Bowers & Wilkins PM1

Bowers & Wilkins heeft afgelopen maand met gepaste trots de PM1 en bijbehorende designer stands geïntroduceerd. Waarschijnlijk de meest geavanceerde kleine luidspreker die het merk ooit geproduceerd heeft. De nieuwe Carbon Braced Tweeter, de meest relevante technologische vernieuwing op de PM1 - voluit Personal Monitor 1 - zet de toch al niet geringe geluidskwaliteit op een nog hoger niveau. B&W heeft met de ontwikkeling en realisatie van deze even luxueuze als compacte speaker dan ook het onderste uit de kan weten te halen. Om die reden richten we ons in deze productbespreking zowel op de achtergrond als op de ontwikkeling van dit nieuwste model, om te achterhalen hoe de slechts 331 millimeter hoge speakers tot stand gekomen zijn. Uiteraard hebben we er ook even naar kunnen luisteren.

De PM1 is ontworpen vanuit voornamelijk muzikale overwegingen. De speakers zijn daarmee binnen de Bowers & Wilkins familie te plaatsen tussen de 600 en de B&W CM enerzijds, en de 800 anderzijds. Het is dan ook aan te raden de PM1’s te combineren met een sterke, evenzo muzikale versterker voor optimale prestaties. In de ontwikkeling is echter niet alleen op de audiokwaliteit gelet; het strakke design van de glossy speakers is niet van de een op de andere dag ontworpen, en kent een verfijning die ook in de muzikale weergave terug te vinden is. Zie bijvoorbeeld de groeven in de onderstaande foto, die vanaf de stam van het voetstuk doorlopen in de 25 centimeter diepe speaker. Of eigenlijk is het andersom; de bijzonder subtiele mochakleurige aderen lijken vanaf de luidsprekerunit via de stand zo de grond in te lopen, alsof de combinatie van speaker en voetstuk zich ter plekke in het interieur wil wortelen. Het zal voor de heren van B&W in ieder geval niet meevallen de compacte paradepaardjes weer van hun plaats te krijgen wanneer we er op de redactie afscheid van moeten nemen. En dat staat nog los van het luisterplezier.

ACHTERGROND

Ontwerper Morten Warren vertelt in onderstaand filmpje uitgebreid over de inspiratie die tot het design van de Personal Monitor 1 heeft geleid. Al in de jaren ’90, toen de eerste luidsprekers van de 800-serie getekend werden, was hij gefascineerd door het idee wat meer te doen met een speaker dan alleen het in elkaar zetten van een rechttoe-rechtaan luidsprekerkastje. Het doel voor de PM1 was op basis van de kennis en stijl van de 800-series een kast te ontwerpen die niet alleen fraai vormgegeven is, maar ook hoorbaar nut haalt uit het akoestisch verantwoorde uiterlijk. Dat sluit bovendien aan op de wens om een balans te vinden tussen een bijzonder aantrekkelijke luidspreker en de evenzo geïnspireerde geluidsweergave. Die balans is niet alleen gevonden; beide onderdelen zijn op hoog niveau uitgevoerd. De twee elementen zijn namelijk niet ten koste van elkaar afgewogen, maar lopen hand in hand om zowel het zicht als het gehoor te dienen.

Over de samenwerking met de ingenieurs van Bowers & Wilkins is Warren goed te spreken. De relatie bestaat al jaren, en doordat beide partijen als doel stellen om esthetisch zeer verantwoorde modellen te produceren die qua weergave van datzelfde niveau zijn, zijn ze er herhaaldelijk in geslaagd om met het B&W merk een aantal van ’s werelds meest succesvolle speakers weg te zetten. De lessen die Bowers & Wilkins getrokken heeft uit de constructie van de 800 Series Diamond, hebben het design van de PM1 dan ook sterk beïnvloed. Zowel de Oxygen Free Copper luidsprekeraansluitingen als de Mundorf M-Cap Supreme condensatoren zijn voorbeelden van de toepassing van de kennis en ervaring die de ingenieurs gedurende de jaren opgedaan hebben. Beide componenten behouden de helderheid van het signaal, en zorgen voor een hoge geluidskwaliteit.

