Electrocompaniet PI-2 en PC-1

Al 35 jaar is het land van trollen en fjorden mede bekend vanwege de uitstekende elektronica die het merk Electrocompaniet levert. Jaar in jaar uit een gelijksoortig uiterlijk, goudkleurige knoppen tegen een zwart, met plexiglas afgewerkt front. Noorwegen en Electrocompaniet zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Electrocompaniet is eveneens verbonden met het werk van dr. Matti Otala, die in 1973 ontdekte dat Transient Intermodulation (TIM) vervorming mogelijk een oorzaak is dat de ene versterker anders klinkt dan de andere.

Het was Electrocompaniet die als eerste de theorie oppikte en zijn elektronica ontwierp met een minimum aan TIM. In 2005 is het bedrijf  verkocht aan een Noorse ondernemer, al jaren werkzaam in de elektronica industrie, waardoor de productiefaciliteiten groter zijn geworden. Een derde bedrijf is toegevoegd, zodat luxe high end aspiraties tot de mogelijkheden behoren. Het resultaat is de Classis Line die gebleven is, een Prelude line aan de onderkant en de DP line aan de bovenkant. In deze recensie staat de Prelude lijn centraal. Kostenbesparing zonder aan eindresultaat in te boeten is het credo van de nieuwe Electrocompaniet directie. Is dat gelukt voor de PI-2 versterker en de PC-1 cd-speler?

Luisteromstandigheden

Een versterker en een cd-speler zijn niet genoeg om muziek ten gehore te brengen. Minimaal zijn luidsprekers nodig en kabels. De PI-2 versterker en PC-1 cd-speler verbond ik onderling met Inakustik NF1302 gebalanceerde kabels. Naar mijn Ruark Sabre III monitors voerden korte kabels van Chord Company. Voor de stroomvoorziening gebruikte ik een Supra verlengsnoer, TAF (voor cd) en Hanze Hifi kabels (voor versterker), in combinatie met een Supra blok. Een tweede bron aan de PI-2 vormde een Vyger platenspeler met een SME 312 arm en een Transrotor Cantare MC element. Voorversterkt met een EAR 834p buizen phono versterker. Het resultaat met de tweede bron ontlokte een bezoeker de opmerking: “Wat een mooi uitgespreide weergave, met enorm veel rust in het geluid”. Om de cd-speler goed te kunnen beoordelen heeft die ook meegespeeld in een tweede installatie.

Ongebalanceerd (cinch) aangesloten via Crystal Cable op een HAT voorversterker, met Manley Lab Snapper mono eindversterkers. Die op hun beurt de aansturing vormen voor een set Focal Electra 937Be luidsprekers. Deze set heeft een zware netfiltering met Kemp Elektroniks apparaten. De hierna volgende luisterimpressie is zo ontstaan, waarna ik in het techniek deel nader zal ingegaan op de producten zelf, om naar verklaringen te zoeken voor de bereikte resultaten.

Luisterimpressie

Ken uw klassiekers, ik ken die van mij. Na een week veel spelen met de cd-speler van Electrocompaniet vind ik het hoogste tijd om een platenspeler aan te sluiten op de versterker en de cd-speler even te laten zwijgen. Beetje gemeen, want ik doe het eigenlijk ook om mijn nieuwe elementje te kunnen beluisteren. Ongeveer in de tijd dat Electrocompaniet werd gesticht in Noorwegen, speelde Keith Jarrett zijn, naar mijn bescheiden mening nooit meer geevenaarde, Köln Concert. Een solostuk voor piano, met enige zang en wat podiumgebonk van de meester zelf als begeleiding. Wat ik voorgeschoteld krijg kan niet alleen aan het element liggen, zo goed is dat nu ook niet, het moet de versterker zijn die een grote tonale rijkdom neerlegt. Via bescheiden monitors. Zonder enige steun in het laag van een subwoofer. Heel fraai in het stereobeeld, rijk aan details, krachtig, vooral vol overtuiging. Je hoort dat de PI-2 een versterker is die power kan leveren en veel reserve in de voeding heeft. Dat geeft een fundament waarop muziek gebouwd kan worden. Dat ik de zaal minder hoor dan op mijn grote vloerstaanders, met een topsysteem bron en versterker, is helemaal niet belangrijk. De essentie van het concert raakt precies de juiste snaar in de vleugel. De vleugel is zelfs nu een volwaardig instrument, waar de kast, de snaren en de aanslag van de toetsen bepalen wat wordt weergegeven. Het is niet de keten die de toon zet. Met dank aan de PI-2. Heerlijke muziek waarvan ik jaar in jaar uit kan genieten. Zo maakt een versterker vrienden onder recensenten.

