Harbeth P3ESR

Ruim twee decennia geleden introduceerde Harbeth een weergever met een geijkt mini-monitor formaat. Met de HL-P3 wilde Harbeth`s eigenaar en hoofdontwerper Alan Shaw een waardige opvolger voor de BBC LS 3/5a introduceren. Behalve een even neutrale als muzikale weergave stonden een zeer constante productiekwaliteit en een daadkrachtigere weergave op het menu.

Terwijl ES en ES2 versies het origineel opvolgden nam de BBC enkele honderden paren P3`s af (met name van de ES2) die wereldwijd werden ingezet. De heer Shaw wilde desondanks niet op zijn lauweren rusten en heeft daarom een nieuwe mini aan zijn gestaag groeiende weergeverpakket toegevoegd; de P3ESR.

P3ESR

Het duurde maar liefst vier jaar voordat de nieuwe Harbeth mini een feit was. De P3ESR is geen hier en daar aangepaste ES2, het P3 concept is voor de ESR uitvoering geheel herzien. Overigens blijft de P3ES2 in productie, primair voor de BBC om uitbreiding en vervanging van het professionele P3ES2 arsenaal mogelijk te maken. Dat is van voordeel voor muziekliefhebbers die daardoor kunnen kiezen uit verschillende weergavekarakters.

Foto: Kilian Bakker

Met de ESR versie heeft Alan Shaw zijn akoestiek-uk qua bouw en materiaalgebruik op hetzelfde niveau gebracht als de grote leden uit de Harbeth familie. Zo is de achterwand nu niet langer verlijmd maar gemonteerd met tien schroeven (zie foto) en heeft de mid/laag unit een geprofileerde Radial conus. Radial is een door Harbeth zelf ontwikkeld conusmateriaal met minimale kleuring (op de Harbeth website kan men een proefvergelijk met een meer conventioneel conusmateriaal beluisteren). Tot voor kort waren alle Harbeths behalve de P3ES2 van Radial conussen voorzien, nu heeft de jongste P3 er ook ��n en dat verklaart de R in de productnaam.

Foto: Kilian Bakker

Voluit heet de kleinste Radial mid/laag unit LFHAR110 en dat betekent een effectieve conusdiameter van 11 centimeter. Als stofkap draagt de conus een afgeronde kegel die daarmee ook het afstraalgedrag verbetert. Een fraai afgewerkte metalen grille beschermt de 19 millimeter dome tweeter tegen nieuwsgierige vingertjes en net als de Harbeth Compact 7ES3 is die grille in het midden van een soort frontlobe attenuator voorzien in de vorm van een zelfklevend transparant cirkeltje.

Foto: Kilian Bakker

De gesloten klankkast constructie betreft een zogenoemde Super Tuned Structure waarbij het geheel op specifieke punten is verstevigd in plaats van een morsdode constructie (min of meer vergelijkbaar met Spendor`s Critically Damped Cabinet). Aan de achterzijde bevindt zich een set solide single-wire aansluitingen. De kasten van het recensiepaar waren rondom gefineerd in gespiegeld `crown` Rosewood. De grille is gemaakt van een stalen band, bespannen met een elastische zwarte stof wat in het Harbethiaans SuperGrille heet. Het frame is degelijk en zorgt voor minimale diffractieproblemen doordat de stalen band in een gefreesde rechthoek in het front past, zodat enkel het doek zelf voor de units langs loopt. Zelfs de logo`s zijn symmetrisch bevestigd op de frontdoekjes.

Aandacht voor detail

Ze hebben aandacht voor detail, daar in Lindfield. Het nieuwe wisselfilter had aardig wat voeten in aarde (ook daarvan zijn podcasts te vinden op de Harbeth site) en het is een joekel geworden die vrijwel de gehele achterwand beslaat.

Foto: Kilian Bakker

De gevoeligheid resulteert dan ook in een niet al te grote geluidsdruk van 83.5 dB bij 1 Watt aansturing (gemeten op 1 meter afstand) maar het uiterst vriendelijke impedantieverloop maakt de P3ESR licht aanstuurbaar. Versterkers vanaf 15 Watt RMS kunnen worden ingezet. Goed nieuws voor QUAD II eigenaren. De P3ESR meet 30.6 bij 19.9 bij 20.2 centimeter (HXBXD) en weegt een substantiële 6.3 kilo. Kersen, zwart essen, esdoorn (maple) en rozehout zijn de huidige houttypen waarmee Harbeth de ESR versiert. Met SuperGrille of naakt kan beide; bedoekt werd (zoals gewoonlijk bij Harbeth) als fractioneel vriendelijker en meer coherent ervaren.

Foto: Kilian Bakker

De ESR is kritischer qua opstelling dan zijn voorganger, met name wat betreft de hoog/midden energiebalans. Dat betekent dat de optimale toe-in al millimeterend moet worden gevonden. Het houdt een mens van de straat.

Luisteren

Soms heb je ze. Componenten waarvan je van meet af aan zit te genieten maar wier karakter zich niet in enkele woorden laat omschrijven vanwege een inherente neiging tot wegcijfering. Dat de ESR van gitaar houdt, bleek onmiddelijk toen de Martin Simpson Live CD werd beluisterd. Long Steel Rail kwam met een uiterst natuurlijke klankkleur en veel souplesse naar voren. De nieuwe Harbeths deden in dat opzicht even denken aan de residentiële Quad ESL57 elektrostaten en dat is een groot compliment. Waar de voorganger van de ESR het `zoemen` van een gitaar klankkast op niet onaangename wijze enigszins aandikt en harde snaarplukken wat prominent presenteert weten de P3ESRs dergelijke geluiden nog beter tot uiting te laten komen, zonder ze een zetje te geven. Evenwichtig en expressief in gelijke mate; een knappe prestatie.

