Xavian XN 270, Tsjechisch muzikaal

Op het moment dat ik de Xavian XN 270 luidspreker voor het eerst zie denk ik met een Italiaans ontwerp van doen te hebben. Hoogwaardige Scan Speak units in een prachtig gemodelleerde kast, afgewerkt in zorgvuldig aangebracht kersen fineer. Wanneer ik dit vermoeden uit word ik gecorrigeerd door de importeur van dit moois; de Amsterdammer Marc Bosman van Melodia Audio Import. Ze blijken afkomstig uit Tsjechie en Marc ontdekte ze tijdens een bezoek dat hij bracht aan de familie van zijn eveneens uit dat deel van het voormalige Tsjecho-Slowakije afkomstige echtgenote. Toen vervolgens bleek dat er nog geen Nederlandse importeur voor dit merk was greep hij zijn kans en inmiddels zijn er zes dealers die het merk vertegenwoordigen waaronder Echo Audio in Goes en Middelburg en Rhapsody in Hilversum.

Xavian

Het bedrijf is in 1995 opgericht in Praag door de Italiaanse ontwerper Roberto Barletta die in de daaraan voorafgegane 7 jaar in Italie de nodige ervaring opgedaan had bij Pinifarina en bij zijn vader die een meubel fabriekje heeft. Eind 1996 werd het eerste model, de XN 225, op de markt gebracht. Inmiddels zijn er twee luidspreker lijnen. De Classik lijn met de tweeweg luidspreker Mia van fl. 1014,- per paar, de tweeweg Colonna van fl. 2027,- per paar en de center luidsprekers Scena 2 van fl. 992,- en de grotere Scena 3 Fl. 1543,-
De duurdere XN lijn begint met de in 1997 geïntroduceerde XN 125 tweeweg luidspreker van fl. 1455,- per paar. Daarnaast is er nog een uit 1999 daterende XN 185 tweeweg voor fl. 2910,- per paar en de hier geteste XN 270 die fl. 5290,- op moet brengen. De top luidspreker van de XN lijn is de drieweg luidspreker XN 350 die voor fl. 17629,- van eigenaar verwisselt.
Xavian maakt gebruik van speakerunits van Seas, Scan Speak en Peerless. Er zijn importeurs in Slowakije, de Benelux, Canada, Polen, Zuid Afrika en Turkije terwijl er veel rechtstreeks geleverd wordt aan internet klanten uit Italie en de USA.

Xavian XN 270, Tsjechisch muzikaal

XN 270

In de doos liggen de luidsprekers met beide afneembare fronten naar elkaar toe. Bij nadere inspectie blijkt dat het hier niet gaat om twee met luidsprekerdoek bespannen frames maar om twee fronten van zeer fraai uitgefreesd MDF die tijdens het spelen verwijderd dienen te worden. Ideaal om beschadiging van de units tijdens vervoer te voorkomen. Maar ik zie nog meer mogelijkheden. Ik zou graag een dergelijk paar aanschaffen voor zijn Concerto’s. Misschien een ideetje voor Sonus Faber’s Franco Serblin? Tenslotte nadert mijn dochter de leeftijd waarop zij gaat kruipen en vervolgens, slik, lopen. Ik moet er niet aan denken wat die kleine garnaalvingertjes buiten mijn luistersessies om met mijn soft dome tweeters kunnen doen.

De monitor heeft een vooraanzicht dat bescheidener aandoet dan zijn hoogte van 32,5 cm en zijn breedte van 21 cm doen vermoeden. Dit heeft mogelijk te maken met de facet randen en met de manier waarop de Scandinavische Scan Speak units vlak boven elkaar geplaatst zijn. Het zijaanzicht van de XN270 doet daarentegen robuuster aan dan je op grond van de diepte van 37 cm zou verwachten. Van een afstandje lijkt de voorkant van de luidspreker door de facet randen ook iets te hebben van een edelsteen. In het, ongetwijfeld in het kader van een ideaal afstralinggedrag achterover hellend geplaatste, front is halverwege de woofer een knik aangebracht waardoor de onderste helft van de 130 mm met carbon fibers geïmpregneerde papier membraan woofer in de kast verzonken ligt terwijl de bovenste helft enkele millimeters boven de oppervlakte van het front uitsteekt. De vloeiende knik geeft een subtiel speels tintje aan het verder door scherpe lijnen gekenmerkte ontwerp. De 29 mm handcoated fabric dome tweeter ligt geheel verzonken. Nog enkele opgegeven waardes; de impedantie is 8 Ohm, het rendement is 84 dB en het frequentiebereik loopt van 55Hz tot 20 kHz.

