Revel Performa M22 monitor luidsprekers

Er zijn heel veel luidsprekerfabrikanten in de wereld. Velen daarvan komen niet verder dan het samenbouwen van units, ergens ingekocht en in een kast gemonteerd. Filter berekenen met een computer en snel de marketingmachine opstarten. Een paar handen vol fabrikanten gaat een stap verder en werkt nauw samen met een fabrikant van units om zo optimale resultaten te behalen in geluidskwaliteit.

Dan resteert een paar daadwerkelijke pioniers, die niet alleen de kasten en de filters nauwkeurig aan luisterproeven onderwerpen, maar ook zelf de units vervaardigen. Deze laatste categorie bestaat vaak uit de bedrijven die hoge ogen gooien en juist in de meer betaalbare klasse de beste resultaten weten te behalen.

Onder hen schaart zich het Amerikaanse Revel, onderdeel van Harman International Industries. De keuze voor deze recensie is gevallen op een set goed ingespeelde monitors (het zware gebruik was aan de beschadigingen van de kasten te zien), boven een set niet ingespeelde vloerstaanders. Revel speakers vragen de nodige uren om tot hun recht te komen en daar ontbreekt bij een recensent vaak de tijd voor.

Revel

Revel mag je gerust een prestigemerk noemen van Harman. Binnen het omvangrijke bedrijf zocht men naar een topklasse luidspreker, met in gedachten een model in de middelklasse tot aan de hoogste klasse, waarvoor men ontwerper Kevin Voecks heeft aangetrokken. Een man met kennis, die daarnaast kan beschikken over de enorme resources van de Harman groep. Denk in dat verband aan meetruimtes, luisterruimtes met een carrousel waardoor speakers met een druk op de knop gewisseld kunnen worden, uitgebreide tooling, meetinstrumenten en een machinepark. Waar anderen weken of maanden moeten wachten op hun toeleverancier om een prototype te krijgen, maakt Revel zijn eigen prototype in luttele dagen. Daarmee is er geen garantie geschapen voor kwaliteit, maar daarmee komen wel de handvatten daarvoor ter beschikking. Daarna is het aan de managers en ontwerpers om creativiteit de vrije hand te geven en zo te komen tot verbeterde conventionele oplossingen of juist onconventionele producten. Revel zet zich breed in de markt met de Concerta, Performa en Ultima2 series. Voor deze recensie is een monitor uit de middenmoot gekozen, de Performa M22. Een vriendelijk ogend tweeweg systeem dat geleverd kan worden met daarvoor ontworpen stands.

De kast van de Performa M22 is in mijn geval gefineerd met kersenhoutfineer. De baffle heeft een zwarte, half matte kleur, net als de achterhelft van de kast. Het is een kwestie van smaak of u de kersen met zwarte zijkanten kunt waarderen. De achterzijde van de kast laat een forse basreflexpoort zien die het laag krachtig weet neer te zetten. Daaronder een behoorlijk dikke aluminium plaat waarop waarschijnlijk het filter zit (waarschijnlijk, de kast was niet open te maken). Met twee draaischakelaars kunt u de speaker tunen naar uw akoestiek. Voor de lage tonen kan gekozen worden tussen dicht naar de muur of een vrijstaande opstelling. De hoge tonen laten zich in vijf stappen van -1 dB tot +1dB instellen. Dat lijkt misschien niet veel, maar het is een significant verschil. Dankbaar heb ik gebruik gemaakt van de optie om het laag wat af te zwakken door de speaker op een stand te zetten en toch de instelling “dicht bij de muur” te kiezen. De M22 geeft namelijk nogal wat energie af.

De dikke baffle toont een tweeter met een titanium dome, enigszins beschermd door een paar dunne beugels. De dome is opgehangen in een zachte surround van een copolymeer en heeft een ferro-fluid in de luchtspleet om warmte snel af te voeren naar de magneet. De basunit is gemaakt met een `Organic Ceramic Composite Cone`. Van dichtbij is goed te zien dat de stofkap op een soort van verhoging is geplaatst. Volgens Revel is er een dubbel magneetsysteem gebruikt, waarbinnen een 2 inch spreekspoel, met vlakdraad gewikkeld, voor de aandrijving zorgt. Over de componenten op het filter kan ik u niet veel vertellen, behalve dat Revel zegt daar goede componenten toe te passen en de filters per paar te matchen op de units. Revel gebruikt in zijn luidsprekers uitsluitend hogere orde wisselfilters om een vlakke frequentie karakteristiek te koppelen aan een compressievrije weergave en hoge belastbaarheid. Eén van de uitgangspunten voor de ontwerpen.

