Oehlbach Phaser

Mogelijk heeft een collega-auteur of ik in één van onze handige tips al eens gewezen op het nut van het bepalen van de fase van apparatuur. Omdat de juiste fase resulteert in een “goed” of “uitstekend” klinkend apparaat. Sommige fabrikanten geven aan, welke pool van de netstekker of de eurostekker entree aan fase hoort te hangen, anderen stappen daar luchtig overheen. Oehlbach levert een oplossing voor het vraagstuk, hoe de stekker in de wandcontactdoos hoort.

Simpel, doelmatig, correct. Het resultaat van de juiste fase laat zich wat lastig uitdrukken, al snel kom je dan al auteur terecht in zweverige termen. De meest juiste uitdrukking is wellicht “correctheid in weergave”. Ineens valt alles op zijn plaats. Stereobeeld wordt aanzienlijk beter en meer omlijnd. Rommelig laag raakt strak.

De set die staat te spelen geeft aangenamer weer, bewegingen van de luisteraar laten het stereobeeld niet verschuiven. Het zijn met name versterkers en cd-spelers die “uit fase” ondefinieerbaar presteren, geen grip lijken te hebben op de muziek, terwijl ze in fase die grip wel vertonen en gedefinieerd weergeven. Of wat te denken van een tuner die “uit fase op het lichtnet” een potentiaalspanning naar aarde heeft van ruim 100 Volt. Die spanning moet wegvloeien over de ingang van een versterker. Niet heel bevorderend voor de weergave.

Fase heeft alles te maken met de opbouw van ons elektriciteitsnet in Nederland. Door middel van transformatoren beschikken we thuis over een netspanning van 230 Volt. Echter, tot achter de transformator levert het elektriciteitsnet drie fasen 380 Volt aan. De transformator van uw energieleverancier is namelijk in “ster met drie takken” geschakeld. Tussen twee takken van een ster is de spanning 380 Volt. Tussen één uiteinde en het centrum van de ster is dat 220 Volt (tegenwoordig 400 resp. 230 Volt).

U krijgt thuis, behalve voor toepassingen als een elektrisch fornuis, gewoon 230 Volt aangeboden. U snapt het misschien al, wanneer u van wiskunde houdt. Een rekensom: 380 gedeeld door wortel drie is gelijk aan 230 (de wortel uit drie heeft te maken met faseverschuiving, maar dat gaat hier te ver). Het middelpunt van de ster is gelijk aan 0 Volt. We kennen op die manier een bruine fase-ader, een blauwe nul-ader en daarnaast de geel/groene aardedraad voor de veiligheid. Slechts in enkele gevallen, zoals in delen van Amsterdam, zijn de transformatoren anders opgebouwd. De netspanning is eveneens 230 Volt, maar dan opgebouwd met twee fasedraden die elk 115 Volt meten ten opzichte van aarde (driehoekschakeling).

Tot zover de electriciteit

Tot zover het aanbod van elektriciteit. De afnemer kan een versterker zijn, een cd-speler, de tv of willekeurig welk apparaat. Stroomverbruik is net als een fontein. De fase biedt het water aan, het stroomt via het mondstuk (de netaansluiting) door het apparaat, om te eindigen in een grote plas die in verbinding staat met ander water (de nul). Fabrikanten bouwen hun schakeling vaak precies volgens dat principe. Aan één kant staat de spanning, daar tegenover (via een veelheid van componenten) de nul. Tussen de “nul” en de aarde zit vaak een condensator. Het moge duidelijk zijn dat als fase en nul worden omgedraaid, de condensator niet aan de “nul” hangt maar aan de “fase”. Zo was de schakeling niet opgezet door de fabrikant. Om het geheel nog iets complexer te maken, hebben we in een transistorapparaat niet alleen te maken met wisselspanning, maar eveneens met gelijkspanning. Gelijkspanning die uit de voeding komt en die voeding….., u voelt het al, die is vaak fase-gevoelig opgebouwd. Intussen hebt u van alles over u heen gekregen; wat is nu het resultaat? Wel, sommige apparaten klinken beduidend beter wanneer de fase correct is aangesloten. Sterker nog, een keten van apparaten die via interlinks is aangesloten, klinkt beduidend beter als alle componenten correct op de fase zijn gecontroleerd. Omdat anders zwerfstromen (zo heten ze echt) apparaten onderling negatief beïnvloeden.

Rozengeur en maneschijn?

Rozengeur en maneschijn alom? Niet helemaal. Sommige apparaten zijn dubbel geïsoleerd. Die kennen intern geen condensator naar aarde. Die laten zich lastig meten. De Phaser kent een aansluitpunt met een draad en een aardeklem, zodat we op een cinchbus of een metaaldeel van de behuizing een aarde kunnen creëren. Sommige apparaten geven nog steeds geen juiste indicatie, dat zijn de toestellen die ook met een universeelmeter niet correct op de fase gecontroleerd kunnen worden. Tenslotte is er de categorie apparaten die via elektronische schakelingen aangezet worden. Omdat de Phaser los is van het elektriciteitsnet, is het onmogelijk genoeg spanning op te wekken om het te meten apparaat daadwerkelijk in te schakelen. Wat je meet is het stand-by circuit. Gelukkig is gebleken dat de aanduiding, die met de Phaser op die manier wordt bereikt, correct is en overeenkomt met een latere meting met een universeelmeter, als de netspanning wèl is ingeschakeld.

Het was even een klusje, maar door het lostrekken van de interconnects per apparaat, daarna meten met de Phaser, kon ik snel elk apparaat in de set controleren op de juiste fase. Tot aan een voor de kleinkinderen aangeschafte dvd-speler van 39 euro toe. Bij de loodgieter lekt de kraan, bij mij zaten in een kleinere set niet alle netstekkers goed, is gebleken. In de grote set ben ik vaak in de weer geweest met een universeelmeter, een pole checker, een haspel met een aarde en een haspel met onderbroken randaarde. Daar zat alles overeenkomstig de aanduiding van het Oehlbach apparaat. Fijn. Maar als dat klaar is, wat doe je dan nog met de Phaser? Daar wringt de tweede schoen. Mijn mening is, dat iedereen die vaak van apparatuur wisselt een Phaser in huis moet hebben. Wie zelden een apparaat of een set koopt en (laat) installeren, zou een Phaser van zijn dealer moeten kunnen lenen. Bepaal éénmalig de juiste aansluiting, markeer die en u bent klaar.

De dealer zou een Phaser altijd bij de hand moeten hebben, een apparaat in de serieuze klasse even aansluiten op een Phaser en op die manier de juiste fase markeren voor de klant. Sommige fabrikanten gaan zover dat ze het zelf doen, voordat het apparaat naar de dealer of distributeur gaat. Jammer genoeg is die aanduiding niet altijd gemeten correct, het markeren maakt onderdeel uit van het fabricage proces. Dat er inwendig iets is omgedraaid, of dat het stipje aan de verkeerde kant staat, ziet men over het hoofd. Immers: alles is voor het oog correct, de testbank of eindcontrole merkt het niet op. Voor een recensent is de Phaser eveneens onmisbaar. Sinds de Phaser in huis is, werk ik niet meer met de haspels en universeelmeter. Apparaat uitpakken, aan de Phaser, markeren en correct aansluiten op het lichtnet. Het is inmiddels een onmisbaar accessoire geworden, dat vriendjes vaak even lenen. Dat leidt tot aangename kletspraat over muziek, audio en andere genoegens des levens. Zelfs sociaal gezien is de fase met Oehlbach correct.

Aanvullende informatie:

Prijs: 89 euro
Importeur: Servi-Q