Apogee Wyde Eye

Oren open en ogen dicht

Speuren in oude tijdschriften en op Internet kan leiden tot verrassende ontdekkingen. Namen uit de historie komen boven en vage tips die nooit goed zijn opgepikt vinden een nieuw plekje in je geheugen. Zoiets dergelijks was het begin van de speurtocht naar Apogee digitale kabels. Apogee Acoustics is voor mij een naam die verbonden is aan grote huiskamervullende elektrostatische luidsprekers. Ze worden niet langer gemaakt en slechts een enkele liefhebber houdt de naam hoog. Of Apogee Electronics iets te maken heeft met deze mastodonten uit het verleden weet ik niet. Feit is dat Apogee Electronics wereldwijd leider is als het gaat om het gebruiken van digitale technieken in studio’s. Digitaal/analoog en analoog/digitaal converters, insteekkaarten voor professionele digitale mengtafels en kabels staan onder meer in de catalogus. Het complete verhaal van Apogee is te vinden via www.apogeedigital.com/story.html. In Nederland zorgt TM Audio Holland B.V. voor de distributie van Apogee, maar ook daar klopte ik in eerste instantie tevergeefs aan voor Wyde Eye kabels. De professionele wereld en ons audiofiel gebeuren raakt elkaar te weinig. Tenzij u zich realiseert dat heel veel popmuziek is opgenomen via Apogee apparatuur in combinatie met Digidesign ProTools software draaiend op digitale audio workstations.

De vage tip voor deze kabels komt uit een test van digitale kabels in een oud Duits audioblad. De Wyde Eye werd daar als zeer goed beschreven. Nu heb ik het niet zo op de bladen van onze oosterburen, maar je bewaart een dergelijk stukje informatie. Ook van Duitse origine is het bedrijf Spring Air waar ik een aantal keer per jaar de catalogus van ontvang. Die hameren maar steeds op de Wyde Eye kabel als “Geheimtip”. Dat laatste heeft mij aangezet op Internet te speuren om vervolgens weer bijna door te lopen. Nauwelijks iets te vinden behalve als het om een studio inrichting gaat. Een enkele verwijzing richting Stereophile waar iemand ooit Apogee kabels in zijn referentie set gebruikt(e?). Opnieuw werd het vuur aangewakkerd, mede vanwege een door mij voor HVT uitgevoerde test van 7 digitale kabels, die bovendien is opgevolgd met een bezoek aan Nederlands meest bekende kabelfabrikant. Het hele fenomeen digitale kabels kreeg steeds meer vat op mij. Ik kon dan ook even mijn geluk niet op toen vanuit de USA een pakket arriveerde met daarin twee 75 Ohm en twee 110 Ohm kabeltjes uitgevoerd in de huiskleur van Apogee.

Apogee Wyde Eye

Druk maken

Wat maken we ons toch druk om kabels. Bijna vergeten wij dat kabels slechts dienen om apparaten onderling te verbinden. Aan de andere kant zijn het essentiële componenten die een set kunnen maken of breken. Of als we in digitale domeinen praten, jitter kunnen beperken of moeiteloos het kloksignaal kunnen vervormen. Apogee Electronics zal als fabrikant van digitale apparatuur voor muziekopname als geen ander het verschijnsel jitter kennen. De vele meters kabel in studio’s en het gebruik van patchpanelen zullen ongetwijfeld de kwaliteit van het signaal niet ten goede komen. Ik denk dat zij daarom een zodanig belang hechten aan de kwaliteit van hun eigen kabelontwerp (ze zijn eerlijk genoeg om aan te geven dat de productie elders ligt). De Wyde Eye kabel oogt niet spectaculair. Een gewone, redelijk soepele, dunne coax is alles wat uit de verpakking komt. De cinch pluggen zien er zeer solide uit en zijn volgens Apogee geschikt voor een 75 Ohm aansluiting. Met geen mogelijkheid krijg ik er een open, dus hoe de verbinding gemaakt is in de plug, blijf ik u schuldig. De 110 Ohm EAS/EBU kabel is wat dikker dan zijn broertje en is afgewerkt met Neutrik Gold Pins. Zulke connectors trek je wel zo uit elkaar, maar verwacht niets spectaculairs aan te treffen.

