Musical Affairs Auris 1C

La voix juste

In mijn ogen zijn de Fransen altijd een innovatief volk geweest. Zelfs vooruitstrevend te noemen als wij kijken naar de auto’s, mode, horloges en design artikelen die in de loop der jaren uit Frankrijk zijn gekomen. Vele belangrijke uitvindingen staan op naam van Franse onderzoekers en aan sommige daarvan danken wij geneesmiddelen waardoor we kunnen overleven. De Franse bevolking bestaat gelukkig niet alleen uit onderzoekers en wetenschappers, maar in ruime mate ook uit levensgenieters. Genieten op het gebied van cultuur, gastronomie, het leven zelf en natuurlijk genieten van muziek. Kortom van de waardevolle zaken des levens. De audio industrie is in Frankrijk dan ook ruim aanwezig en zeker niet met de minste merken. Lavardin, JMLab, Verdier, Metronome en Jadis zijn zo wat namen die direct in gedachten schieten. En in mijn hoofd spookt met regelmaat de naam PHY-HP, fabrikant van luidspreker units, stekers en kabels. Te vinden op het platteland, niet ver van Montpellier. Daar waar in alle rust kan worden ontwikkeld, geluisterd en geproduceerd. Bernard Salabert is eigenaar van PHY-HP en deels verantwoordelijk voor de producten waar ik twee weken naar heb kunnen luisteren. Een verrassende ervaring en een ontdekkingstocht in wonderlijk audioland.

PHY-HP

PHY-HP maakt slechts een bescheiden aantal drivers, die alle op dezelfde principes zijn gebaseerd. Zo is er een 30 cm coaxiaal breedband/hoogweergever de KM30, een H30LB15 30 cm breedband/laagweergever, een TW37 tweeter en de in de Musical Affairs Auris 1C gebruikte 21 cm H21LB15 breedbandweergever. Voor alle breedbandweergevers geldt dat het conusmateriaal van papier is. Zonder rubber of foam ophangrand bevestigd aan het frame van de speaker. Dat frame is gemaakt van loodvrij brons en heeft wel iets weg van een ouderwetse patrijspoort. Achter het frame een vrijwel koolstof vrije magneet, die ingekapseld is, zodat uw televisie geen hinder van magnetische velden ondervindt. De spreekspoel is (in ons geval) van zeer zuiver koper, maar ook worden spreekspoelen geleverd van zilverdraad (SAG types). Heel apart is dat het zilverdraad is geïsoleerd met zijde en niet met lak. Door lak te gebruiken zou een stuk voordeel van zilver t.o.v. koper wegvallen. U kunt zich voorstellen dat een dergelijke spreekspoel kostbaar is en lastig om te bevestigen. De leverbare tweeter is een piezo tweeter die intern een scheidingsfilter heeft en eigenlijk alleen past bij PHY-HP units.

Musical Affairs Auris 1C

De elektrische gegevens van de breedbandspeaker laten een impedantie zien van nominaal 15 Ohm. Die impedantie zakt niet onder de 14,4 Ohm en is dus zeer versterker vriendelijk. Ondanks die hoge waarde is het rendement bijzonder met 98 dB/Watt. De eigen resonantie frequentie ligt op ongeveer 45 Hz en het vermogen dat maximaal toelaatbaar is komt op 50 Watt. De frequentie karakteristiek is binnen enkele dB’s recht van 50 Hz tot 10 kHz. Daarboven en daaronder is er een natuurlijke afval. Aan de bovenzijde door de vorm van de conus en aan de onderzijde door de afmeting van de conus. Om een idee te geven van de toleranties van de units, de beweegbare massa is op 0,1 gram nauwkeurig, de DC weerstand op 0,1 Ohm en de resonantie frequentie binnen 1 Hz.

De PHY-HP units zijn ontwikkeld om te worden gebruikt in open panelen. Maar die zijn zo omvangrijk en onhandig dat veel ontwerpers zich hebben gestort op kasten voor de PHY-HP. Zo ook Hans Kortenbach van Musical Affairs, die met ware gedrevenheid Nederland laat kennismaken met deze producten. In nauwe samenwerking met Bernard Salabert en soms met de Duitse melomaan Keith Aschenbrenner, die eveneens al jaren verslingerd is aan het geluid van PHY-HP. Musical Affairs heeft de exclusieve vertegenwoordiging voor PHY-HP in Nederland.

