Reiniginsvloeistof Matrix

In het verre verleden heb ik jarenlang een antistatische doek gebruikt voor het reinigen van mijn geliefde vinyl. Daarna zijn er meerdere platenborstels gevolgd, al dan niet in combinatie met antistatische doek of een apart armpje met daaraan een borsteltje en een rolletje dat voor het element uit lopend de groef stofvrij veegde. Achteraf bezien is het maar goed dat ik mij in al die jaren nooit gewaagd heb aan het ‘nat’ spelen. Maar natuurlijk droomde ik wel eens van de enige ware natte manier van reinigen door middel van de inzet van een echte platenwasser. De aanschafprijs weerhield mij echter steeds opnieuw om deze droom werkelijkheid te laten worden. Een flinke stap voorwaarts boekte ik met de inzet van de oude vertrouwde en ook door collega René van Es geteste Disco Antistat van Knosti. Hoewel dit in prijs/kwaliteit verhouding uitblinkende apparaat jarenlang het ergste vuil verwijderde en bovendien mijn platen antistatisch maakte, bleven de ‘echte’ platenwasmachines voor mij hun aantrekkingskracht behouden. Toen met de opkomst van de cd steeds meer mensen hun lp collectie van de hand gingen doen resulteerde dit in een groot aanbod aan tweedehands vinyl waarmee het idee om zo’n professionele reinigingsmachine aan te schaffen steeds aantrekkelijker werd. Daarmee was er een reden om me wat beter te orienteren op het aanbod. Als het summum gold in die tijd het ontwerp van Keith Monks; helaas met een exorbitant hoog prijskaartje. Ook Moth, Loricraft, en de Oostenrijkse Waschbär van Blue Danube blijken een pittige investering te eisen. Amerikaanse alternatieven zijn de apparaten van VPI, helaas nog steeds vrij prijzig, en de wat vriendelijker geprijsde Nitty Gritty’s. Maar met de dure Amerikaanse dollar…

Jaren gaan voorbij en ik draai redelijk tevreden met natte vingers de vinyl schijven rond in het badje van mijn Knosti apparaat. De grootste ergernis is nog de lange wachttijd die verloopt tijdens het drogen en het beperkte aantal plaatsen in het bijgeleverde afdruiprekje. Dan hoor ik van Clearaudio importeur Audioclassics dat deze fabrikant, waarvan ik zelf de tot volle tevredenheid stemmende Clearaudio Champion Limited Edition draaitafel in bezit heb, een platenwasmachine op de markt gaat brengen. Wanneer hij me vervolgens een aantal kenmerken noemt, waarin de machine zich van zijn directe concurrentie zal onderscheiden, ben ik verloren en reserveer ik ter plekke een exemplaar. Tijdens de enkele maanden daarna plaats vindende HighEnd beurs 2003 in Frankfurt demonstreert zoon Robert van Clearaudio oprichter Peter Suchy me de werking van het prototype en de eerste indrukken op het gebied van bouwkwaliteit, reinigingswerking, bedieningscomfort en design maken me razend enthousiast. Zozeer dat ik uiteindelijk zelfs de aanschafprijs voor lief neem die in de tussenliggende maanden in gestaag tempo steeds opnieuw naar boven bijgesteld wordt tot hij een veelvoud bedraagt van het bedrag dat aanvankelijk als indicatie genoemd is. Een beslissing waarvan ik tot op heden nog geen seconde spijt gehad heb.   

Clearaudio electronic GmbH

Wie Clearaudio zegt, denkt in eerste instantie waarschijnlijk aan Champion, Solution, Evolution, Revolution, Reference en Master Reference draaitafels of aan mm dan wel mc elementen waarvan ik u de vele typenamen zal besparen. Daardoor is dit Duitse bedrijf dan ook met name bekend geworden. En misschien ook wel doordat er veel mogelijkheden bestaan om een product steeds opnieuw naar een hoger niveau te tillen waarbij alleen het prijsverschil tussen beide niveaus betaald moet worden. We blijven tenslotte zuinige Hollanders. Maar ze fabriceren ook toonarmen, phono versterkers, voor- en eindversterkers, power supplies, filters, kabels, stekkers en alle mogelijke accessoires voor de analoog liefhebber zoals de unieke ‘Outer Limit’ ring.

