Taf Extrema Vaganza Mk II

Ooit heeft fabrikant Terrazzo Art Fidelity beloofd dat als hij “te tillen” speakers zou hebben, hij ze naar mijn driehoog gelegen flat zou brengen. Een belofte die waar gemaakt werd net voor de zomervakantie 2004. Hoewel van een gegoten cementachtige massa en voorzien van een zware voet was naar boven brengen minder inspannend dan mijn eigen speakers met zorg de kamer uit dragen. Twee opvallende monitors sierden de kamer en hingen met dunne draad aan de set. Klaar om van start te gaan.

Extrema Vaganza Mk II

De naam van de speaker doet mij nog altijd denken aan de erotische beurzen die her en der in Nederland aangekondigd worden. De vorm en de klank hebben er totaal niets mee te maken. De vorm doet eerder denken aan een kunstobject en de kleurstelling (waarin iedere koper vrij is) past verbazingwekkend goed bij de kleur en de materialen van de units. Dat de tweeter net uitsteekt is een speels detail dat laat zien dat de ontwerper met zorg het design kiest. De kast herbergt een drietal units, hoog, laag/midden en laag. In een unieke opstelling die EBS genoemd wordt, wat ik verderop nader zal toelichten. Taf heeft gekozen voor Seas speakers uit de Excel reeks. De tweeter is een multimagneet unit met zes neodenium magneten waarbinnen de spreekspoel zich beweegt. Een sterk en homogeen magnetische veld is het gevolg waardoor de weg naar de weergave van veel details open ligt. De grote basunit is door Taf voorzien van een coating om extra stijfheid te verkrijgen over het conus oppervlak. Het filter zit in de voet van de speaker en bestaat uitsluitend uit vlakdraadspoelen en Mundorf condensatoren. Een kleine schakelaar maakt het mogelijk vanaf de wisselfrequentie van 3 kHz het hoog met 1,5 dB te versterken of te verzwakken. De Extrema Vaganza Mk II is een tweeweg EBS systeem waarbij de EBS woofer de midden/laag weergever ondersteund. Zowel de kast als de voet is gegoten om en in een mal en bestaat uit een mengsel van marmer korrels en beton. Absoluut resonantievrij. Door de afwijkende vorm die mogelijk is met gieten in en om mallen zijn staande golven in de kast niet mogelijk. De hoogte van de tweeter ten opzichte van de luisterpositie is bij bestelling op te geven, de stalen buizen die de verbinding vormen tussen voet en speaker kunnen op elke lengte geleverd worden.

EBS

Wat is Extra Bas Support (EBS) nu eigenlijk. EBS is een ontwikkeling van TAF zelf en werkt met een speciaal geselecteerde basunit die door TAF `gereconed` wordt door er een speciaal samengestelde extra massa op aan te brengen en hem daarna te combineren met een eigen elektronisch EBS netwerk. Door de TAF basunit modificatie ontstaat een extreem stijve conus met een ongekend lage eigen resonantiefrequentie. Als deze EBS unit met de EBS cross-over elektronica parallel aan de basunit in een gesloten kast wordt aangesloten, dan zullen deze twee speakers samen een spanning/stroomdeler vormen. Omdat de EBS unit `laag-ohmig` blijft, daar waar de basunit op zijn eigen resonantiefrequentie `hoog-ohmig` wordt, zal de EBS unit de basunit ontzien en dus voorkomen dat de basunit überhaupt op zijn eigen resonantiefrequentie wordt aangesproken. Hierdoor ontstaan substantiele verlagingen aan tweede en derde harmonische vervorming. Metingen tonen aan dat het gaat om waardes tot 10 dB lager. Omdat de EBS unit met de EBS cross-over elektronica `hard` aan de eindversterker is aangesloten, zal er geen faseverschuiving optreden zoals bij een basreflex of passief radiator systeem. De hoge eigen massa van de EBS unit in combinatie met de EBS cross-over elektronica zorgt ervoor dat alleen de laagste frequenties door de EBS unit worden weergegeven. Of en hoe EBS zijn waarde bewijst kunt u lezen in mijn luisterimpressie. In ieder geval is het doel van EBS het voorkomen van fase problemen, het verlagen van vervorming, lagere frequenties weer te kunnen geven met een relatief kleine kast, resonanties op te heffen en het scheppen van een vriendelijker impedantie verloop voor de versterker.