De XN 270 is een monitor met een gesloten kastconstructie en weegt 14,5 kg. De speakers worden per paar handgemaakt. Ook van dichtbij ziet de afwerking er perfect uit. Veel zorg is besteed aan het matchen van de vineer lagen voor beide luidsprekers. Afwerking is standaard mogelijk in Europees kersen, walnoot en maple. Birdseye maple verhoogt de prijs met 15%. De interne demping is uniek en wordt verzorgd door in totaal 398 akoestische schotjes. Op het front onder de woofer en op de achterkant onder de aansluitingsklemmen is op stijlvolle wijze in reliëf de merknaam Xavian aangebracht. De voor bi-wiring aansturing geschikte aansluitingsklemmen zijn van het robuuste, vergulde soort en accepteren zowel draad, spades als banaanstekers. De vier aansluitpunten zijn naast elkaar geplaatst, met de min aansluitingen links en de plus aansluitingen rechts. Per paar liggen de min en de plus wel erg ver uit elkaar en in mijn geval krijg ik slechts met veel pijn en moeite de Straight Wire Encore luidsprekerkabels bevestigd.

Testopstelling

In mijn huiskamer van vijf bij vijf meter ruimen mijn vertrouwde Sonus Faber Concerto’s tijdelijk het veld met achterlating van hun SF stands omdat de, in bijpassende houtsoort leverbare, Xavian stands voor de XN270 door de importeur voor deze test niet bijgevoegd zijn. Ruim twee meter van elkaar en meer dan een meter van de achterwand en van beide zijwanden afstaand flankeren ze, een beetje onwennig op de rubberen dopjes van de SF stands rustend, mijn USM Haller audio meubel waarin zich in eerste instantie als bron mijn met graniet verzwaarde en door Harmonix dempers gedragen Rotel RDD 980 cd drive bevindt. De laatste week heb ik gedraaid met het belt drive cd transport CEC TL 5100. Sinds kort gebruik ik voor de digitaal/analoog omzetting een combinatie van het Italiaanse North Star; de Model 3 24/96 DAC en de Model 4 24/96 upsampler / anti jitter box. Voor de versterking worden de Densen Beat 100 en 300 ingezet. Nu mijn Rega Planar 3 verkocht is, de Clearaudio Champion weer opgehaald is door de importeur en ik in afwachting ben van de levering van mijn nieuwe
draaitafel, wordt het genot van het zwarte vinyl tijdelijk node gemist en de XN 270’s zullen het dan ook moeten doen met uitsluitend cd’s. Niet dat dit overigens een straf is met de huidige stand van de cd afspeel techniek.

Xavian XN 270, Tsjechisch muzikaal

Luisteren

Op het moment dat ik een begin wil maken met kritisch luisteren moet ik onwillekeurig terugdenken aan mijn kennismaking met de XN 270. De eerste tonen die ik toen hoorde waren afkomstig van de op de Clearaudio Champion Limited Edition gedraaide plaat “Sketches of Spain” van Miles Davis in een bewerking van Gil Evans. Ik besluit om nu met dezelfde opname te beginnen maar dan op cd. De op 20 november 1959 in een New Yorkse studio opgenomen versie laat Miles Davis horen op trompet en op bugel. De tonen van het “Concierto de Aranjuez” van de Spaanse componist Joaquin Rodrigo vullen de ruimte en de emotie van Miles is tastbaar aanwezig. Dit is de eerste maal dat ik dit werk beluister via mijn nieuwe North Star combo en ik wordt getroffen door de helderheid en dynamiek van de weergave. Voor mij is het op dit moment onmogelijk om te achterhalen of die kenmerken samenhangen met de beide North Stars, met de XN 270’s of met de combinatie van het viertal. Daardoor is dit werk dus eigenlijk niet geschikt om te gebruiken bij deze luistertest maar ik kan me niet losmaken van deze heerlijke muziek en beluister het werk dan ook tot het einde. Het geeft in ieder geval iets aan over de door mij ervaren muzikaliteit van het totale systeem. Wel lijkt het of de Xavians een wat minder hoog beeld presenteren dan ik met de Concerto’s gewend ben. Ook zit ik nu iets verder de zaal in.

