Naim NAT05/Magnum Dynalab MD 205
Analoge radio-ontvangers en in het bijzonder High End FM tuners zijn de laatste jaren steeds lager op de wenslijst van de gemiddelde muziekliefhebber komen te staan. Internetradio en DAB (Digital Audio Broadcast) zijn daar vaak voor in de plaats gekomen. De oorzaak ligt niet bij de weergavekwaliteit van de betere FM tuners maar bij de vaak pijnlijk slechte kwaliteit van het door de kabel verzonden signaal waarmee de tuners het meestal moeten doen.
Internetradio vindt men vaak prettig omdat er toch al (te) veel tijd achter de computer wordt doorgebracht en DAB tuners bieden in sommige gevallen meer bedieningsgemak of krijgen een groter pallet aan storingsvrije zenders aangeboden (wat dat betreft is men in het Verenigd Koninkrijk al veel verder). Hoogwaardige FM tuners hebben echter nog steeds bestaansrecht en kunnen in combinatie met een degelijke FM-antenne een uitstekende weergavekwaliteit bieden (wanneer het geboden signaal van goede kwaliteit is).
Met name in de Verenigde Staten hebben door de ether verzonden radioprogramma`s nog steeds een hoge muzikale waarde, vandaar dat een groot gedeelte van de audiofielen aldaar een FM-tuner in zijn of haar systeem heeft opgenomen. In ons land is de `ether-situatie` helaas anders maar toch valt er ook hier via FM ontvangst nog te genieten van mooie muziek, vooral in de late uurtjes. Daarom werd besloten om voor deze recensie een FM-tuner van Naim te combineren met niet alleen een antenne maar ook een antenneversterker van het specialistische merk Magnum Dynalab.
Naim NAT 05
De NAT 05 is de opvolger van de NAT 03 en daarmee de vierde tuner van Naim (Naim heeft het getal 4 niet gebruikt omdat dat in sommige landen zou stuiten op bijgeloof). De originele Naim tuners waren de NAT 01 en NAT 02 en die twee modellen hebben nog steeds een zeer goede reputatie bij FM liefhebbers. De NAT 05 treedt in de voetsporen van illustere voorgangers maar doet dat met een -relatief gezien- vriendelijker prijskaartje (vooral de NAT 01 was in zijn tijd tamelijk kostbaar). Toch is dit zeker geen instapmodel voor iemand die zo maar even een tunertje aan zijn of haar systeem wil toevoegen. Naim maakt al sinds begin jaren `80 hoogwaardige FM tuners en net als bij alle Naim apparatuur is hun tuner van begin tot eind volgens Naim’s eigen filosofie ontworpen en gebouwd en dat brengt nu eenmaal kosten met zich mee.
De NAT 05 wordt geleverd in een degelijke doos waarin naast de tuner zelf een afstandbediening, twee handleidingen, een lichtnetkabel, een Naim Din-interconnect en een 75 Ohm antenneplug zijn verpakt. Heel verzorgd dus. Naast de mooi uitgevoerde Engelse handleiding levert Naim ook een keurige viertalige (waaronder Nederlands) versie waarbij men in de Engelse versie zelfs aanwijzingen voor de oudere Naim tuners heeft toegevoegd. Het in zwarte structuurlak afgewerkte chassis oogt zowel degelijk als tijdloos, wat mede is te danken aan de vier ronde toetsen (die groen oplichten wanneer hun functie wordt gekozen) en het kleine groene display. Echt prettig om weer eens een apparaat tegen te komen waar men geen zonnebril nodig heeft om verblinding door felblauw oplichtende LED`s en display`s te voorkomen!
