Yamaha YAS-101 Soundbar: goed geluid voor een (bios)koopje

In de wereld van home cinema liefhebbers vormen soundbars momenteel de lekkerste snoepjes. De ene na de andere audio en tv-fabrikant verschijnt met een ‘geluidsreep’, bedoeld om het geluid van je tv op te krikken zonder al te veel ruimte van je woning in te pikken.

Want laten we wel wezen: hoeveel mensen hebben de zin en de ruimte om hun woonkamer te ‘bekleden’ met een volwaardig surround geluidssyteem? Een systeem dat toch al gauw uit zo’n zes verschillende componenten bestaat: twee frontspeakers, twee ‘backs’, een center en een subwoofer. Hoewel in menig huis inmiddels een surround receiver waar te nemen valt, is de groep homecinema-liefhebbers met een bijbehorend compleet luidsprekerpakket toch een stuk kleiner. Veel mensen gruwen nog steeds van zoveel luidsprekers rondom. En dan is zo’n soundbar toch een uitkomst. Maar is het ook een volwaardig alternatief? Voor ik daar een antwoord op geef eerst een stukje televisiegeschiedenis. Het is tenslotte Meimaand Beeldmaand bij HiFi.nl.

Breedbeeld-tv
Tien jaar geleden stonden onze huiskamers nog vol met zogenaamde crt-televisies: de cathode rade tubes, de kathodestraalbuizen. Televisies met enorme toeters aan de achterkant die ervoor zorgden dat ze behoorlijk aanwezig waren in het interieur. Slechts met behulp van grote kasten waren deze blikvangers uit het oog te krijgen; sommige gebruikers hadden zelfs een gat in de muur gezaagd om op die manier het fysieke volume van de beeldbuis te reduceren (je zou kunnen zeggen dat zij op deze manier de eerste ‘platte’ beeldschermen in de woonkamer creëerden). Maar goed: steeds meer mensen gingen zich ergeren aan de grootte van de buizen. Tegelijkertijd wilden de liefhebbers eigenlijk wel een nog groter scherm. Zoals in de bioscoop: dat wilden ze thuis ook.

Om een lang verhaal iets korter te maken: enter de flatscreens. Platte beeldschermen die (redelijk) gemakkelijk aan de muur te hangen zijn of er kort vandaan te plaatsen. De producenten sloegen twee vliegen in een klap, of eigenlijk drie: invoering van het digitale tv-tijdperk gecombineerd met ruimtebesparing in de diepte. Juist, in de diepte, want juist in de breedte werd het mogelijk en ook heel erg bon-ton om met grote(re) schermen te komen. Waren eerst formaten als 32 en 42 inch voldoende voor het wow-gevoel, tegenwoordig moet je toch echt uitpakken met 50 of zelfs 60 inch. 

Plat beeld, plat geluid
Het is verbazingwekkend hoe snel het platte scherm collectief tot onze huiskamers (en zelfs andere kamers) is doorgedrongen. Evoluties kunnen toch revolutionair snel gaan. Je staat er vaak niet stil bij, maar zie wat er allemaal veranderd is. Mocht het mogelijk zijn nu een persoon te interviewen uit het tijdperk van tien jaar geleden en te spreken over hedendaagse technologie: de man (of vrouw) zou niet weten waar je over hebt. 3D LED-screens met Wi-Fi en AirPlay mogelijkheden, met pvr aan boord en PCM geluid. Met ook DLNA en ethernet-voorzieningen. Het is allemaal mogelijk. Maar op één terrein hebben ze weinig verbetering met zich meegebracht: het geluid. Het nadeel van de grote ‘toeters’ achter de ouderwets beeldschermen, bood de fabrikanten wel het voordeel van het leveren van mooi geluid. Luidsprekers  en zelfs subwoofers vonden met gemak hun plek ‘in’ de televisie. Vooral producenten als Bang & Olufsen, Loewe en Metz wisten zich daarmee te onderscheiden. Ze presteerden het televisies af te leveren met naast een goede beeldkwaliteit een niet te onderschatten geluidsweergave.