De Musical Affairs Auris 1C

Vergeet de handboeken luidsprekerbouw en laat u leiden door uw gehoor. Dat is wat Hans heeft gedaan. Na een jaar of vier zoeken en hard werken is hij gekomen tot een kastvorm die van bovenaf nog het meeste de vorm heeft van een ui waar het topje en de onderkant zijn afgesneden. De vorm is makkelijk te vervaardigen omdat de wanden van de kast slechts 4 mm (!!!!) dik zijn. Het front en de bovenkant zijn slechts 6 mm. Uiteraard is het front wel dikker op de plaats waar de unit is gemonteerd. Van onder naar boven zijn in de kast latjes gelijmd om de kast te verstevigen. De gebruikte houtsoort is Sitka spruce, een materiaal dat ook wordt toegepast voor het maken van muziekinstrumenten. De kastconstructie is geplaatst op het houten frame en de twee onderdelen zijn verbonden met verstelbare koolstoffiber buisjes.

Musical Affairs Auris 1C

Onder het frame komen desgewenst nog spikes of cones. De onderkant van de kast is geheel open en door toepassing van het frame ondervindt de luchtstroom hier geen enkele weerstand. Aan de achterzijde treffen we een 5-tal ronde openingen aan. Daar is te zien dat in de kast geen enkele vorm van demping aanwezig is. Alleen achter de unit treffen we getand hout aan om staande golven direct achter de unit te voorkomen. Een filter is voor PHY-HP breedbandspeakers niet nodig en vanaf de zilveren PHY-HP terminals gaan de kabels rechtstreeks naar de polen van de H21LB15. De kast heeft royale afmetingen van 37 cm breed x 50 cm diep en is ongeveer 107 cm hoog. In totaal weegt de kast maar 11,5 kg. Niet verwonderlijk dus dat als je tegen de zijkant klopt je hetzelfde geluid krijgt als uit de kast van een gitaar of bas. Eigenlijk hebben we het dan ook niet over een luidspreker behuizing, maar over een klankkast die de eigenschappen van de PHY-HP producten ondersteunt. Een kritische afstemming door een vakman is dus een absoluut vereiste. Kastvorm, materiaal en bouwwijze zijn afgestemd met ontwerper Bernard Salabert en voor een klein deel (de vorm) geïnspireerd door Keith Aschenbrenner van Auditorium 23. Tegen meerprijs kan de kast worden gespoten, behandelt met olie of gefineerd. Diverse fineersoorten zijn te leveren en de prijzen voor de afwerking zijn zeer schappelijk te noemen.

Opstelling

De Auris 1C vraagt om de nodige aandacht als het gaat om plaatsen. Uw kamer moet niet al te klein zijn omdat de kast groot is en de twee kasten een eind uit elkaar dienen te staan. Een goed beeld kreeg ik pas als de luidsprekers net iets meer dan 3 meter uit elkaar stonden en op ca. 4,5 meter van de luisterplek. Staan de kasten te dicht bij elkaar, dan komt het geluid niet echt los van de kast. Voor mijn gevoel kon het geen kwaad dat de achterzijde dicht bij de wand stond. Dat leverde iets meer druk in het laag en droeg bij tot het weergeven van diepe frequenties. Hans had graag gezien dat zijn weergevers werden aangesloten met PHY-HP kabels, maar de afstand tussen versterker en kast is 10 meter. Om die reden kozen we in overleg voor mijn Ocos kabels. Wellicht een beperking, maar onoverkomelijk. Als eindversterking is gekozen voor een Audio Note Kit One. Voorzien van 300B single ended triodes. Audio Note levert uitstekende versterkers die met veel audiofiele onderdelen zijn samengesteld. Zo ook deze Kit One. De behuizing van het monster is “monsterlijk”. Niet van enig belang voor het geluid, maar ik heb nooit eerder een dergelijk wanproduct gezien. Voor de Kit One staat mijn Clearaudio Balance voorversterker als schakelunit. Via de tape-out ga ik met een handgemaakte zilveren interconnect (ook van Musical Affairs) naar de Audio Note. Het volume regel ik op de eindtrap zelf. Als signaalbronnen deze twee weken mijn cd speler combinatie (Teac/Monarchy Audio) en mijn tuner (Musical Fidelity). De dvd speler (Marantz) en niet te vergeten mijn platenspeler (Pro-ject, Highphonic, Transrotor). Een complete opsomming van apparatuur en kabels treft u onder de tekst aan. Alles aangesloten op een Kemp Power Source netfilter. Steeds is er voor gezorgd dat de buizenversterker minimaal een uur kon opwarmen voor er serieus werd geluisterd. Voor de goede orde, op mijn eigen Monarchy Audio SE-100 delux eindtrappen klonk de Auris beneden peil. Andersom, de Audio Note op mijn JMLab, was eveneens een slechte combinatie. Al het luisteren is daarom uitsluitend gedaan met de Kit One.

