Audiolab Kalimba en Fidjol

Uitersten die elkaar herkennen

Het moet zo begin jaren 90 geweest zijn dat ik in Leiden voor de eerste keer de naam Audiolab tegenkwam. Op een tocht voor een paar speaker kabels kocht ik bij Number One een setje Audiolab Hi-Flex kabels voor mijn Mission speakers. Gewoon omdat ze betaalbaar waren en veel waar boden voor het geld. Ze zijn achtergebleven in mijn oude woning, waar ze nog langdurig een set speakers hebben aangestuurd. Pas vorig jaar ben ik weer wakker geschud toen een schrijver van “de set van de maand” op hifi.nl trots beschreef wat zijn Audiolab Axis allemaal kunnen. Het heeft niet zo lang geduurd voor ik bij hem ben gaan luisteren. Samen hebben we heel wat uren gespendeerd om zijn set naar een veel hoger niveau te tillen, echter wat steeds blijft staan zijn de speakers. Geprikkeld door de kwaliteit heb ik kontakt gezocht met Ruud van Kuilenburg om Audiolab zelf aan de tand te mogen voelen. Liever geen Axis, ik woon drie hoog en sjouw al zoveel, dus het zijn de kleine Fidjol geworden en de grote broers uit de serie, de Kalimba.

Grote broer en kleine broer

De familie overeenkomsten zijn duidelijk van deze speakers. Beide hebben een karakteristieke vorm. Een vlakke voorkant, een iets bolle zijkant en naar achteren buigen ze rond in een halve ellips. Gelukkig eens een vorm die afwijkt van het gebruikelijke. De Fidjol is een monitor voor een prijs vanaf 449,- euro per stuk. In mijn geval werd de Fidjol geleverd met een eigen voet. De grondplaat van de voet is afgewerkt met hetzelfde fineer als de kast. De zwarte enkelvoudige buis die naar bovenloopt bevat tevens de aansluitdraden. In de voet zitten twee contra banaanstekers. Meerprijs voor de voeten is ca. 450,- euro per twee. De Fidjol is een gesloten twee-weg systeem. Het laag wordt verzorgd door een Vifa 17 cm woofer met een polypropyleen conus. De tweeter is eveneens afkomstig van Vifa en de dome meet 25 mm. Het is een softdome van geweven materiaal. Het filter filtert vanaf 4000 Hz, bevat uitsluitend luchtspoelen en MKT condensatoren. Door de bouw van de kast heb ik het niet kunnen controleren. Het rendement is wat lager door het gesloten systeem en komt op 87 dB. Impedantie een vriendelijke 8 Ohm. Afmetingen 25 x 35,5 x 33 cm (BxDxH) en met de geleverde voet kom je op 1 meter hoog. Totale inhoud is 14 liter. Wie niet voor de voet kiest treft de aansluitterminal aan in de boden van de kast. Niet aan de achterkant.

Broer Kalimba, die vanaf 949,- euro per stuk leverbaar is, is in grote lijnen gelijk. Dezelfde vorm, alleen groter 28,5 x 38,5 x 102 cm (BxDxH), dezelfde materialen zijn gebruikt. MDF kast, luchtspoelen, MKT condensatoren en koperkabel. Ook hier units van Vifa. De tweeter is hetzelfde type en werkt hier vanaf 3500 Hz. Daarna wordt het anders. Twee woofers van elk 20 cm in een d’Apolito opstelling zorgen voor een veel hoger rendement van 92 dB, een impedantie van 4 Ohm en het systeem is voorzien van een gedempte opening aan de voorzijde. Dat is geen reflexpoort, maar een aperiodische demping. Een dergelijke demping draagt ervoor zorg dat de luidspreker dezelfde druk tegenkomt als hij naar voren beweegt als naar achteren. Een ademend systeem kun je het noemen. De veel grotere kast heeft een inhoud van 70 liter en noteert 25 kg op de weegschaal. Alle speakers uit deze serie zijn leverbaar in vijf soorten fineer en bovendien in alle Ral kleuren. Ook hier vind je de aansluitterminal in de bodem, geschikt voor bi-wire. Spades, stekers of blanke draden zijn opties. Ook deze kast heb ik open geprobeerd te maken, maar de enorme hoeveelheid dempingmateriaal hield me weer tegen. Het is industrie wol, wat zo ongeveer betekent dat het is gemaakt van gerecycelde wol. Een materiaal dat beter dempt dan schuimplastic, minder schadelijk is dan glaswol en veel goedkoper dan Baf. Het stoft wel, maar ach wie gaat nu de kasten voor de lol openschroeven. Last but not least, de gebruikte Vifa units zijn niet afgeschermd (tegen meerprijs als optie leverbaar) dus niet geschikt om pal naast de tv te zetten. Dat elke speaker van Audiolab Vifa units gebruikt is deels terug te leiden tot een andere activiteit die Audiolab ontplooit, reparatie van speakers. Wat men in Follega vrijwel nooit langs ziet komen zijn defecte Vifa units. Tel daarbij op betrouwbare leveringen uit Denemarken, konstante kwaliteit en normale prijzen en je besluit als verstandige ondernemer al snel om met Vifa langdurig in zee te gaan.

