Magische momenten bij Chattelin Audio Systems

Magnepan en Audio Research, beiden grote namen uit de Amerikaanse audioscene en al decennia lang verantwoordelijk voor een buitengewoon consistente lijn aan indrukwekkend goede audioproducten. Naast de onderlinge kwaliteiten is het verder onder insiders bekend dat deze twee merken gehoormatig ontzettend goed bij elkaar passen.

Chattelin Audio heeft dan ook het enig juiste gedaan en met deze merken een set opstelling gemaakt zonder weerga. En alsof dat nog niet genoeg is ben ik enkele dagen later, in dezelfde winkel tevens getuige van de officiële introductie van Musicmask. Een Nederlandse vinding waardoor uw audioset nog beter zou moeten gaan klinken.

Uit Music Emotion - Mei 2011

Over de merken Magnepan en Audio Research hoef ik denk ik maar weinig uit te wijden. Beiden hebben aan de bakermat van high-end audio gestaan en hebben sindsdien gestaag maar volhardend aan hun eigen ideaal gewerkt. Toch is het gemiddelde `audio ideaal` van nu, totaal anders als het audio streven van beginjaren zeventig.

Waar die beginperiode nog bol stond van pioniersgeest en kwaliteitsbesef, lijkt het tegenwoordige streven steeds meer op een voortrazende trein. Wie erop kan springen en het tempo bij kan houden is doorgaans (commercieel) succesvol, wie volhardend blijft in zijn eigen (conservatieve) denkbeelden zal op langere termijn mogelijk het onderspit kunnen gaan delven. Dat het daarbij doorgaans al lang niet meer gaat om een goede geluidskwaliteit maar veel meer om gebruikersgemak en vormgeving is gewoon een feit. Voor Audio Research heb ik altijd veel respect gehad. Niet in het minst omdat dit merk toch op knappe wijze een vorm heeft weten te vinden om enerzijds voldoende dicht bij de eigen identiteit te blijven en verder toch mogelijkheden heeft gevonden om voldoende vlot op nieuwe ontwikkelingen in te kunnen spelen.

Bij Magnepan is dit besef veel trager en bijna knarsend langzaam op gang gekomen. Na ogenschijnlijk jaren van geen of maar bar weinig vernieuwing, zijn pas sinds de introductie van de 1.7 wereldwijd weer alle ogen op deze in White Bear, Minnesota gelegen fabrikant gericht. En volkomen terecht want deze nieuweling gaat kwalitatief verder dan Magnepan binnen deze prijsklasse ooit is geweest. Dus heel veel kwaliteit voor relatief weinig geld.

De opstelling
Qua luidsprekers is de keuze dus al snel voor de Magnepan 1.7 (€ 2.600,- p.p.) gemaakt. En uit de nodige experimenten met andere in de winkel aanwezige merken, staat ook al snel vast dat voor een maximale synergie de elektronica van Audio Research afkomstig moet zijn. En hier komt meteen de grote expertise van een high-end winkel als Chattelin Audio om de hoek kijken. Want door de enorme ervaring ontstaan door het werken met vaak nog veel duurdere high-end producten, kan Peter een goed beeld vormen van de kwaliteiten die nodig zijn om het beste uit deze Magnepan te halen.

Peter: `voordat ik op de hier aan jou gepresenteerde Audio Research combinatie uit ben gekomen, heb ik eerst alle eigenschappen van deze 1.7 goed in kaart gebracht. Daarna was het de beurt aan Audio Research en is goed geluisterd naar de invloed van ieder component op de totale weergave. Uiteindelijk is daar zowel een minimale set up waarbij deze mooie 1.7 al prima en overtuigend tot zijn recht komt, als bovengrens bepaald. Oftewel een maximale set up waarbij zo’n beetje alles aan kwaliteit uit deze panelen wordt gepeuterd wat erin zit. Vooral omdat je zelf ook al het nodige gewend bent, lijkt het mij leuk om je vandaag deze bovengrens te laten horen. Als bron heb ik gekozen voor de prachtig uitgebalanceerde Audio Research CD5 (€ 6.250,-).