Musical Affairs Auris 1C

Een enkeltje

Vreemd als je gewend bent dat je twee parallel woofers hebt staan, gecombineerd met een tweeter en een middentoon speaker en je nu slechts één enkele unit al het werk laat doen. Gaat dat wel goed? Daarom de nieuwste aanwinst in de cd lade. Rachelle Ferrel verrast met een live cd met opnames gemaakt in Montreux in 1991 en 1997. Ik kan het niet laten en luister ademloos naar haar schitterende uitvoering van My Funny Valentine. De piano is dynamisch, snel en rijk aan klank. De stem van Rachelle is doortekend en duidelijk is hoe haar microfoon heeft te lijden in haar hand. Heel zuiver blijft er een onderscheid tussen Rachelle en de instrumenten van haar combo. De bassolo tenslotte is uitermate doortekend en ik mis niet bepaald iets in het diepe laag. Met veel kracht wordt de muziek neergezet. In I Am Special mag George Duke, die voor de opname techniek verantwoordelijk is, meespelen in de band. Opvallend is dat de PHY-HP als een puntbron werkt en alles dus strak op zijn plaats staat. Het geluid zwalkt niet tussen kasten heen en weer. Elke nuance in instrument en in de stem is makkelijk te onderscheiden. Ook tijdens Prayer Dance staat het geheel letterlijk rotsvast tussen de schuifdeuren. De harmonie tussen bas, drum, piano en stem is aanwezig. Kritiek? Ja, door het ontbreken van een tweeter en de afval vanaf 10 kHz lijkt de ruimte informatie in te leveren en mis je details in de percussie. Later blijkt op mijn eigen speakers dat die ruimte er wel is en dat een triangel ook mee hoort te spelen.

Na de cd komt de lp (of was dat andersom?) en de eerste zwarte schijf is het sprookje van Peter en de wolf, verteld door prinses Irene. Een oude opname, zo weggehaald op een rommelmarkt. De muziek is van Grieg en komt uit de Peer Gynt suites. Het aardige van deze plaat is dat elk instrument een dier voorstelt. Juist daardoor is er veel ruimte voor solo instrumenten die normaal nauwelijks als solo instrument te beluisteren zijn. Hier, tijdens een klassieke uitvoering merk je veel minder het ontbreken van hoog informatie. Heel herkenbaar is elk instrument en als het orkest speelt kun je ze elk haast aanwijzen in het stereo plaatje. De pauken rommelen en trommelen dat het een lieve lust is. Het dreunt niet, het is echt trommelen. Ook van die rommelmarkt komen de Laurie Bower Singers. Een zanggroep uit Canada met een hoog EO-gehalte. De evergreens zijn zuiver en de stemmen goed te onderscheiden. Het is geen spektakel, maar dat ligt aan de opname. Door met vinyl. De familie Fennema voorziet Nederland van lp’s van Speakerscorner. Op 180 gram vinyl heruitgaven waar uiterste zorg aan is besteed. Ik ben zo gelukkig Stan Getz / Joao Gilberto te hebben gekocht. Waar een nog jonge Astrid Gilberto de Girl From Ipanema mag uithangen. Hier laat de Auris het wat afweten. De stem van Astrid hoort wat verder in de hoek te staan. Hij is ook wat dun en nasaal. De gitaar valt op in positieve zin, de sax negatief. De sax heeft een rare rammel die ik niet kan verklaren. Ook op een andere opname zal een sax later dit verschijnsel vertonen. Wel hoor je ongelofelijk veel detail en steeds meer vraag ik mij af of de opname van de sax wel helemaal goed is. De microfoon heeft misschien te dichtbij gestaan. Jammer ook dat de percussie instrumenten die in de hoogste regionen tinkelen achter blijven. Al met al is de emotie overgebracht van vinyl naar luisteraar en is de mannenstem opvallend goed. Geen kippenvel, wel genieten lijkt het motto van de dag.