Audiolab Kalimba en Fidjol

De moeilijke kamer

Dat ik een lastige luisterruimte heb is denk ik wel bekend. Pas nog zijn luidsprekers die normaal ver boven modaal scoren opgehaald door de importeur. Deden het niet lekker op mijn set in mijn ruimte. Toch de Audiolabs op de normale plaats gezet en gelukkig is een goed huwelijk tussen kamer en speaker mogelijk. Daar helpt zeker bij dat het geen reflex systemen zijn, maar gesloten (aperiodisch geeft slechts demping, geen geluid). Als bron stonden ter beschikking mijn tuner, platenspeler en minidisk, naast de Teac VRDS T-1, de Monarchy Audio anti jitterbox en de 22B d/a converter van dat merk. Tevens is er veel gespeeld met een CEC TL-2x/ TL-71 loopwerk/dac combi die voor iets anders hier in huis stond. Versterkers de immer beschikbare Sphinx PJ2 en mijn SM-70 monoblokken. Kabels diverse Van den Hul, een serie digitale kabels waarover later meer en Ocos naar de speakers in single wire. Geen rare fratsen, wel een netfilter van Kemp Electronics en alle netsnoeren zijn van Kemp. Over enige weken kunt u trouwens lezen wat de Kemp spullen doen op mijn set. Lange tijd hebben de Kalimba’s staan spelen, in wat mindere mate de Fidjol. Geen specifieke reden, behalve dat de kleinere Fidjol`s wat makkelijker “op te pakken” zijn dan de grote broers. De grote Kalimba’s zijn ook nadrukkelijk aanwezig in de kamer. Mede denk ik door de kleur, in mijn geval zilvergrijs. De Fidjol verdween optisch en lijkt kleiner dan hij in werkelijkheid is. De fronten zijn steeds verwijderd als er geluisterd ging worden.

Tot je er gek van wordt

Voor HVT heb ik een test gedaan van een achttal digitale kabels. Het resultaat staat in het januari 2002 nummer. De eerste testronde op mijn eigen speakers met eigen cd speler, de tweede testronde met een CEC cd speler en de Kalimba’s als weergevers. Ik ga u hier niet vertellen hoe de test uitviel, dat leest u maar in de HVT, maar wel kan ik de Kalimba’s een compliment geven. Zonder enige moeite lieten ze horen welke verschillen er zijn in de diverse kabels. Diepte, lage tonen, middengebied, hoog, plaatsing, onderscheidend vermogen, elk aspect werd duidelijk belicht en de Kalimba’s vertoonden hierin geen negatieve eigenschappen waardoor een gekleurd beeld ontstaat. Wel werd ik er langzaam gek van om steeds dezelfde nummers van dezelfde vijf cd’s te beluisteren. Je oren gaan tuiten. In de periode dat de speakers ter beschikking stonden hebben ze heel veel gespeeld. Vier weken lang leefde ons gezin ermee en een keur aan muziek is de revue gepasseerd. Specifiek staat hieronder wat met sommige cd’s de bevindingen waren. Globale indrukken leest u tussen de regels door.