Een beter oordeel hoop ik te kunnen vellen door het draaien van een cd die erg vaak in mijn cd drive te vinden is. Het gaat om een Pablo opname hetgeen vrijwel altijd garant staat voor een goede opnamekwaliteit. Op “Basie Jam” , een door Doug Sax voor Analogue Productions op tube electronics geremasterde opname van 10 December 1973, vinden we op orgel en piano “Count” Basie, met op trompet Harry “Sweet” Edison en op trombone J. J. Johnson. De krachtige ritmesectie is in handen van routiniers Ray Brown op, via de Xavians warm klinkende, bas en Louie Bellson op drums. Basie is gedurende de opname duidelijk “in the mood” en hij stuwt in het tweede nummer “Hanging Out” trompettist en trombonist op tot grote hoogte. Beiden klinken mooi doortekend met de volle toon van de trombone en de trompet die prachtig fel en spits is in het hoog zonder dat hij daarbij scherp wordt. De piano van Basie klinkt overigens wat iel op deze opname.

Dat dit relatief iele pianogeluid niets te maken heeft met de Xavians bewijst de cd “Nightclub” van Patricia Barber” Op deze cd heb ik moeite om een favoriet nummer aan te wijzen. Alle nummers klinken heerlijk muzikaal en sfeervol met een zeer natuurgetrouw klinkende piano; toch niet het eenvoudigste instrument om weer te geven. De bas loopt iets minder ver door dan ik gewend ben maar klinkt goed gecontroleerd. Ten dele is dit te wijten aan het feit dat het hier gaat om een gesloten kastconstructie. Om het middengebied zit een fractie minder lucht dan via de Concerto’s het geval is.

Na de intimiteit van de late uurtjes in een nightclub de dynamisch stuwende kracht van de George Gruntz Concert Jazz Band met alweer een trombone in de hoofdrol; ditmaal de solist Ray Anderson. Op deze cd is perfect te horen welke nuances zoal te horen zijn in het trombonespel, zeker wanneer deze trombone bespeeld wordt door een virtuoos als Ray Anderson. Het toepasselijke nummer “Lips Apart” begint met een door de Xavians heerlijk meeslepend weergegeven trombonesolo. De daarna invallende 17 man sterke band komt goed geloofwaardig over. Natuurlijk loopt het laag niet zo ver door als in het geval van een grote vloerstaander. Plaatsing, dynamiek, helderheid en detaillering zijn echter prachtig en de speakers verdwijnen nagenoeg helemaal in het geluidsbeeld. Swingin’!

Xavian XN 270, Tsjechisch muzikaal

Voordat ik helemaal overstap naar de dames - hun stembanden, emotie en uitstraling hebben uiteindelijk toch altijd mijn voorkeur - eerst even een Italiaanse mannenstem. Paolo Conte heeft een prachtige doorleefde sonore klank die mooi tot zijn recht komt in het slepende “ I giardini pensili hanno fatto il loro tempo”. Paolo zit tussen de speakers en op een bepaald moment gaat zijn stem over in een combinatie van keelgeluiden en kazoo klanken die me het gevoel geven tijdens de opname in de Logic Studio di Milano aanwezig te zijn. Heerlijk.

Dames? Wat ik deze Xavians ook voed, met name in het middengebied verwerken ze het tot een helder, open klinkend muzikaal geheel. De klassiek geschoolde stem van Barbara Hendricks stelt de kwaliteit van de tweeter op de proef in het, voor mij in de uitvoering van deze ex chemie studente nog immer prachtige, “Ave Maria” van Schubert. Via de Xavians weet ze mij tot tranen te brengen. Ook de test van “Die Forelle” en “Standchen” van dezelfde componist doorstaan deze luidsprekers. Het hoog is mooi puntig, spits en scherp zonder digitaal hard en schril te worden.

