Der Plattenspieler

Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat, wanneer ik puur voor mijn genoegen naar muziek luister, ik nog steeds het liefst een LP opzet. Niet zo verwonderlijk dus dat, wanneer ik gevraagd word om voor een test een component uit te kiezen, ik al snel uitkom bij een vinyldraaier. Dat ik vervolgens grote kans maak om bij onze oosterburen te belanden is dan evenmin een verrassing. Tenslotte is Duitsland het thuisland van illustere draaitafelmerken als Brinkmann, Clearaudio, Transrotor, Acoustic Solid, Scheu en Thorens die allen grote faam genieten. Een naam die ook zeker in dit, overigens geenszins complete, rijtje thuishoort is DPS. Sinds ik de referentie draaitafel van dit merk enige weken in huis heb begrijp ik pas goed waarom hij door zijn ontwerper ‘Der Plattenspieler’ gedoopt is. 

DPS

Voor de bakermat van DPS moeten we afreizen naar München en wel naar Herr Willie Bauer. Die lanceert in 2000 dit eigen draaitafel ontwerp. Op dat moment verkoopt hij in zijn eigen HiFi winkel o.a. draaitafels van de Engelse merken Pink Triangle en Well Tempered. Van beide merken zijn dan ook ontwerpkenmerken terug te vinden in de DPS. De gedachte van waaruit het lager ontworpen is, is geïnspireerd door Pink Triangle en ook de geschroefde platenklem heeft de DPS met dit merk gemeen. De volledig los van het chassis staande, zich door een hoog koppel onderscheidende, Berger synchroonmotor heeft weer meer gemeen met Well Tempered. Bijzonder is de grote trekkracht van deze motor. Hij zorgt voor een stabiele gelijkloop als ware het een zwaar massaloopwerk. Echter nu met het voordeel dat de nadelen van een dergelijk loopwerk, te weten energieopslag en terugkoppeling, niet op kunnen treden. Op het eerste gezicht lijkt het of de draaitafel opgebouwd is uit drie segmenten; een granieten onderplaat met daarboven een houten basis waarop een acryl plaat rust. De werkelijkheid is evenwel, zoals meestal het geval is, veel complexer. De basis wordt gevormd door een groene, verbazingwekkend zware, dunne schuimstofmat. Daarop rust een granieten plaat met daarin drie asymmetrisch geplaatste uitsparingen waar de drie kunststof voeten ingedraaid worden; één middenvoor, één halverwege de rechter zijkant en één linksachter. Met deze voeten wordt de speler ook waterpas gezet. In de uitsparing van elke voet ligt een demper van geschuimd polymeer waarop de sokkel rust.

Het materiaal waar de demper uit vervaardigd is, is afhankelijk van de gebruikte arm. De combinatie van mat en dempers bewerkstelligt volgens Bauer dat de daar tussen gelegen granieten plaat akoestisch volledig dood is. De op de dempers rustende, in retro look uitgevoerde sokkel lijkt te zijn vervaardigd uit hout maar is in werkelijkheid opgebouwd uit hout, gummi en kurk. Samen met de slechts één kilo wegende acryl plaat die daar op zijn beurt weer op ligt vormt hij een sandwich constructie die op zeer effectieve wijze voorkomt dat resonanties een nadelige invloed op de geluidsweergave kunnen hebben. De as is van gepatenteerd kunststof en het kogellager is van edelsteen. Het draaiplateau van acryl wordt aangedreven door een platte rubber snaar. Standaard wordt bij de DPS een tweefase voeding geleverd waarmee gesproken wordt over een DPS 2. Deze combinatie kan opgewaardeerd worden naar de DPS 3 versie door de twee fase voeding tegen meerprijs om te ruilen voor een 3 fase variant. Deze laatste combinatie is door mij beluisterd.

Graham

De draaitafel wordt geleverd met een voor Rega armen geschikt armboard. Armboards voor  armtypen met een afwijkende diameter zijn echter eveneens leverbaar. Importeur Dynamic Solutions verzorgt niet alleen de distributie van DPS draaitafels maar ook van Graham armen en Lyra elementen. De keuze voor een combinatie met deze merken ligt dan ook voor de hand. Wat betreft het Amerikaanse Graham engineering is gekozen voor de toparm; de Phantom B-44. Eén van de meest begerenswaardige toonarmen en misschien wel de mooiste pivoted tonearm die er momenteel te koop is. Azimuth, VTA en naalddruk zijn extreem nauwkeurig en kinderlijk eenvoudig in te stellen. In mijn beleving is dit overigens geen arm voor muziekliefhebbers met een obsessief compulsieve persoonlijkheidsstructuur; zij zullen zich in hun controledwang volledig verliezen in de mogelijkheid om tijdens het afspelen van hun platen voortdurend de VTA te optimaliseren. U bent gewaarschuwd!