Misschien is het wel handig om te weten dat de M22 stroom lust. Met zijn nominale impedantie van 6,4 Ohm en een gevoeligheid van 85dB is het geen bijzonder efficient systeem. Met een afmeting van 22 x 37 x 30 cm is een -3 dB punt van 48 Hz knap, -10 dB zit rond de 36 Hz. Het filter is in de M22 een 4e orde filter (24 dB/octaaf). Revel claimt een in-room response binnen +/- 1 dB van 46 Hz tot 16 kHz. Binnen de Performa reeks zijn verder surround speakers beschikbaar, een center, een subwoofer en vloerstaanders. Stereo is dus niet de enige optie. Wie liever geen kersenfineer in huis haalt, kan de speakers in zwart uitgevoerd krijgen. Op de website van Revel is meer en uitgebreide informatie te vinden over de Performa reeks, naast alle andere Revel types.

Weergeven

Luidsprekers dienen slechts één doel: het weergeven van spraak of muziek. Beide hebben ze veelvuldig gedaan in de periode dat ze in mijn huis aanwezig waren. Eerst in een kleinere ruimte, waar ik graag muziek draai in alle rust op een mooie set waarin buizen een hoofdrol spelen. De andere momenten stonden de Revel M22 in de grote ruimte opgesteld aan een digitale klasse D versterker. Hoewel de M22 op beide installaties goed weet te presteren, gaat de voorkeur uit de naar de halfgeleider-versterker die meer grip heeft op de basunit. Een ander belangrijk aspect is de grote poort in de M22 waarmee het laag aan een buizenversterker te veel zijn eigen weg kan bepalen. Vandaar dat de luisterimpressie hieronder vrijwel geheel gebaseerd is op de grote ruimte. Waarbij overigens kan worden aangetekend dat los van staande golven en poort-oprispingen de weergave van het belangrijke middengebied en de hoge tonen een gelijke indruk gaven op buizen en torren. Evenals het stereobeeld. Om die reden wil ik het gebruik van buizen zeker niet uitsluiten.

Spraak is een goede beoordeelmethode. Gratis uit de ether te halen met een goede tuner. Met de Revel M22 kreeg ik meerdere malen het gevoel dat de omroeper een gesprekspartner was in de huiskamer. Heel duidelijk verstaanbaar, een correcte warmte in de stem, levendig en zuiver. Op die momenten valt op, hoe ongekleurd de Revel weet te presteren. Dat de stem heel netjes gecentreerd is en nooit aan de speakers plakt is een tweede compliment. Het beeld hangt op de hoogte van de tweeters, niet hoger, ook niet met muziek uit de tuner. Vandaar dat het tijd is de cd-speler te voeden met zilveren schijfjes.

Meegenomen uit München een bij audiofielen bekende cd van Allan Taylor met de titel Hotels & Dreamers. Heerlijke muziek met een heleboel extra geluidjes. De stem is warm en vet. Staat mooi los van de achtergrond. Wat steeds opvalt, is het gemak waarmee de Revel M22 een beeld naar de diepte weet te scheppen. Breed is geen probleem, naar boven en onder is het beeld veel minder uitgespreid. Iets wat in de kleinere ruimte minder opvallend was. Niet storend, maar het kan beter. Een ander punt is dat ik dankbaar gebruik maak van de schakelaar op de achterzijde van de luidspreker waarmee ik kan aangeven of de speaker dicht bij de muur staat of los op een stand. Telkens kies ik voor de `muur` stand, anders krijg ik problemen met het laag. In de hoeken en dicht bij de wanden stapelt het laag zich op. Dat is verwijtbaar aan de ruimtes, waar de poortafstemming kennelijk overeenkomt met de staande golven in de ruimtes. Die ruime poort zorgt voor een ruim laag, zeker afgezet tegen het formaat van de M22, maar het kan ook zijn nadelen hebben. Gelukkig niet bij het laten spelen van Allan Taylor, omdat de M22 daar de stem zo diep en levensecht neerzet.

Vienna Teng leerde ik kennen tijdens een Bristol Show in Engeland. Haar stem sprak me gelijk aan en de cd Dreaming Through The Noise is niet het enige werk dat ik van haar kocht. Terecht, want al bij het intro van Blue Caravan ervaar ik een prachtig neergelegd podium aan instrumenten. Daar is de M22 echt een meester in, in realisme herscheppen op een manier waarbij de luidsprekers zelf geheel uit beeld verdwijnen. Zelfs met de ogen wijd open geven de luidsprekers geen moment de indruk dat zij de weergevers zijn. Zelden kwam geluid zo los van de bron. De piano van Vienna vind ik wat minder goed uit de verf komen. Toegegeven, het is maar een kleine weergever die speelt, één die het allemaal niet mooier maakt dan het op de cd is gezet, maar andere kleine weergevers weten een piano wat groter en imposanter neer te zetten. In een gelijke prijsklasse gaat dat mogelijk ten koste van zuiverheid en neutraliteit, terwijl in een (helaas veel) hogere prijsklasse andere zaken mee gaan spelen. Vandaar dat ik meer geniet van Teng en het geheel daaromheen dan van haar toetsenspel.