Opstelling

Mijn gebruikelijke set staat te spelen met de Extrema Vaganza Mk II. Van voor tot achter hebben we het dan over een Marantz SA8400 die stand-alone speelt met SA-CD en als loopwerk dienst doet voor CD weergave. Via een upsampler en een anti-jitter device krijgt een Apogee Mini-DAC zijn signaal in het laatste geval. De tweede bron is een Magnum Dynalab tuner. Derde en belangrijke bron is een Garrard loopwerk met Pro-ject carbon arm en een Benz Micro Glider L2 element. Waarachter een Linn Linto phono trap zijn best doet. Het geheel komt samen in een Marsh Sound Design voor-eindversterker van twee maal 100 watt. De stroomvoorziening is opgebouwd rond een Kemp Powersource netfilter en Kemp, Lapp of Crystal Cable netsnoeren. De overige bekabeling is grotendeels afkomstig van Crystal Cable, inclusief de 10 meter lange speakerkabels die naar de Extrema Vaganza’s lopen. Ter vergelijk stonden mijn JMlab Electra 926 drie-weg systemen ter beschikking en een SW900 actieve subwoofer uit dezelfde JMlab lijn. Stands waren overbodig en de apparatuur zelf staat op een Spectral meubel met veelal dempers onder de componenten. Als gebruikelijk staat een complete opsomming apparatuur/kabels/accessoires onder aan de recensie voor de liefhebbers.

Luisterimpressie

Met de enorme basspeaker aan de zijkant is het de gekste monitor die ik ooit heb gezien. Met een monitor heb je meestal het grote voordeel dat de kast oplost in het luchtledige en dat de speaker niet aan te wijzen valt. Zo is het ook met de Extrema Vaganza Mk II, waarbij van kastkleuring totaal geen sprake meer is. Met dank aan het materiaal en de interne vormen. Met Diana Krall op SA-CD valt een zeer gespreide weergave mij ten deel. De stem geeft nadrukkelijk de vele nuances weer en is zeer fraai. Geen drukkend laag en geen kritische hotspot zijn twee dingen die direct in gedachten springen. Piano mag iets meer naar een volle klankkast neigen, maar dat kan evengoed aan de opname liggen. Zit je netjes in de buurt van de te verwachten hotspot dan krijg je een mooi diep stereobeeld.

De Extrema Vaganza Mk II heeft er kennelijk weinig tot geen last van dat de speakers dicht bij de achterwand staan (pakweg 25 cm). De hoogte informatie blijft in de genoemde opzet beperkt tot een smalle strook. Ik noem het wel eens luisteren door de brievenbus. Dat de SA-CD speler daar voor een groot deel debet aan is blijkt later als ik LP’s ga draaien. De weergave kenmerkt zich verder door openheid en frisheid. Lieftallige percussie. De toonbalans is de gehele SA-CD door zeer aantrekkelijk en het valt me moeilijk om tijdelijk afscheid van Diana te nemen om te gaan eten. Straks weer snel terug voor Dead Can Dance. Met de CD “Into the Labyrinth” heeft Dead Can Dance een meesterwerkje neergezet met ruimtelijke informatie. Daarin laat de Extrema Vaganza Mk II een steekje vallen ten opzichte van even dure concurrenten. De sambaballen komen niet ver genoeg de kamer in en in de breedte mag het ook ietsje meer zijn. Fijn is dat de muziek recht voor zijn raap wordt aangeboden en niet versluierd. Het laag gaat diep genoeg om niet te verlangen naar een groot systeem, al zou een subwoofer voor dit soort muziek met deze weergevers geen kwaad kunnen. Hoe Koos het ook heeft versierd met de EBS unit, er gaat niets boven kastinhoud om laag te creëren (daartoe maakt hij ook grote systemen). De geluiden van de oliedrums, de zweep en sambaballen laten horen dat de Extrema Vaganza Mk II een snel systeem is dat geen last heeft van luiheid. Het geeft maar al te graag alles weer. Het is heel gemakkelijk details te volgen en instrument lijnen vast te houden.