Luisterimpressie

Door naar totaal andere muziek, al komt het uit precies dezelfde periode. De Carpenters met Now & Then. De PI-2 doet exact wat in het eerste nummer wordt gevraagd: Zingen. De kinderstemmetjes komen echt van kinderen en blijven als zodanig herkenbaar. Het worden geen halve volwassenen. Iets dat op veel systemen wel het geval is. Opvallend is wel dat de muziek niet helemaal loskomt van de speakers, iets dat me al eerder opviel met de cd-speler als bron. Tussen de speakers is de weergave fraai, aan de uiteinden plakt het een beetje. Een gegeven wat je snel vergeet als Karen Carpenter inzet op de tweede track. Haar stem staat heel mooi en zuiver. Perfect verstaanbaar, zonder te zwaar of te licht te zijn. Een volheid die je in deze prijsklasse niet verwacht. Met heel veel gemak en liefde weergegeven. Het doet vergeten dat er meer meespeelt om de weergave naar dit niveau te tillen. Geen spoortje scherpte, geen aangezette bas, geen aandachttrekkend hoog, geen enkele narigheid te bespeuren. Daardoor is de bas op de plaat een mooie ondersteuning. Is de fluit helder en zuiver. Behoudt percussie het ritme dat zo belangrijk is om muziek pakkend te maken. Ik zou haast opnieuw gaan geloven in de Linn  filosofie van vroeger: “Besteed veel geld aan de bron, minder aan de versterker, nog minder aan de luidsprekers”. Want nu het zo heerlijk speelt is de platenspeler inderdaad veel te duur in verhouding tot de rest van de set. De luidsprekers goedkoper dan de versterker, de bekabeling eenvoudig en ik pas geen netfilters o.i.d. toe. Om u een idee te geven: bron 7000 euro, PI-2 is 2200 euro, speakers & stands 1800 euro, bekabeling opgeteld 700 euro. U ziet, de bron is in dit geval absurd duur. Het resultaat? Absurd goed.

Dat blijft grotendeels zo met een heftige referentie van mij. Juliette Gréco roept Parijs tot leven. Nu hoor ik wel dat de stem een zweem te zwaar is. Waardoor de vreugde van de accordeon naar de achtergrond gaat. De eerlijkheid gebied me toe te geven dat Juliette de laatste tijd heel vaak uit de hoes kwam, om in mijn grote set nuances aan te wijzen. Dat zit nog volledig in de oren en daarmee heeft de dame nu een oneerlijke dobber. Niettemin beoordeel ik hier het geheel eerder als donker en warm, dan geheel neutraal. Edoch, zet de set in een andere akoestiek en hij zal heel anders klinken. Vandaar dat ik andere eigenschappen als details, gevoel voor muziek, ritme, luisterplezier op dit moment hoger op de ladder zet en puur enthousiast blijf voor de versterker. Hij heeft beslist de x-factor, die mondjesmaat te vinden is in de audiomarkt. Of weet u een andere reden waarom van elke plaat tot nu toe gehele kanten zijn gespeeld en niet af en toe een track “die het zo lekker doet”?