Maar kennelijk is het belang van een goed geluid bij platte schermen nou juist wel onderschat. De producenten brachten schermen op de markt waarbij het geluid van ondergeschikt belang was. Er was –en is –domweg ook geen plaats voor fatsoenlijke geluidsweergevers in de als maar platter wordende televisieschermen. Wellicht gingen leveranciers er ook vanuit dat de gebruikers het geluid via hun surround receiver ‘regelden’. Dus beeld via het platte scherm en geluid via receiver en bijbehorende boxen. Mooi bedacht, maar zoals wel vaker: de praktijk is anders. Zodat nu in vele huiskamers televisies met schitterende beeldschermen staan met bedroevende geluidsondersteuning. En dan spreek ik ook namens mijzelf. Het plasmascherm van Panasonic vind ik nog steeds een van de mooiste beeldweergevers, maar als het om geluid gaat is het eigenlijk een aanfluiting. Als ik dat vergelijk met de tegenwoordig op de slaapkamer dienstdoende Metz crt-beeldbuis, dan kan ik niet anders zeggen dan dat de oude Metz op audiogebied de platte Panasonic helemaal zoek speelt.

Het is de hele maand Beeldmaand op HiFi.nl! Je vindt de items dagelijks op de voorpagina, op onze Beeld Special, en via de tag Meimaand Beeldmaand.

Soundbars en -projectoren

Het is dus niet vreemd dat fabrikanten met ‘hulpstukken’ in de vorm van soundbars zijn gekomen om het geluid van de platte plasma, lcd- en led schermen op te pimpen. De al eerder genoemde Bang & Olufsen, Loewe en Metz brachten hun soundbars min of meer geïntegreerd met de platte schermen. Aan de onderkant van de schermen wisten de fabrikanten de soundbars op een subtiele manier ‘weg’ te werken en toch een mooi resultaat te scoren met het geleverde geluid. Maar het was juist een niet televisie-producerend hifi-merk die met de eerste echte losse soundbar kwam: Yamaha. Met de YSP-1 presenteerde het Japanse merk een indrukwekkend luidsprekersysteem ter ondersteuning van het aanwezige cinemabeeld.

Yamaha YSP-1

Deze ‘single-box’ met maar liefst 42 (!) ingebouwde luidsprekers werd gepresenteerd als een Digital Sound Projector en wist sommige recensenten te verleiden tot omschrijvingen als ‘a milestone in home cinema’ (Audioholics). Het klonk in ieder geval behoorlijk indrukwekkend, zowel qua volume als qua surround-weergave. De YSP-1 vormde daarmee ook gelijk een concurrent voor het uitgebreide 5.1 surround systeem met bijbehorende zes luidsprekers. Het was kortom de ideale twee-vliegen-in-een-klap: volwassen geluid bij cinemabeeld en geen gedoe met allerlei kabels dwars door de woonkamer. Zoals gezegd: dit geluidssysteem werd niet als soundbar bestempeld, maar als soundprojector. Een projectorsysteem is in staat door middel van een calibratiesysteem de (vele) aanwezige luidsprekers optimaal in te stellen en aan te passen aan de betreffende omgeving. Een soundbar is meestal een 2.1 –systeem.

Follow the leader
Na Yamaha volgden vele andere fabrikanten met luidsprekersytemen in de vorm van soundbars. Opvallend hierbij was dat er meer niet tv-producerende fabrikanten met goede systemen kwamen, zoals Canton en Boston Acoustics. Het nadeel aan de soundprojectors was toch wel de pittige prijsstelling. Terwijl de prijzen van de platte tv-schermen snel daalden en je tegenwoordig ver beneden de duizend euro je slag kan slaan, bleven de prijzen van de projectors toch fors. De opvolgers van de Yamaha YPS-1, de YSP-4100 en YSP-5100 zitten toch nog ver boven de duizend euro. En dan krijg je toch wel scheve verhoudingen: je betaalt niet meer voor het ‘bijproduct’, in dit geval de audio ten opzichte van het beeld. Het was dan ook niet vreemd dat er vervolgens een hele stoet nieuwe aanbieders van soundbars zich presenteerden, waarbij de prijzen rap daalden. En zo kun je tegenwoordig voor zelfs iets meer dan honderd euro iets kopen wat de naam soundbar draagt. En ga je verder kijken, tot zeg maar vijfhonderd euro, dan is de keus zelfs ruim te noemen.

