Recensie NAD C565BEE CD-speler

Verschillende nieuwe NAD spelers zijn hier het afgelopen jaar de revue gepasseerd; na de `instap` C515BEE kwam de middenklasse C545BEE op bezoek en nu staat de C565BEE op de CD-spelerplek van het audiomeubel. De C565BEE is het topmodel uit NAD`s Classic Series productlijn en heeft volgens de fabrikant een (CD) prestatieniveau wat dat van de NAD Masters Series M5 benaderd bij een 50 procent lagere aanschafprijs.

Die opmerkelijke stelling van NAD komt over als audioappels met audioperen vergelijken want de M5 ondersteund immers 5.1 kanaals SACD, heeft gebalanceerde digitale (AES/EBU) en analoge uitgangen en een meer solide behuizing.

De kracht van het C565BEE ontwerp schuilt echter in wat hij ten opzichte van de M5 qua format-ondersteuning en metaalwerk weglaat terwijl de tweekanaals CD weergave zo dicht mogelijk bij die van de M5 blijft. Dat kan worden gezien als een NAD traditie; `downscaling` vanuit topmodellen zonder teveel in te boeten aan puur muziekgenot.

C565BEE

De nieuwe C565BEE voelt beduidend meer solide en torsiestijf aan dan de 515 en 545 modellen. Dat is te danken aan een meer rigide frontpaneel, bestaande uit een dik aluprofiel en een plaatstalen afscherming voor de besturings-electronica die de `kuip` op enkele punten verstevigd. Het Sanyo loopwerk is via vier spiraalveren ontkoppeld van het ASAtech DVD lademechanisme wat op twee rigide plaatstalen subframes staat.

Foto: Chris van Bunschot

Een afgeschermde ringkerntrafo voedt de C565BEE terwijl de speler in `standby` wordt gevoed uit een SMPS (schakelende) voeding om tegemoet te komen aan EU regulaties (waarbij het verbruik in standby onder de 1 Watt dient te blijven). Dezelfde fraaie en complexe servoprint als die van de C545BEE is ingezet want het CD-loopwerk is identiek. Op de hoofdprint zijn behalve twee Wolfson 24bit / 192 kHz DAC-chips aardig wat spanningsregelaars en hoogwaardige passieve componenten te zien, zoals Nichicon Fine Gold elco`s en Wima MKP`s. In één woord: verzorgd. In nog een woord: luxueus.

Aandacht voor de kap

Minder luxueus is de redelijk zware maar geheel ongedempte stalen kap. Dat had op dit prijsniveau toch wel gemogen, al was het maar aan de randen. De kap klinkt bij bekloppen gelukkig niet rammelig (wel hol) maar het blijft verbazingwekkend dat fabrikanten met zoveel ervaring op het gebied van fine-tuning niet meer aandacht aan het chassis besteden. De printplaat en het loopwerk zijn overigens goed gemonteerd en/of ontkoppeld, inclusief trillingsgevoelige componenten (zoals kristallen) die van resonantiedempende kit zijn voorzien. Het meest opvallende kenmerk aan het uiterlijk van de C565BEE is de Jog-Dial oftewel een multifunctionele druk/draaiknop. De hoop, dat de Jog-Dial behalve afspeelfuncties ook een interne volumeregeling zou bedienen vervloog zodra de handleiding werd ingekeken. Via de Jog-Dial kunnen snel en intuïtief de functies Play/Pause (druk) en Skip (draai) worden gekozen. Met name de snelle Skip-bediening kan erg handig zijn wanneer men via de frontfuncties één van de laatste tracks van een CD wil afspelen. Boven de standby-toets licht een typisch hedendaags gekleurde (blauwe) LED heel bescheiden op (dank u, NAD). Het lademechanisme reageerde tamelijk traag op het `open` commando waardoor de toets soms zelfs twee keer moest worden ingedrukt voordat er leven in de lade kwam.