Nog en paar platen te gaan. Juliette Greco ontbreekt niet. Ook nu hink ik op twee gedachten, eigenlijk is er niets op aan te merken, toch blijft de sfeer achter op wat ik gewend ben. Slecht aanwijsbaar waar dat nu aan ligt. Juist buizen moeten toch sfeer neer kunnen zetten en realiteit benaderen. Sade eens proberen. Smooth Operator laat horen dat je met PHY-HP units ook pop een plezier doet. Op deze plaat is de stem veel beter dan op de gelijknamige cd het geval is. De sax doet ook hier raar en de percussie is in de achtergrond te zwak. In Your Love Is King staat de tweede stem helemaal los van Sade zelf. Erg veel dynamiek, het is levendig en het beeld blijft op enige afstand. Niet opdringerig, wel pakkend. Kleine instrumenten als woodblocks hebben een hoog gehalte aan realisme. Er zijn speakers die daar rustig metaal van maken. In Chuck E’s In Love van Ricky Lee Jones kan ik de kast licht horen resoneren. Daar is de frontplaat debet aan. Het geeft een wat nasaal toontje aan de stem. Weer echter dat makkelijke onderscheid tussen elk instrument en de harmonie van het geheel. De laatste lp voor we met cd verdergaan is The Köln Concert van Keith Jarret. Hier komt de Auris helemaal los en laat zien tot op welke eenzame hoogte een piano kan worden weergegeven. Podium geluiden, het zingen van Jarret, de klank van de vleugel, de pedalen, het staat allemaal in de huiskamer. De vleugel heeft veel kracht en is rijk aan boventonen. Je voelt de emotie in het spel van Jarret tot op je botten. Er is geen speaker meer in de kamer maar een artiest met zijn instrument. High end in optima forma.

Nieuwe media worden niet meer geschuwd in mijn huis. De dvd speler heeft zijn intrede gedaan en wat is mooier dan Patricia Kaas zien op de buis en horen over een mooie set. Haar dvd Rendez Vous staat voor een paar uur plezier. Zoals zij haar Entree Dans La Lumiere heeft, zo kon alleen Piaf dat ooit. Oorstrelend klinkt een gitaar, ronkend een diepe bas. Haar krachtige emotievolle stem staat boven de muziek en zo Frans als Patricia is, zo Frans is de Auris 1C. Haar Amerikaanse tegenhanger is de volgende zangeres, ditmaal in de cd speler. Mevrouw Barber mag laten horen hoe Easy To Love het leven is. Ook hier blijft het laag volkomen in de pas. Raar dat deze enkele unit zo diept rijkt. Een sub woofer is volkomen overbodig en zou slechts afbreuk doen aan definitie en snelheid. Too Late Now geldt zeker niet voor deze combinatie van versterker en speakers. De PHY-HP lijkt wederom gemaakt voor stem en piano. Een vleugje moderne pop mag niet ontbreken. Sarah Conner heb ik reeds eerder genoemd als een misbaksel van een cd. Doch From Sarah With Love is zo’n lekker nummer. Maar zelfs hier blijft het digitaal scherp. Nu mis ik zeker geen tweeter. Veel beter is Wool van The Nits. De doorzichtigheid van het geluid doet me weer denken aan een andere buizenversterker met hoog rendement speakers. Snel, helder, verrassend en alles wordt op een eigen plekje gezet. De stem weer een beetje nasaal, de sax weer met een rafel, maar dat is volgens mij op te lossen. Mooi dat ook zulke opnames bestaan. Om van te genieten en om apparatuur op te beoordelen.

