Linn Majik DS streamer

Het zal een groot deel van de lezers niet zijn ontgaan dat het Schotse bedrijf Linn Products Ltd. enige jaren geleden is gestopt met het produceren van CD-spelers en zich sindsdien volledig toelegd op streaming-producten als bron (naast de aloude Linn LP12 platenspeler). Door deze keuze werd Linn destijds uitgemaakt voor "dom en de tijd te ver vooruit".

Inmiddels is bewezen dat er voor streamen meer toekomst is dan voor de CD-speler, tenzij de speler een luttel bedrag kost in de grote winkelketens, of heel veel kost in de speciaalzaak en tenminste is voorzien van digitale ingangen om te kunnen…… streamen. Nadat ik, door voortschrijdend inzicht, zelf ook ben gaan streamen, is het tijd om eens iets anders te proberen dan een Logitech oplossing met losse DAC. Vandaar de komst van een Linn Majik DS, die dankzij de welwillende en met streamen zeer ervaren eigenaar van Hanze Hifi in Zwolle geleend kon worden.

De Linn Majik DS oogt uitermate sober met zijn zes toetsen op het front. Aan/uit, pauze, spelen, volgende, vorige en display. Met die laatste kunt u kiezen wat u permanent in de display ziet. Denk dan aan nummer, album, samplerate of simpele cijfers. Zaken die u ook met de meegeleverde afstandsbediening kunt kiezen. De achterzijde is minstens zo simpel. IEC-connector voor de netspanning, een ethernetaansluiting, Linn koppelingen voor andere Linn apparaten, optisch en coaxiaal S/PDIF uit en dubbel uitgevoerde analoge uitgangen. Zonder de ethernet-aansluiting zou je haast denken dat je tegen de achterzijde van een CD-speler aankijkt. Het inrichten van de Linn Majik DS gaat vanaf een PC met het programma Konfig.

Dat wijst zichzelf en behelst voornamelijk het naamgeven, eventueel uitvoeren van testen, software-updates installeren en het herkennen van de aanwezige netwerkcomponenten. Belangrijk voor de lezers is, dat de Linn Majik DS van een ingebouwde volumeregelaar is voorzien om hem rechtstreeks te kunnen aansluiten op eindversterkers en dat voor diegenen die werken met een voorversterker of geïntegreerde versterker het uitgangsniveau kan worden vastgezet op 100%. Het besturen van de Majik DS doet u verder vanaf een iPad, een andere tablet of vanaf een smartphone, met Apps als Kinsky (van Linn zelf), PlugPlayer of mijn al snel favoriete eLyric (van PS Audio). In de Apps koppelt u de speler aan de server die uw muziekbestanden bevat.

Zelf ben ik gewend te werken met een Squeezeserver, draaiend op een RipButler mediaserver, die via Logitech Touch en Duet kastjes de externe D/A-converters van een S/PDIF-signaal voorziet. Erg helder aan te sluiten, super eenvoudig in bediening met een App als Squeezepad of iPeng. Met de komst van de Linn moest ik mij ineens gaan verdiepen in DNLA en UPnP. Toen bovendien na veel moeite bleek dat de RipButler echt niet met de Linn wilde praten, heb ik een deel van mijn muziekcollectie gekopieerd naar een eenvoudige NAS, die op het netwerk wel herkend werd door de Linn.

Zelfs dat herkennen ging niet zonder slag of stoot en ik raad u dus ernstig aan om voor het onderbrengen van uw muziekcollectie te investeren in een degelijke NAS met voldoende processorkracht en pakweg 1 GB aan intern geheugen. Een volgende wijze raad: laat de dealer een werkende oplossing aanbieden wanneer kreten als IP-poorten, Twonky Media en/of DHCP u niets zeggen. UPnP is niet half zo eenvoudig als Squeezeserver, omdat het nu eenmaal universeel moet zijn. Zodra het eenmaal stabiel werkt zie je dat als eindgebruiker niet meer, edoch dat had heel wat voeten in de aarde!

Eenmaal op gang

Toen de Linn eenmaal wilde communiceren, kreeg hij achter zich te maken met een HAT LA II voorversterker, een Audia Flight 50 eindtrap en PMC fact.8 luidsprekers. De bekabeling, zoals interlinks, luidsprekerkabels en netsnoeren, komen bijna allemaal van Crystal Cable. De stroomvoorziening is opgebouwd rond Kemp filters voor bronnen en voorversterking. Een extra voorziening voor de voorversterker is een eigen netspanning-regenerator, eveneens van HAT (Het Audio Team). Als zijweg koos ik ervoor om de Linn vanuit de S/PDIF-uitgang aan te sluiten op een Metrum Octave DAC, die muziekbestanden (opgeslagen in FLAC-formaat) tot 96 kHz accepteert. De Linn Majik DS gaat hoger, tot een resolutie van 192kHz/24bits.

