Harbeth Super HL-5 luidspreker

Wie A zegt, moet ook B zeggen, en soms zelfs C... Daarom werd er besloten om na de Monitor 30 en de Compact 7ES3 ook Harbeth`s (letterlijk) grote trots onder de loep te nemen; de Super HL-5

De Harbeth Super HL-5 houdt een `Grade A` BBC-monitor traditie in stand die ooit begon met de LS 5/5 en zijn grootste bekendheid kreeg met de Spendor BC-1. De latere BC-1 uitvoeringen waren voorzien van een Coles super-tweeter en ook die traditie houdt stand bij de Super HL-5, zij het in de vorm van hedendaagse technologie.

Zelfs de traditionele BBC LS 5/5, LS 3/6 en BC-1 maatvoering van circa 2 bij 1 bij 1 foot (HxBxD) is -op enkele centimeters na- aangehouden. Echte BBC monitoren hebben `lossy construction` en `critically damped` klankkasten, wat vrij vertaald neerkomt op: dunwandig, compliant en enkel op de meest kritieke punten gedempt.

Geen ultra-rigide of morsdode constructie dus, maar juist één die meeademt met de van binnen opgebouwde druk, net als een muziekinstrument (zie ook: de Monitor 30 en Compact ES3 recensies). Behalve speciaal afgestemde dunne wanden horen ook opgeschroefde (in plaats van verlijmde) baffle`s bij lossy construction klankkasten.
Harbeth gaat nog een stap verder en monteert ook de achterwand met twaalf schroeven.

Het topmodel

De Super HL-5 is Harbeth`s topmodel en hun enige 3-weg weergever. Het is een flink uit de kluiten gewassen ding, maar qua afmetingen legt hij het af tegen de monsterlijk grote Monitor 40. Hij heeft een super-tweeter met een 19 mm koepelmembraan wat van een ultra-dun laagje titanium is voorzien, een 25 mm aluminium hoogfrequent-unit met metalen bescherm-grille en een 20 centimeter Radial mid/laag unit met een gegoten chassis (in feite dezelfde unit als die van de Compact 7ES3 en Monitor 30).

Aan de achterzijde bevinden zich vier aansluitingen; de mid/laag unit is verbonden met de onderste twee terwijl de hoogfrequent unit en de super-tweeter samen de bovenste twee delen. Van mij mogen de aansluitingen bij een volgende incarnatie wel weer single-wire worden, Harbeth!

Het frequentiebereik loopt van 40 Hertz tot 24 kiloHertz (niet overdreven voor een luidspreker met een super-tweeter). De impedantie heeft een 5,5 Ohm minimum en een 34 Ohm maximum waardoor de Super HL-5 een prettige belasting zal zijn voor buizenversterkers (Harberth geeft als nominale impedantie "6-8 Ohms" op). De gevoeligheid zorgt voor een goed bruikbare geluidsdruk van 86 dB (bij één Watt aansturing, gemeten op één meter afstand). Hij meet 63,8 X 32,2 X 30 centimeter (HXBXD) en weegt 17,2 kilo per stuk.

Uitvoering

De standaard fineerafwerkingen zijn kersen en eucalyptus maar Audio Excellence heeft momenteel zelfs de Tiger Ebony (getreept ebbehout) en de 30th Anniversary uitvoeringen op voorraad (met speciale bedrading, nog hoogwaardigere filtercomponenten en een gesigneerde metalen plaat).

De Super HL-5 heeft heeft zijn baspoort aan de voorzijde maar moet desondanks behoorlijk vrij van de wanden worden opgesteld; volgens de fabrikant ten minste 75 centimeter van een achter- of zijwand. 16 tot 20 Inch hoge stands zijn nodig en alhoewel de Canadese Skylan stands (voor info: bel Audio Excellence) de beste -en mooiste- oplossing zijn kan men ook gebruik maken van Ikea Klubbo bijzettafels, zoals ik heb gedaan.

Deze monitoren zouden eigenlijk mét frontjes moeten worden beluisterd (het ontwerp is daar op afgestemd) maar voor wie ze liever `naakt` ziet is het aan te bevelen om de frontjes meteen in de dozen te laten want een stalen dwarsrib in de SuperGrille zorgt na verloop van tijd voor een bikini-streep over het fineer... Het recensiepaar was rondom gefineerd in kersen en de messing schroeven, de ingelaten units en de van binnen gemonteerde baspoort (dus geen zichtbare plastic rand) droegen bij aan de verzorgde en ambachtelijke uitstraling van deze Engelse knotsen.

Luisteren

Bij het beluisteren van een gitaar-duet van Leo Kottke en Michael Hedges klonk het snarenspel van beide gitaristen `menselijker` dan door de meeste andere hoogwaardige weergevers, inclusief de LS 3/5a. Men zou kunnen spreken van een stap dichter bij werkelijkheidsweergave, want de handen die de snaren op meesterlijke wijze bespeelden waren op vrijwel plastische wijze aanwezig.

De flow van het snarenspel kwam zo goed tot zijn recht dat het lastig werd om kritisch te luisteren zodat er uiteindelijk simpelweg naar de stroom van klanken werd geluisterd. Veel moderne weergevers zijn zó toegespitst op `schoonheid` of `strakheid` dat men bijna zou vergeten dat het creeren van muzikale betrokkenheid hun eigenlijke doel is. Bij Harbeth is men dat blijkbaar niet vergeten.