De meeste soundbars zijn de single-box-systemen al dan niet aangevuld met een subwoofer. Er zijn ook uitgebreidere varianten verkrijgbaar, zoals die van Philips, LG en Samsung, waar zelfs een Blu-rayspeler is ingebouwd. Zodat op nog meer bedrading bespaard kan worden. Maar al deze ‘downgrading’ heeft er toch niet voor gezorgd dat het gat met een volwaardig 5.1-surroundsysteem kleiner is geworden. Integendeel. Bij een aantal soundbars mag je zelfs de vraag stellen of ze nou echt veel bijdragen aan een geluidsverbetering ten opzichte van het eigen televisiegeluid. Ja, qua volume zit het meestal wel goed, maar fraai klinken doet het vaak niet. Ik geef toe: ik begeef me hier op het ernstig glibberige pad van ‘smaken verschillen’ en dat naastgelegen weggetje: ‘over smaak valt niet te twisten’. Laat ik het verder anders beschrijven. Yamaha heeft ook met lede ogen gezien dat het door hun deels geplaveide pad van soundbars en projectors redelijk aan het veranderen was en niet in de richting die zij graag zagen. Anderzijds begrepen zij ook wel dat niet iedereen 1500 euro over heeft voor beter geluid. Daarom is het mooi dat er nu de YAS-101 is: een ‘eenvoudige’ soundbar van Yamaha, voor een zeer opvallende prijs van 239 euro. En is het dan nog wat? Dat heb ik getest.

De YAS-101 op ISE 2012 in Amsterdam (PHOTO40)

Het is de hele maand Beeldmaand op HiFi.nl! Je vindt de items dagelijks op de voorpagina, op onze Beeld Special, en via de tag Meimaand Beeldmaand.

Test

Het is altijd fijn als dingen simpel werken. Dat geldt ook zeker voor de YAS-101 soundbar. ‘Out-of-the-box’ is de soundbar eenvoudig aan te sluiten aan, in eerste instantie, een Blu-rayspeler. De speler is met een optical kabel verbonden met de YAS-101 voor geluidsdoorgave, een HDMI-kabel sluist het beeld door naar de televisie. Vervolgens de power-knop aan en de inputknop indrukken om de juiste weergave te selecteren. En dan komt er al geluid uit de bar. Met de keuzeknop stereo of surround op de bijgeleverde afstandsbediening kan voor de gewenste weergave gekozen worden. Dat levert bij de keuze ‘surround’ eerst een ietwat teleurstellend resultaat op. Maar dat blijkt niet aan de Yamaha te liggen, maar aan de onjuiste instelling van het Blu-rayschijfje in de speler: die moet natuurlijk ook eerst op surround gezet worden. En verdraait: er verschijnt nu een behoorlijk indrukwekkende sound uit de liggend op de grond voor de tv opgestelde YAS-101.

Dat verwacht je op basis van de afmetingen in eerste instantie niet. De bar meet namelijk een bescheiden 11 bij 89 centimeter met een diepte van 12 centimeter. De YAS-101 combineert twee 2-1/2 conische luidsprekers met een dual-driver (drie inch) subwoofer, aangedreven door een digitale versterker met een totale output van 120 Watt. De twee conische luidsprekers zijn ieder aan het uiteinde van de bar geplaats, wat zorgt voor een aantrekkelijke look. Verder is de bar wat vormgeving aangaat zo simpel en strak mogelijk gelaten. Een lichte buiging in het geheel zorgt voor een subtiele schwung in het design. Je zou het ook kunnen omschrijven als een zwarte bumper met ingebouwde koplampen.

