Focal-JMlab Diva Utopia Beryllium

Een echte diva?

De komst van een nieuwe Focal-JMlab luidspreker is voor mij altijd een belevenis. Ik zal niet onder stoelen of banken steken dat JMlab al jaren één van mijn favoriete merken is. Niet voor niets draai ik er zelf mee. Het geluid spreekt mij aan en de prijs/kwaliteit verhouding is over het algemeen goed. Dat wil niet zeggen dat ik de oren sluit voor andere merken of de ogen voor tekortkomingen, zeker niet, meer merken zouden de kamer kunnen en mogen sieren.

Echter, je moet in het leven keuzes maken want geld kun je maar één keer uitgeven. Het bovenstaande betekent geen automatisme dat elke JMlab een goede pers krijgt, misschien eerder het tegendeel. Want juist van deze speakers ken ik de meeste in’s en out’s en weet dus ook waar de positieve/negatieve punten kunnen liggen. Nu is er de nieuwste telg, de Diva. Is de Diva uniek en weet die extra te verrassen? Ik maak de ontdekkingsreis langs Utopia’s wegen. Nog boeiender dan normaal. Een verslag.

Diva Utopia Beryllium

Focal-JMlab (de nieuwe naam voor het bedrijf) heeft al jaren een Utopia reeks in het leveringsprogramma. De Utopia is het beste dat het Franse bedrijf te bieden heeft en vanuit deze prestigieuze reeks zijn al vele innovaties afgedaald naar de lager geprijsde series. Inmiddels is de Utopia reeks vernieuwd en voorzien van de nieuwste vindingen en technieken. Gebundeld in, onder meer, de onderhanden zijnde Diva. Laten we de eigenschappen eens langslopen voor de luistertest begint.

De kast van de Utopia is uitermate stijf gemaakt met dikke lagen MDF, echt hout, braces en loodplaten. Met als gevolg dat de Diva de 48 kilo per stuk met gemak haalt. De vorm van het front is zodanig dat fase-problemen beperkt zijn en het afstraalgedrag nagenoeg ideaal is. De woofer, de tweeter en de basreflexpoort staan in een kleine hoek ten opzichte van elkaar. De Diva heeft bovendien nog twee woofers aan de onderzijde. Die stralen elk vanaf de zijkant naar een andere kant. Daardoor kan een grote en diepe laagweergave bereikt worden zonder de frontbreedte aan te hoeven passen. De kast wordt er wel diep van en zo kom je aan afmetingen van 110 x 25 x 53 cm (H x B x D). Het uiterlijk wordt bepaald door de uitvoering, Classic (ongeveer kersen), Signature (soort Rosewood) en Avant-Garde (een lichte houtsoort). In alle gevallen is de kast verder heel donker grijs metallic pianolak gespoten en een fraai stuk vakwerk waar de luxe vanaf straalt. Zoals dat hoort in dit prijssegment. (n.b. op de eigen foto’s is de beschermfolie nog aanwezig op de speakers)

De drivers voor midden en laag hebben een W-type conus. W-type is samengesteld uit een ultra lichte foam dat wordt “gebakken” met lagen glasvezel. De gevormde conus is heel licht, dus snel en toch heel stijf. De conus is aan te passen aan het doel door meer of minder lagen glasvezel toe te passen in de sandwich constructie. De middentoner is een 6” type en de twee woofers zijn elk 8”. Twee 8” woofers komen trouwens overeen met een enkele 12” woofer qua oppervlak. Van de faseplug of de vorm van de stofkap heeft JMlab een studie gemaakt en die is, in het bijzonder voor de middentoner, geoptimaliseerd. Welke invloed dat heeft heb ik met eigen ogen op meetapparatuur kunnen aanschouwen.  De middentoner maakt bovendien gebruik van een “Power flower” magneet. Opgebouwd uit zeer krachtige kleine magneten, die in een bloemvorm de spreekspoel omhullen. De scheidingsfrequentie tussen de bas en het midden ligt op 180 Hz. Laag genoeg om problemen die zijwaartse afstraling geeft te voorkomen. Nog steeds gaan de woofers niet heel diep. JMlab kiest voor kwaliteit boven kwantiteit en legt het -6 dB punt op 30 Hz. Het filter is opgebouwd uit topkwaliteit componenten zoals het een superieure speaker betaamt. De filterhellingen zijn 24 dB/octaaf. Interne bekabeling is verzilverd koper.