Die lichte beperking van de Octave is voor iemand als ik, die slechts een drietal albums in bezit heeft met die hoge 192 kHz samplerate, niet noemenswaardig. Wat wel grote importantie heeft, is de geïntegreerde oplossing die Linn biedt. Immers, bij de "Logitech-met-externe-DAC" zal het signaal in de Logitech Squeezebox worden omgezet van een stroom ethernetpakketjes naar een S/PDIF-signaal, in de DAC wordt het S/PDIF-signaal ontvangen en omgezet naar analoge informatie. Die S/PDIF-koppeling kan een belangrijke bron van jitter zijn. Tijdgerelateerde fouten die het signaal versmeren, zorgen voor digitale vervorming, een harde S-klank en meer narigheden. De Linn Majik DS pakt dat anders aan. Ethernetpakketten aan de ingang worden intern vertaald en direct via een I2S-bus aangeboden aan de D/A-converter, waardoor in de gehele schakeling de kloksignalen gescheiden blijven van de data. Hierdoor hebt u, in ieder geval theoretisch, veel minder last van jitter.

Waar zich dat in uit, leest u verderop in de luistertest. Het laat u gelijk zien waarom de Linn moet worden ingezet als streamer/DAC en waarom het vrij zinloos is om voor een Linn te kiezen als u die alleen wilt hebben als “vertaler” van ethernet-FLAC naar S/PDIF-PCM. Bovendien is de Linn Majik DS in dat geval een erg kostbare of zelfs te kostbare oplossing met zijn prijskaart waarop 2368 Euro prijkt. Mijns inziens is het Logitech/DAC-pad dan een veel logischer keuze. Waarmee ik niet wil zeggen dat de Linn het omzetten niet uitstekend zou doen, want hij doet het helemaal goed.

Genoeg over aansluiten, techniek en apparatuur. De Linn Majik DS is er om naar te luisteren en dus schudden we de NAS wakker en streamen van alles tussen 44.1kHz/16bit en 192kHz/24bit door de ethernetverbinding naar de Linn. Johan Tiel Groenestege van Hanze Hifi wist me te vertellen dat ik op een andere manier zou gaan luisteren en het kunstmatige van de CD eindelijk zou kwijtraken, nu er in de signaalweg geen S/PDIF-connectie meer zit. Ik heb dat weggelachen, overtuigd van de kwaliteiten van mijn D/A-converter. Maar na een week intensief omgaan met de Linn begrijp ik zijn punt. Op dit moment speelt bijvoorbeeld Christy Baron van haar CD I Thought About You. Muziek die ik goed ken en heel vaak puur voor mijn plezier draai. Wat me erg is gaan opvallen, is het “schone” element in de muziek. Alsof een derde manier van weergeven is ontstaan, die het midden houdt tussen CD en LP. Een manier van luisteren die doet denken aan het Soundsmith Strain Gauge pickup-element, dat ook zo’n tussenvorm weet te produceren, die ineens doet begrijpen in welke richting we het beleven van muziek eindelijk een stap verder weten te brengen.

Overigens is dit een enorm compliment voor de Linn, want voor mij als verwende analoogliefhebber is de Strain Gauge ongeveer de hemel op aarde. Daarmee is de Linn niet ineens het summum voor streamen. Mijn eigen setup doet andere dingen die ik erg op prijs stel en waar de Linn op die punten van verliest, maar het gaat in dit geval om de puurheid van de weergave. Een manier van weergeven die erg verslavend is. Details genoeg, stereobeeld nog uitsluitend afhankelijk van hetgeen in de FLAC-file zit, geen spoor van slissen in het hoog en een heel onderscheidend laag. De nadruk zit vooral in het middengebied, waar een liefhebber van vrouwenstemmen (zoals ik) het erg van op de heupen krijgt.

De laagweergave is een stuk minder krachtig dan hetgeen mijn DAC weet aan te bieden en lijkt vanuit de Linn ook minder diep te gaan. Zaken die je wel opmerkt als je aan het recenseren bent, maar die in de dagelijkse praktijk niet opvallen of vergeten worden vanwege de andere essentiële aspecten in het weergeven, beter gezegd: het genieten van muziek. Met de muziek van Christy Baron kijk je via de Linn tussen de muzikanten door, hetgeen wezenlijk anders is dan een gesloten muziekmuur. Het sleutelwoord is transparantie.

High resolution bestanden

Het zal wel duidelijk worden dat ik met het kopiëren van albums van de RipButler naar de Nas voorin in het alfabet ben begonnen. Daarom zit Cæcilie Norby vlak bij Christy Baron. Cæcilie bezit ik in een 96/24-resolutie als studiomaster. Gebruik makend van de volledige resolutie is het duidelijk dat CD hiermee voorbijgegaan kan worden. Het stereobeeld groeit in diepte en hoogte, de definitie gaat een sprong vooruit, er komt meer druk in de muziek, tegelijk blijft dat doorzichtige element volop aanwezig. Jammer dat muziek in die resolutie niet overal te koop is. Laat u trouwens niet verleiden tot het in blind vertrouwen kopen van zogenaamde high resolution opnames.