NAD heeft overigens goed gebruik gemaakt van de upsampling mogelijkheden van de toegepaste D/A omzetters door een instelbare Sample Rate Converter (SRC) toe te passen wat de standaard 44.1 kHz sampling frequentie verhoogt naar 96 kHz of zelfs het bij deze speler maximaal haalbare 192 kHz (zie de alinea `SRC`). Die Sample Rate Converter maakte een beter digitaal filter met minder `group delay` mogelijk, aldus de fabrikant. Dat is fijn maar waarom hebben de ontwerpers van NAD er voor gekozen om dat circuit van vijf (ja, dat leest u goed) instelbare filteropties te voorzien? Waarschijnlijk om recensenten te pesten want voor de eindgebruiker hebben zoveel filterstanden weinig zin (een uitgebreid verslag van de filterbevindingen staat in de alinea `Filterfestijn`). De analoge uitgangstrappen zijn opgebouwd met BurrBrown FET OpAmps. Onder de Jog-Dial bevindt zich een USB poort (tot 320 kb/s) waar men bijvoorbeeld een USB-stick of een PC op kan aansluiten. Aan de achterzijde treffen we behalve de analoge uitgang (Cinchbussen) een ongeaarde IEC lichtnetingang, een dubbel uitgevoerde digitale uitgang (coaxiaal S/P-Dif en Toslink) en een paar IR/trigger-bussen aan. De C565BEE heeft echter ook een digitale ingang,in de vorm van een optische Toslink poort. NAD koos voor Toslink omdat vrijwel alle hedendaagse streaming-apparatuur (denk aan Logitech) met Toslink werkt. Voor oudere digitale bronnen zonder Toslink is dat echter geen optie en het is daarom jammer dat de digitale ingang niet ook van een coaxiale S/P-Dif bus is voorzien. Op het front en de afstandbediening bevindt zich een bronkeuzetoets waarmee men tussen CD, USB en de Toslink poort kan schakelen. Het loopwerk kan overweg met Red Book CD`s en MP3/WMA bestanden op CD-R. Het dimbare VFD display kan CD Text en MP3 meta data weergeven. De 5,2 kilo wegende C565BEE meet 7 bij 43,5 bij 28,5 centimeter en is leverbaar in de NAD-tinten Titanium of Graphite. De standaard garantieperiode duurt 2 jaar. Door online registratie (www.andbenelux.com) kan de garantieperiode -voor producten die na 1 Januari 2005 zijn aangeschaft- worden verlengt tot 5 jaar.

SRC

De Sample Rate Converter van de C565BEE heeft zoals eerder aangegeven drie standen, die behalve het interne loopwerk en de Toslink ingang ook van toepassing zijn op de USB poort, aldus NAD. In de stand `Off` wordt de bron-sample rate aangehouden, wat in het geval van een Red Book CD 44,1 kHz is. De drie standen werden met verschillende standaard en XRCD CD`s beluisterd (hoofdzakelijk akoestische singer-songwriter muziek en Jazz combo`s). De stand Off gaf -met name bij standaard CD`s- een uitgewogen en ontspannen presentatie die soms wat gelijkmatig kon klinken ten opzichte van de 96 kHz stand. Percussie kwam in `Off` meer omfloerst over dan in de 96 kHz en 192 kHz standen terwijl zang gemiddeld minder presence meekreeg maar met harder klinkende s-klanken werd weergegeven. Bij een sample rate van 96 kHz kwam de muziek meer prominent naar voren, met meer `drive`. Het meest opmerkelijke aspect van de weergave bij 96 kHz was een sterkere ritmische punctuering. S en t-klanken konden tegelijkertijd meer aanwezig zijn als natuurlijker klinken, zonder een toegevoegd hard randje. De 192 kHz stand zorgde met name bij singer-songwriter muziek voor de meest energieke presentatie. De weergave van akoestisch gitaarspel klonk in deze stand minder natuurlijk, met een gedeeltelijk verlies van het houten timbre. Jazz sessies klonken krachtig maar moesten tegelijkertijd aan swing inboeten ten opzichte van de 96 kHz stand. Bij `high-res` schijven zoals de Sara K Stockfisch XRCD Hell Or High Water (24 bit K2) gaf de Off stand een opvallend stabiele en zelfverzekerde presentatie. Off houdt immers de binnenkomende sampling-resolutie aan dus zou deze stand in theorie optimaal moeten zijn voor XRCD`s. 96 kHz zorgde daarom voor een positieve verassing want in deze stand werd met de XRCD schijf een meer solide en organische presentate verkregen die voor een grotere muzikale betrokkenheid zorgde. In de 192 kHz stand kwam Sara K`s zang pittiger en meer direct over terwijl de tingeltjes en (synth-) krekels vrij prominent aanwezig waren. Deze stand kan een gevoel van `meer detail` geven maar voor ondergetekende genoten de standen Off en 96 kHz de auditieve voorkeur. Off bleek steeds een goede standaard instelling te zijn.