Lyra

De reputatie van de elementen van Lyra grenst aan die van de Graham armen. Jonathan Carr weet elementen te ontwerpen die niet alleen fantastisch sporen maar ook nog eens magistraal klinken. Ongeacht of het nu om een ‘instap’ element als de Dorian of om de absolute top - de Olympos - gaat. In deze test wordt het element direct onder de top ingezet; het in een titanium body gehulde Titan i element.

Het systeem

De draaitafel wordt boven op een verzwaard Creaktiv rack geplaatst. Naast de referentie die deze plek al jaren inneemt; een Clearaudio Champion limited edition draaitafel met VPI JMW 9 arm. In de twee beschikbare armbuizen zitten respectievelijk een Jan Allaerts Eco S MC element en een Clearaudio Discovery MC element gemonteerd. Een etage lager staat de DK Design VS-1 Reference mk III geïntegreerde versterker die op zijn beurt weer geflankeerd wordt door twee phonotrappen die afwisselend ingezet worden; de Bluenote Phono One mk II en de welwillend door het Antwerpse Technology Factory ter beschikking gestelde Acoustech Electronics PH 1. Beide phonotrappen ontvangen stroom die opnieuw opgebouwd is in Kemp’s Power Station 75. Even verderop twee rijzige sculpturen in zwarte pianolak; de onvolprezen MC Systems M3 luidsprekers. Luidsprekerkabels zijn van het type III van JK Acoustics, de  interlink tussen de phonotrap en de versterker is de Looking Glass Phase II uit de actieve X series van Synergistic Research. Tussen de DPS en de phonotrap wordt een Graham interlink ingezet. Alle losse netsnoeren zijn TriAC’s van AH! Het systeem speelt in de grote luisterruimte met een vloeroppervlak van circa 10 bij 10 meter. De stroomvoorziening is een vrijwel totale Kemp Elektroniks aangelegenheid met separate stroomgroepen voor draaitafelvoeding, phono en versterker die stroom leveren aan de HMS contactdoos en de Kemp Powerstrips waar de apparatuur op aangesloten is.

Luisteren

Geplaatst tussen de High Tech looks van de Clearaudio draaitafel ter linkerzijde en de Bluenote Stibbert Tube CD speler ter rechterzijde valt de kersen uitvoering van de DPS enigszins uit de toon; de ahorn uitvoering zou hier fraaier staan. Maar die bedenking smelt als sneeuw voor de zon op het moment dat ik - na enige tijd van inspelen, opwarmen en spelen met de afstelling van naalddruk, VTA etc. - aan het serieuze luisteren toekom. Dat doe ik door op het draaiplateau één van mijn vele Sinatra schijven neer te leggen. ‘Come swing with me!’ is zo’n LP met nummers uit de ‘swing era’ die Old Blue Eyes passen als een handschoen, zeker wanneer hij daarbij begeleid wordt door Billy May en zijn orkest. Wat opvalt bij het inschakelen van de stroom – omdat ik hier te maken heb met een vast te schroeven platenklem zet ik bij het wisselen van een LP het plateau steeds stil – is de snelheid waarmee het plateau op toeren is. Of je met een direct drive draaitafel te maken hebt. (Het tot stilstand komen gaat overigens even snel) Met een gehandschoende vinger op het zwarte acryl check ik of er resonanties van de motor te voelen zijn. Niets van dat alles. Ook wanneer ik even later tijdens het spelen op het acryl tik hoor ik slechts Sinatra en zijn begeleiders. Bravo, herr Bauer! De motor garandeerd een prachtige gelijkloop en inderdaad staat Sinatra’s stem als een huis. Hij klinkt krachtig en soepel en opvallend zijn de prachtige nuances die feilloos worden weergegeven door het Titan i element. Wat er uit springt is het zeer fijnzinnige hoog dat uit de luidsprekers klinkt waardoor niet alleen de stem, maar ook de instrumentatie perfect uitkomt. Acht trompetten, vier Franse hoorns, een tuba, zes trombones, twee bas trombones, een ritmesectie met percussie en een harp. De verschillende timbres hebben schitterende klankkleuren. Het laag is prachtig in balans en met name de trombones brengen het kippenvel op mijn armen. Het ultieme teken dat de weergave me raakt.