Deze cd-speler is niet alleen oersolide gebouwd, maar geeft vooral ook gehoormatig een stabiele basis aan de totaalperformance van deze set. Als eindversterker wordt de AR VS115 (€ 7.500,-) ingezet en dat is heel bewust. Met zijn fi jnzinnige, vloeiende maar ook klankkleurrijke karakter, een volledige buizenopbouw èn voldoende vermogen (2 x 125 Watt) aan boord, is deze eindversterker geknipt voor het aansturen van veel luidsprekers waaronder de Magnepan modellen. Last but not least is mijn voor velen misschien bijzondere en afwijkende keuze voor de kostbare AR Ref 5 (€ 12.500,-) voorversterker. Prijstechnisch zou ogenschijnlijk de ook al heel fraaie LS 27 voorversterker het beste in deze set passen, maar zoals de meesten onder ons vast wel weten is het met name de voorversterker die uiteindelijk klankmatig het meest bepalende onderdeel is. Vanaf het allereerste moment dat ik de Ref 5 aansloot, wist ik dat dit de ontbrekende schakel was die deze keten nodig had. Een extreem grote natuurlijkheid, indrukwekkend ruimtebeeld, volledige afwezigheid van excessen en buitengewoon fraaie vloeiendheid typeren dit indrukwekkende apparaat. Het systeem wordt tenslotte afgemaakt met de laatste generatie MIT kabels te weten de Magnum MA, terwijl het audiorack uit de Finite Elemente Master Reference serie afkomstig is. Deze laatste twee schakels zie ik overigens beslist niet als accessoires, maar maken wezenlijk onderdeel uit van deze set opstelling. Een systeem is immers zo goed als de zwakste schakel.`

Luisteren Audio Research en Magnepan

En dan is het moment aangebroken waar het uiteindelijk allemaal om draait, de muziekweergave zelf. Een systeem kan nog zo goed theoretisch onderbouwd zijn, als het er niet in slaagt om de schoonheid, het plezier en de zeggingskracht van de muziek zelf weer te geven, is feitelijk alles voor niets geweest. Zowel de Magnepan 1.7 als de gebruikte Audio Research modellen zijn mij erg goed bekend van andere combinaties, maar bij elkaar heb ik ze nog nooit eerder gehoord. Terwijl Peter de mij zeer bekende en werkelijk schitterende cd, ‘Friendschip’ van pianist Bert van den Brink en bassist Hein van de Geyn in het laad compartiment van de CD 5 cd-speler laat verdwijnen, houd ik onbewust mijn adem even in.

Zou de toch relatief kleine Magnepan wel in staat zijn de grote luisterruimte van Chattelin Audio vol te spelen? Jazeker lukt dat en hoe! Al wanneer de eerste noten van You And The Night And The Music door de ruimte klinken, word ik meegenomen op een ontspannen en boeiende muzikale reis. De set voldoet duidelijk aan veel audiofi ele parameters zoals een groot los ruimtebeeld, overzichtelijke en transparante instrumentweergave, mooie afbeeldingmaatstaf en heel goed uitgewerkte macrodynamische eigenschappen. Maar veel minder vanzelfsprekend is dat de tonale balans qua vulling en tonaliteit veel van een topklasse dynamisch systeem wegheeft en zelfs de laagweergave, toch vaak een zwakker punt van elektrostatische of magnetostatische dipoolweergevers, is hier van hoog niveau. Het gevolg is dat ik veel sneller dan gemiddeld de techniek vergeet en mij volledig kan overgeven aan de muziek zelf.

Ook bij andere opnamen zoals het super relaxte spel van de warme en intieme zang van José James en Jef Neve op piano in For All We Know, lopen al snel de rillingen over mijn rug. De tastbaarheid van echte muzikanten is gewoon erg groot en het geluidsbeeld is zonder meer plastisch en elegant te noemen. Om een extreem contrast te kiezen draai ik als laatste de ondanks zijn dertigjarige leeftijd nog steeds springlevende en ultra realistische en extreem dynamisch opgenomen The Sheffield Drum Record van het label Sheffield lab. Normaliter is deze opname helemaal het domein van de grotere dynamische systemen. En zoals verwacht moet deze combinatie nu toch wat veren laten. Maar prachtig is dat het toch wel degelijk boven verwachting goed gaat! De klappen en grote dynamische sprongen zijn dan wel wat minder drukvol, puntig en uitgesproken dan het over een topklasse dynamisch systeem kan klinken, maar het lijkt er wel op en zelfs in het laag is er meer slagkracht en laagextensie dan ik ooit had verwacht. Wanneer ik nog langer doorluister ontdek ik steeds meer hoe gebalanceerd en vooral intelligent deze totale set samenstelling in elkaar zit.