Er zit nogal wat kaf onder het koren op wazige sites. Daar biedt men eigenlijk niets anders aan dan een CD die op een PC met software ge-upsampled is. Dat kunt u veel beter in de DAC laten doen vanaf uw eigen bron. Goed, dit is wél echt en dat hoor je. Gelukkig ben ik ook zo slim geweest mijn beste Crystal Cable aan te sluiten op de Linn, want dat zet hem nog een hele stap hoger. Helaas, die interlink is wel nog duurder dan de Linn. Dat geeft toch aan waar beperkingen zitten en waar opties liggen ter verbetering rondom de Majik DS.

Terug naar de muziek, die vloeit als gloeiende lava de kamer in, met een gemak waarin de ervaring van Linn met het bouwen van muzieksystemen duidelijk hoorbaar is. Linn had voor mij vaak een specifieke klank die ik lang niet altijd kon waarderen. Het gekke is dat met het inpassen van de Majik DS in de set dat gevoel maar niet wil terugkomen, eerder ontstaat een gevoel van waardering voor het merk. De Majik DS is daarmee mijn ambassadeur voor Linn geworden.

Van Tony Bennett is een CD verschenen met daarop een duet met Lady Gaga. Wist u dat de dame naast haar extravagante uiterlijk ook nog kan zingen? Ik ben oprecht verbaasd hoe ze haar keel openzet en swingt in The Lady Is A Tramp. Muziek die ik op andere systemen heel wat minder transparant en vooral druk, scherp en/of irritant heb horen weergeven. Dit kan zo hard dat de big band achter de dame en de heer volledig tot zijn recht komt. Het projecteert zich allemaal de kamer in met het grootste gemak. Een zelfde soort duet geeft Ray Charles met Natalie Cole in Fever. Heel dynamisch en snel.

Knip zelf met de vingers mee op het ritme en merk hoe gemakkelijk de klank van de eigen vingers versmelt met die van de vingers in de FLAC-file. Cole bijtend en sexy, precies zoals ik haar het liefste zie en hoor. Erg, erg goed hoe dit speelt. Uiteraard met dank aan de set die er achter staat, waar zoveel fabrikanten hun ziel en zaligheid in gestopt hebben. Dan zet ik Dave’s True Story op met Misery. Een door iedereen te downloaden high resolution demo van HDtracks uit de USA. 96/24-formaat en dat hoor je zo goed, dat de zoëven gespeelde Ray Charles van kleur verschiet. Daarmee blijft ook hij mooi, alleen gaat dit nog een paar stappen verder. Dat kan met streamen en niet met uw CD-speler. Zelfs niet in SACD-mode. Wat een transparantie en vooral echtheid zijn haalbaar met zulke opnames. Niet zo heel gek dat Linn is gestopt met de CD-speler, hè?

Wat ik hierboven aanhaal is uiteraard niet voorbehouden aan pop of jazz, maar gaat evenzeer op voor klassieke muziek. Het aantal woorden van een recensie is nu eenmaal beperkt en ik kan lang niet alles noemen dat ik draaide. Waar het om gaat, is de manier waarop de Linn Majik DS omgaat met het weergeven van muziek. In zekere zin bijzonder omdat het “anders” is dan wat we gewend zijn van CD. Meer puur, meer rakend aan de essentie en dichter bij de studio staand. Vanaf het begin van de CD is die geroemd om zijn signaal/ruisverhouding, maar nu pas is die via streamen ten volle te benutten. Uiteraard is dit wel afhankelijk van de kwaliteit van de oorspronkelijke CD, de manier van rippen en het correct opslaan. Aan het geheel hangt een prijskaartje: een Linn Majik DS met een stevige NAS gaat 3000 euro te boven, maar diezelfde prijskaart hangt ook aan een topklasse CD-speler. Die kan minder en laat u meer van het kastje naar de audio lopen.

Ik kan mij echter ook heel goed indenken dat u niet begint aan streamen. Waarom zou u als de CD’s binnen handbereik zijn en de speler zijn werk goed doet? Het geklungel met UPnP en DNLA nodigt er in den beginne ook totaal niet toe uit. Mijn vrouw heeft verbaasd gekeken naar mijn engelengeduld om het toch optimaal spelend te krijgen. Welnu, de beloning is gekomen in de vorm van genieten. Goed beschouwd zou ik de Linn graag naast mijn andere oplossing houden, en bij Hanze Hifi willen ze mij best iets uitlenen; helaas, weggeven of een jaar laten staan is van een andere orde. Bovendien komen ook voor mij in dat geval de kosten voor een nieuwe Nas om de hoek kijken, want de huidige is echt een klasse te licht om als muziekserver dienst te doen en tegelijkertijd als backup/opslag-medium te dienen voor alle data in huis. Samenvattend: De Linn Majik DS doet met FLAC files niet onder voor een top CD-speler en zodra het materiaal de 44.1 kHz en 16 bit beperking ontstijgt, gaat hij zelfs veel en veel verder. Daarom, ondanks het rudimentaire UPnP op de achtergrond, met hart en ziel aanbevolen. Laten neerzetten en installeren door een dealer met kennis van zaken is eveneens warm aanbevolen.

Aanvullende informatie:

Prijs:
Linn Majik DS 2368 Euro

Alleen verkrijgbaar via officiële Linn dealers, zoals Hanze Hifi in Zwolle, die de Majik DS ter beschikking stelde.