Nu valt ook het verschil op met het eerder door mij langdurig beluisterde, goedkopere Lyra Argo element. Het hoog is fijnzinniger en het laag loopt niet alleen verder door maar is ook krachtiger, droger en beter doortekend, daarbij beter afgestemd op, en in evenwicht met, het mooie middengebied. Meestal beluister ik in het kader van een test slechts één nummer van een LP kant maar ditmaal glijdt de gehele A kant onder het element door voordat ik opsta en het element van de plaat licht. ‘Day By Day’, ‘Sentimental Journey’, ‘Almost Like Being In Love’, American Beauty Rose’ tot en met ‘Yes Indeed!’.  Alle nummers boeien me dermate dat ik de tijd vergeet en slechts opga in de muziek. Halverwege dwing ik me om op de mix te letten. De Titan i geeft exact weer wat de man achter de knoppen bedoeld heeft. Het koper is afwisselend links en rechts te horen, de ritmesectie zit rechts, percussie links, de piano wisselt en de Franse hoorns zitten meer naar het midden. Zonder versmering of overlap. Bravo Titan i! De tweede LP is opnieuw een ‘all time favorite’. Oliver Nelson’s ‘The Blues and the Abstract Truth’ en opnieuw draai ik de hele A kant. Eric Dolphy’s fluit in ‘Stolen Moments’ klinkt zeldzaam realistisch op deze Rudy van Gelder opname. De dynamiek die het ensemble weet te produceren grijpt me bij de keel ook al klinkt de DPS3 in vergelijking met een eerder beluisterde – uit acryl geconstrueerde - draaitafel van Basis met daarop dezelfde Graham arm en Titan i element met name in het lage midden fractioneel voller en ronder in een wat minder gestoken neergezet beeld.

Om te ervaren in hoeverre de DPS me weet te raken wanneer ik één van mijn vele graag gehoorde vrouwenstemmen draai, zet ik Jennifer Warnes’ , door Bernie Grundman gemasterde, ‘The Well’ op. Het één na laatste nummer van de A kant - het vier minuten en negentien seconden durende ‘Too Late Love Comes’- begint met een inademende Jennifer en wanneer het daaropvolgende moment haar eerste gezongen noot klinkt verschijnt tegelijkertijd op mijn beide onderarmen het kippenvel. Ook wanneer even later de viool en nog weer wat verder de andere spaarzaam toegevoegde instrumentatie inzet blijven de armharen geheven. Pas als de laatste klank uitgestorven is trekt mijn huid weer glad. Need I say more?

Conclusie

Het zijn gouden tijden voor de ware vinyl liefhebber. Er zijn draaitafels te kust en te keur en ook het zwarte goud wordt in grote hoeveelheden geperst, c.q. na opnieuw gemasterd te zijn in een zwaardere kwaliteit herperst. Wie op zoek is naar een draaitafel op niveau, compleet met ultieme toonarm en topelement kan op het ogenblik kiezen uit een breder aanbod dan ooit. De DPS draaitafel, met zijn doordachte constructie en superbe bouwkwaliteit kan,zeker in combinatie met de Graham Phantom B-44 en het Lyra Titan i  MC element, in dat segment moeiteloos meedraaien.

Of de klank van deze combinatie u aanspreekt is iets waar u middels een uitgebreide luistersessie bij één van de dealers van Dynamic Solutions zelf achter zult moeten komen. Wanneer dat het geval is en u beslist vervolgens om tot aanschaf over te gaan dan kunt u er in ieder geval van verzekerd zijn dat u beschikt over een combinatie die u tot in lengte van jaren veel luisterplezier zal bieden zonder dat u steeds opnieuw achterom hoeft te kijken of zich geregeld af hoeft te vragen of u voor datzelfde geld niet iets veel beters had kunnen kopen. 

Prijzen
DPS2 zonder arm inclusief 2 fase voeding:     3999 euro
DPS3 zonder arm inclusief 3 fase voeding:     6999 euro
Graham Engineering Phantom B-44 uni-pivot tonearm zonder kabel:  4750 euro
Graham tonearm kabel zilver vier aders IC-70:    1750 euro
Lyra Titan i 0.5 mV MC element:      4750 euro