Heel andere muziek komt van Whitney Houston en Mariah Carey in het uit “The Prince of Egypt” afkomstige “When you believe”. De Xavians leggen genadeloos bloot dat men het met deze cd in de studio drukker gehad heeft dan met de hierboven genoemde voorbeelden uit de vijftiger en zeventiger jaren. Het doet mij alleen maar terug verlangen naar deze oude opnametechnieken.

Dat het, ook tegenwoordig, anders kan bewijst keer op keer een dame wiens stem ik in mijn hart gesloten heb. Holly Cole zingt “I’ll be here” en als altijd ontroert dit nummer mij. Wat heeft die vrouw toch een heerlijke stem. De door de DAC in samenspraak met de upsampler aan het cd’tje ontfutselde, met emoties doorspekte, stemnuances komen door de Xavians onvervormd naar buiten en smelten mooi uitklinkend in de ruimte aaneen tot een geluidsbeeld dat fraai los van de weergevers staat.

Dan nog een dame die bij mij altijd wel ergens opduikt tijdens het beoordelen van componenten; Diana Krall. Ditmaal wil ik echter een begeleider voor het voetlicht plaatsen; de bassist John Clayton die haar op haar eerste cd begeleidt. In het nummer “Jimmy” laat deze leerling van de grote Ray Brown horen dat hij zijn meester qua frasering naar de kroon steekt. Het geluid van de bas wordt door de Xavians weergegeven zoals het opgenomen is; prachtig vol, krachtig, dynamisch, gedetailleerd en bovenal; muzikaal!

Jane Monheit bewijst in het nummer “If” dat zij niet alleen excelleert in jazz nummers. Ik kan me voorstellen dat men tijdens de opname van dit nummer stil werd van dit fraaie met emotie doortrokken stemgeluid. Ze wordt perfect begeleid door een grootheid op de elektrische bas; Christian Mc. Bride. Elders op deze cd ook een virtuoos op de saxofoon; Michael Brecker.

Tot slot nog twee cd’s die ik vaak gebruik zonder dat ik ze expliciet in de recensie noem. De eerste is er een van Mary Stallings. Deze rechtstreeks van de eerste generatie metal master afkomstige, en tot een aantal van 1500 exemplaren gelimiteerde, cd is opgenomen met twee microfoons en hij laat goed horen of de polariteit van de AC netsnoeren juist is. Bij een juiste polariteit is er meer ruimtelijkheid en komen bas en met name de hoge percussietonen veel mooier uit. In het eerste nummer “Fine and mellow”dat uiteraard het meest bekend is in de uitvoering van Billie Holiday, staat de stem mooi verankerd en klinkt de saxofoon van Noel Jewkes vol, warm en krachtig. De tweede cd gebruik ik om een indruk te krijgen van de mate waarin het systeem in staat is om de diepte weer te geven. Een goed systeem geeft in het nummer Ramblin’Boy”van The Weavers niet alleen de zaal weer maar legt ook genadeloos de trilling in de stem van de leadzanger Pete Seeger bloot. Deze emotie maakt dat ik een rilling over mijn lichaam voel gaan. En ook bij de weergave middels de Xavians is dat het geval. Klasse!

Xavian XN 270, Tsjechisch muzikaal

Conclusie

De met hoogwaardige Scan Speak units uitgeruste gesloten kast constructies van de Xavian XN 270 monitor luidsprekers imponeren met een krachtig, open, ruimtelijk, gedetailleerd en vol geluid waarbij met name het middengebied, ook bij lagere volumes, indruk maakt. De bas is, hoewel niet echt ver doorlopend, krachtig en gecontroleerd. Het hoog imponeert als mooi puntig en spits zonder schel te worden. Binnen de groep van monitoren in de prijsklasse rond 5000 gulden vormen ze een geduchte en overtuigende medespeler en verdienen ze het, niet alleen op grond van hun prestaties maar ook op grond van hun degelijke en fraaie uitvoering, op het “must hear” lijstje van de naar dit type luidspreker zoekende liefhebber voor te komen. Van harte aanbevolen!