Filterfestijn

Zoals gezegd heeft NAD de C565BEE gezegend -en de gebruiker belast- met maar liefst vijf digitale filterstanden. Filter 1 zorgt voor een geleidelijke afloop aan de bovenkant van de filterkarakteristiek, met geringe looptijdverschillen, geringe filtering-artefacten en een brede stopband. Filter 2 geeft een middelmatige afloop met grotere looptijdverschillen, lage filtering-artefacten en een gemiddelde stopbandbreedte. Filter 3 (we zijn er nog lang niet) is een steil aflopend filter met geringe looptijdverschillen en een bredere stopband. Filter 4 is een gemiddeld aflopend filter met grotere looptijdverschillen en een smalle stopband. Filter 5 ten slotte, is een gemiddeld aflopend filter met geringe looptijdverschillen en een bredere stopband. Er werden een dag lang vele persoonlijke referentie-tracks in alle vijf filterstanden beluisterd, met de volgende uitkomsten (verkregen met de onderaan opgesomde systeemconfiguratie).

Het grootste contrast was hoorbaar tussen filter 1 en 2, vandaar de vrij absolute omschrijvingen van die twee filters door NAD (met als meest belangrijke verschil de group-delay). In filterstand 1 klonk de C565BEE zeer uitgewogen, open en vooral gearticuleerd. Filterstand 2 zorgde voor een duidelijke `verdikking` van de weergave en lag schrijver dezes onprettig in het muzikale gehoor. Door naar stand 3: felle snaarplukken op akoestische gitaren en greepwisselingen kwamen minder gearticuleerd over (zeg maar gerust `vager`) dan met filter 1 maar met rijker uitklinken van de accoorden. Filterstand 4 klonk zowel minder gearticuleerd als arm aan `bloom`. Wellicht dat deze filterstand zeer lage MP3 bestanden meer overzichtelijk kan maken, voor hi-res muziekweergave is het in ieder geval minder geschikt. Stand 5 zorgde voor meer body en zelfs iets meer `druk`, met name in het hoge laag. Toch klonk het minder zelfverzekerd dan filter 1. Bepaalde dun of lijzig klinkende opnames zouden wellicht baat kunnen hebben bij filterstand 5.

Al met al -zowel bij minimale akoestische sessies als meer complex gearrangeerde muziek- genoot filterstand 1 de voorkeur, met de meest uitgewogen en open presentatie.

Luisteren

Met filterstand 1 en de SRC in `Off` als vaste instelling werden de luistersessies met CD`s en een USB stick hervat (de digitale ingang werd niet gebruikt omdat er geen bronnen met een Toslink uitgang voorhanden waren).

De Rory Block CD Blues Walkin`s Like A Man verdween in de CD-lade waarna haar versie van het legendarische Death Letter Blues (Son House) werd uitgelezen. Het percussieve snarenspel kwam opvallend impulsief, helder en levendig over. Bij haar zang kwamen de rijke nagalm en de opname akoestiek goed uit de verf. De verstaanbaarheid was erg goed, zonder sibillance (s & t klank) nadruk. Er was sprake van een even zelfverzekerde als ontspannen presentatie met een zeer goed dynamisch contrast. Deze high-energy interpretatie van een blues-klassieker kan bij sommige CD-spelers wat teveel van het goede worden (met name in de presence-band). Met de C565BEE als bron kwam de expressiviteit geheel tot zijn recht terwijl de geliefde NAD-flow als vanouds aanwezig was. De tragedie van `high-end` audio en betere HiFi is dat men vaak in toenemende mate opname`s gaat afkeuren naarmate de resolutie van de weergave verbetert. Daar is bij deze NAD speler geen sprake van; hij gaat qua dynamische expressie en transparantie beduidend verder dan de C545BEE zonder aan luistercomfort in te leveren.

