Speakers: zelfbouw?

Loont zelfbouw?

In een heel grijs verleden ben ik ooit begonnen aan de bouw van twee Rogers Transmission Lines. Dat waren speakers met de beroemde Kef B139 woofer (ovaal), de B110 middentoon en een Kef tweeter. Met als extra een super tweeter van Coles. Het was toen de top in zelfbouw. Het hele project wil ik liever niet aan herinnerd worden. Het heeft me maanden gekost en het fineer was afschuwelijk. Ik probeerde plak fineer zwart te lakken en toen liet het gelijk weer los. Opnieuw plakken met een strijkbout leverde een woedende moeder op, de zool van de strijkbout werd namelijk toen spontaan ook zwart. Maar het klonk wel als en klok. Vol met echte schapenwol, goede filters en een laag dat door liep tot de benedenburen. Dat was zo rond 1980. Ze hebben bijna 10 jaar in de kamer gestaan. In Leiden had ik een woonkamer van 11,5 meter en daar kwam het pas echt tot zijn recht.

Na een poos geleefd te hebben met Elipson Colonne Duson en later Mission 781 monitors heb ik toch weer de stoute schoenen aangetrokken en na elkaar Remo en Speaker & Co bezocht. Ik wilde grotere en betere speakers in huis hebben, maar de financiële middelen ontbraken. Omruilen voor andere monitors vond ik zonde en dan heb je haast geen keus, zelfbouw toch maar weer eens proberen. In Haarlem ben ik uiteindelijk geslaagd voor een bouwset van Focal. Het is de nagebouwde JMLab Daline 6.1. In eerste instantie ben ik gevallen voor de transmission line kit Event van Scan-Speak. Een heel fraaie speaker met een super woofer erin. Maar mijn vrouw vond toch de Focal’s mooier. En de prijs was ongeveer gelijk. Dus het werden de Focal’s. Speaker & Co kan in zo’n geval de units leveren, het gezaagde hout voor de kasten, de onderdelen voor de filters en alle andere toebehoren.

In tegenstelling tot wat je leest in tijdschriften ging de bouw niet van een leien dakje. Nee het heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Het begon al met de ellende dat de zagerij de infrezing voor de units niet goed had gemaakt. Te klein. Een nieuw front verder, dook weer een ander probleem op en dus ben ik maar naar de zagerij getogen (achter Eindhoven en ik woonde in Rijswijk!!!) en heb daar zelf met de units in de hand net zolang staan passen en meten tot het klopte. De verdere bouw ging goed en die jongens zagen alles wel erg netjes op maat. Filters bouwen, solderen en op print zetten, is voor mij een koud kunstje. Voor wie dat een probleem oplevert, de meeste zaken hebben wel de service dat voor een ieder te willen doen (kost wel iets meer).

Ik had er mijn zinnen op gezet de kasten zelf te spuiten. Had ik dat maar niet gedaan. Na veel, heel veel schuren heb ik voor 200,- piek spuitbussen gekocht. Eerst de grondlak erop en dan weer schuren. Toen de eerste laag poederlak (om een metallic effect te kunnen krijgen) wat zich redelijk liet verdelen. En dan blanke lak erover heen. En ja hoor, waar toevallig geen grondlak zat, liep de poederlak met de blanke lak er zo vanaf. En de blanke lak droop als water, dus zakkers. Verder zit er te weinig druk achter een spuitbus voor dit soort grote oppervlakken, dus het is ook nog heel onregelmatig gevlekt. Het lijkt nauwelijks op metallic lak. Dat staat gelukkig niet al te lelijk (marmer effect), maar was nooit de bedoeling. Na deze ellende de units er in, demping, filters, spikes en aansluiten.