De Fleetwood Mac LP Tusk werd op het Schotse vilt gelegd om de track Honey Hi af te tasten. Het melancholieke stemgeluid van Christine McVie werd op ongedwongen en timbraal natuurlijke wijze weergegeven terwijl het Hammond orgel bijzonder vloeiend klonk. De harde triangel-tik die halverwege deze track voorkomt kwam met een holografische afbeelding en een kristalheldere `ping` naar voren. Deze muziek kwam zowel ontspannen als gearticuleerd over waarbij de harmonie tussen de instrumenten goed uit de verf kwam. Het geheel werd met Harbeth`s kenmerkende tonale coherentie gepresenteerd en ondanks de visuele aanwezigheid was er geen sprake van auditieve dominantie.

Verleidelijke weergave

De Super HL-5 heeft vrijwel geen `vast` weergavepatroon, waardoor hij verschillende opnames met een uitstekende contrastering presenteert. In dat opzicht overtreft de Super HL-5 zowel de Monitor 30 als de Compact 7ES3. De laatstgenoemde blijft echter een verbluffend goede muziekvertolker en een persoonlijke favoriet van deze schrijver. Bij de track Into The Stone van Kevin Brown was te horen dat de Super HL-5 het gitaarspel met meer dynamische expressie weergeeft dan zijn meer betaalbare familieleden. Daarnaast viel het op dat zijn stem met meer presence maar ook een stuk pittiger werd weergegeven. De te hoog gekozen band-uitsturing van deze opname werd meer uitgelicht waardoor er in dit geval sprake was van meer resolutie maar minder luister-comfort. Deze track werd door de Hl-5`s met een beter dynamisch gedrag gepresenteerd en kwam bijna over als een privé Unplugged sessie in de huiskamer.

Alhoewel deze Harbeth`s als near-field monitoren heel uitgewogen klinken (mits de klankkasten de benodigde ruimte krijgen) verdienen ze een opstelling waarbij ze vrij kunnen ademen. Van de Crooked Still CD Shaken By A Low Sound werd de track Little Sadie beluisterd. De intro, met Aoife O`Donovan`s sexy stem werd hier nog niet eerder zó verleidelijk weergegeven. Zowel het realisme als de emotie-overdracht in de weergave waren van een zeer hoog niveau. De energieke en enthousiaste weergave van de cello en double-bass deed de titel van dit bijzondere album eer aan.

De HL-5`s werden ook een tijdje zonder frontdoeken beluisterd en het bleek al gauw dat dat een lichte invloed heeft op de overgang tussen de super-tweeter en de hoogfrequent-unit. Wel hoorbaar maar niet dramatisch (althans; in mijn ruimte). Mensen die ab-so-luut niet tegen de Super Grilles willen aankijken kunnen deze weergevers dus ook au naturel gebruiken; het `met versus zonder` contrast is namelijk veel kleiner dan met de LS 3/5a of de Monitor 30. De fraaie fineer-afwerking van de baffle`s zal waarschijnlijk menig Super HL-5 eigenaar overhalen tot `naakt luisteren`. Niet alle weergevers zijn in staat om de luisteraar een waar klankbad te geven maar de Super HL-5 draait daar zijn Radial hand niet voor om. Let wel: dit zijn geen `bedeesde Britten`; ze gaan op elke volumeverhoging in met een duidelijk toegenomen geluidsdruk en ze zijn zelfs in staat om flink confronterend te worden.

Conclusie

De Super HL5 is het vierde Harbeth model wat hier is beluisterd (na de HL-P3 ES2, Monitor 30 en Compact 7ES3) en verhoudingsgewijs springt de HL5 er niet alleen uit als de visueel meest aanwezige maar ook als de klankmatig meest dynamische. De Compact 7ES3 bijvoorbeeld, is een ideale singer-songwriter speaker die ook sterk is op Jazz maar bij klassiek soms wat te comfortabel kan worden waardoor de weergave dan net even wat aan expressie en articulatie mist.

De HL5 weet zelfs de meest complexe passages met een duidelijke uitlichting en expressiviteit weer te geven. Die gedetaileerdheid gaat gepaard met de Harbeth-eigen organische en coherente presentatie waarbij hardheid of geknepenheid praktisch zijn uitgesloten.

De HL5 is zeer geschikt voor klassiek -inclusief groot symfonisch werk- maar ook ritmisch meeslepend bij Jazz en moderne muziek. Afhankelijk van de opname kan de HL5 muziek met een royale tot opvallend grote ruimtelijke afbeelding presenteren. De Quad Musikwiedergabe ESL 63 QA is de enige hier beluisterde weergever die qua ruimtelijke vrijheid en coherentie nog verder ging (voor die weergever zal men echter nog meer plaats en geld vrij moeten maken). De Compact 7ES3 blijft de ultieme value for money Harbeth maar de Super HL-5 neemt alle twijfels die men over klassieke BBC monitoren zou kunnen hebben met een zowel daadkrachtige als muzikaal transparante weergave weg.


Aanvullende informatie:
Importeur Harbeth Audio
Audio Excellence
Internet: www.audioexcellence.nl
Telefoon: 0168-335180


Paarprijzen Harbeth Super HL-5:
Kersen: 3.450,-
Eucalyptus: 3.550,-
Tiger Ebony: 3.750,-
30th Anniversary: 3.870,-