Laten we eens beginnen met de Fidjol. Die mocht de primeur hebben van de nieuwe cd van Susanne Vega (foto), Songs in red & gray. Eindelijk weer eens een meesterwerkje van deze zangeres die ik na Tom’s Diner uit het oog verloor. Een verrassende impact komt uit deze relatief kleine gesloten kast. De Fidjol zorgt voor een fraaie stage en plaatst goed. Diep laag is er niet, maar daarentegen is het laag dat er wel uitkomt strak en detailrijk. De stem van Susanne is natuurlijk en combineert met het wat terughoudend hoog.

Audiolab Kalimba en Fidjol

Dat zelfde rustige hoog doet wat afbreuk aan de cd van George Michael (foto), Songs from the last century. Het spettert niet echt meer. Zeer ingetogen en beheerst lees ik terug in mijn aantekeningen. Wel een opbouw in lagen van de soundstage. Voor op George, daarachter de akoestische instrumenten en daarachter de percussie. Patchwork op audiogebied. Hier hoor je dus gelijk dat de Fidjol er geen rommeltje van maakt. De stem mag wat meer expressie hebben. Mary Black is ook een favoriet. Speaking with the angel laat haar van een vertrouwde kant zien en combineer je haar met een Murphy’s Irish Red Beer, dan waan je jezelf op Keltische grond. Haar cd’s kenmerken zich door teveel laag (haar concerten ook) waar de Fidjol toch goed weg mee weet. Stevig aanwezig, nergens overdreven of storend. Raar als je naar het formaat kijkt van de speaker en het geluid hoort.

Stacey Kent is een dame die ik ontdekte op de site van Vivante uit Londen. Let yourself go is toepasselijk met de Audiolabs. Zonder dat je het beseft wipt je voet mee in deze ode aan Fred Astaire. Achtergrond koortjes doen lekker mee en met name op de zesde track is de begeleiding van grote klasse. De piano is soms ineens hard. De oorzaak kan ik niet met zekerheid vaststellen, maar het lijkt de stand te zijn die op bepaalde piano klanken ineens erg reageert. De stand is ongedempt en dat doet hier geen goed. Ik ga even door met popmuziek als u het niet erg vindt en stap over op de Kalimba’s. Stacy Kent is op de grotere speaker wat rijker aan klank. Er is meer laag, goed gecontroleerd maar wel langzamer. Het pace & rhythm neemt af. Wel neemt de diepte in het geluidsbeeld toe. En wat meer rust. Maar dat was niet echt nodig ten opzichte van de Fidjol. Ook Mary Black profiteert van de extra power die de twee grotere woofers kunnen leveren. Haar muziek past meer op dit systeem door de kracht die wordt gevraagd. Drums zijn zeker imponerend al moet je oppassen waar je de speaker plaatst. Boemen treed sneller op. De details lijken wat minder, doch dat zal een gevolg zijn van het grotere conusoppervlak in combinatie met de grotere druk in het laag. Dat versluiert al gauw een stukje kwaliteit. Tanita Tikaram (foto) met haar Cappuccino songs voelt zich ook meer thuis op het grote systeem dan op de kleine weergevers. Kracht tegenover subtiliteit lijkt het.

