Arcam FMJ T32 Tuner


René van Es | 01 mei 2009 | Fotografie René van Es | Arcam

Er is een legale manier om muziek te beluisteren, zonder dat u er één cent extra voor hoeft te betalen. De muziek varieert van pop, via jazz naar klassiek. Het is in ruime mate beschikbaar en vrijwel elk genre komt wel een keer aan bod. De muziek wordt u sinds jaar en dag aangeboden op de radio.

Onze grootouders leerden ervan genieten, ouders zetten de traditie voort, wij zelf voerden strijd voor vrije radio van Veronica (mits u ongeveer mijn leeftijd hebt).Onze kinderen hebben Sky Radio leren kennen en ik wed dat ook mijn kleinkinderen gaan genieten van de radio. Allemaal voor niets aangeboden aangenaam tijdverdrijf, tot en met zeer leerzame uitzendingen.

Daarom verbaast het mij, dat zo weinig mensen bereid zijn om te investeren in een behoorlijke tuner voor hun stereo- of surroundinstallatie. Misschien ligt de oorzaak wel in de “gemakzucht” van een aantal fabrikanten, die simpelweg terugvallen op een paar standaardmodules, die in een kastje bouwen en teveel geld voor een veredelde transistor radio vragen. Voor degenen die dat als reden aanhouden om geen tuner te kopen en vooral voor degenen die nog geen kennis hebben kunnen maken met serieuze radiokwaliteit: mensen, kijk naar een fabrikant als Arcam en ga eens luisteren. Uw blik op muziek en op de elektronicawereld wordt gegarandeerd anders.

Inside Out

Wie de moeite neemt om de Arcam FMJ T32 tuner te openen, zal zien dat Arcam als één van de weinige fabrikanten niet teruggrijpt op een standaard tunermodule, die altijd door één en hetzelfde bedrijf wordt gemaakt (KSE), maar dat Arcam zelf een tuner heeft gebouwd. Zoals dat vroeger altijd gebeurde: met afstemmers, transistoren en condensatoren. Arcam maakt daarbij uiteraard gebruik van moderne technieken als IC’s en SMT onderdelen.

Slechts weinig merken nemen de moeite om met een zelfgebouwde ontvangeenheid te werken. De meest bekende is tuner fabrikant Magnum Dynalab. De reden is duidelijk, een standaard module kost heel wat minder dan een tuner, die uit losse componenten bestaat. Die module is daarbij klein en compleet voorzien van de mogelijkheid, voorkeurzenders in een geheugen op te slaan. Maar gelooft u mij, de module kan het qua geluidskwaliteit nimmer opnemen tegen een goed ontworpen discreet ontvangstgedeelte. Arcam, dat zijn sporen in de audiowereld ruim heeft verdiend, maakt uiteraard ook het laagfrequent-gedeelte van de tuner af met een hoge kwaliteit. Keurig een stevige ringkern, een separaat stand-by circuit, veel buffercondensatoren en spanningsregelaars. Op de print is ruimte voor een DAB module, die niet standaard wordt meegeleverd. DAB is in Nederland helaas een ondergeschoven kindje.

De achterzijde van de tuner laat van links naar rechts een eurostekker aansluiting zien, een hoofdschakelaar, een RS-232 bus voor besturing via home automation, een Arcam remote koppeling, een dubbele stereo uitgang, een Aux ingang, een Sirius aansluiting voor satelliet ontvangst (alleen in Noord-Amerika beschikbaar) en de gebruikelijke FM en AM antennebussen. De voorzijde is een stuk drukker, met de toetsen Display om te dimmen, Info voor de weer te geven tekst in het display, Menu, Ok, Up en Down (door het menu), de afstemknop, voorkeurzenders, Preset en Store om voorkeurzenders op te slaan en Power stand-by. Het display is groen, uitermate goed leesbaar en geeft alle informatie die u wenst, inclusief de signaalsterkte aan de antenne-ingang. De kast is, zoals Arcam dat al aangeeft met de naam Full Metal Jacket, geheel van metaal. Oerdegelijk gebouwd.

Opmerkelijk is, dat de T32 is voorbereid voor het aansluiten van een Arcam iPod dockingstation via de RS-232 poort en de Aux-ingang. Daarmee neemt de afstandbedieing van de tuner de besturing van uw iPod over. Verder kunt u 100 voorkeurzenders opslaan, waarvan er 14 direct bereikbaar zijn via het frontpaneel en de overige met de afstandbediening, vraagt de tuner maximaal 15 Watt (in stand-by mode 1 Watt) en meet hij 43 x 29 x 8,5 cm. De gevoeligheid ligt, gemeten volgens de IHF norm, op 4 µV. Zonder de DAB-module kunt u natuurlijk wel genieten van FM en AM ontvangst. De uitgebreide afstandsbediening is standaard bij de T32.