Voor beide kabels claimt Apogee dat een bandbreedte van meer dan 30 Mhz zonder probleem wordt gehaald. Het digitale signaal wordt beschermd tegen RF van buitenaf door een goudfolie om de gevlochten mantel. De binnenader van de 75 Ohm kabel is met PE foam geïsoleerd, dat meestal in dit soort kabels heel goed werkt. Alles lijkt er aan gedaan om de flanksteilheid van de digitale puls zoveel mogelijk in stand te houden tot in het tientallen megahertz bereik. Meer informatie is te vinden op de web site van Apogee waar de kabel uitgebreid wordt beschreven (zie www.apogeedigital.com ). Voor ons is nog van belang dat standaard drie soorten connectors worden geleverd, cinch, XLR en BNC (klok informatie) en dat lengtes van 0,5 tot 10 meter geleverd worden. Elke kabel zit verpakt in een plastic tasje. Kabel, verpakking, documentatie, alles duidt op een serieuze aanpak van de fabrikant. De twee geteste kabels dragen als type nummer WE XX 1M (AES/EBU versie) en WE RR 1M (cinch versie). De prijzen laat ik nog even in het midden, leest u eerst maar verder.

Nullen en enen, ik schreef al eerder het is en blijft voor mij grotendeels een raadsel waarom digitale kabels steeds weer anders klinken. Uw computer programma’s werken toch ook niet anders als u een flatcable intern vervangt? Ik weet het, ons gehoor is extreem goed en om ons te beschermen tegen gevaar van buitenaf zijn we in staat richting, fase, nuance, volume etc te onderscheiden. Daarbij is ontdekt dat wij jitter goed waar kunnen nemen en dat jitter bovendien de grootste boosdoener is als het gaat om het vervuilen van digitaal signaal. Een jitter-vrije verbinding is een utopie, een jitter-arme verbinding is haalbaar. Zelfs tussen een gescheiden transport en d/a converter. Hierin speelt de kabel een grote rol. Materiaal soorten zijn volgens mij minder belangrijk dan het exact afstemmen van bronimpedantie, kabelimpedantie en afsluitimpedantie. Waar we naar streven is een zuivere transmissielijn van 75 Ohm (gebalanceerd 110 Ohm) van voor tot achter. Bepaalde isolatie materialen maken het signaaltransport wel gemakkelijker door eigenschappen als een lage capaciteit. De betere kabels bevatten dan ook veel lucht, polyethyleen foam of teflon als isolator. De prijs van een kabel staat nauwelijks in verhouding tot de gebruikte isolator. Ik heb nog tientallen meters PE-schuim kabel liggen dat 25 eurocent de meter kostte.

Apogee Wyde Eye

Front end

Van belang is welke apparatuur aan de digitale bron wordt ingezet. Mijn Teac T-1 transport dateert uit midden jaren 90 maar speelt nog elke dag. Intern is er iets gemodificeerd. Het kloksignaal wordt verzorgd door een Trichord Clock 2. Verder is de kast van binnen beplakt met loodbitumen en is het netsnoer vervangen door een rubber exemplaar. De volgende stap in de keten is een Monarchy Audio Digital Interface Processor MK 2. Dit kastje heeft bij mij een drieledig doel. Ten eerste het galvanisch scheiden van transport en d/a converter zodat aardstromen het digitale signaal niet aan kunnen tasten. En ten tweede het op slimme wijze verminderen van de jitter die uit het transport komt. Tenslotte het omzetten van het signaal van 75 Ohm cinch naar 110 Ohm gebalanceerd AES/EBU. Ik gebruik sinds enige jaren dit apparaatje en nog nooit heeft het een digitaal signaal negatief beïnvloed. Hoogstens is in een paar situaties de werking vrijwel nihil. Achter de DIP staan beurtelings een Monarchy Audio M22B converter met BB PCM63K dacs (20-bit/48 kHz) en een M-Audio Superdac 2496 (24-bit/96kHz). Omdat het signaal uit het transport niet wordt ge-upsampled blijft elke dac aan de ingang gewoon 16-bit/44,1 kHz zien. Van transport naar dac gaat het via een cinch-cinch verbinding, terwijl de DIP-Dac connectie is voorzien met een gebalanceerde XLR. De rest van de set is voor deze test van minder belang. Onderaan deze tekst staat de complete opsomming van gebruikte apparaten.