Vergeeft u mij, ik ben geen kenner van klassiek, slechts een liefhebber. Ik draai het graag maar zal nooit de nuances in interpretaties leren kennen die een echte adept wel heeft leren onderscheiden. En het verveelt me nog wel eens als ik een lange zit heb. Des te verbazingwekkender dat ik zowel met de Fidjol als met de Kalimba de zes Brandenburgse Concerten van Bach volledig heb beluisterd. Deze speakers kunnen er wat van met dit soort muziek. De speaker verdwijnt in de ruimte en de muziek grijpt je. Hoe langer je luistert, hoe meer je met name de Fidjol gaat waarderen. Je zoekt hoogstens wat meer verplaatsing van lucht in de onderste regionen. De rust in de weergave van de hoge tonen is hier juist op zijn plaats. De Kalimba toont een zelfde beeld, iets onrustiger, aan de andere kant meer impact. Bach op de Kalimba wordt iets minder makkelijk toegankelijk. Daarna eens op beide speakers werken gespeeld van Jan Dismas Zelenka uitgevoerd door het Combattimento Consort uit Amsterdam. Een moeilijk werk dat heel veel inzet vraagt van de uitvoerende hoornblazers. Opvallend is dat met beide speakers het beeld in de gehele kamer fraai blijft. Je loopt niet van hot spot naar hot spot. Ook de klankindruk blijft met de grote en de kleine kasten deels gelijk. Duidelijk familie met een herkenbaar geluid. Dat pleit voor de bouwer. Herkenbaarheid als signatuur. Dat riekt naar een filosofie en vakmanschap in bouwen. Constante Vifa bezetting helpt daar uiteraard ook een handje bij, bovendien heeft men bij Audiolab gekozen voor gelijke conusmaterialen en een gelijke tweeter.

Audiolab Kalimba en Fidjol

Wat tot slot

Wat schrijf je tot slot. Dat 10 jaar niet luisteren naar Audiolab zonde is geweest? Dat een nieuwe kennis je op het spoor heeft gezet waar je vanaf bent gedwaald? Of pen je nuchter en helder neer wat je hebt waargenomen. Een mix van beide is meestal mijn stijl. Wel mag je op voorhand stellen dat we in Nederland een paar mensen hebben die produkten neerzetten die op internationaal niveau meetellen. En gelukkig zijn er de fans die je dat even haarfijn onder de neus wrijven. Beginnend met een eindcommentaar op de Fidjol vertel ik u dat die een fraaie indruk achterlaat. Ik vind het perfect welk huwelijk is gekozen tussen een gesloten kast, de Vifa unit en de afstemming van de speaker. Knap dat een gesloten kast zo’n fraai laag neerzet dat bovendien impact heeft met totale afwezigheid van een (basreflex) boem. Het hoog zou wat agressiever mogen, maar dat is mede een kwestie van smaak. De Kalimba laat een zelfde indruk achter. Hij kan door de grotere afmeting dieper afdalen in het frequentie spectrum en kan veel meer lucht in beweging zetten in de luisterruimte. Wat minder detailrijk dan de kleine broer, een zelfde rust in het hoog. Zou ik moeten kiezen tussen de beide speakers dan zou de voorkeur uitgaan naar de Kalimba. Omdat ik meer pop draai dan klassiek. Zou mijn muziekkeuze andersom liggen, dan mogen de in de luisterruimte optisch verdwijnende Fidjol`s blijven. En kunt u de keuze niet maken, tussen de Fidjol (=viool) en de Kalimba (=piano) zitten nog twee speakers die wellicht qua eigenschappen de twee werelden nog meer combineren. Of doe eens wild met een rondje Axis.

Ik ken nu drie types van Audiolab en ik vind ze alle drie hun prijs waard. De weinige kritiek op de beide geteste produkten maakt ze niet “nietszeggend”, wel onopvallend. Misschien zijn ze daarom ondergewaardeerd in Nederland. Ze vallen door hun neutraliteit niet op in de winkel tussen de “schreeuwers en de boemers”. Wat wel opmerkelijk is, is dat je ze bijna nooit tweedehands aangeboden ziet. Gebruikers hebben er gewoon jarenlang plezier van. Ze doen op rustige wijze hun werk, passen in de huiskamer, zijn modern en apart voorgegeven en de gebruikte materialen staan borg voor een lange levensduur.

Wilt u toch iets negatiefs horen? De aansluitingen van de kasten aan de onderzijde zijn minder makkelijk toegankelijk. De stands zou ik liever zelf kiezen al verlies je daardoor de uiterlijk fraaie integratie. De grote kasten zijn wat wankel met het zwaartepunt bovenaan en vier rubberen noppen aan de onderzijde. En dan is de kritiek op. Gelukkig op de valreep nog wat bedacht. We willen als Nederlanders toch graag iets te mopperen hebben nietwaar?