Luisteren naar de radio

Om de tuner op zijn merites te kunnen beoordelen is hij aangesloten in een tweetal sets. De eerste set is het meest logisch qua prijsniveau, met PrimaLuna versterking, Carat als concurrent-tuner en Ruark luidsprekers; in de tweede set had de Arcam de zware taak het op te nemen tegen een Magnum Dynalab tuner, H.A.T. met Manley versterking en Focal Diablo Utopia luidsprekers. In de eerste opstelling werd hij aangesloten op mijn eigen Magnum Dynalab antenne, in de tweede set afwisselend op het Ziggo kabelnetwerk of de genoemde eigen antenne. Een goede en betaalbare interlink er aan, een Hirschmann antennekabel en dan… luisteren.

Ik heb minstens twee favoriete radioprogramma’s waar ik graag naar luister. Dat is op zondagmorgen “De sandwich” en op doordeweekse avonden “Het theater van het sentiment”. Daarnaast kan ik heel erg genieten van easy listening programma’s later op de avond. Weet u trouwens hoe ik aan mijn liefde voor jazz ben gekomen? Door Michiel de Ruyter’s “Take It Easy”, waar ik naar luisterde als ik eigenlijk al lang had moeten slapen. Maar dat terzijde, want die is al heel lang niet meer in de ether.

“De sandwich” op zondag is typisch zo’n programma, waarin de makers aandacht geven aan de kwaliteit van de muziek en evenzeer aan de kwaliteit van uitzenden. Veel meer dan de makers van Radio 3, misschien wel net zo veel of meer als de makers van Radio 4. Reden om de Arcam FMJ T32 op zondag aan te zetten en met een kop hete espresso in de hand te genieten van de uitzending. Via mijn eigen antenne stem ik af en word ik getrakteerd op een volkomen storingsvrije hoogwaardige geluidskwaliteit. De zijige stem van Jacques Klöters komt warm de kamer in. Met zijn eigen duidelijk hoorbare intonatie. Het voelt alsof hij alleen tegen mij staat te praten. Daarna volgt muziek, die varieert van cabaret, via heel oude haast unieke opnames, via wereldsterren tot aan nieuw en jong talent waar op deze zender aandacht voor is. Van 9 tot 12 staat er op zondag zelden iets anders aan.

Ik prijs mij gelukkig, met de Arcam FMJ T32 te mogen werken, het is één van de weinige tuners die zich kan meten met een Magnum Dynalab (die 3x zo duur is). Later, zoekend naar een concert op Radio 4, merk ik dat er aan de zijden van de stereoweergave wat “birdies” hoorbaar zijn. Zacht geritsel door de uitzending heen, uiterst links en rechts uit de tweeters weergegeven. Iets dat alleen te onderdrukken is met meer afstemkringen of met een betere antenne. Gezien de kabeldichtheid van vele landen heeft Arcam hier mogelijk een keuze gemaakt tussen opgevoerde gevoeligheid met zware filtering tegenover een veel betere geluidskwaliteit. Waar geen kabel ligt, is er vaak genoeg ruimte voor een mooie antenne op het huis of zelfs in de tuin. De “birdies” en de door de kabel geleverde vervorming waren trouwens ooit de reden om een eigen antenne te gaan gebruiken, al beperk ik mij daarmee tot een handjevol Nederlandse zenders. Ik mag op die manier graag genieten van hetgeen ik kan ontvangen. Met ditmaal dank aan de Arcam FMJ T32 die ruim zijn mannetje staat.

In een grotere set

Tot zover de ontvangst in een wat kleinere set. De vraag is: hoe gaat de Arcam presteren als we het de tuner echt moeilijk gaan maken in een high end opstelling? Wel, in dat geval komen verschillen duidelijker naar voren. Met drie tuners op een rij aangesloten op de kabel van Ziggo, waarvan de Arcam in prijs de middenmoot vormt, scoort de Arcam FMJ T32 ook precies de middenmoot. De meest opvallende eigenschappen zijn een heldere weergave, goed stereobeeld, uitstekende presentatie van muziek en spraak.

Winstpunten, die de Arcam haalt ten opzichte van een goedkopere tuner, zijn bijvoorbeeld een niet geknepen weergave van stemmen en een ruimer stereobeeld. Met een veel duurdere tuner bereik je een nog lossere weergave, waarbij de luidsprekers niet deels maar volledig uit beeld verdwijnen, meer diepte in het stereobeeld en meer details. Ik kan beter horen, hoe de akoestiek van de opnameruimte is. Waarbij moet worden vermeld, dat een minder geoefende luisteraar weinig verschil zou kunnen horen tussen de twee betere tuners.