Vanaf 2500 Hz neemt de tweeter het over. De tweeter is een kunststukje op zich. De conus is concaaf gevormd uit puur beryllium. Dat is een zeldzaam metaal wat slechts door weinig firma’s kan worden gewonnen en verwerkt. Het heeft jaren geduurd voor het R&D team de techniek onder de knie had om beryllium te vormen tot een conusje. De voordelen van Beryllium zijn een hoge stijfheid, een hoog resonantie punt ver buiten het hoorbare gebied (boven 40 kHz) en een minimaal gewicht. Wie de tweeter hoort zal zich verbazen over de ongekende transparantie, maar daarover later. Een fase plug, zoals op de voorgaande Utopia serie is toepast, kon achterwege blijven. Wees wel zuinig op de tweeter want hij is ongekend duur als u hem moet vervangen. Nog wat technische gegevens zijn: een rendement van 90 dB, een nominale impedantie van 8 Ohm, aansluitterminals van WBT en een reflexpoort aan de voorzijde. Spikes worden meegeleverd en zijn onmisbaar voor het beste resultaat.

Focal-JMlab Diva Utopia Beryllium

Opzetten

De Diva werd eerst bij mij thuis neergezet en ingepast in de normaal opgestelde set. Welke apparatuur en kabels die set omvat staat onderaan de recensie. Helaas bleek mijn kamer verre van optimaal voor deze jongste telg uit de Utopia lijn. Waar de Micro Utopia excelleerde liet de Diva mij vreselijk in de steek. Zo erg dat de importeur een luistersessie regelde bij een dealer, wat we normaal nooit doen. De Jong & Warnaars in Den Haag was bereid mij langdurig de virtuele sleutel tot de luisterruimte te geven en daar bleek de Diva haar ware aard te kunnen tonen. Gekoppeld aan Sugden apparatuur. De Bijou CD-speler met een Masterclass voor- en eindversterker. Siltech kabels tot en met de Signature interlinks aan toe. De ruimte in de winkel is mij onbekend en daarom was het lastig een oordeel te vormen. Met in achtname van die beperking is het onderstaande verslag tot stand gekomen. En eigenlijk is dat niet eens zo slecht. Tenslotte is uw huiskamer de mijne niet en zo stond de opstelling los van mijn akoestische eigenschappen. Gelukkig kon ik toch bogen op twee weken ervaring thuis. Wat de Diva toen wel aankondigde maar niet gaf, kon nu wel loskomen en bevestigde dat de kwaliteiten onderhuids aanwezig waren. Ik denk dat het in de juiste ruimte nog beter kan dan ik in de winkel hoorde. Immers u zet de Diva niet in een kamer met meerdere speakers en u kunt schuiven tot het beste standpunt is bereikt.

Een laatste noot waarom we toch doorgingen met de test, al hadden we daar een behulpzame winkelier bij nodig, is dat de Diva niet langer gemist kon worden. De vraag is inmiddels de productie overstegen en een tweede sessie bij een andere auteur thuis zou ver in de toekomst liggen. En dat is jammer gezien de aandacht die de Diva al heeft in de internationale audio pers. Veel van de winkeliers die de Diva geprobeerd hebben en al Utopia dealer zijn, hebben de Diva opgenomen in de rij van permanent opgestelde speakers.