Clearaudio Matrix

In een tijdperk waarin de cd naar de digitale kroon gegrepen wordt door oprukkende formaten als mp3, dvd-a en SACD is er van dit merk dan ineens een platenwasmachine die gekenmerkt wordt door een zeer solide bouwkwaliteit met onderdelen die betrokken zijn van autofabrikanten als BMW en Mercedes Benz vanuit de achterliggende gedachte dat de onderdelen ook over vijfentwintig jaar nog probleemloos leverbaar zullen zijn.

Een 22 kg zwaar, in zwarte kunststof uitgevoerd apparaat, met op de hoeken metalen poten en midden bovenop een solide metalen draaischijf. Aan de achterkant is een zwart netsnoer aangebracht. Geen IEC connector dus er kan niet geexperimenteerd worden met exotische netsnoeren en men dient het geluid, dat zeker bij het extra krachtig vacuüm zuigen een redelijk niveau bereikt, dan ook te accepteren zoals het is. Verder een doorzichtige slang met aan het eind een klem die verwijderd kan worden wanneer men de gebruikte vloeistof af wil tappen.

Het grote rechthoekige apparaat bevat twee motoren; één voor de aandrijving van het plateau en één voor het afzuigen van de verontreinigde vloeistof. Daarnaast uiteraard ook twee reservoirs ; één voor de reinigingsvloeistof die via een op de topplaat boven de reinigingsborstel gesitueerde afsluitbare vulopening bijgevuld kan worden en een tweede om de afgezogen vervuilde vloeistof in op te vangen. Op de topplaat bevinden zich alle van belang zijnde onderdelen voor de bediening. In het midden de met een schuimrubber mat bedekte zware metalen draaischijf, aan beide zijden geflankeerd door de armen die over het draaiplateau heen geschoven kunnen worden. Rechts de arm met de reinigingsborstel en links de arm die op het afzuigmechanisme aangesloten is. Op mijn exemplaar zijn ze van kunststof, inmiddels wordt de nieuwe Matrix geleverd met armen van stainless steel. Het is dat ik zo tevreden ben anders zou ik bijna zeggen dat ik hem te vroeg gekocht heb. Rechtsonder zijn de bedieningsknoppen gesitueerd. De bovenste tuimelschakelaar bedient de motor van het draaiplateau. Naar beneden, in stand II, draait het plateau met de klok mee. In stand I draait het in tegenovergestelde richting. Direct onder deze knop zit een drukknopje waarmee reinigingsvloeistof via de reinigingsarm op de te wassen lp gespoten kan worden. Tenslotte dient de daaronder aangebrachte derde knop, wederom een tuimelschakelaar, voor het in werking zetten van de motor die de afzuiging van de verontreinigde vloeistof verzorgt. Deze knop kan in stand I of II gezet worden. Stand I is de normale stand terwijl II extra zuigkracht levert.