De winkel die de set beschikbaar stelde wil vast iets lezen over de cd-speler, u sluit zich daar als lezer ongetwijfeld bij aan. Immers, Electrocompaniet heeft extreem moeite gedaan uiterlijk op elkaar aan te sluiten, dus behoor je haast de versterker samen met de cd-speler aan te schaffen. De cd-speler is volgens wens van de fabrikant en de winkelier gebalanceerd aangesloten. De hele gedachte achter de Electrocompaniet lijn is altijd gebalanceerd geweest. Dat zij daarin niet afwijken met de onderkant van de lijn is prijzenswaardig. Leef niet bij de waan van de dag, onderzoek alles, behoudt het goede en blijf dat toepassen. Daar gaan we. Kent u ze nog, de dames van Tic Tac Toe met hun in het Duits gezongen: Warum?. Audiofiel gezien is het helemaal niets, waar de cd geschikt voor is, is het ritme dat moet dwingen tot meebewegen en daarnaast de verstaanbaarheid van de dames. Omdat ze deels zingen en deels spreken. Dat de opname niet bijzonder goed is maakt hem snel irritant. Niet op de Electrocompaniet combi. Ritme is prima, verstaanbaarheid is haast 100%, levendig, met de juiste mate “van je af bijten” door de dames, plezier een dikke voldoende. Lekkere snelle weergave, die tot aan de frequentie uiteinden reikt. Best leuk om weer eens iets te pakken dat niet zo voor de hand ligt. Toch stap ik al snel over op iets anders, want veel van de cd is te vatten onder de noemer pulp. Of ik ben er een beetje te oud voor.

Annie Lennox met Medusa heeft heel wat meer klasse. Wat de PC-1 laat horen is veel diepte in het stereobeeld, fraaie plaatsing en diep laag (voor zover de monitor speaker daartoe in staat is). De weergave ligt wijd open en zit vol details. Neutrale klank en een overtuiging die je niet vermoed achter het front. Het maakt de muziek erg toegankelijk. Niet langer plakken de uitersten links en rechts tegen de speaker. Dat is iets wat de Electrocompaniet PI-2 kwijt raakt met de PC-1 aangesloten. Reken maar, er hebben al heel wat versterkers aangesloten gestaan om dat aspect in dezelfde opzet om te kunnen vergelijken. De PC-1 heeft het soms lastig met Medusa. Af en toe is er een wat harde klank in het geheel. Het maakt de muziek direct. Wat met verve spettert is Michael Bublé met: Call Me Irresponsible. Stem is goed, verstaanbaarheid prima, ritme houdt aan, big band is big. Bublé staat behoorlijk te swingen. De vonk van de platenspeler is terug. Wat ik miste met Annie Lennox is enige ronde romantiek, dat levert Bublé ook niet. De PC-1 is een cd-speler die recht voor de raap speelt. Dat zet hem dicht bij een live concert, maar is zeker een aspect om rekening mee te houden. Hij vergeeft weinig en verhult niets. Luister naar de raad van Electrocompaniet en laat de speler flink doorwarmen, voordat u er echt voor gaat zitten. Ik ga twee dingen doen: deze cd draaien op oorlogsterkte en daarna de cd-speler verplaatsen naar mijn grote set en daar nog eens aansluiten. Ik wil de kwaliteit graag verder kunnen beoordelen in een andere omgeving, die keer aangesloten via de cinch uitgang..

