Ayra C-1.0

Op één van de belangrijkste, jaarlijks terugkerende beurzen op audio gebied in Nederland, de VAD, worden iedere keer wel weer interessante producten gepresenteerd waar ik als recensent graag nader kennis mee wil maken. Ook de 2008 editie vormt daarop geen uitzondering en bij Hifinesse stuit ik op een intrigerende minimonitor luidspreker die ik alleen al op grond van het design graag in mijn luisterruimte wil verwelkomen.

Het fraai gestileerde product is vormgegeven – hoe kan het ook anders zou ik bijna zeggen - in Denemarken. Het land dat meerdere architecten en industrieel vormgevers van wereldfaam voortgebracht heeft. Zoals bijvoorbeeld Arne Jacobsen die o.a. een stoel genaamd ‘ de mier’ ontwierp. Met zijn uit één stuk triplex gevouwen leuning en zitting is het deze eetkamerstoel waar ik aan moet denken wanneer ik de standaard van de C-1 van dichtbij bekijk. Een deel van deze doordacht ontworpen stand is namelijk opgetrokken uit ditzelfde gelaagd houten materiaal.  

Raidho Acoustics ApS

De firmanaam van deze in Aalestrup gevestigde fabrikant zegt u misschien niet zo veel. Toch begint er hoogstwaarschijnlijk wel een belletje te rinkelen wanneer ik de naam van de bekendste luidsprekerlijn van Raidho noem. Dat is namelijk Eben, hèt visitekaartje van ontwerper Michael Boerresen. Naast deze Eben luidsprekers worden er echter ook Emilie en Ayra luidsprekers geproduceerd. Wat zij allen gemeen hebben is dat iedere unit door Raidho zelf ontworpen en in huis gebouwd wordt. Iets wat, zoals bekend, lang niet voor alle merken geldt. De Ayra reeks kent momenteel drie typen. Het vlaggenschip is de drieweg vloerstaander Ayra C-3.0. Een indrukwekkend 1325 mm hoog, 70,5 kilo wegend ontwerp dat 25.000 euro per paar moet kosten. De daarop volgende 50,5 kilo wegende, 1160 mm hoge, C-2.0 is een 2.5 weg systeem en goed voor 15000 euro. In het voorjaar van 2009 zal de reeks naar boven verder uitgebreid worden met de C-4.0 (75.000 euro), de C-5.0 Front (100.000 euro) en de C-5.0 Sub Tower (100.000 euro) Een in ieder geval qua aanschafprijs serieus te nemen luidsprekerlijn waarvan in deze test het instapmodel, de C-1.0 van 9.000 euro per paar,  beluisterd wordt.

De C-Speaker Stand voor deze C-1.0 kost nog eens 2000 euro. De prijzen gelden overigens voor de Piano Black en de Walnut Burl uitvoeringen. Weliswaar is daarnaast iedere RAL kleur leverbaar, maar in dat geval wordt de basisprijs met 10 % verhoogd.

Ayra C-1.0

Dat de Ayra lijn niet alleen qua prijs een serieus te nemen ontwerp is blijkt wanneer ik de monitor luidsprekers in mijn grote luisterruimte opstel en ze eens echt goed ga bekijken. De baffle bestaat uit twee dikke, boven elkaar geplaatste aluminium platen. Direct tegen de achterkant van de bovenste plaat zit de sealed ribbon tweeter. Naar later tijdens de luistersessies zal blijken is deze bandtweeter de absolute, onbetwiste uitblinker van deze monitor. Tegen de achterkant van de onderste aluminium plaat zit een 115 mm keramische mid/laag unit. Een prachtig stukje design met een keramisch/aluminium sandwich conus welke aan de achterkant een ring van neodynium staaf magneetjes bezit. Een gepatenteerd open ontwerp dat uitsluitend de meest essentiële onderdelen bevat. De achterliggende theorie is dat door de open constructie reflectie naar de conus ontbreekt en er minder sprake zal zijn van mechanische of thermische compressie. Het crossover punt tussen beide units ligt op 3 KHz en het frequentiebereik van dit 88 dB ontwerp waarvan de impedantie nooit lager zakt dan 6 Ohm loopt van 50 Hz tot 50 KHz. Aan de achterzijde bevindt zich de baspoort en zijn ook de enkelvoudige WBT luidsprekeraansluitingen te vinden. De MDF kast van het 12,5 kilo wegende testmodel met de maten 200 x 370 x 360 mm is afgewerkt in op superbe wijze gepolitoerde walnoot fineer. In één woord: Klasse!