Uit en thuis

Met schuiven en draaien weet ik in eerste instantie thuis een bevredigend beeld te scheppen. CD’s van Rachelle Ferrell, Mary Black en Loreena McKennit tonen een speaker die zeker hoge kwaliteiten heeft. Het laag gaat in de huiskamer behoorlijk diep en is strak. Het midden rustig zonder te verliezen aan kracht en het hoog meer dan zijdezacht. Wat ik mis is het sprankelende dat de Micro Utopia wel had en de afbeelding in de hoogte, diepte en breedte. En het unieke van de BE tweeter. Ook met LP’s haal ik het er niet uit. Mijn aantekeningen blijven steken in opmerkingen over kwaliteit maar in een doodse sfeer. Dat kan helemaal niet en tot op de dag van vandaag blijft het een raadsel welk component dat veroorzaakte of het moet toch de akoestiek geweest zijn. Dus verhuisden we naar Den Haag en daar werd de indruk totaal anders. Neemt u dat maar als uitgangspunt.

Dezelfde CD’s meegenomen en we starten rustig met Loreena McKennit. Haar stem lijkt geprojecteerd te zijn in de ruimte. De stem heeft niets meer te maken met luidsprekers. Hij hangt volkomen los. Het geheel is evenwichtig, levendig en helder. De tweeter weet de ragfijne nuances weer te geven op een niveau waar een bandtweeter of een elektrostaat een lesje van kan leren. Geen randje scherpte en toch kristalhelder. Luister maar eens naar een CD met veel ‘S’ klanken en dan leer je de tweeters wel kennen. Het laag gaat rustig en weet zonder pieken en dalen het midden en hoog te steunen. Het gaat niet heel diep wat mijn opinie bevestigt dat Focal-JMlab eerder mikt op kwaliteit dan kwantiteit. Wie het diepste der diepen wil halen heeft een subwoofer nodig (wat thuis met mijn SW900 prima lukte). McKennit heb ik met regelmaat live gezien en gehoord en de emotie die je dan in de schoot geworpen krijgt lijkt verdacht veel op wat de Diva hier staat te presteren. Instrumenten zijn individueel goed te volgen, achtergrond stemmen staan los van elkaar en verworden niet tot een vage brij. Wie soleert op de CD wordt in gedachten letterlijk in de spotlights gezet. Hoogte, breedte en diepte het is er allemaal en in de juiste proporties. Zo had het thuis moeten zijn dan was ik verloren geweest. Ik ken maar weinig systemen die tot deze weergave in staat zijn. Ongeacht de prijs. Vergelijkbaar met een prototype van een andere fabrikant dat mij en doorgewinterde collega’s echt heeft verbaasd.

Focal-JMlab Diva Utopia Beryllium

Uit en thuis (2)

Deborah Henson-Conant is een testertje van de eerste orde. Veel percussie en veel effecten. Geen elektronische effecten maar eerder het aansteken van een sigaret, het openen van flessen, wat gitaar en harpspel, drums, stemmen etc. De mannenstem is een crime om verstaanbaar weer te geven. Maar de Diva doet er schijnbaar niet eens moeite voor. Dit is de meest heldere en verstaanbare weergave die ik ooit hoorde. Aan snelheid geen gebrek. De tweeter en de middentoner hebben het vreselijk naar hun zin. Waanzinnig transparant. De tweeter siddert en zelf kun je niet anders dan mee sidderen. De spreiding in de ruimte is optimaal. Zodra ik Patricia Kaas in de CD-lade leg is het kippenvel aanwezig. Deze dame weet mij keer op keer te treffen met haar stem. Hoe beter de set hoe hoger de haren staan. Haar `Piano Bar` staat bol van melodieën die in elke bar zouden kunnen weerklinken. Ze is zwoel, hees, sexy, spannend maar vooral aanwezig op de Diva’s. Een diva weergegeven door een andere Diva. Alleen uit ervaring weet ik dat deze CD nog beter speelt op een systeem waar het laag tot zelfs onder de 20 Hz reikt. Het gebruik van een subwoofer zou de Diva, net als veel andere speakers, kunnen sieren in de juiste ruimte. Ik heb het dan niet alleen over monitors maar evenzeer over full range vloerstaanders als de Diva.