De T32 presteert hoog en laat duidelijk merken dat Arcam geen gebruik maakt van een standaard Chinese ontvangmodule, maar van discrete afstemkringen. Door gebruik te maken van een kabelsignaal zijn de “birdies” totaal afwezig, zelfs bij zwakkere zenders, mogelijk omdat Ziggo dan al de keuze maakt, in dat laatste geval slechts in mono weer te geven. Een voorzichtige conclusie kan zijn, dat de Arcam meer geschikt is voor kabelsignaal, zoals mijn eigen tuners juist profiteren van een antenne die het signaal uit de ether plukt.

On the radio

“On the radio” van Donna Summer komt in gedachten als ik onder woorden wil brengen, wat voor tuner de Arcam FMJ T32 is. Laat ik beginnen met de complimenten die ruim rond te strooien zijn. Mooi stereobeeld, zuivere en onvervormde weergave, uitstekende verstaanbaarheid en het gevoel onderdeel te zijn van de uitzending. De T32 is gebouwd voor muziekweergave, waarbij extreem hoge gevoeligheid en zware filtering gelukkig achterwege zijn gebleven. De bediening is uitermate prettig, het display is informatief, de afstandbediening handig en de tuner heeft voldoende aansluitmogelijkheden. Zoals ik gewend ben van Arcam, is het inwendige verzorgd en zit dat verpakt in een stevige kast.

De T32 is in mijn ogen het meest geschikt om te gebruiken met een kabelsignaal, zoals dat wordt aangeboden door Ziggo, UPC en anderen. Een eigen antenne is uiteraard mogelijk, maar moet dan wel meerdere elementen bevatten en vrij opgesteld zijn. De T32 scoort in het geheel boven zijn prijsklasse qua weergave kwaliteit. Dat is te danken aan de discrete opbouw van het ontvanggedeelte, de voeding en het analoge weergavedeel. Wie nog meer uit een radio uitzending wil halen zal aanzienlijk dieper in de buidel moeten tasten. De T32 is een haast verplichte aanschaf voor bezitters van een Arcam installatie, daarnaast zal de eigenaar van een niet Arcam set minstens zoveel plezier kunnen beleven aan de radio uitzendingen als er een T32 speelt.

De T32 is niet de ultieme tuner voor iemand die heel veel met radio bezig is en de kwaliteit tot het uiterste opgevoerd wil zien, het is wel een werkpaard dat u jaar in jaar uit zal voorzien van spraak en gratis muziek. Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken, dat de Arcam FMJ T32 het gros van de tuners tot ver boven zijn prijsklasse achter zich laat. Omdat Arcam de moeite heeft genomen terug te keren naar de ouderwetse manier van het bouwen van afstemkringen. De T32 behoort daarmee tot een minderheid die ooit, in de gloriedagen van radio, terecht een meerderheid was.

Prijs:

Arcam FMJ T32 tuner 599 Euro

Importeur:

Audiac
Nieuwegein

Gebruikte apparatuur:

Radio: Magnum Dynalab MD-90 tuner Carat T57 tuner Arcam FMJ T32 tuner Magnum Dynalab ST-2 FM antenne

Versterking:

H.A.T. LA2 Mk II voorversterker Manley Snapper mono eindversterkers PrimaLuna ProLogue Two versterker (EL34 buizen)

Luidsprekers:

Focal Diablo Utopia III Ruark Sabre III

Subwoofer:

Velodyne SPL 1200 Ultra actieve subwoofer Dynaudio Sub 250 actieve subwoofer

Stroomvoorziening:

Netsnoeren: Läpp, Crystal Cable Power Reference, Crystal Cable Power Ultra, Supra LoRad (DIY) Netfilter: Kemp Elektroniks Power Source, Kemp Elektroniks Balanced Isolator Source, SEEC HQSN-4U Netspanning: Kemp Elektroniks Quantum Approach plug, Supra MD-06 EU Mk II verdeelblok, gescheiden audiogroep, AHP Neozed zekeringen

Kabels:

Interlinks analoog: Crystal Cable Connect Ultra, Inakustik Rhodos Silver Interlink subwoofer: Sharkwire, Audioquest ICA-1 met WBT Nextgen, TAF Next 1 LS-kabels: Crystal Cable Speak Reference, Chord Company Epic Super Twin

Accessoires:

Meubel: Spectral Straight TV915, Ikea Ivar, plexiglas plaatmateriaal LS-stands: Focal Diablo Utopia III, Target MR60 Overig: Master Base Mbase/1, Composite Products CF-Cones, Inakustik Subabsorbers, Target SpikeShoes, Acoustic System diffusers, Acoustic System Resonators Basic + Silver, Rothwell Attenuators, Allnic Absorb-GEL, Oehlbach Phaser