Foto: Kilian Bakker

Gesloten klankkasten kunnen voor uitmuntende articulatie zorgen, zoals de residentiële Stirling LS 3/5a-V2 keer op keer bewijst. Toch kunnen de Stirlings zich nog wel eens licht verslikken in aanhoudende bromgeluiden van hard geplukte bassnaren terwijl de ESRs die energie moeiteloos vertolken zonder buiten adem te raken. Waar de P3ESR echt met kop en schouder boven de ES2 en Stirling uitsteekt, is in de weergave van ambience en het uitklinken van akoestische instrumenten. Dat gaat met blijvende schaal; de galm wordt gaandeweg zwakker, niet kleiner. Het harpspel plus hammered dulcimer van de Philip & Pam Boulding CD Spring Tide (Flying Fish) kwam goed uit de verf waarbij de in rap tempo gespeelde snaaraanslagen van de hammered dulcimer puntig gedetailleerd en toch vloeiend klonken. De ESR volgt de finesses en vervlakt ze niet waardoor hoogfrequente pecussieve geluiden tamelijk geconcentreerd worden overgebracht. Dat is altijd een kritiek punt bij de weergave van uptempo bespeelde tokkelinstrumenten. Elke pluk, aai en aanzet moet zo individueel mogelijk worden weergegeven en de ESR benadert ook in deze kwaliteit planar-dipool vaardigheden. Een op het eerste gehoor ietwat `donker` aandoende afstemming gaat gepaard met een onverhoopte transparantie die niet voortkomt uit een slim geknutselde afstemming. De P3ESR bewandeld keurig het middenpad tussen de drogere Stirlings en de fruitige, organische ESLs waarbij het een onthullende articulatie in het midden en hoog hanteert. De ESR geeft bastonen op elastische, sonore wijze weer. Zware percussie klinkt minder buikig dan via de ES2 maar de laagweergave van de ESR heeft een grip en soliditeit die men niet zou verwachten van een weergever met zo`n bescheiden geproportioneerde conus. Het Radial materiaal lijkt inderdaad voor minder kleuring en een beter impulsgedrag te zorgen.

Drums worden door de ESR goed behandeld, zoals bleek toen The Angels van de Melissa Etheridge LP Brave And Crazy luid werd afgespeeld; dat knalde er lekker op los en het liep ritmisch als een trein. Van de Rebecca Pidgeon SACD The Raven werd You Got Me beluisterd, wat meteen met een fraai diepteperspectief in huis viel. De weergave haalde helaas net niet het niveau van sprankelendheid waarmee de Studio 2SE`s deze track ten beste geven. Stemweergave is altijd een forte geweest van Harbeth weergevers en de ESR hield de familienaam dan ook hoog. Hoger dan de ES2? Ja, maar op onopvallende wijze. De ES2 kan zang op gloedvolle wijze vertolken maar de ESR definieert het timbrale karakter van stemgeluiden in een opname nog beter. Geplukte double bass kwam via de ESRs tamelijk substantieel naar voren, met rijker vibrato dan via de Stirlings die de plukken zelf met iets meer `bite` presenteerden. Alles behalve een akoestische druktemaker, gaat de P3ESR ontspannen maar doelgericht te werk.

Bij de Rebecca Pidgeon track Her Man Leaves Town was haar zang geheel vrij van slis of stress. Haar voordracht leek ineens uit een zonniger humeur voort te komen dan via de Stirlings. Percussieve geluiden hadden dezelfde prettige vrijheid van randjes of ingekaderdheid terwijl bij het pianospel de accoorden rijker en duidelijker naar voren kwamen dan via de LS 3/5a-V2. Laatstgenoemde leek bij deze track voor meer `attitude` te zorgen waardoor Rebecca Pidgeon zelfs wat confronterender overkwam. Al met al verdiende de ESR presentatie de voorkeur van schrijver dezes, mede dankzij een meer sexy klinkende vrouwelijke zang en een betere tonale balans. Ten opzichte van de vorige P3 komt de ESR meer `matter of fact` over waardoor voor sommigen (rock en pop liefhebbers) de ES2 wellicht een streepje voor zal hebben vanwege het meer extroverte, minder serieuze karakter. Overigens draait de ESR zijn conus niet om voor rockweergave op hogere afluisterniveaus. Introvert is de ESR niet per sé maar maar wel meer gereserveerd dan zijn voorganger. Dankzij een grote vrijheid van typische conus-kleuring is de ESR een even transparant als boeiend doorgeefluik, vooral wanneer het akoestische muziek mag aanbieden.

Conclusie

De Harbeth P3ESR behoort tot het illustere gezelschap van onopvallend klinkende waarzeggers. Luidsprekers in de letterlijke zin van het woord zijn het niet, ze maken een hoop duidelijk zonder hun stem te verheffen. Het meest aantrekkelijke aspect van de nieuwe baby Harbeth is dat het nieuwe muzikale inzichten verschaft in praktisch grijsgedraaide schijven. Daarmee wisten de ESRs hier het pleit te beslechten en zullen ze per direct de Stirlings vervangen als opper mini`s in de residentiële luidspreker line-up. De even high-tech als traditionele P3ESR is een juweel van een weergever die elke mini-monitor liefhebber eens moet hebben beluisterd.

Aanvullende informatie:

Importeur: Audio Excellence
Internet: www.audioexcellence.nl
Tel.: 0168-335180

Paarprijs Harbeth P3ESR: 1700 euro in zwart
1850 euro in maple
1895 euro in rosewood.