Vermeldenswaardig is nog dat ik voor een HVT test (begin 2002) een zevental kabels heb gebruikt waaronder Monster, Oehlbach, Van de Hul, Siltech, TAF en Qed. Zelf gebruik ik al jaren een Van den Hul The First aan de 75 Ohm kant en afwisselend een Puresonic 8010A en een Gotham GAC-2 aan de 110 Ohm zijde. Zijsprongen zijn in het verleden gemaakt aan 75 Ohm kant met diverse soorten antennecoax, Sonic Link, Belden en Monarchy Audio kabel. Ik denk niet dat enige andere kabel in mijn set zo vaak vervangen is voor een vergelijk of in het dagelijks gebruik. Om de test goed uit te voeren is afwisselend de kabel voor de DIP en achter de DIP vervangen, is er ook zonder DIP geluisterd en zijn beide kabels aan weerszijden van de DIP tegelijk vervangen door Apogee Wyde Eye. Waar geen specifieke vermelding te vinden is, gelden de tijdens de luistersessie gemaakte opmerkingen over de Wyde Eye voor beide types tegelijk. De eigenschappen van de kabels zijn op beide beschikbare converters overeenkomstig. Ook daar is dus geen onderscheid gemaakt in de tekst.

Apogee Wyde Eye

Bit transfer

Het menselijk geheugen kan ons aardig parten spelen. Vaak maken we dingen mooier dan zij in werkelijkheid waren. We vergeten gemakkelijk nare gebeurtenissen. Het is dan ook prettig dat ik mijn referentie van destijds nog altijd gebruik en mijn eigen tekst uit HVT ter beschikking heb. Ondanks dat probeer ik mij te beperken tot de verschillen tussen de Apogee kabels en de Van den Hul/Puresonic/Gotham kabels. Slechts in de conclusie kom ik nog terug op wat ik mij herinner en hoe de Apogee te plaatsen valt binnen de groep. De eerste indruk van de Wyde Eye deed ik op met de XLR kabel. De Gotham ging er tussenuit en binnen enkele minuten was ik al overtuigd. Geen Gotham meer, Apogee blijft. De definitie van de muziek is veel en veel beter. Een niet eerder vermoede grauwsluier verdwijnt aan de horizon. Puntig, helder, krachtig en zuiver zijn woorden die passen in deze situatie. Woorden als het neigt meer naar analoog zijn afgezaagd en doen ook niet zoveel ter zake. Het blijft digitaal signaal uit een digitale bron, dus laten we het erop houden dat het genieten van muziek met een sprong voorwaarts gaat. Idem dito als ik later de Van den Hul The First vervang door een tweede Apogee kabel. De eerdere ervaring wordt kwadratisch versterkt nu van transport naar dac alleen nog maar Apogee te vinden is. Wow dit is gewoon klasse. Hmm aan de andere kant is de VdH ook het aanhoren meer dan waard als ik die weer aansluit. Omdat ik nu geen keuze kan maken tussen Apogee en VdH besluit ik de set gewoon laten spelen met Apogee en pas na twee weken ben ik een hele middag gaan vergelijken.