Reiniginsvloeistof Matrix

De Werking

Om een plaat te wassen dient men eerst het reservoir te vullen met één van de op de markt verkrijgbare reinigingsvloeistoffen. Ook Clearaudio zelf brengt een eigen merk op de markt getiteld; “Pure Groove”. Nadat de stekker in het stopcontact gestoken is kan het eigenlijke wassen beginnen. De plaat wordt op de schuimrubberen laag gelegd die het metalen plateau bedekt. Met behulp van de bijgeleverde platenklem wordt de lp goed gefixeerd op het plateau waarna de reinigingsarm boven het oppervlak van de plaat gedraaid wordt. Bij mijn machine werd nog de ‘Souther Clever Clamp’ geleverd. Het nadeel van deze clamp is dat hij in de loop der tijd minder goed in staat is om de plaat op het plateau te fixeren, zeker wanneer de afzuigingschakelaar in stand II gezet wordt. Inmiddels is dit probleem de wereld uit want de huidige exemplaren worden geleverd met een stainless steel ‘Super Clamp’ die met een korte draaibeweging stevig op de spindel vastgezet kan worden waardoor de plaat stevig op het plateau gedrukt wordt. De arm kan naar beneden gedrukt en met behulp van een draaiknopje vastgezet worden. Dit is een aspect wat de Matrix voorheeft op de concurrentie; op deze manier kan de druk van de borstel verhoogd dan wel verlaagd worden, afhankelijk van de mate waarin de te reinigen lp vervuild is. Met behulp van knop 1 wordt het plateau gestart in één van de beide mogelijke draairichtingen. Zelf begin ik meestal tegen de klok in, in stand II. Door een druk op de knop, niet te lang want dan komt er te veel vloeistof op de lp, wordt via meerdere openingen in de reinigingsarm aan beide zijden van de arm de vloeistof naar buiten gespoten en automatisch gelijkmatig over het oppervlak verdeeld. Na circa drie omwentelingen wordt knop 1 in de andere stand, gemerkt I, gezet en volgen er opnieuw omwentelingen. Het vinyl gaat “zingen” op het moment dat het schoon is. Niet dat dit prettig is om aan te horen maar ik heb er geen andere, lees: betere, omschrijving voor. Vervolgens wordt de afzuigarm boven het vinyl gedraaid en wordt knop drie in stand I dan wel II gezet. De reinigingsarm kan naar boven en van het plateau afgedraaid worden tot hij zich weer in de uitgangspositie bevindt. Nu blijkt ook waarom ik altijd tegen de klok in begin. Wanneer je met de klok mee eindigt dan draait het plateau al in de goede richting om het afzuigsysteem in werking te stellen. Na enkele omwentelingen is de plaat droog en kan knop drie uitgeschakeld worden. De afzuigarm komt vanzelf omhoog en kan handmatig van het plateau weggedraaid worden waarna het plateau stilgezet kan worden. Nu wordt de platenklem en vervolgens de lp verwijderd waarna een tweede verschil met andere platenwassers duidelijk wordt; het plateau is nog droog en wanneer de gereinigde kant nu op het schuimplastic komt te liggen wordt het niet meteen weer vervuild. Bij andere machines moet men na iedere kant eerst het plateau droog maken. Al met al blijven tijdens het hele reinigingsproces mijn handen droog en het is dan ook een genot om met deze platenwasser te werken. Nu weet ik zeker dat er iemand denkt; dat mag ook wel voor die prijs. Tegen die persoon ben ik geneigd om te zeggen; voor 1900 euro mag u dat inderdaad verwachten. Maar bij nader inzien zeg ik; voor die prijs moet u meer verwachten. Namelijk dat hij grondig platen reinigt.

Onderhoud

Clearaudio adviseert om na 50 lp wassingen de reinigingsborstel grondig schoon te maken onder de kraan en de borstelstrips te vervangen na het dubbele aantal wasbeurten. In de praktijk blijft er erg weinig stof aan de borstel zitten en wat er aan blijft zitten is eenvoudig met de hand te verwijderen. Ook de strips, die via het dealernet van Audioclassics te verkrijgen zijn, lijken wat later aan vervanging toe te zijn dan wordt aangegeven. Het reservoir met afgezogen vervuilde vloeistof dient volgens de fabrikant eveneens na iedere 50 lp’s geleegd te worden. De ervaring leert echter dat deze vloeistof, doordat het reservoir via de afzuigbuis in open verbinding staat met de lucht, snel vervluchtigt waardoor er geen vloeistof opgeslagen blijft. Teneinde te voorkomen dat via de afzuigarm ook stof naar binnen gezogen wordt gebruik ik voorafgaand aan het reinigen van oud vinyl een discwasher platenborstel om het stof van de plaat te verwijderen.

Reiniginsvloeistof Matrix

Maar reinigt hij nu ook grondig?

Het antwoord daarop is een volmondig ‘ja’, en eigenlijk is daarmee alles gezegd. Maar u wilt ongetwijfeld meer weten. Om daar wat nuancering in aan te brengen moet ik jaren terug gaan en bij het begin aanvangen. Die start ligt op een moment waarop ik gebruik maak van de Disco Antistat van Knosti en deze vul met de originele vloeistof van dat merk. Kort gezegd werkt deze combinatie, maar heeft het ook een prijs; het valt me op dat ik regelmatig de naald van een vliesje moet ontdoen. Wanneer ik de vloeistof vervolgens vervang door Quality Service Vinyl Cleaner verdwijnt dit probleem. Wat blijft is een schoner geluid met minder achtergrondgeruis en spetters.