Techniek, constructie en weergave

TECHNIEK
Voor we naar de luisterruimte op de HiFi redactie wandelen, is het aardig eerst de techniek en vooral de innovatie van de Britse audiofabrikant te bespreken. Om te beginnen zorgt de Carbon Braced Tweeter - met Nautilus buisbelasting – dat het opbreekpunt van het aluminium membraan naar 40kHz verschuift. De aluminium tweeter is net als bij de 800 Series Diamond op de bovenkant van de behuizing gemonteerd, met een strategisch geplaatste ring vervaardigd uit ultra-high modulus pitch-based carbon fiber. Wat? Ultra-high modulus pitch-based carbon fiber. Carbon fiber is een zeer lichte, maar zeer sterke koolstofvezel. Het resultaat is een verfijning van de muziek die vanuit de mocha luidsprekerkastjes met de zwarte grill weergegeven wordt.

CONSTRUCTIE
Uiteraard is ook de constructie van de behuizing van zeer groot belang. De binnenzijde van de PM1 is voorzien van het gepatenteerde Bowers & Wilkins Matrix-systeem, om kastkleuring tegen te gaan. Het element, dat op de foto rechts afgebeeld staat, is belangrijk om uit de compacte behuizing toch een groot geluidsbeeld te kunnen realiseren. De honingraatstructuur van het Matrix-systeem zorgt dat de trillingen van de bas en de druk in het kastje zo min mogelijk invloed hebben op de weergave. Ook het opvallende front- en toppaneel is een belangrijke factor in de voorbeeldige geluidsweergave van de PM1. De vormen zijn direct afgeleid van de ‘koppen’, zoals die ook te zien zijn bij de Diamond 800 en Diamond 802. Deze elementen verduidelijken de plaatsing van zowel de stemmen als de instrumenten in het geluidsbeeld van je muziekweergave.

LUISTERINDRUK
Om het verhaal compleet te maken, willen we uiteraard ook een indruk van die muzikale weergave in de bespreking opnemen. Om een impressie te krijgen, hebben we er op de redactie een aantal weken naar kunnen luisteren. In eerste instantie werden de luidsprekers voor `dagelijks` gebruik aangesloten aan een Lyngdorf versterker (Tact Millenium MK4), om muziek vanaf een Meridian Sooloos af te spelen. Zoals eerder al vermeld, weten de stijlvolle luidsprekers het geluid zodanig in de ruimte plaatsen, dat je meer aandacht hebt voor de muziek van de (individuele) artiesten dan voor het geluid van de luidsprekers. Uiteraard is ook de luisterruimte aangesproken voor een muzikale sessie. De PM1`s werden aangesloten aan onze Marantz set, eerder gebruikt voor onder meer deze recensie, om ook daarop een aantal albums voorbij te laten komen.

Daarbij valt logischerwijs hetzelfde op als in de redactieruimte; het geluid komt als de spreekwoordelijke muur vanaf de gehele achterwand, waarbij je de muziek niet direct herleidt tot de twee speakers. Een bijzonder prettige, zuivere klank ook, die alvast voorzichtig naar een conclusie stuurt: de PM1 produceert muziek, geen geluid. Dat wordt uitvergroot als we tot slot de Epson projector aanklikken om voor een definitief oordeel niet naar een CD, maar naar een Blu-ray te luisteren; én te kijken. De keus valt op BB King Live at Montreux (1993), het resultaat is waar we op basis van het voorgaande al op hoopten. De stem, zijn gitaar, de saxophonen van de band, de aanslagen van de drummer; al het geluid lijkt van achter het projectiescherm vandaan te komen. Je kunt je richten op de muziek van de individuele instrumenten in het beeld recht voor je, terwijl de muziek toch echt van de speakers in de hoeken komt..

Als je luidsprekers zoekt in dit segment – zowel qua prijs, uitstraling en geluidskwaliteit – is dit een speakerpaar dat meegenomen moet worden in de shortlist. Het resultaat van de laatste Britse innovatie is het feit dat je de aandacht kunt richten op de muziek van de artiesten, en niet op het geluid van de luidsprekers. De PM1 is een rasvertaler, die de boodschap van de muzikanten verstaanbaar maakt zonder dat je de tolk hoort praten.

Eigenschappen

Prijs:

PM1                  € 2.500 per paar
PM1 statief        € 500 per paar