AVI Neutron Mark IV

AVI Neutron...als je het snel fonetisch uitspreekt lijkt het een cartoonfiguur die uit Jetix weggelopen is. Hoe anders is het onderwerp van deze recensie, de AVI Neutron IV. In het Verenigd Koninkrijk heeft de AVI Neutron een ware cultstatus weten te bereiken en diverse prijzen in de wacht weten te slepen. De huidige Neutron van AVI is een zogenaamde ‘Mark IV’. De vierde generatie Neutron dus, want AVI maakt ze al sinds 1994 en weet ze continue weer te laten groeien.

Qua geluid dan, niet in omvang. Want compact, zeer compact, eigenlijk gewoon klein, dat zijn ze. Met een kastvolume van nog geen 5 liter zijn dit echte minimonitors. De behuizing is leverbaar in echt kersenfineer of fineer zwart en een afneembaar zwart frontdoek onttrekt de 25 mm Scanspeak tweeter en een custom made 12,5 cm Vifa woofer(tje) aan het zicht. Aan de achterzijde bevindt zich één paar luidsprekeraansluitingen en een basreflex uitgang.

De Neutron is een zeer compacte, neutrale verschijning die nauwelijks visuele aandacht op zichzelf afroept. Geen ‘sexy’ verschijning met gebogen behuizings-vormen of over-gepolitoerd exotisch materiaalgebruik. De bouw- en fineerkwaliteit is goed en met nauwe toleranties, maar niet enorm opvallend.

De enkelvoudige luidsprekeraansluiting is stevig en functioneel, geen echte of WBT achtige kloon maar een prima schroefaansluiting voor losse draad en spade, met een vergulde kern die ook banaan accepteert.

De Neutron is in twee versies leverbaar; een passieve versie (onderwerp van deze recensie) en sinds kort is er ook een actieve versie leverbaar waarbij - als een soort ‘piggy-bag’ - een AVI 150 Watt versterker op zijn rug geschroefd zit. AVI noemt het een Amp-Pak en deze kan behalve op de Neutron ook worden geleverd op de Pro Nine Plus of Duo luidspreker van AVI. De Neutron met zo’n Amp-Pak op zijn rug kost 1650 euro.

Inzet als actieve studiomonitor is volgens mij een beoogd inzetgebied voor deze versie. Als surround monitor in een 5.1 (of meer) opstelling, of stereo opstelling aangestuurd door een voorversterker, behoort uiteraard ook tot de mogelijkheden. Volgens AVI heeft de Neutron gewoon een breed inzetgebied, varierend van thuisgebruik tot monitoring in studio’s.


Toegepaste techniek (AVI’s “Coincident Driver Technology”)

Wat maakt nu de Neutron zo speciaal dat we ondertussen de vierde generatie mogen beluisteren? AVI spreekt over de “Coincident Driver Technology” die is toegepast. De filosofie achter deze techniek is dat het menselijk gehoor minder gevoelig is voor kleine volumeschommelingen bij verschillende frequenties dan faseverschillen. Sommige luidsprekerfabrikanten proberen de volume(amplitude) wisselingen middels complexe scheidingsfilter ontwerpen te compenseren maar introduceren hiermee weer mogelijk faseverschillen tussen de verschillende eenheden in de luidspreker. Het door AVI in haar scheidingsfilter toegepaste CDT zou ervoor zorgen dat de signalen op exact hetzelfde moment en voltage de verschillende eenheden bereiken binnen één octaaf aan beide zijden van de wisselfrequentie. Om dit te realiseren wordt, naar eigen zeggen, gebruik gemaakt van een kostbaarder en complexer scheidingsfilter dan gebruikelijk is in deze prijsklasse. Laten we maar eens gaan luisteren want uiteindelijk dient techniek het doel te dienen.

Luisteren

Aangezien ze beide ‘vers’ uit de doos kwamen heb ik ze in mijn studiekamer een week laten inspelen voordat ik met het serieuze luisteren begon. Om mijn buren niet tot wanhoop te brengen heb ik een van de Neutrons uit fase aangesloten en een badhanddoek over beide speakers gegooid. Door het uit fase spelen heffen ze een deel van het volume door tegenfase op en de handdoek dempt de rest. Ei van Columbus, nietwaar (met een mono-signaal werkt dit nog beter, red.)?

Na deze inspeelperiode heb ik de Neutrons beluisterd in 3 verschillende set-ups: met een Meridian 561 en 506/20 met Linn LK140 combinatie, de Musical Fidelity A3.5 en CD3.5 en de AVI eigen S21 MI versterker/Merdian 506/20 CD speler. Alle combinaties heb ik met en zonder toevoeging van de Linn Sizmik 10.25 subwoofer beluisterd. Dit laatste omdat mijn vermoeden was dat de Neutrons door hun fysieke omvang in absolute mate geen volledig laagfundament kunnen neerzetten en onderin wel eens wat hulp zouden kunnen gebruiken. De extensie aan de andere kant van het geluidsspectrum is weer uitstekend en loopt door tot bijna 24kHz.