Wanneer ik de Matrix voor het eerst gebruik is dat bij het reinigen van een nieuwe lp. Het betreft dan de kleine bonus lp met bigband muziek die toegevoegd is aan de box die vijf lp’s van Ella Fitzgerald bevat waarop zij het werk van de gebroeders Gershwin zingt. Met de Matrix in het vooruitzicht had ik bij deze aanschaf afgezien van mijn gewoonte om een nieuwe lp met de Disco Antistat te wassen teneinde de laatste persvet resten te verwijderen. Daardoor waren op deze nieuwe schijven incidenteel kleine spettertjes te horen en moest ik de statische platen voorafgaand aan iedere draaibeurt met een platenborstel reinigen. Na behandeling met de Matrix, in combinatie met de bijgeleverde ‘Pure Groove’ vloeistof, zijn de lp’s antistatisch, is er geen spettertje meer te horen en lijkt de achtergrond zwarter.

Interessanter wordt het wanneer ik een oude lp ga reinigen. Deze lp van Nat King Cole is vooraf gereinigd met de Disco Antistat in combinatie met Quality Service Vinyl Cleaner. Wanneer de ‘Pure Groove’ behandeling van de Matrix afgerond is en ik gespannen de naald in de groef laat zakken waarin ‘Ramblin’Rose’ verankerd ligt, steekt heel even de twijfel de kop op; zal er een meerwaarde bespeurbaar zijn? Dit laatste restje verdwijnt met het klinken van de eerste tonen. Er is sprake van een toegenomen ruimtelijkheid, er is geen spettertje meer te horen en er zijn meer details hoorbaar. Bij sommige platen kom ik er tijdens het afspelen achter dat het noodzakelijk is om het reinigingsproces nog eens een tweede of incidenteel zelfs een derde keer te herhalen. In de ruime, meerdere maanden overspannende, periode die ik genomen heb om de Matrix te testen waren meer wasbeurten tot nu toe niet nodig. Zelfs een moedwillig met een kleverige substantie besmeurde schijf blijk ik weer tot leven te kunnen wekken.

Aangemoedigd door de gunstige resultaten en benieuwd naar het effect van het gebruik van qua samenstelling verschillende vloeistoffen was ik geruime tijd lp’s met de Clearaudio vloeistof en een zelfde periode met Quality Service Vinyl Cleaner. Met beide vloeistoffen bereik ik hetzelfde resultaat; een stap vooruit in vergelijking met de Disco Antistat. Het zijn echter steeds andere lp’s waardoor een goed vergelijk moeilijk wordt. Dus besluit ik nog een aanvullende test te doen. Daarvoor gebruik ik twee exemplaren van de dubbel lp ‘The concert in Central Park’ van Simon and Garfunkel. Kant 1 van het eerste exemplaar reinig ik met ‘Pure Groove’ in de Matrix, terwijl ik kant 1 van de andere plaat met Quality Service Vinyl Cleaner schoonmaak. ‘Mrs. Robinson’ klinkt door de ruimte. Schoon, details, dynamiek, ruimtelijkheid. De andere plaat wordt opgezet. Opnieuw hetzelfde nummer en ook nu met hetzelfde resultaat. Schoon, details, dynamiek, ruimtelijkheid. Ik hoor geen verschillen. Ze reinigen allebei even goed en betekenen beiden een even grote stap vooruit in vergelijking met de oppervlakkige Disco Antistat reiniging.

Om te kijken of er nog een extra stap gemaakt kan worden betrek ik vervolgens het Zwitserse merk Audiotop, waarvan ik de gehele testperiode al de Stylus Cleaner 3 gebruikte, bij de vergelijking. Het verschil tussen dit laatste merk en de beide andere is dat hierbij de behandeling uit twee delen bestaat. De eerste behandeling is het normale wassen met vloeistof, ditmaal genaamd ‘Vinyl 1’,maar daarna worden enkele druppels van een tweede substantie, ‘Vinyl 2’, over een meegeleverd borsteltje verdeeld dat vervolgens gelijkmatig, ter ‘entspannung’ van het vinyl, over de plaatoppervlakte verdeeld dient te worden. Dit moet wel snel gebeuren want de vloeistof vervluchtigt waar u bij staat. Dus vergeet vooral niet om direct weer het dopje op de fles te doen. De vloeistoffen zijn los van elkaar, maar ook tezamen in combinatie met een klein flesje stylus cleaner als totaal vinyl pakket te koop.

Gemeen hebben deze vloeistoffen dat ze geen van drieën een vlies op mijn naald achterlaten. In de Quality Service Vinyl Cleaner begeleidende documentatie geeft de importeur ook aan dat deze vloeistof uitstekend gebruikt kan worden als stylus reiniger. Wat verder opvalt is dat de ‘Pure Groove’ en de Quality Service Vinyl Cleaner tijdens het gebruik dezelfde geur verspreiden waaruit ik afleidt dat ze waarschijnlijk gebruik maken van (vrijwel) dezelfde ingrediënten.