Heb je net Fl. 1800,- uitgegeven, je gek gewerkt om er iets moois van te maken en de hele familie weken in de MDF lucht en rommel laten leven, krijg je een geluid waar je eng van wordt. In negatieve zin. De woofers staan in het ontwerp parallel en hebben een piek rond de 3500 Hz. Het klonk als een scheepsomroeper. Wat doe je dan, huilen? Nee doorzetten. Ik heb hemel en aarde afgebeld en gefaxt (er was nog niet zoveel e-mail) en uiteindelijk van Focal een schema gekregen met een nieuwe opzet van de filters. Met uiteraard heel andere componenten, dus weer Fl. 200,- er tegenaan gegooid. Het systeem ging daarmee van 2-weg naar 2,5-weg. En gelukkig, het resultaat was er naar. Een heel fraaie speaker die inmiddels al bijna 5 jaar de kamer siert. En is het dat dan waard, Fl. 2000,- en uren werk. Ja, want de fabriekskast kost Fl. 3600,- per paar. Dus je bespaart 1600,-. En je kunt elke afwerking kiezen die je wilt. Maar de wijze les, handen uit de mouwen steken, zonder professioneel gereedschap geen professioneel resultaat, liever lakken dan spuiten of nog beter, laten spuiten. En zelf het nodige onderzoek doen en van meerdere markten thuis zijn. Die jongens van Speaker & Co helpen je trouwens wel fantastisch en hebben veel kennis van zaken.

Speakers: zelfbouw?

Om iets te doen te hebben ben ik een jaar geleden een paar Mission 761i speakers gaan ombouwen. De kasten weggegooid en de filters vervangen door veel betere componenten. De nieuwe kast heeft de binnenmaten van de oude kast, een ondercompartiment gevuld met zand en het geheel is gemaakt uit 22 mm MDF. Het front is bespannen met echt leer, waar de units in verzinken, de filters zijn hard-wired en bestaan uit luchtspoelen en dure condensatoren en de bekabeling is van koper met een zilver coating. Het is heel goed te horen waar de winst zit. Een veel strakker laag door de veel stabielere kast (15 mm spaanplaat t.o.v. 22 mm MDF) en een veel mooier en gedetailleerder hoog door de betere filters. Een mooi schoon midden. De hele operatie incl. de originele speakers heeft ca. Fl. 800,- gekost en voor die prijs koop je dit soort speakers niet in de winkel. Ze waren binnen een week verkocht aan een kennis.

Een ander project was de bouw van een sub woofer. Weer van Speaker & Co en dit keer een ontwerp van hen zelf. De Cinema Sub 2. Een 25 cm. Woofer in een band-pass kast met een Hypex 200 versterker. De bouw was zeer eenvoudig en recht-toe-recht-aan. Lakken heb ik nu maar met een roller gedaan in de kleurstelling van ons interieur. De kast is van zwaar MDF en het geheel weegt in totaal bijna 25 kg. Totale kosten minder dan Fl. 1300,- en kwaliteit vergelijkbaar met een Rel. Diep laag, goed instelbaar, bereid tot “de buren gek bonken” maar ook heel subtiel instelbaar zodat een zangeres net wat meer body krijgt en beter tot haar recht komt. Een echte aanrader.

Moraal, je maakt echt winst met zelfbouw. Maar bezint eer ge begint. Het is niet echt makkelijk, vraagt om goed gereedschap, je moet van meerdere markten thuis zijn en een forse dosis geduld hebben. Ga vooral niet zelf aan de slag met losse units en dan zelf proberen kasten en filters te maken, tenzij je bereid bent om heel veel te experimenteren en liefst ook nog beschikt over meetinstrumenten en bijzondere oren.

Maar daar staat dan tegenover een gevoel van trots, een grote besparing, aanpassingen mogelijk t.o.v. eigen interieur, creativiteit (moet de kast iets slanker, dan maak je hem iets hoger etc.). Koop liefst een kit. Volg de raad van professionals (Remo, Speaker & Co, Speakerland, O.L.S.) en maak er vooral een heel plezierig project van. Wellicht is bouwen in een clubje een mogelijkheid, de een soldeert, de tweede lijmt de kasten en nummer 3 weet de kast te spuiten. Dan wordt het nog eenvoudiger en leuker!!