Oef een forse stap terug is het verwijderen die bewuste middag van de Wyde Eye SP/DIF en het wederom aansluiten van The First. Direct mis je de sprankel, de rust in het geluid, het natuurlijke klankbeeld en de definitie van Apogee. Je wint op geen enkel terrein, zelfs niet daar waar ik de VdH voor bleef preferen, ruimte en lucht. Eerder zou ik nu die eigenschappen indelen in de categorie “aangename vervorming”. Het geen voor mijzelf minstens een verrassing is. Het zweverige van de VdH maakt plaats voor zo’n winst in “echtheid” dat je niet eens meer denkt in termen van ruimte. Dat de Apogee een degelijk verschil maakte heb ik mij niet gerealiseerd op het moment dat ik een paar weken terug de kabels wisselde. Toen was het vooral de Gotham die naar de kast werd verwezen. De VdH leek een paar weken terug nog altijd een terechte keuze. Ik grijp terug naar de muziek die ik eind vorig jaar selecteerde voor de kabeltest. Jane Monheit als eerste. Want haar stem gaat zo gemakkelijk uit de bocht op de cd Come Dream With Me. Maar dit keer is er zelfs geen randje te vinden aan haar openingsnummer Over The Rainbow. De ronde bekkens suizen en de trompet klinkt als een loftrompet. Uit mijn herinnering diep ik de ervaring op met een CEC loopwerk en dac. Daar zit een speciale kabel tussen die de data separaat van het kloksignaal transporteert. De Wyde Eye doet me er sterk aan denken. Detail, de CEC kabel in de CEC combinatie was destijds mijn grote winnaar in de test. Het gescheiden vervoeren van data- en kloksignaal bleek een hoorbaar resultaat te hebben dat uitsteeg boven het niveau van elke SP/DIF kabel.

Laten we Eva Cassidy eens in de cd lade stoppen om VdH af te zetten tegen Wyde Eye. Daar ben je snel mee klaar. De Apogee presteert hier vooral in het laag veel beter. Met de nodige overdrijving zou je de gitaar van Eva met VdH kunnen beschrijven als een vormeloze massa. De Apogee is vele malen transparanter en brengt de gitaar terug naar een echt instrument. Nieuw in mijn collectie is Lisa Ekdahl. Een Zweedse jazz zangeres die ik voor het eerst hoorde tijdens mijn vakantie dit jaar. Als achtergrond muziek in een restaurant. Haar wat oudere cd Now Or Never laat aantekeningen zien waarbij de Apogee is beschreven als puntiger, beter gedefinieerd, spannender, levenslustiger, betere bas, stem staat losser, zuiverder en transparanter hoog. Waarom zou ik nog doorgaan met andere cd’s te beschrijven. Het staat er eigenlijk al wat voor kabel de Wyde Eye is. In mijn enthousiasme moet ik u nog kond doen van Deborah Henson-Conant. Het nummer And Then He Kissed Me blijft een favoriet voor mij als het gaat om kleine percussie geluidjes, speelsheid, effecten en dynamiek. Met de Wyde Eye neemt dat gevoel op alle fronten toe. De bas lijkt dieper te gaan en de sub gromt. De Fransman waar Deborah kennelijk de nacht mee heeft doorgebracht is beter verstaanbaar. In de achtergrond vaak verborgen geluid van het speeksel in de monden en lichte percussie maakt onderdeel uit van de totaalbeleving. De open weergave spreekt voor zich en hoe vaak ik deze track ook al eerder hoorde, weer blijkt er meer op te staan.