Terug naar het geluid. Laat ik duidelijk zijn: wie echt op zoek is naar volledig surround geluid moet niet aan deze soundbar beginnen. Je moet ‘m met andere soundbars vergelijken. Dan is mijn conclusie dat de YAS-101 verrassend goed presteert. En als aanvulling op het geproduceerde geluid van televisies zelf: een meer dan welkome aanvulling. De YAS-101 zet een mooie krachtig weergave neer. Niet meer dat iele geluid dat de meeste lcd-schermen plegen te produceren, maar een volwassen sound met voldoende body. Bij een ‘actiefilm’ als Der Bader Meinhof Komplex levert dat bij de scenes waar dat wordt gevraagd een behoorlijk knappe en realistische geluidsondersteuning op. Er is behoorlijk wat bas te horen. Wil je nog meer, dan kun je ook nog een subwoofer toevoegen, maar nodig is het niet in dit geval. Het surround-effect blijft wel in de buurt van de televisie hangen, maar geeft je wel het gevoel dat je meer in de film zit.

Bij de scènes met meer dialoog zorgt de YAS-101 voor een goede weergave. Door de op de afstandsbediening aanwezige knop ‘Clear Voice’ in te drukken, zorg je ervoor dat het gesproken woord duidelijker naar voren wordt gehaald. Dat werkt prima en is ook handig bij praatprogramma’s. Ik heb de YAS-101 ook met het geluid van televisie-uitzendingen getest. Dat voor elkaar krijgen viel nog niet mee. Dat komt omdat deze soundbar van Yamaha werkt met of optical in, of coaxiale ingang. Mijn plasma-televisie beschikt niet over een digitale uitgang, slechts over analoog uit, en analoog in is wat ontbreekt bij de YAS-101. Jammer, dat lijkt me een gemiste kans, want zo is het ook niet mogelijk om andere apparatuur aan te sluiten. Bijvoorbeeld een iPod via een analoge verbinding. Een HDMI-verbinding ontbreekt overigens ook.

Het is de hele maand Beeldmaand op HiFi.nl! Je vindt de items dagelijks op de voorpagina, op onze Beeld Special, en via de tag Meimaand Beeldmaand.

Tot slot

Het probleem met de weergave van tv-programma’s heb ik opgelost door het digitale ‘kastje’ van Ziggo via een optisch kabel te verbinden met de soundbar. Dat werkt prima en die oplossing zullen veel mensen waarschijnlijk kiezen. Ook het televisiegeluid wordt door de YAS-101 fraai opgepoetst. De uitzendingen krijgen er meer cachet door. Mijn voorkeur ligt hier wel bij de weergave via de ‘gewone’ stereomodus, bij de surroundinstelling krijg je toch gauw veel onnatuurlijk galm. Maar soms werkt die surroundmodus juist wel goed: bij de muzikale intermezzo’s tijdens De Wereld Draait Door bijvoorbeeld. Tenslotte heb ik via de Blu-rayspeler het schijfje Live in London van George Michael uitgetest. Dat bleek een fraaie combinatie op te leveren.

Dan blijkt ook weer dat apparaten het best tot hun recht komen bij goed opgenomen geluid. Of zoals tijdens mijn fiets-‘carrière’ altijd al bleek: de sterkte van de ketting wordt bepaald door de zwakste schakel (ik zal hier in het midden laten welke dat was). Als alle onderdelen goed zijn (in dit geval schijf, speler, kabel en soundbar) valt er veel moois te beluisteren in de woonkamer. En kan het volume van de YAS-101 ook helemaal voluit, zonder noemenswaardige vervorming.

Conclusie
De YAS-101 soundbar van Yamaha is een schot in de roos. Het brengt voor relatief weinig geld (€239,- euro) een behoorlijke geluidsverbetering in de woonkamers van mensen die geen complete surround-installatie in huis willen halen. Voor diezelfde mensen die wel geïnteresseerd zijn in een mooi beeldscherm: dit is de kans om ook een mooi geluid uit je televisie te halen. De thuisbioscoop komt dan weer een stap dichter bij.

Gegevens:

Merk en type: Yamaha YAS-101
Adviesprijs: € 239
Importeur: Yamaha Music Europe
Ingangen: optical (2x) en coaxiaal
Afmetingen:  89*11*12 (BxHxD.)
Behuizing: verkrijgbaar in zwart en zilver
Gewicht: 4.2 kg
Made in: Japan

Gebruikte Hardware:  

Het is de hele maand Beeldmaand op HiFi.nl! Je vindt de items dagelijks op de voorpagina, op onze Beeld Special, en via de tag Meimaand Beeldmaand.