Patricia Barber ontbreekt vrijwel nooit bij luistersessies. De muziek vind ik soms mooi, soms vreselijk. Wat Barber in ieder geval voor elkaar heeft is de opname, of misschien beter uitgedrukt de extremen in de opname. De dame stopt veel te veel laag in de CD en dat maakt het eenvoudig speakers te betrappen op fouten in die regionen. Teveel bas of teveel reflexpijp wreekt zich ogenblikkelijk. De Extrema Vaganza Mk II houdt het allemaal in de hand. Een tikje meer doortekening zou mogen, maar in ieder geval ben ik blij met de strakke weergave. Best indrukwekkend wat een kastje van deze afmetingen neer weet te zetten. Dat het zo diep laag kan is mede te danken aan het lage rendement en dat vind ik ook gelijk een beperking. Luidsprekers met een laag rendement spetteren niet in mijn optiek. Dat heeft weinig te maken met versterkervermogen. Hard kan het best, maar het verschil tussen de hardste en zachtste passages vervlakt. Misschien ben ik daarom wel een liefhebber van hoornsystemen, die kunnen pas echt dynamiek aan. Alles tussen de 90 dB en 95 dB rendement doet het een streepje minder, zak je onder de 90 dB dan kriebelt het bij mij. Met de schakelaar aan de onderzijde waarmee je het hoog wat oppept verbeter je de situatie iets, maar het geeft niet de dynamiek die overweldigend kan zijn. Desnoods boet ik in op punten als precisie en vervorming, als ik maar uit de stoel geschopt word. Een persoonlijke keuze uiteraard. Ik beluister de drumsolo op de Barber CD en mis de adembenemende klappen. Zelfs als ik het systeem bijna vol gas geef. Aan de andere kant, luister eens naar een stem op een Extrema Vaganza Mk II en je weet waar de ontwerper de nadruk legde. Of neem de conga’s en bongo’s in gedachten. Ze staan haast voor je neus en je ruikt het zweet van de slagwerkers. Na Barber komt Nils Lofgren die heel goed gitaar kan spelen op deze kasten. Snelheid is weer opvallend aanwezig net als de afbeelding van de mannenstem dit keer. Ruimte, plaatsing, afwezigheid van resonanties en gevoel voor ritme. Het zit allemaal in dit kleine kastje verborgen. Is de muziek ingetogen op rustige momenten dan is de emotie overdracht volmaakt, gaat het harder en ruiger dan neemt het gevoel bij de weergave wat af. Vervelen doet het nooit en luistermoeheid is een onbekend fenomeen met deze luidsprekers. Keer op keer kost het moeite om op te staan en van CD te wisselen. Ik luister liever alles helemaal uit.

Klassiek is een openbaring. Zelden genoot ik zo van Locatelli met Jaap van Zweden op viool als via de Extrema Vaganza Mk II. Een zeer evenwichtige weergave valt me ten deel die recht doet aan de realiteit. Een breed uitgemeten orkest vormt de achtergrond voor de viool die nergens maar dan ook nergens uit de bocht dreigt te vliegen. Wie graag kritiek levert zou hoogstens iets te veel voorzichtigheid als verwijt kunnen geven. Het is in mijn oor een pure schoonheid die boeit van de eerste tot de laatste noot. Hetzelfde heb ik met de SA-CD “Exceptional masterpieces” die volgt. De resolutie van de allerbeste systemen halen we niet, maar ik benader het erg dicht. Heel even het gevoel dat het te glad en te rustig is, maar daar hebben we de schakelaar voor. Een tikje hoog op en hop het springt in beeld. De voetstappen aan het eind van de SA-CD geven de indruk van een podium weer. Een nog betere beleving vraagt zoals altijd een groot systeem. Klassieke muziek is met kracht neergezet en zonder meer overtuigend.