Een Magnepan 1.7 is zeker voor het geld een bijzonder goed luidsprekersysteem. Het is supersnel, heel doortekent en transparant en kan door de lengte van het membraan een bepaalde grootsheid en realistische gelaagdheid neerzetten, waar veel andere systemen grote moeite hebben om ook maar enigszins bij in de buurt te komen. Maar er is toch een keerzijde, want deze ogenschijnlijk positieve kwaliteiten kunnen ook maar al te snel tegen deze luidsprekers gaan werken. Veel tegenwoordige elektronica is namelijk ook geënt op openheid, detail, lucht en een soms wel erg nadrukkelijke suggestie van transparantie en low level informatie. En als je transparant op transparant stapelt en puntigheid op puntigheid, kan al heel snel het ontspannen muziekgenieten volledig verdwijnen en word je (te) bewust van technische aspecten zoals opnamefouten, een net niet goed uitgewerkte kabelmatch, vervuiling van het lichtnet en ga zo maar door. Het mooie en knappe van deze door Peter samengestelde combinatie, is dat beide merken bijna elkaars klankmatige spiegelbeeld zijn. Oftewel laten ze de positieve eigenschappen zoveel mogelijk door zonder de wat mindere punten te benadrukken. In een samengestelde combinatie als deze komt de vakkennis van de winkelier, in dit geval Chattelin Audio, heel duidelijk naar voren en heeft u als consument voor hetzelfde geld dus gewoon een beter totaalsysteem.

Musicmask

Enkele dagen later bezoek ik nogmaals Peter`s winkel maar dit keer wel voor een heel andere reden. De complete vakpers en een geselecteerd groepje consumenten zijn namelijk uitgenodigd voor de introductie van een bijzonder en innovatief product. Dit product zou er voor moeten gaan zorgen dat letterlijk iedere bestaande audioset ongeacht prijs, op eenvoudige wijze wezenlijk beter zou gaan klinken. Eenmaal bij de winkel aangekomen is buiten letterlijk de rode loper uitgerold en wordt er onder het genot van een Prosecco welkomstdrankje, druk gespeculeerd wat deze vinding zal kunnen inhouden. Na enige tijd gezellig te hebben gekeuveld gaan de deuren van de grote luisterruimte open en mogen we allemaal plaatsnemen voor de opgestelde audioset bestaande uit Avalon Transcendent luidsprekers, Spectral DMC-30SS voor- en DMA-260 eindversterker, Wadia 381i cd-speler en MIT Oracle MA-X bekabeling. Later zou blijken dat de kwaliteit van de set zelf niet eens zo van belang zou zijn, maar ik loop vooruit.

Eenmaal gezeten komt Peter vervolgens naar voren en verteld over het fenomeen dat muziek `s avonds altijd beter als overdag lijkt te klinken en dat met de ogen dicht luisteren, nog meer verdieping en betrokkenheid aan de muziek weet toe te voegen. De volgende spreker is de man die met dit gegeven aan de slag is gegaan en uiteindelijk een product heeft weten te ontwikkelen wat hier helemaal op inspeelt. Het blijkt om Corly Bedacht te gaan. Een goed verzorgde slanke man van eind veertig met een ietwat bedachtzaam en serieus voorkomen. Op rustige en duidelijke wijze vertelt Corly over het fenomeen wat hem al jaren bezig houd, waarom klinkt muziek `s avonds altijd zo veel beter dan overdag? Het bleek uiteindelijk met het uitschakelen of het verminderen van visuele prikkels te maken te hebben. Een volledig verduisterde meditatiesessie bracht voor hem nog meer duidelijkheid door de andere staat van bewustzijn en de totale uitschakelen van visuele prikkels. Al nadenkend is hij vervolgens informatie in gaan winnen bij de bron, oftewel audiciens. Die vertelden over een uitgebreid Amerikaans onderzoek waarin naar voren kwam dat hoe meer visuele prikkels je elimineert, hoe `beter` je gaat horen.

Je kunt dit vergelijken met de wijze waardoor blinden `meer` en beter kunnen horen dan mensen die wel over hun gezichtsvermogen kunnen beschikken. Meest bijzondere ontdekking van dit onderzoek is het feit dat wanneer niet-blinden 20 minuten lang verstoken blijven van visuele prikkels, hun gehoor dezelfde eigenschappen krijgt als dat van blinden! Uiteindelijk is Corly twee jaar met het onderzoek bezig geweest voordat hij besloot om samen met een industrieel vormgever de Musicmask te ontwikkelen. Oftewel een bril die je volledig van visuele prikkels kan afsluiten maar waarbij je wel je ogen open kunt houden. Niet alleen is dit veel prettiger voor de ooglidspieren die nu niet de hele tijd krampachtig de ogen dicht moeten houden, maar vooral is gebleken dat je met je ogen open, alerter blijft en dus meer geconcentreerd kunt luisteren.