Aan de achterzijde van de NAT 05 bevindt zich een aan/uit schakelaar, een geaarde IEC lichtnetaansluiting een RC-5 communicatiebus, de 75 Ohms antenneaansluiting en een 5-pins Din chassis voor het uitgangssignaal. In tegenstelling tot de CD 5i CD-speler en Nait 5i versterker heeft de NAT 05 geen extra set Cinchbussen. Naim zegt dat ze ervan uit zijn gegaan dat de meeste NAT 05`s in een Naim systeem zullen terechtkomen. Naim levert overigens Din-kabels met Cinchpluggen aan de andere kant waarmee dergelijke Naim apparaten in elk systeem kunnen worden gebruikt. De NAT 05 is zoals gezegd een pure FM tuner (een typisch Brits concept; Peter Walker bouwde reeds in de jaren `50 aparte FM en AM/MW tuners) en het afstembereik loopt dan ook van 87,5 megaHertz tot 108 megaHertz. In het kleine display zijn nog vier groene LED`s aangebracht die bij Stereo en de functiekeuzes `Freq` (afstemmen), Scan en Preset gaan branden. Onder Preset kunnen er 99 stations worden geprogrammeerd. De meegeleverde systeem-remote heeft vier toetsen voor de tuner: Up/Down, Mode en Mono (de Mono toets op het front licht op wanneer deze functie wordt gekozen). Na het kiezen van een afstemfunctie met de Mode toets kan er met Up/Down handmatig worden afgestemd (het afstemmen gaat met stapjes van 50 kiloHertz) of een zender worden gezocht. De uitgangsspanning is 700 miliVolt en de NAT 05 meet 5,84 bij 43,2 bij 30,1 centimeter (HXBXD, het gewicht word niet opgegeven).
Magnum Dynalab MD 205 Signal Sleuth en ST-2 antenne
De MD 205 Signal Sleuth (Sleuth betekent speurneus) is bedoeld om het inkomend signaal te versterken én om de tuner te helpen bij het afstemmen op bepaalde stations, zodat er een schoner en krachtiger signaal kan worden geleverd. De ST-2 antenne is een omnidirectioneel type wat zowel locale als verre zenders kan oppikken. De MD 205 wordt goed verpakt geleverd, compleet met een mooie handleiding en een 75 Ohms coax kabel met vergulde pluggen. Op het zwart geanodiseerde, geborsteld aluminium frontpaneel zitten twee `toggle` schakelaars voor de aan/uit en Bypass/Amplify functies. Daarnaast twee heel felle blauwe
LED`s (moet dat nou altijd?) voor de indicatie van aan- en versterkingstatus en twee draaiknoppen voor de functies `Tune` en `RF Gain`. Aan de achterzijde bevinden zich een aan/uit schakelaar, een vast lichtnetsnoer en twee F-connector chassisdelen voor de verbinding met een antenne en de tuner. Magnum Dynalab omschrijft het circuit als "3 varactor-tuned RF stages".
De ST-2 is een lange `whip` (spriet) antenne met een uit "PH17-7" RVS vervaardigde spriet en een vergulde koppeling aan het (ook weer uit RVS vervaardigde) spoelhuis met daarin een hoogwaardige spoel en onderaan een F-connector en een bevestigingsbeugel. De ST-2 wordt geleverd met een lange en stevige 75 Ohms coax kabel met F-connectoren en een instructievel.
De verpakking bestaat uit een lange kartonnen koker met metalen doppen. Alhoewel die verpakking zeker voor afdoende transportbeveiliging had gezorgd, kon de recensie-ST-2 in eerste instantie met geen mogelijkheid uit de koker worden getrokken zodat de koker uiteindelijk (met de nodige zorg) moest worden doorgesneden met een Stanleymes. Recenseren van HiFi avontuurlijk? Absoluut!
De ST-2 is -voor een antenne- eigenlijk best een mooi voorwerp en werd na zijn opstelling in een hoek van de kamer zeker niet als visueel storend ervaren. Dimex had naast de ST-2 nog een eenvoudige DAB-antenne (die slechts 19,90 kost) meegestuurd, omdat die antenne eerder met FM-tuners voor goede resultaten had gezorgd en het mogelijk interessant zou zijn om te kijken (horen) hoe de Naim met deze mini-antenne zou presteren (de DAB-antenne in kwestie is ook van het omni-directionele type, met een korte spoel in de spriet en een vaste coax kabel).