Dead Can Dance luister ik zelden helemaal uit. De muziek is aangenaam, maar vraagt concentratie en je moet zeker niet tijdens de muziek willen praten. Dat is misschien ook om die reden dat ik de eerste track doorspoel tot 2 minuten en dan pas luister. Direct worden de verschillen duidelijk. De trom is dieper aangezet. Hoera mijn sub heeft meer werk. Soms vraag ik mij wel eens af of dat ding, dat zo zacht staat, überhaupt wel een functie heeft. Dat een kabeltje mij overtuigd van het nut van een sub is opmerkelijk nietwaar. Ook Dead Can Dance maakt muziek waar kleine instrumenten en effecten een belangrijke rolspelen. Zo lijken ritselende geluiden daadwerkelijk op je af te komen met deze digitale kabelset. Als luisteraar voel ik mij uitgedaagd om de geluiden beet te grijpen. Het muziektoneelstuk dat hier is opgevoerd heb ik niet eerder zo ervaren. De stem zweeft boven de muziek door de ruimte en ik ben echt in staat te zoeken naar de oorsprong van geluiden schuin rechts naast mij. Daar staat geen luidspreker en toch ritselt en sist het daar. Tot slot mijn lieveling cd. Rachelle Ferrell ramt elke emotie in haar stem door de kamer met First Instrument. Weer is haar stem pakkender dan waar ik normaal naar luister. Piano is feller, dynamischer, echter. De bas gromt wederom diep en laag. Percussie is eveneens rijker aan dynamiek en verfijnder. Ik kan genieten van suizende bekkens (vandaar mijn voorkeur voor JMLab) en word op mijn wenken bediend. Dit is een lust voor het oor. Wyde Eye? Nee ogen dicht en luisteren.

Apogee Wyde Eye

De nieuwe referentie

Wie bovenstaande tekst heeft gelezen zal de terechte conclusie trekken dat de Apogee Electronics Wyde Eye kabel mijn nieuwe referentie is. Zowel de 75 Ohm SP/DIF als de 110 Ohm AES/EBU kabel is naar mijn mening een openbaring aan digitale muziekweergave. Geen enkele kabel uit mijn test van HVT heeft zoveel hebberigheid in mij losgemaakt. Alle kabels gingen destijds retour leverancier met een bedankje. Mijn eigen combinatie beviel in die tijd nog goed en ja er was wel winst, maar nee het rechtvaardige niet een uitgave. Vooral niet nadat ik een CEC set had aangesloten met een eigen dedicated verbinding. Toen had ik zoiets van “laat maar”. Daar kan toch niemand tegen op. Kun je nog beter kiezen voor een geïntegreerde cd speler. Heb je niet eens meer kabels nodig.

De Apogee Electronics Wyde Eye maken dat ik op mijn mening terug kom. Ik beschouw deze set als een klasse op zich. Elke noot die van de cd getrokken is, lijkt op maat. De afbeelding is juist, geen stemmen die van reuzen lijken te komen of mini piano’s. Het geheel is muzikaal, transparant, spannend, minder zwevend en indringender. Analytischer zonder de ziekenhuislucht. Zelfs beter genietbaar ten gevolge van de analyse. Elk instrument heeft meer een eigen plaats en krijgt meer de ruimte om zich van zijn beste kant te laten horen. Ik ken lang niet alle kabels onder de 250 euro die geschikt zijn voor digitaal gebruik, maar weet wel dat wat ik heb gehoord niet kan tippen aan de Wyde Eye. Waar het geheim van de smid in schuilt, kan ik niet bevroeden. Welke kabel nog meer presteert weet ik evenmin. Maar dat Apogee weet hoe jitter te voorkomen is geloof ik nu. De naam Wyde Eye is terecht gekozen. Je gooit het geluidsbeeld helemaal open. Om dan je ogen te kunnen sluiten en simpelweg meer van muziek te genieten dan eerder denkbaar leek. Het is niet langer een “Geheimtip”, we weten het nu allemaal. Zolang deze kabels nog geen gemeengoed in de reguliere audiohandel zijn helpt TM Audio Holland BV u graag verder op weg naar een verkooppunt.

Prijzen
Wyde Eye SP/DIF 75 Ohm 1 meter  62 euro
Wyde Eye AES/EBU 110 Ohm 1 meter  62 euro

Importeur
TM Audio Holland BV
Broadcast & Recording.
Zonnebaan 52
3542 EG Utrecht
Tel: +31 (0)30 2414070
Fax: +31 (0)30 2410002
Web site www.tmaudio.nl en www.apogeedigital.com