Zonder sub door met Rachelle Ferrell. Haar live opname van Montreux is zo mooi opgenomen. Hier is weer die emotie overdracht die een hoogwaardig systeem kenmerkt. De bas en de drums maken de CD bijna dreigend en beangstigend op `Prayers Dance`. De stem van Ferrell indringend en tot op het bot. Als ze uithaalt en langdurig krijst op een hoge frequentie kan ik niet anders dan bewonderend en verbijsterd zitten kijken (Jan de Jong vraagt zich uit het zicht af of ik soms iemand aan het vermoorden ben). Het geheel stuwt naar voren zonder dat het te dicht nadert. Het staat voor je en is dichtbij. Subtiele percussie zweeft in de ruimte. De tweeter breekt absoluut niet op en lijkt alles aan te kunnen. Dan naar de volgende tranentrekster. Mary Black met haar nieuwe live-CD. Moet ik mijzelf weer herhalen? Alles valt op zijn plaats. Het publiek, de zaalakoestiek, de band en Mary. Zoekt u detail, het is er. Zoekt u muzikaliteit, het is er. Stereobeeld in drie dimensies, het is er. Wilt u de artiesten visualiseren, het kan. Sleep het gevoel wat u krijgt in een zaal via een plat schijfje naar u toe. De Diva is er het systeem voor.

En dan

Een winkel heeft sluitingstijden en dus sta ik opeens buiten. Te kort kunnen luisteren met te weinig muziek om alles te omvatten wat het systeem in de mars heeft. Toch gegrepen door de kwaliteit. Een hoogtepunt in muziekemotie zoals slechts weinig voorkomt. Niet in een getunde ruimte of onder speciale condities maar gewoon in een winkel. Soms onderbroken door andere klanten, die overigens graag even meeluisterden. Met eigen muziek. En met muziek die ik te horen kreeg van de dealer. Klavecimbel en een klassieke stem. Houdt u van klavecimbel, dan is de BE tweeter uw eigen utopia. Stemmen en instrumenten het kan allemaal. Met de voorzichtigheid in het achterhoofd van de mislukte weergave thuis en het enthousiasme van vandaag vind ik dat Focal-JMlab een staaltje van haar kunnen levert met deze Diva. Wolters Koenen zegt over een diva: “een gevierde zangeres, actrice of sportfiguur”. Vandaag schrijven we historie en voegen aan de omschrijving toe; “een gevierde luidspreker van Focal-JMlab”. Dit is High End.

Prijs:
Focal-JMlab Diva Utopia Beryllium  10500 euro per paar

Importeur:
PV Trade s.a.
Groot Bijgaardenstraat 65
B-1600 st. Pieters Leeuw
België
Tel: 0032-23320075
Distributie voor Nederland: PV Trade Benelux
Vertegenwoordiging voor Nederland: Leo Heijmans

Gebruikte apparatuur
Garrard 301 motor unit op DIY console met Pro-ject 9” carbon fiber arm
Benz-Micro Glider L2 low output MC element
Linn Linto phono amp
Teac VRDS-T1 CD loopwerk met Trichord Clock 2
Monarchy Audio DIP Mk 2 anti jitter box
Assemblage D2D-1 sample rate converter
Apogee Mini-Dac d/a converter
Sugden Bijou cd speler
Marsh Sound Design MSD P2000b voorversterker
Marsh Sound Design MSD A200s eindversterker
Sugden Masterclass voor- en eindversterker
Interlinks analoog: Siltech Mxt Professional Series New York, Siltech SQ-88 Classic cinch en XLR, Siltech Signature Forbes Lake
Interlinks digital: Apogee Wide-Eye
LS-kabels: Siltech LS-110 Classic en Linn
Netsnoeren: Kemp, Lapp, rubber, Siltech  SPX-30 Classic, Sign PC-150
Accessories: Kemp Elektroniks Power Source netfilter, Spectral Straight meubel, Master Base Mbase/1 plaatjes, Acoustic Analysing TVA dempers, WBT, separate audiogroep