Dezelfde hightech benadering die kenmerkend is voor de opbouw van de C-1.0 is ook te vinden bij de speciaal voor hen ontworpen stands. Mijn eerste reactie op deze super lichtgewicht constructies is er één van verbazing. Alle standaards die ik ken, ook de in mijn huis aanwezige exemplaren van Sonus Faber en Partington, zijn zware, rigide massa ontwerpen. Zwaargewichten die trachten om de bewegingen van de conussen, en dus van de speaker, onder controle te houden. Deze Deense stands zijn in alles tegenovergesteld aan de genoemde standaard benaderingen. Til ze op en je schrikt bijna van hun vederlichte gewicht. Boven op deze stands krijgen de mini monitoren juist wel de gelegenheid om te bewegen. Ook wanneer je ze aanraakt blijkt dat ze heel losjes gekoppeld zijn aan de ondergrond. Volledig in lijn met de gedachtegang van deze fabrikant die er van uit gaat dat je nooit helemaal kunt voorkomen dat speakers bewegen en dat het dus veel zinvoller is om je te concentreren op het controleren van kritische resonanties. Zowel het bodemplatform als de topplaat zijn vervaardigd uit MDF.

De doppen waar de stand op rust zijn gemaakt van licht aluminium en ditzelfde materiaal komt terug in de topplaat bij het ontkoppelen van de luidsprekers. In vier aluminium kommetjes liggen even zoveel kogeltjes waarop met vilt bedekte aluminium schijfjes op pootjes de losstaande speaker ondersteunen. Bodem platform en topplaat worden verbonden door een smalle, in een fraaie vloeiende vorm gebogen, subliem gespoten staander van multiplex en een rechte, holle aluminium buis die elkaar halverwege kruisen waarbij de aluminium stang door de multiplex staander heen steekt. Los van de klankmatige aspecten lijken mij dit geen speaker/stand combinaties om op te stellen in een omgeving die gedomineerd wordt door onderzoekende peuters of enthousiaste grote huisdieren. Gelukkig heb ik in mijn grote luisterruimte last van geen van beiden.

De Luisteropstelling

Gedurende de VAD show waren de Ayra C-1.0 monitors aangesloten op transistor versterkers van Hegel in welke hoedanigheid ik ze uitsluitend op de eerste dag gehoord heb. Componenten hebben altijd enige tijd nodig om zich te settelen dus de eerste dag van een show is nooit het meest ideale moment om ze klankmatig te beoordelen. Voor zover dat op shows natuurlijk überhaupt mogelijk is want over het algemeen zijn de ruimtes verre van optimaal en vrijwel nooit in akoestische zin geoptimaliseerd. Hoe dan ook; op de eerste dag en in combinatie met de ruimte klonken de speakers in mijn oren toen vooral levendig, te helder en wat te scherp. Mijn eigen luisterruimte wijkt nogal af van de gemiddelde VAD ruimte. Hij is gevormd als een piramide met een grondoppervlak van tien bij tien meter waarbij de hoogte in het midden circa vijf meter bedraagt. Een grote ruimte dus. Desalniettemin is in het verleden gebleken dat menig monitor type hier goed kan presteren.

Zeker in combinatie met de potente KT 88 buizenkracht van de geïntegreerde Unison Research P70 push pull buizenversterker die volgens de ontwerper goed is voor circa 80 Watt per kanaal. Voor de Ayra luidsprekers beveelt Raidho versterkers van 50 Watt of meer aan, waarmee de P70 dus ruimschoots voldoende te bieden heeft. Deze versterker heeft de beschikking over een eigen audiogroep in de meterkast. Ditzelfde geldt voor de Bluenote en Acoustech phonotrappen die gezamenlijk een audio stroomgroep delen en de Bluenote Stibbert Tube CD speler die met de Esoteric SA-10 SACD speler datzelfde doet met de derde voor de grote luisterruimte gereserveerde stroomgroep. De drie stroomgroepen delen een eigen aardepen. De Clearaudio Champion Limited Edition met VPI JWM 9 arm gebruikt afwisselend de armtube met het Jan Allaerts MC 1 Eco S MC element of de armtube met de Clearaudio Discovery MC. De Clearaudio Syncro motorsturing van de draaitafel is aangesloten op een ‘vuile’ audiogroep. Interlinks zijn van Synergistic Research, John van Gent en Siltech, luidsprekerkabels zijn van JK Acoustics en de netsnoeren zijn van Essential Audio Tools en AH! Waar wachten we nog op; luisteren!

Luisteren

Wanneer ik luidsprekers moet beoordelen dan vraag ik altijd uitdrukkelijk om ingespeelde exemplaren omdat je alleen op die wijze een betrouwbaar beeld van de speaker kunt krijgen. Dit heeft echter ook een nadeel. Het lijkt namelijk alsof luidsprekers een soort van korte termijn geheugen hebben waarin tijdelijk de klanksignatuur verankerd ligt van de versterker die hen het laatst aangestuurd heeft. Op andere apparatuur ingespeelde luidsprekers moeten dus in feite eerst ‘vrijgespeeld’ worden alvorens zij de signatuur van de nieuwe versterker door kunnen geven. Om nog maar niet te praten over de invloeden die vervoer, het kantelen en hanteren van de speaker, temperatuurverschillen en wisselingen in vochtigheidsgraad op de luidsprekers hebben. In die fase houd ik mij vooral bezig met het opstellen van de luidsprekers. Soms gaat dat heel makkelijk maar met deze luidsprekers duurt het even voordat ik de optimale positie gevonden heb. Uiteindelijk staan ze vrij in de ruimte op een onderlinge afstand van iets meer dan twee meter waarbij ze minimaal ingedraaid staan.