Luisteren Musicmask
Om het uitgebreide betoog van Corly Bedacht daadwerkelijk te kunnen staven wordt vervolgens aan alle aanwezigen een Musicmask bril uitgereikt. De bril zit netjes verpakt in een mooi bedrukte platte kartonnen doos en bestaat eigenlijk uit drie verschillende materialen. De basis wordt gevormd door een laag van 1 mm hard kunststof in de vorm van een skibril waarbij aan beide zijden een smalle gleuf is aangebracht voor de draagband. Tegen dit harde kunststof is een enkele centimeters dikke foamlaag aangebracht waarbij de oogleden ruimschoots vrij worden gelaten, terwijl het schuim tevens een prettig zachte steun biedt voor de neusbrug. Als laatste is er een draagband die voorzien is van klittenband. Hierdoor kan er voor ieder hoofd een perfect passende pasvorm worden gevonden. De feitelijke demo wordt gestart met het veel gedraaide maar nog steeds erg mooie Requiem van John Rutter op Reference Recordings.

Deze opname is voor veel mensen dé koor-/orkestreferentie en dat is volledig terecht. Prachtig diep laag, een enorm 3D ruimtebeeld, heel natuurlijk opgenomen en goed verstaanbare stemmen kenmerken deze referentieopname. De gemaakte opstelling bij Peter laat ook zonder Musicmask al ruimschoots horen dat de weergave van dit systeem buitengewoon natuurlijk en realistisch is met een prachtige gelaagdheid en muziek die holografisch en volledig los van de luidsprekers staat. Daarna mijn eigen bril af en de Musicmask bril op en nogmaals wordt het stuk met zijn allen beluisterd. De bril blijkt uitstekend te zitten en sluit goed aan op het gezicht want in mijn geval is nergens nog licht te zien. In het begin is het nog even onwennig omdat je met je ogen open toch wilt proberen te kijken, maar al na enkele minuten geeft het brein zich schijnbaar over en kan ik mij meer ontspannen. Ik moet zeggen dat ik zelf relatief weinig verschil waarneem, wat in de gesprekken met collega’s na afloop vooral te maken schijnt te hebben met onze hoge mate aan getraindheid en niet zozeer met de werking van de bril. Doordat we zo regelmatig geconcentreerd moeten luisteren voor onze testen, kunnen we schijnbaar als het ware kijken zonder echt iets te zien en dus grotendeels de invloed van visuele prikkels uitschakelen.

Bij navraag worden er bij de overige aanwezigen echter wel degelijk duidelijke verschillen waargenomen met en zonder deze bril. Met de bril op verdwijnt de visuele aanwezigheid van de twee luidsprekers waardoor deze groep zich vooral meer op de muziek en uitvoering zelf kan richten. Het tweede nummer is eveneens prachtig en mogelijk zelfs nog beter geschikt dan Rutter. Het gaat hier om het album Cantado van het Bobo Stenson Trio, uitgebracht op het ECM label. De wijd uitgesponnen melodielijnen van dit pure, minimalistische jazz album, de overzichtelijke tempo’s en de kristalheldere en prachtig doortekende percussieaccenten, laten ook zonder bril al iedereen verzuchten wat een prachtige set er toch staat te spelen. Met bril is het verschil bij de aanwezigen nu zelfs nog groter dan bij het eerste nummer. Iets dat waarschijnlijk mede komt door de gewenning aan het dragen van de bril. Wanneer aan het eind van de sessie de balans wordt opgemaakt, is eigenlijk iedereen unaniem positief over het gehoorde effect. De concentratieboog is gewoon hoger en aangezien de audioset visueel niet meer zichtbaar is, is ook de visuele koppeling hiermee verdwenen en blijven vooral de muzikanten zelf met hun muziek over. Wat de prijs van € 32,95 betreft, is dit beslist niet teveel gevraagd voor een product wat je luistergewoonten kan en zal gaan veranderen.

Conclusie
Twee volledig verschillende belevenissen bij Chattelin Audio die aantonen waar het uiteindelijk werkelijk om gaat, oftewel maximaal genieten van muziek met de techniek slechts als noodzakelijk hulpmiddel. De combinatie Magnepan/ Audio Research heeft bij mij daarbij beslist een snaar geraakt, want nog nooit heb ik deze 1.7 ergens beter en meer uitgewogen horen spelen! Een gouden huwelijk wat van beide merken het maximale aan goede eigenschappen naar boven weet te halen. De Musicmask bril is weer van een heel ander pluimage. Hier gaat het veel meer om het veranderen van de luistergewoonte met gebruikmaking van dezelfde spullen. Dus luisteren in het volslagen donker, maar wel met de ogen geopend. Hierdoor kom je in een ander en hoger bewustzijn omdat de `processorcapaciteit` van de hersenen door het niet meer hoeven verwerken van visuele prikkels, fors toeneemt. Dat je daarvoor ook je huis niet hoeft te verbouwen en andere gezinsleden niet hoeft te storen met een donkere huiskamer omdat het dan zo goed klinkt, is ander groot voordeel, terwijl je met de Musicmask je eigen donkere omgeving altijd zo kunt meenemen.