Het leuke is dat die overtuiging er ook is met LP popmuziek. Een oude LP van Sade heeft een behoorlijke portie drive en power. Ritmisch swingt Sade als een vis in het water. Een droog stampend laag doet me denken aan de disco’s waar ik vroeger placht te komen. De plaat heeft een soort ouderwetse stereo weergave, links en rechts de instrumenten en middenin plompverloren de stem maar ik geniet, al plakt het vanwege de opname aan de speakers. Veel minder heb je daar last van met Taj Mahall en de zusjes Pointer. Die meiden laten zich van hun beste kant horen onder het bezielende spel van Taj zelf. Mijn platenspeler wil ik beslist niet missen als ik dit weer hoor. Ik vraag slechts om wat meer dynamiek, niet om spreiding, zuiverheid of detaillering. Dat is allemaal heel erg in orde. Tenslotte pak ik uit de kast Jef Wayne’s “War of the world’s”. De sfeer is heel goed neergezet en bij vlagen angstaanjagend. De stem van Burton hakt in je hoofd en als geen ander weet hij de invasie van Marsbewoners levendig te maken. Het is een soort Pink Floyd muziek maar met een langere verhaallijn. Opvallend is de spreiding in alle drie de dimensies, breed en diep en met LP ook in de hoogte. Weg is het brievenbuseffect dat ik wijt aan de SA-CD speler en niet aan de luidsprekers. Toch altijd goed om met meedere bronnen te beoordelen en niet afhankelijk te zijn van of CD of LP. Hoe meer media hoe beter.

Twisten

Over smaak valt te twisten. Ik ben kennelijk een persoon die vaak extremen in huis heeft ter beoordeling en ook deze keer zijn bezoekers verdeeld in twee kampen: zij die het uiterlijk schitterend en verfrissend vinden, zij die het uiterlijk verfoeien. In onze optiek (mijn vrouw Jacqueline en ik) zouden de Extrema Vaganza Mk II’s een permanente plek kunnen krijgen alleen al op basis van het aangezicht. Verjongend en als sierend ornament in de huiskamer. Wij hebben een semi-modern interieur waar warmte en kleur een belangrijke rol speelt. Dat de vorm en de materiaalkeuze bovendien geweldig is voor muziekweergave is natuurlijk een pré in mijn audiofiele gedachtekronkels en dat boeit Jacqueline veel minder. Mij viel op de diepe weergave die uit dit formaat kast kan komen. Het totaal ontbreken van kleuring door de kast. De ruime spreiding die met de juiste bron bereikbaar is en de compleet aangename weergave. Geen moment hebben de speakers in de weg gestaan of doen terugverlangen naar mijn eigen referenties. Laag tot hoog is uitgewogen en gefabriceerd voor muziekbeleving op hoog niveau. Dat daar een prijskaartje aanhangt is onvermijdelijk. Neem ik in gedachten de hoeveelheid handarbeid, de prijs van de filters en componenten, de ontwikkelkosten en de kosten voor de eenmalige mallen, dan steekt de prijs gunstig af bij de concurrentie. Dit soort speakers mogen we trots op zijn in Nederland. Kennis, innovatie en design gaan hand in hand en leiden tot muziekbeleving op hoog niveau tegen een relatief bescheiden prijs. Chapeau.

Prijzen:
Taf Extrema Vaganza Mk II met Terrazzo voet vanaf 2450 euro per stuk

Fabrikant:
Terrazzo Art Fidelity
Kantsingel 14d
5349 AJ Oss
Telefoon 0412 - 633111
E-mail info@taf-oss.nl
Web www.taf-oss.nl