Op deze wijze bieden ze tijdens de weergave van de meest recente Patricia Barber CD een beeld dat net buiten de luidsprekers komt. Meteen valt op hoe Patricia’s stem uitermate fraai uitgelicht en omlijnd wordt vanuit een inktzwarte achtergrond. De door haar interpretatie toegevoegde samba, bossa en tango accenten geven de overbekende Cole Porter composities een verfrissend nieuw tintje en ik beweeg genietend met mijn voet mee op het aanstekelijke, door de piano gedicteerde ritme. Er is iets in de stem, de pianoakkoorden en de gitaarnoten dat me extra raakt. Pas wanneer ik vervolgens Janis Ian’s ‘Tattoo’ vanaf 180 gram vinyl laat klinken kan ik het benoemen. Het is met name het hoog dat me zo raakt. De vanaf 3 KHz werkende bandtweeter heeft de voor dit type hoog weergever zo kenmerkende rust en ongedwongenheid en is van een uitzonderlijke kwaliteit. Hij loopt kaarsrecht door zonder dipje, hobbeltje of andere onrechtmatigheid. Voor ongeoefende oren kan dit misschien wat tam klinken maar het is daarentegen juist de totale afwezigheid van vervorming die hierin doorklinkt. Als vanzelf ga ik verder met het draaien van (SA)CD’s en LP’s waarop veel van dit prachtige hoog te horen is.

Daardoor valt op een gegeven moment op dat de verslavend werkende grote mate van openheid, die zo kenmerkend is voor deze tweeter, in fractioneel mindere mate aanwezig lijkt te zijn in de woofer. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting tijdens het draaien van Chris Jones’ No Sanctuary Here op zowel LP als CD. Wat verder de aandacht trekt is de hoogteplaatsing van het beeld. Doordat de Ayra stands uitzonderlijk hoog zijn, de midden/laagweergever bovendien schuin omhoog afstraalt en ik bij het luisteren gebruik maak van mijn favoriete, comfortabele en lage luisterstoel, lijkt het of het geluidsbeeld pas begint op een halve meter hoogte. De eerder genoemde ‘mier’ van Arne Jacobsen heb ik niet bij de hand maar wel een andere zetel met een iets hoger gelegen zitvlak. Nu ligt de basis van het beeld wel op vloerniveau. Chris heeft ondertussen onverstoorbaar doorgezongen en is inmiddels aangeland bij Hoof Jelly. De klank van de tuba maakt dat ik me sterker bewust wordt van het ontbreken van informatie beneden de 50 Hz. Ook begint steeds duidelijker te worden dat dit weergevers zijn van een geluid dat nog het best als ‘beschaafd’ getypeerd kan worden. Ook klinkt de P70 nu minder dynamisch dan ik via mijn eigen MC Systems M3 gewend ben.

Luisteren (vervolg) en Conclusie

Aan het eind van die eerste lange luistersessie blijft mijn blik op de twee zware, werkloos in de ruimte staande Partington Heavie stands rusten. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt en ik neem me ter plekke voor om in de tweede sessie deze stands te gebruiken. Ontworpen als ze zijn vanuit een totaal andere, om niet te zeggen tegenovergestelde visie. Gestart wordt ook de tweede keer met Chris Jones. Direct nadat ik No Sanctuary Here en Hoof Jelly gedraaid heb til ik de lichtgewicht weergevers van de eigen stands over naar de bijna twintig centimeter kortere zware Partington stands. Om vervolgens nogmaals beide songs de ruimte in te sturen. Nu blijkt hoe groot het aandeel van de stands in het totaalbeeld is. De tuba is een stuk vetter geworden en de stem van Chris krijgt meer borstkas mee. Tegelijkertijd klinkt het geheel echter trager en logger, minder gedefinieerd. Alsof energie niet langer als muziek vrijkomt maar eerder de muziek vertroebelt. Ik haast me dan ook om de Ayra speakers weer samen te voegen met de eigen stands, zoals de ontwerper dit bedoeld heeft. De hogere stoel komt ook weer terug en deze opstelling blijft gedurende de rest van de testperiode gehandhaafd.

Conclusie

Met name het laatste experiment met de zware lage stands benadrukt nog eens de afwijkende visie van waaruit deze monitor speakers en hun dedicated stands ontworpen en gebouwd zijn. Dat het Deense gedachtegoed in de praktijk uitstekend werkt wordt ruimschoots bewezen binnen het bestreken frequentiegebied van 50 Hz tot 50 KHz. Daar wordt een groot, breed en uitgewogen geluidsbeeld neergezet dat met zijn muzikale, door beschaving en ongedwongenheid gekarakteriseerde fijnzinnige klanksignatuur veel muziekliefhebbers aan zal spreken. Ook constructie, vormgeving en afwerking liggen op het hoge niveau dat je als consument in deze prijsklasse mag verwachten.

Prijzen

Ayra C-1.0  per paar 9000 euro
C-Speaker Stand per paar 2000 euro