Techniek

In de grote set hangt de PC-1 aan een H.A.T. lijnversterker met een mooie Crystal Cable Reference interconnect. Omdat ik gewoon ben links-rechts controle uit te voeren met een cd of plaat van Oscar Peterson grijp ik naar We Get Requests, laat die lekker draaien. Geheel overeenkomstig de wens van Electrocompaniet mag de cd-speler eerst twee uur opwarmen, tegen de wens is de PC-1 met cinch aangesloten en niet gebalanceerd. Wat me opvalt is eenzelfde soort weergave als in de kleine set. Alles is er. Details, ritme, jammer genoeg via cinch een vrij plat stereobeeld, dat zich wel netjes laat uitspreiden. Jacky Terrasson met haar sprankelende Rendezvous is mooi, zeker, zou wat meer de aandacht op mogen eisen. De PC-1 combineert veel eigenschappen waar andere spelers mee opvallen. Zoals het grootse van de Esound, het subtiele van een PrimaLuna, de directheid van een Lua. Aan de andere kant is de PC-1 nergens een echte uitschieter in. Zeker, het is een prettige speler met veel kwaliteit. Zo is ondanks de upsampling het laag op Terrasson strak en diep. Spelers met upsampling missen heel vaak directheid en pit, die in ouderwetse 16 bit/44,1 kHz speler met een mooie dac wel permanent aanwezig is. Er is duidelijk geprobeerd de PC-1 binnen zijn prijsklasse tot een volmaakte machine te maken. Met de bijbehorende PI-2 versterker presteert de PC-1 goed, buiten de Electrocompaniet keten zijn er meer kandidaten en speelt smaak en voorkeur een rol. Binnen een gebalanceerde Electrocompaniet keten zou ik de PC-1 en de PI-2 met plezier binnenhalen. Waarbij nog eens opgemerkt  dat de PI-2 versterker ook met een andere bron meer dan goed uit de verf komt.

Techniek

Na het openen van de PI-2 versterker zijn er een paar zaken die direct de aandacht trekken. Ten eerste is dat de 40.000 uF buffering in de voeding per kanaal. 80.000 uF in totaal, zonder nog wat kleinere buffers mee te tellen. Dat gegeven gecombineerd met een forse 400 VA ringkerntrafo zorgt voor een enorme reservevooraard energie als het geluidsignaal daar om vraagt. Per kanaal zijn vier driver en vier power transistoren in gebruik. Gezamenlijk gemonteerd op een bescheiden koellichamen. Achter de torren het bekende Zobel netwerkje om de versterker stabiel te houden, dat uitkomt in stevige maar eenvoudige banaan terminals. Zowel de gebalanceerde ingangen als de cinch ingangen, twee maal twee, worden geactiveerd via relaisschakelingen. De printplaat zit vol met onderdelen, waarvan vele met SMT techniek zijn gemonteerd (SMT, of zoals u wilt SMD, is een productiemethode om miniatuur elektronische componenten op een printplaat “te lijmen”).

De hoeveelheid onderdelen is mede nodig vanwege de geheel gebalanceerde opzet van de versterker, voor de rest komt de besturing om de hoek kijken. Van binnenuit is goed te zien dat de frontplaat dun is. Tegen de huidige mode van centimeter dikke fronten in. De kast is niettemin stevig en degelijk. Electrocompaniet kan met een dunner front en toepassing van SMT geld besparen. Ook de plexiglas fronten uit de Classic Line zijn vele malen kostbaarder in productie. Het front aan de buitenzijde oogt perfect. Stijlvol en eenvoudig. Links een enkele druktoets om de versterker van stand-by (verbruik >1 Watt) naar bedrijf (ca. 50 Watt idle) te schakelen. Rechts vier druktoetsen in een ruit geplaatst voor bronkeuze en volumeregeling. Het volume regelt erg prettig en nauwkeurig vanwege de vele stappen die de elektronica toestaat. In het midden van de versterker een blauwe display voor het aanduiden van de bron en de volume stand.  De PC-1 cd-speler ziet er exact zo uit als de versterker. Knoppen op dezelfde plaats, net als de display. De display heeft zelfs een exact gelijke kleur en intensiteit als die van de versterker. Een wonder in audio design! Optisch heel erg fraai.