De Naim NAT 05 heeft (net als de meeste tuners) een enkele 75 Ohms ingang. Voor gebruikers van zowel kabel- als antenneontvangst levert Dimex een "Magnum Dynalab Approved" schakelkastje (wat 65 euro kost) waarmee die twee signaalbronnen continue aangesloten kunnen blijven. Overigens levert High Fidelity Discs de Kemp Elektroniks Cable Antenna Isolator die voor een galvanische isolatie van de aarde van de Centrale Antenne Installatie (CAI) zorgt zodat het systeem vrij blijft van aardlussen en eventueel resulterende brom.
Moeilijk vergelijken
Het nadeel van tuner-recensies is dat men niet zelf gekozen muziek kan gebruiken om de apparatuur in kwestie aan de tand te voelen. Daarnaast is het probleem dat zenders die op een gegeven moment wél iets interessants uitzenden, dat vaak met ten minste enige mate van compressie doen. De tuner bleef gedurende de recensieperiode continue (met de versterker op een lage volumestand) aan en er werd regelmatig van preset gewisseld zodat er een grotere kans op een goede `vangst` was (natuurlijk kwam het vaak voor, zoals dat menig tuner-liefhebber overkomt, dat nét op het moment van overschakeling de laatste klanken van een uitstekend muziekstuk waren te horen... de websites van radiostations geven weliswaar playlists maar geen tijden op).
NATurally...
De NAT 05 werd eerst een poosje au naturel in combinatie met de ST-2 beluisterd. J.J. Cale`s `After Midnight` (van zijn debuutalbum Naturally...) werd laat in de avond uitgezonden en de Naim liet de rokerige atmosfeer van deze song goed naar voren komen. J.J. Cale`s hese en unieke zangstijl kwam goed uit de verf en de baslijn kwam op stevige wijze naar voren, waarbij vooral de tonale weergave van de lage tonen uitstekend was. Het toetsenspel werd op losse en uiterst soepele wijze gepresenteerd en de percussie kwam natuurlijk en ontspannen over. Daarna werd `My Doorbell` van The White Stripes gevonden, een aparte mix van piano, ongeregeld gespeelde drums en natuurlijk de gepijnigd klinkende stem van de White Stripes zanger.
Uitstekende Naim-muziek, want zowel levendigheid als timing komen sterk naar voren in deze song en de NAT 05 had dan ook geen enkele moeite om de drums op geloofwaardige wijze weer te geven, zowel op het punt van trommelvellen als de metaalruis van de bekkens. De piano werd mooi los afgebeeld en op expressieve wijze weergegeven. De akoestiek van de opnameruimte en de goed in de diepte afgebeelde percussie werden nog enigszins versluierd door achtergrondruis zodat de reeds aangesloten MD 205 werd ingeschakeld (de MD 205 was permanent aangesloten tussen de ST-2 en de NAT 05 en kon dus op elk gewenst moment worden ingeschakeld). De `Tune` functie van de MD 205 bleek uitstekend te werken; de achtergrondruis en lichte mate van korreligheid verdwenen grotendeels wanneer de Sleuth op correcte wijze werd afgestemd. De RF-Gain werkte meestal het beste wanneer de knop ongeveer driekwart open stond (full gain klonk niet beter en bleek zelden of nooit nodig). Niet alleen namen de verstaanbaarheid en overzichtelijkheid toe maar ook de ruimtelijke afbeelding en impulsiviteit gingen er duidelijk op vooruit. De uitstekende diepteafbeelding van de Naim tuner (iets waar Naim vroeger bepaald niet om bekend stond) was met de MD 205 nog een fractie verder toegenomen maar opvallender was het verbeterde dynamisch contrast, waardoor deze song met nog meer `punch` en levendigheid naar voren kwam. Overigens zou de `Tune` functie van de MD 205 wellicht beter `Selectivity Focus` kunnen worden genoemd, gezien men de van een 88 tot 110 mHz schaal voorziene Tune knop op min of meer dezelfde (maar meestal niet exact dezelfde) frequentie als die van de tuner moet afregelen. De weergave was ook zonder de Signal Sleuth zeer goed te genieten en ook dan was de ontvangst in veel gevallen bovengemiddeld goed (qua `rust` te vergelijken met dat van de Quad FM 4 tuner maar nog net iets stiller en met een wat ruimer stereobeeld). In sommige gevallen was de laagweergave wat steviger zonder de MD 205, met een iets betere articulatie van baslijnen (`Naimisten` zullen de NAT 05 wellicht au naturel prefereren, een minder stille ontvangst op de koop toenemend).