Wie in het analoge tijdperk opgroeide kent Sheffield direct-to-disk langspeelplaten. Toen die markt instortte kwam Sheffield met cd’s. Een voorbeeld daarvan is Claire Marlo met Let It Go. In veel nummers heeft zij een achtergrondkoor. En daar kan ik alle leden individueel van onderscheiden. Het laagjes effect treedt weer op. De Auris 1C lijkt als geen ander in staat om een muziekstuk uiteen te rafelen en toch harmonieus weer te geven. Tijdens de nummers die volledig instrumentaal zijn mis ik wat levendigheid. Zonder stem die het geheel draagt bekruipt alsmaar de wens naar meer hoog. Tenslotte sluit ik af met Janis Ian. Een oudere cd met veel akoestisch werk. Ik laat het heerlijk spelen en zonder het te realiseren schrijf ik niets meer op maar laat mij meevoeren in de wereld die Janis virtueel schept. Pas als de cd is afgelopen sta ik op en met en zucht schakel ik alles uit. Dat was het, een concert ten einde en nu naar bed.

Musical Affairs Auris 1C

La France, douze points

Volgens collega Jan de Jeu begin je altijd eerst met het goede nieuws, pas daarna vertel je de nare dingen. Ik zal zijn raad volgen. De Auris is heel bijzonder in alle opzichten. De kast wijkt al af van alles wat ik eerder thuis had. Het gebruikte materiaal voelt anders, de geur is anders, het geluid is anders. Ik durf zonder meer te stellen dat Musical Affairs met gebruikmaking van een PHY-HP unit een high end speaker heeft gemaakt. Wars van alle pretenties en wars van de Levinson / Krell brigade. Wie de moeite neemt dit systeem te beluisteren en op merites weet te schatten, kan zich weinig anders voorstellen dat zoveel oplossend vermogen heeft. Piano, stem, gitaar, het past als een blokkendoos in elkaar. Definitie en echtheid strijden om voorrang. Maar dan het slechte nieuws, ik denk dat Hans nog iets te doen heeft aan de kast. Het front zou wat steviger moeten zijn, de rammel moet uit de sax (later hoorde ik dat dat de interne bedrading kan zijn) en ik wil een tweeter. Ik ben te jong om het zonder de ondersteuning in het hoog te moeten stellen. Daarbij draai ik veel jazz en pop. Met klassieke muziek merk je het minder en is het soms zonder tweeter iets fraaier. Toch vraag ik om zingende bekkens. Levering met tweeter is trouwens geen punt. Iets meer euro’s uit de zak en je bent er.

Ik kan mij een aantal mensen voorstellen die lyrisch met de Auris aan de haal gaan. De puristen die alles uit hun buizen halen wat mogelijk is. De liefhebbers van klassiek die ook graag pop en jazz draaien. De genieters die weten hoe het Concertgebouw klinkt en hoe de opera in Wenen. Dit is geen speaker voor een groot publiek. Wel een speaker voor een select publiek. Leden van dat publiek zullen al snel na beluistering niet zonder kunnen. Dus heeft u een buizenversterker en voldoet u aan het bovenstaande profiel, pak dan de auto en vertrek naar Hippolytushoef. Alleen al om een keer te horen hoe puur en zuiver muziek kan zijn raad ik het u aan. High end tegen deze prijs is te geef. Helaas niet voor headbangers, Levinson adepten en techno freaks. Du vin, du pain, du Salabert. Vive La France, vive PHY-HP. En ik ? In stille vertwijfeling vraag ik mij af of ik over ga op buizen en PHY of blijf genieten van wat ik heb staan, al is dat geluid op een heel andere leest geschoeid. Gelukkig kreeg ik de Auris in deze vorm en dat maakt de keuze iets makkelijker. Anders… Wie weet…

Prijzen (in euro per paar)
Auris 1C : 2540,-
Auris 1CT (incl. TW37 tweeter): 3110,-
Auris 1SAG (zilverdraad): 2850,-
Auris 1SAGT (zilver + tweeter): 3420,-
Afwerking inwendig: 35,- tot 58,-
Afwerking uitwendig: 75,- tot 205,-