Een paar technische gegevens van de PI-2 op een rij:

De PC-1 cd-speler is inwendig een geheel ander verhaal. Een kleine schakelende voeding zit achter de netentree en is door Electrocompaniet ingekocht van derden. Dat geldt mijns inziens ook voor de besturingprint van het Asatech loopwerk. Het loopwerk is op rubber verend opgehangen via een stevige metalen constructie. Alleen de digitaal/analoog en analoge audio schakeling, gecombineerd op één enkele printplaat, is van Electrocompaniet zelf. Op die laatste print vinden we een Cirrus Logic CS4398 D/A converter. Dicht daarbij is de klok gemonteerd. Opnieuw veel SMT componenten en minuscule IC’s. 

Ook van de PC-1 een aantal kerngegevens op een rij:

Over de cd-speler wil ik nog wel een paar dingen kwijt. Ten eerste is de bediening erg traag. Zowel via de meegeleverde afstandbediening als via de toetsen op het voorpaneel. De stop/eject toets is gecombineerd, dat betekent dat voor het openen van de lade de toets seconden lang ingedrukt moet worden. Wisselen van track gaat ook langzaam. Alsof de speler over alles diep moet nadenken. Een blik in de kast van de PC-1 laat veel open ruimte zien. Op zich zegt een haast lege kast lang niet alles, maar ik begrijp na het openen van de behuizingen aan het eind van de recensie periode, beter waarom ik versterker hooglijk waardeer, tegelijk de cd-speler buiten een Electrocompaniet set niet zo snel zie staan spelen. Ik vermoed dat de toegepaste schakelende voeding zijn invloed heeft op de audio resultaten van de PC-1. Electrocompaniet is hiermede een beetje doorgeschoten in besparing. Vreemd, want de voeding van de versterker is juist groot en zwaar gedimensioneerd. Ik verwacht dat de PC-1 met een conventionele voeding een opkikker krijgt in “drive, overtuiging en energie”.

Samengevat

Iedere aanbieder van apparatuur ter recensie hoopt op juichende kritieken. Uiteraard, want dat werkt verkoopbevorderend. Een eerlijke recensie vermeldt de voor- en de nadelen die aan apparatuur kleven. In het geval van de Prelude lijn van Electrocompaniet resulteert dat in een zware aanbeveling voor de versterker. De PI-2 versterker zit oerdegelijk in elkaar. De klank is uitstekend, hij is in staat met gemak een lastige luidspreker aan te sturen. Heeft veel reserve, met dank aan de grote voeding. Werkt prettig, laat zich goed bedienen en levert avond aan avond urenlang muziekplezier. De besparingen die Electrocompaniet heeft weten te realiseren t.o.v. de Classic lijn doen niets af aan de kwaliteit van de versterker zelf. De cd-speler is een iets ander verhaal. De PC-1 is een fijne speler, waar ruim luisterplezier aan te beleven valt, maar die ik het liefste zie opgenomen in een Electrocompaniet keten. De speler heeft duidelijk een voordeel als hij gebalanceerd kan worden aangesloten. Als de PC-1 wordt gecombineerd met de PI-2 tilt de versterker de PC-1 via de gebalanceerde schakelingen naar een hoger niveau. Werkt de PC-1 in een andere set via cinch, zonder verdere Electrocompaniet onderdelen, dan ben ik meer gereserveerd met aanbevelen. Geef de PC-1 eens een ander soort voeding, doe iets aan de besturing en maak hem voor zijn 1700 euro helemaal af. Dan staat hij waarschijnlijk op het niveau van de PI-2 en vormt dit Electrocompaniet duo een ware muzikale combinatie.

Prijzen:
Electrocompaniet PI-2 geïntegreerde versterker  2200 euro
Electrocompaniet PC-1 cd-speler   1700 euro

Informatie:
De Electrocompaniet apparatuur is ter beschikking gesteld door:
Beter Beeld & Geluid
Havenstraat 71 (ingang 1e Oosterstraat)
1211 KH Hilversum
Tel: 035-6215346
www.beterbeeldengeluid.nl of www.electrocompaniet.no