Friese Fado

Opnieuw een vrouw, maar van een geheel andere orde. Fado uit het Friese landschap, op cd gezet door Nynke Laverman. De cd viel op bij het draaien op de kleine set. Een erg harmonieuze, geweldige stem, goed gekozen instrumenten die niet overheersen maar overduidelijk in dienst staan van de stem van Nynke. Op sommige weergevers is haar stem onaangenaam hard en de weergave steriel. Niet op de M22 op beide sets, eerder in tegendeel. Gebleven is de snelheid in de muziek, de percussie-instrumenten die spetteren, woodblocks die echt als van hout klinken. Hier is het bewijs dat de tweeter en de afstemming van de M22 in staat zijn om tot in minieme details weer te geven zonder naar kil en/of analytisch te neigen.

Metaaltweeters hebben ten onrechte de naam schreeuwerig en hard te zijn. Dat is echt niet meer het geval in een prijsklasse als die waarin de M22 valt. Voorkeur en gewenning aan metaldome zal een rol spelen, ik prefereer ze meestal boven de softdomes en ringdomes. Laat mij maar plezier hebben op mijn manier met Nynke in de speler. Levendig, vrolijk, meeslepend en de benen gaan vanzelf op het ritme bewegen. Dank aan de opnametechnicus, die zich niet heeft laten verleiden tot het ophalen van de lage tonen. Daardoor is de druk in het laag weg en kan het allemaal een paar dB harder zonder dat het geluid in de kamer zich gaat ophopen. De M22 is niet vies van laag weergeven, wat prettig is voor diegenen, voor wie de aanschaf van een subwoofer bij de monitor geen optie is. De behoefte is zeker niet aanwezig in mijn ruimtes en op mijn elektronica. Ik zou haast vergeten dat Nynke nog steeds haar best doet en steeds meer in mij kruipt. Heerlijk zoals de stem in de ruimte staat.

Wie net als ik vinyl in huis heeft moet wel gek zijn om dat niet te draaien. Ik kies uit de kast een heruitgave van Chet, gespeeld door Chet Baker. Met een plaat hangt het geluid wat meer aan de speaker, althans met deze opname. Daarnaast is het alleen maar realistisch en zuiver wat de klok slaat. Strak, trompet en sax laten mij volop genieten van muziek. Percussie en bas spelen een ondergeschikte rol aan het `duet` van de heren Baker en Pepper Adams. Geen seconde denk je er aan dat dit is opgenomen in 1958/1959. Totaal niet achterhaald of ouderwets. Met een opnamekwaliteit waar men vandaag de dag nog eens goed over moet nadenken en veel van kan leren. Iets dat me opvalt: ik heb het idee dat de lp sneller draait dan normaal, er zit een lichte onrust in het geluid. Omdat ik in de set niets heb aangepast wijt ik dat aan de speakers zelf. Oneerlijk, zeker, want mijn eigen speakers kosten een veelvoud van de M22. Het is wel iets om in de set rekening meet te houden. Een onrustige versterker zal het effect sneller laten opvallen, een meer klassiek gestemde eindtrap, zoals een buizenversterker kan zijn, maakt korte metten met de waas van onrust.

Mijn mooie klassieke opnames staan voor een deel op het Tacet label. Waaronder Mozart met Eine Kleine Nachtmusik. Tacet opnames zijn erg helder en transparant. Dat stelt zijn eisen aan de set, omdat transparant en violen voor sommigen synoniem is aan schreeuwerig, analytisch en kil. Niet op de Revel M22, helder is het zeker, maar dan met als gevolg dat elke noot van veel instrumenten te volgen is. Violen hebben een hoge mate van natuurgetrouwheid in mijn oren. De bassen en cello’s zoeven, brengen het fundament aan waarop Mozart kon bouwen. Breed neergezet, nog steeds wat plakkerig, daarom straks maar eens naar klassiek werk op cd. Het zou een doodzonde zijn om de muziek halverwege de plaat af te zetten dus draai ik eerst Mozart door.