Als eerste beluister ik de Neutron’s na een week onder een badhanddoek ‘as is’, op een paar stevige Atacama luidspreker stands, ongeveer een meter van de muur en licht naar elkaar toe gebogen. Wat direct opvalt, is de mate waarin het geluid los komt van de kast bij muziek waarbij de nadruk op het vocale gedeelte ligt of die ‘close-miked’ opgenomen is. Logisch natuurlijk want zo veel kast is er überhaupt niet, maar bij bijvoorbeeld Jack Johnson en Tracy Chapman staan de stemmen echt volledig los van de kast. Ook de spreiding en diepte van het geluidsbeeld is goed.

Waar ze minder in presteren is muziek met een groot laagfundament zoals bijvoorbeeld bij CD’s van Maxwell en de ‘After Hours’ CD van George Duke. Track 4 ‘The Other Side Of The World’ van Jonathan Butler’s CD ‘Do you love me’ heeft een korte, strakke basloop die wel de snelheid maar niet de druk heeft zoals ik dat wel eens gehoord heb. Over naar klassiek, en ondanks dat ik vind dat een goede luidspreker alles moet kunnen ligt hier een van de kernkwaliteiten van de Neutron. Met uitzonderingen van hele complexe, barokke werken geeft de Neutron hier blijk van zijn kunnen: verregaand neutraal en muzikaal weet hij ook de emotie weer te geven. Opera is een genot en mijn opnamen van Maria Callas excelleren.

De Neutrons hebben wel een ‘hoop prik’ nodig om tot goede prestaties te komen. Vooral in combinatie met de huiseigen AVI S21MI geïntegreerde versterker merk je dat ze veel meer tot leven komen dan met versterkers met een bescheiden vermogen. Een combinatie met een laag vermogen buizenversterker lijkt niet voor de hand te liggen ondanks dat ik dat niet heb kunnen testen en beoordelen.

Het zou een onvolledig oordeel zijn als je producten niet in hun concurrentie omgeving beoordeelt. De Neutrons zijn niet een ‘niche’ product te noemen omdat ze als volwaardige luidsprekers gepositioneerd worden, alleen in een kleinere verpakking. Ook gezien de prijs van 900 euro per set zitten ze in een concurrentie rijke omgeving, niet alleen wat betreft prijs maar ook qua concept. Denk bijvoorbeeld aan de B&W CM1, PMC DB1+ en Dynaudio Focus 110 (waarbij de laatste twee wel 10-20% duurder zijn dan de AVI) en dan sla ik waarschijnlijk nog een aantal andere directe concurrenten over. Misschien het feit dat ik, enigszins onbewust, een directe vergelijking aanga met duurdere luidsprekers is een impliciet compliment voor de Neutrons.

Conclusie

Kort samengevat, de AVI Neutrons zijn meer dan uitstekende minimonitors. Neutraal maar wel muzikaal, stevig belastbaar maar het blijven monitors. Ook de Neutron’s kunnen de natuurkundige wetten niet op zijn kop zetten, ondanks dat ze wel de grens aangeven. Voor het weergeven van lage tonen op acceptabele geluidsterkte blijft kastvolume noodzakelijk. Zoals de Amerikanen over de cilinderinhoud van hun befaamde V8 motoren roepen “nothing beats cubic inches”. En die cubic inches hebben de Neutron’s niet. Maar zo zijn ze ook niet bedoeld, ze zijn ontwikkeld om alles uit hun beperkte fysieke verschijning te halen. En dat doen ze uitstekend.

Opvallend zijn de muzikaliteit en hun kwaliteit om emotie over te brengen. Stemweergave is fantastisch, net zoals klassiek. Hip-hop en hardrock liefhebbers moeten zeker ergens anders gaan kijken. In combinatie met een goede, snelle en (ook) voor muziekweergave geëigende subwoofer en krachtige versterker spelen ze makkelijk mee in de ‘grote jongens’ klasse. De nadelen van beperkte basextensie vallen dan vrijwel weg en kunnen ze hun muzikale kerncompetentie laten horen. Je moet doen waar je goed in bent tenslotte.

Overigens heeft AVI zelf ook een 10” subwoofer in de planning staan die in combinatie met de Neutrons het bescheiden laagfundament moet compenseren en die de dynamiek van de Neutrons kan volgen. Met subwoofers van een ander merk zou dit een probleem kunnen zijn, zelf heb ik dat overigens niet ervaren met de Linn Sizmik. Voordeel van een dergelijke set-up lijkt me duidelijk: slechts zeer kleine bescheiden kastjes in het zicht maar toch een uitstekend geluid. Een kwaliteits satelliet systeem op deze manier. Nadeel natuurlijk is het prijskaartje, een dergelijke set-up gaat minimaal 1500 euro kosten en in die categorie zitten een flink aantal geduchte concurrenten.

Als u op zoek bent naar een klasse monitor met een zeer bescheiden formaat, in bezit bent (of wilt komen) van een krachtige (eind-)versterker en uw muziekkeuze bestaat niet uit techno, house, hip/hop of bombastische orgelwerken, dan moet de Neutron op uw luisterlijst staan. U zou uzelf te kort doen als ze daar niet zouden voorkomen.