Omdat ik geen verschil in werking kan ontdekken tussen de eerste twee vloeistoffen heb ik slechts één van hen, te weten ‘Pure Groove’, vergeleken met Audiotop. Dit is gedaan door opnieuw gebruik te maken van Simon & Garfunkel. Met kant 2 heb ik de Clearaudio vloeistof vergeleken met de Audiotop ‘Vinyl 1’. ‘April come she will’ geeft met beide vloeistoffen een ruimtelijk beeld met veel details in stemmen en gitaarspel waarbij het lijkt of de Audiotop vloeistof over de hele linie een fractie beter scoort. Ook ‘Wake up little Suzie’ lijkt iets dynamischer met ‘Vinyl 1’. Met kant 3 ben ik nog verder gegaan en heb ik een vergelijking getrokken tussen een met ‘Vinyl 1’ gewassen plaat en een op dezelfde wijze gereinigde kant die vervolgens nabehandeld is met ‘Vinyl 2’. Hier gaan in ‘Slip-sliding away’ ruimtelijkheid en detaillering met ‘Vinyl 2’weer een stapje verder. Dat dit ook voor de dynamiek geldt is goed te horen in ‘A heart in New York’.

Reiniginsvloeistof Matrix

Conclusie

Aan ieder product zitten wel minpunten. Alleen heb ik ze in dit geval nog niet kunnen ontdekken. De Clearaudio Matrix is  een degelijk gebouwde, fraai vormgegeven, eenvoudig te bedienen en perfect functionerende platenwasser die verschillende kenmerken heeft die vergelijkbare apparaten van de concurrentie moeten ontberen. Of hij daarmee voor u als consument het stevige prijskaartje waard is, is iets dat ik niet kan beoordelen. Ik kan u alleen verwijzen naar mijn eerder gedane uitspraak; ik heb van de aanschaf nog geen seconde spijt gehad. De hier geteste reinigingsvloeistoffen van Clearaudio en Quality Service voldoen beiden zonder meer goed in combinatie met de Matrix. De ‘Pure Groove’ kan gebruikt worden in combinatie met de Clearaudio Stylus Cleaner terwijl de Quality Service Vinyl Cleaner zowel voor de plaat als voor de stylus gebruikt kan worden. De Audiotop Vinyl 1 lijkt nog iets verder te gaan maar onderscheidt zich pas wanneer hij gebruikt wordt in combinatie met de Vinyl 2 en Stylus 3 van hetzelfde merk. Voor het verschil zult u evenwel veel dieper in de buidel moeten tasten.

Prijzen:

Clearaudio Matrix - 1995 euro
Clearaudio ‘Pure Groove’ 0,50 liter - 30 euro
Clearaudio ‘Pure Groove’ 1,00 liter - 45 euro
Clearaudio ‘Pure Groove’ 2,50 liter - 110 euro
Clearaudio Stylus cleaner - 15 euro         
Quality Service Vinyl Cleaner 1000 ml -13 euro
Audiotop Vinyl 1 1000 ml - 109 euro
Audiotop Vinyl 2     50 ml - 87 euro
Audiotop Stylus       10 ml - 45 euro

Leverancier Clearaudio / Audiotop:

Audioclassics
Van Abbebroekweg 98
3086 GC  Rotterdam
tel:  010-4654833
fax: 010-4801692
internet: www.audioclassics.nl
e-mail:   info@audioclassics.nl

Leverancier / Fabrikant Quality Service Vinyl Cleaner

Quality Service
Provinciale weg 56
1561 KN  Krommenie
Tel:   075-6403515
Fax:  075-6403619
e-mail: ouweltjes@cs.com

Fabrikanten:

Clearaudio electronic GmbH
Spardorfer Strasse 150
91054 Erlangen
Deutschland
Tel:  +49 (0)9131-59595
Fax: +49 (0)9131-51683
Internet: www.clearaudio.de
e-mail:   info@clearaudio.de

Audiotop Products
Postfach 366
CH-8600 Dübedorf
Schweiz
Tel:  +41 (0)1 821 22 05
Internet: www.audiotop.ch
e-mail:   info@audiotop.ch