Het display van de NAT 05 bleef ook bij strijklicht goed leesbaar. Een nadeel van dit eenvoudige display is dat er zowel geen signaalsterkte- als balansindicatie voorhanden is (iets wat zelfs in het ultra-minimalistische ontwerp van de klasieke FM 4 is meegenomen). Met de NAT 05 op Sky Radio afgestemd kwam `Angels` van de heer Robbie Williams voorbij. De tamboerijn klonk verfijnd en kwam met een goede tonaliteit en `shimmer` naar voren. De typische keelklank van Robbie Williams kwam goed uit de verf en de piano klonk tonaal goed maar werd met een iets vage focus afgebeeld. De drums klonken strak en werden groot afgebeeld. Met de MD 205 ingeschakeld (en de Tune knop net 2 mHz hoger afgestemd dan de tuner) kwam de zang duidelijk helderder en beter gearticuleerd naar voren. De toetsaanzetten van het pianospel werden beter gedefinieerd weergegeven en de klanken werden met een scherpere focus afgebeeld. De gitaar was beter te volgen en kwam met meer presence naar voren. Het geheel klonk nog overzichtelijker en werd met een meer `zwarte` achtergrond gepresenteerd.
Later werd er (met ingeschakelde Sleuth) geluisterd naar U2`s `Desire` wat werkelijk liep als een trein en met een goede weergave van de meeslepende cadans werd weergegeven. Bono`s zang werd met veel presence neergezet en zijn ruige stemgeluid kwam uitstekend uit de verf. Het gitaarspel van The Edge kwam op soepele en energieke wijze naar voren. De drums klonken stevig en elastisch waarbij de trommelvellen met een plastische aanwezigheid werden gepresenteerd. De mondharmonica klonk lekker bijtend waarbij de aanblaasgeluiden met gemak waren te volgen.
Conclusie
De Naim NAT 05 en de Magnum Dynalab MD 205/ST-2 combo vormen een goed trio en kunnen -wanneer het juiste programmamateriaal wordt aangeboden- de luisteraar boeien met een energieke, soepele en tonaal sterke weergave. De Nat 05 heeft een duidelijk groter dynamisch bereik dan de meeste tuners wat niet alleen merkbaar was bij crescendo’s maar ook bij lichte `songwriter` muziek waar microdynamiek vaak met veel finesse naar voren kwam. Ook gaat deze tuner op meer ontspannen wijze te werk dan enkele andere toptuners en wist hij in de meeste gevallen een groot stereobeeld met goede diepteafbeelding neer te zetten.
De ST-2 is een dijk van een antenne die voor een sterk en helder signaal zorgt maar ook goed is geconstrueerd. De MD 205 Signal Sleuth bleek niet alleen goed in het verlagen van ruis of andere stoorgeluiden maar zorgde daarnaast ook voor een duidelijk verbeterde ontvangst van het signaal waardoor er van een nog beter gedefinieerde weergave kon worden genoten. Wie van een meeslepende Frequentie Modulatie-weergave houdt, zou deze analoge tuner-toppers zeker eens moeten beluisteren.
Importeur Naim Audio
Latham Audio
Internet: www.latham.nl
Telefoon:013-5082411
Importeur Magnum Dynalab
Dimex Reference Audio Equipment
Internet: www.dimex.nl
Telefoon: 070-4042647
Prijzen:
Verkoopprijs Naim NAT 05: 1350 euro
Verkoopprijs Magnum Dynalab ST-2: 130 euro
Verkoopprijs Magnum Dynalab MD 205: 455 euro
Randapparatuur:
Versterkers: Exposure Super XXV, NVA AP 10
Vergelijk-Tuner: Quad FM 4
Weergevers: Monitor Audio Studio 2SE, Castle Richmond 3i
Interconnect: Audio Quest Jade (DIN-RCA)
Luidsprekerkabels: QED Profile 4X4, Exposure 4.0
Lichtnet: Lapp/Popp strip, Belden IEC kabels, Kemp SNS Plug