Bij I Am A Man Of Constant Sorrow van de CD O Brother, Where Art Thou werd het gitaarspel van Chris Thomas King en de uitsterving van de snaren dusdanig duidelijk weergegeven, dat het uptempo snarenspel pluk voor pluk en greep voor greep kon worden gevolgd. De zang van Dan Tyminski kwam op droge, directe wijze naar voren zonder een hard randje, wat het met menig CD-speler ongevraagd meekrijgt. De kenmerkende harmoniëring van de samenzang werd goed bediend door de bovengemiddelde tonale coherentie waarmee de C565BEE te werk gaat. Deze track kan soms wat te kaal worden weergegeven waardoor de muziek zijn intensiteit verliest. De NAD zorgde voor de juiste hoeveelheid body en ritmische voortstuwing.

The Delta Connection van H.P. Lange is een bijzonder blues-album van een relatief jonge zanger die National Steel guitar speelt, begeleid door knallende en zware percussie. De getergd klinkende stem van H.P. Lange kwam flink direct en zeer geloofwaardig over terwijl de steel-guitar uithalen lekker ruig klonken, met een mooi weergegeven `ping` bij elke pluk aan een messing snaar. De zware (en dan bedoelen we ook zware!) stompen van de drummer kwamen zowel elastisch en rond als flink impulsief en solide over. Die laatste twee facetten zou men niet direct van een NAD CD-speler verwachten en het geeft in feite aan dat de C656BEE inderdaad dichter bij de M5 dan bij zijn meer bescheiden familieleden staat. Het mondharmonica spel miste echter wat aan `bite`, terwijl het rollende vibrato weer heel goed uit de verf kwam. Alhoewel het tamelijk confronterende karakter van H.P. Lange`s muziek met enkele andere CD-spelers uit de 950 tot 1400 Euro prijsklasse nog sterker naar voren kwam, zal er zonder direct vergelijk niet snel een gevoel van gemis ontstaan. Het gemak, de uitgewogenheid en de tonale zuiverheid waarmee de C565BEE te werk gaat ontaard niet in `over-easy listening`, laat staan sulligheid. Nee, drama en drive staan aardig hoog op het menu van deze speler, zij het niet geheel bovenaan.

Met de bronkeuze selector op USB werd een USB Stick ingestoken met daarin opgeslagen Dali demo-tracks (geript met Exact Audio Copy bij een bit-rate van 320kb/s, de MP3 codering werd gedaan met LAME 9.37). Bij de instrumentale interpretatie van Walking On The Moon kwamen de snaredrum en de rimshots respectievelijk lichtvoetig, impulsief en lekker `snappy` over, met verbluffend natuurlijk klinkende klakken van hout-op-metaal. De geplukte contrabas klonk prettig sonoor en elastisch, met behoorlijk wat lucht rond het instrument. MP3, USB... sonoriteit, lucht? Jazeker. Met name percussie klonk erg goed, met grote dynamische sprongen en natuurlijk klinkende trommelvel- en bekkenklanken. Deze USB-stick werd reeds eerder ingezet bij andere recensies, waaronder die van de NAD C715BEE all-in-one. De USB prestaties van de C565BEE zijn onvergelijkbaar veel beter en deze poort kan dus als een serieuze extra optie worden gezien.

Conclusie

Bjorn Erik Edvardsen (alias BEE) is er in geslaagd om een component te maken wat klankmatig nooit `in your face` is maar tegelijkertijd een even expressieve als innemende weergave biedt. De uitgebreide instelbaarheid zal niet ieders kopje thee zijn maar gelukkig heeft NAD voor uitstekende startpunten voor hun Sample Rate Converter en digitale filters gekozen (respectievelijk Off en 1). De extra Toslink ingang en de zeer goede USB poort voegen zeker iets toe aan dit multifunctionele concept maar de uitstekende CD-weergave is waar het (letterlijk) om draait bij de C565BEE. Aanbevolen.

Aanvullende informatie:

Importeur NAD: AND Benelux;
Internet: www.andbebelux.com
NAD C565BEE: 899,- Euro (Titanium of Graphite)