Janine Jansen speelt daarna Beethoven op een Decca cd. Samen met Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen onder leiding van Paavo Jarvi. Wie moet ik nu een compliment maken? Jansen vanwege haar sublieme spel? Of Revel vanwege de geweldige weergave? Janine in levenden lijve zien is een unieke gebeurtenis, het lijkt alsof mijn herinnering herleeft. Het zingt, het jubelt, het danst en de dynamiek in de opname wordt moeiteloos met de Revel M22 teruggebracht naar de originele opname. De twijfels die ik had met popmuziek vanwege de laagweergave die in mijn ruimtes gewoon te ver doorschiet, met dank aan de bouwer van het appartement, speelt hier geen rol. Sterker nog: het legt het fundament waarop Janine kan excelleren. Breed, groot, intens, het zijn steekwoorden die de lading nauwelijks dekken. Met deze muziek ben ik definitief gevallen voor de Revel en onderken de kwaliteit. Laat me nu maar verder luisteren, dan maak ik een andere keer de tekst wel af.

Omgeving

Hoewel u onderaan altijd een opsomming vindt van de gebruikte apparatuur is het handig daar toch even op in te gaan. Voor de buizen beluistering maakte ik gebruik van een PrimaLuna DiaLogue set bestaande uit een DL3 voorversterker en DL6 monoblokken met EL-34 buizen. De bron: afwisselend een Vyger platenspeler met SME arm en Phase Tech element, aangesloten op een gemodificeerde Xindak phonotrap. Of de digitale bron, een PrimaLuna ProLogue Eight cd speler, in mijn geval gekoppeld aan een externe non-oversampling, non-filtering dac. De stands komen in deze setup van Target en zijn met zand gevuld.

De andere set bestaat uit een Transrotor platenspeler, SME arm en een Transfiguration element, aangesloten op een HAT phonotrap en een HAT buizenvoorversterker. Net als een Magnum Dynalab tuner. In dat geval gebruik ik een NAD M2 als eindversterker. Digitale bronnen zijn een Cyrus cd-loopwerk, een Wadia dock met iPod, een blu-ray speler en een tv-decoder. Omdat de M2 een digitale versterker is werkt die tevens als dac. Voor deze setup gebruik ik de eigen Revel stands, die overigens niet gevuld zijn. Had ik ze niet te leen, dan goot ik ze rap vol met zand om resonanties tegen te gaan.

De buizenopstelling staat in de lengte richting een kleine ruimte met een oppervlak van ruim 3 x 4 meter. De hoofdopstelling is in de breedte geplaatst in een kamer van 4 x 8 meter. Waar nodig zijn netfilters toegepast, terwijl de bekabeling of van Inakustik/Chord/Supra komt of van Crystal Cable. Het moet worden gezegd, dat de combinatie van buizen met de M22 niet zo heel geslaagd is. Mogelijk dat een KT-88 push pull versterker een stapje verder komt. Persoonlijk prefereer ik deze luidspreker aan een transistorversterker met een forse dempingfactor.

Punten

Welke punten ken ik toe aan de Revel Performa M22? Aan het eind van de rit was ik uitermate tevreden met de behaalde resultaten. Daar had ik tijd voor nodig. In eerste instantie vond ik de M22 van alles teveel geven. Te veel hoog, teveel midden en teveel laag. Alle informatie van de bron was als het ware uitvergroot. Daar moest ik zeker aan wennen. De lage tonen weergave is nooit helemaal goed geworden, iets dat verwijtbaar is aan de combinatie van de luisterruimtes en de afstemming van de poort. Een punt van aandacht dat niet alleen voor Revel opgaat maar voor elk luidsprekersysteem. Het bleef teveel van het goede voor mijn omstandigheden. Dat uitvergroten werd steeds minder opvallend en steeds aangenamer om van te genieten. De stap terug, naar een minder transparant systeem was moeilijker dan ik verondersteld had. De Revel grossiert verder in losheid en stereobeeld. Heel levendig, heel natuurlijk en evenwichtig. Kritiekpunten waren er wel, maar zeker niet onoverkomelijk en minder dan gemiddeld in deze prijsklasse. Deels zelfs verwijtbaar aan de opnames aangezien de Revel M22 het vermogen heeft zich neutraal en doorzichtig op te stellen. Kortom: het is een luidspreker die de divaneigingen van high end systemen in zekere mate vertoont, tegelijk ook reikt naar high end regionen als u hem combineert met fraaie elektronica. Flink wat power is welkom om echt te genieten, waarna u zacht kunt spelen of fors hard. De Performa M22 heeft een aantal zeer trouwe volgelingen onder de dealers en hun klanten, ik kan mij heel goed voorstellen waarom. Tijd voor u om ze zelf eens aandachtig te gaan beluisteren lijkt mij.

Prijs:

Revel Performa M22 2000 Euro per paar
Revel Performa M22 stands 300 Euro per paar

Importeur:

Audiac B.V.
Newtonbaan 14
3439 NK Nieuwegein
Telefoon 030 6049000