aantal AV voorversterkers en multi-format speler van ieder rond de 2500 euro.

The bad: Opmerkingen en kritiek? Tuurlijk, niets is perfect en ook de Unidisk SC niet. Maar, het niveau van mijn kritiekpunten is niet vergelijkbaar met de vele plussen van dit apparaat. Zo ontbreekt het de SC (met de huidige softwareversie) aan een standby stand en eerlijk gezegd vind ik de DSP programma’s in het analoge domein echt overbodig. Ik ken zelf weinig muziek- en audio-liefhebbers die hierop zitten te wachten, maar goed, er zal ongetwijfeld een doelgroep bestaan die dit belangrijk vindt. Tevens vind ik de implementatie van de ‘As mix’ modus waarbij zo veel mogelijk aanwezige luidsprekers ook mee kunnen spelen (zodat je ook bij stereo bronnen ook nog iets met je dure achterversterker en –luidsprekers doet) kwalitatief onder de maat in vergelijking met het originele stereo geluid. Het geluidsbeeld verslechtert zodanig dat ik het direct weer uit heb gezet. Not my ‘cup of tea’ maar dat kan te maken hebben met mijn puristische kijk op geluid.

The ugly: hmmm…moeilijk. Ik heb een aantal mensen gevraagd wat ze van het apparaat qua vormgeving vonden. Over het algemeen waren de mannen duidelijk positiever dan de vrouwen maar eigenlijk vond iedereen het een mooi ontwerp. Alleen de afstandsbediening vergt toch wat gewenning voor de niet-basis functies en heeft helaas geen achtergrond verlichting. Eerlijk gezegd wen ik in deze twee weken niet aan dat ding. Overall conclusie na dit subjectieve en niet wetenschappelijke onderzoek: een mooi ontwerp met een hoge WAF factor maar een te verbeteren AB.

Helaas heb ik de SC weer in moeten leveren aan de rechtmatige eigenaar en misschien dat de lezers van dit artikel het apparaat zelf hebben kunnen beluisteren op de VAD show. Met een prijs van 4755 euro kan ik de Linn Unidisk SC geen koopje in absolute termen noemen, maar relatief gezien is het dat wel. Het is een uitstekende multispeler die ook nog eens heel goed in CD weergave is PLUS een goede maar niet overgespecificeerde 5.1 AV voorversterker in een. Deze combinatie samengevoegd in een mooi vormgegeven apparaat is voor een dergelijk bedrag slechts met een loep te vinden. Absolute aanrader en nummer een op mijn eigen wenslijst, net zoals de Sizmik 10.25 overigens. Beide apparaten zijn bij wijze van spreken de bankoverval waard...