ZYX R50 Bloom H element

Ik ben de laatste tijd behoorlijk in mijn element. Dat komt omdat ik heel veel bezig ben met platenspelers en elementen. Ik hop van het ene element naar de andere. Heb een tweede draaitafel gekocht. Een tweede phono versterker stand-by staan. Zaken die het mogelijk en leuk maken met vinyl in de weer te zijn. Daarbij een aardige collectie platen met de mooiste audiofiele werken en nog veel mooiere niet audiofiele LP’s waar meer “muziek” op staat.

Op zoek naar de essentie probeer ik elementen te selecteren die in staat zijn muziek weer te geven op de manier zoals dat bedoeld is. Met gevoel, met emotie, met verve. Of elk detail daar in naar voren komt zal mij, plat gezegd, een biet zijn. Ik verlaat het hifi territorium en zoek de kunst van het weergeven. Lees hieronder of een ZYX element mijn lichtend pad volgt.

Technische details

ZYX is een Japanse fabrikant die veel onderzoek heeft gedaan naar het op de juiste wijze fabriceren van Moving Coil pick-up elementen. ZYX onderscheidt 13 hoofdpunten die van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. Ik ga ze niet allemaal doorlopen, maar een paar dingen zijn specifiek voor ZYX. Ten eerste is daar de wikkelmethode van de spoelen. Volgens ZYX staan spoelen van andere fabrikanten ten opzichte van elkaar uit fase. Het in fase zetten gebeurt pas aan de pinnen die het element aansluiten op de armbekabeling. ZYX wikkelt zodanig dat de spoelen wel in fase staan en noemt die methode “Real Stereo”. Ten tweede is ZYX zeer kritisch op materiaal om het element te dempen en resonanties op te heffen. Maar liefst 8 losse dempers passen in de behuizing, die onderling geen resonanties doorgeven maar juist elimineren. De magneet is sterk en klein, wat gewicht bespaart. In het magnetische veld bewegen spoeltjes van 6N koperdraad. De behuizing is van kunststof om tegen te gaan dat metaal het magnetische veld op enige manier kan verstoren. De cantilever is gemaakt van gecoat aluminium. De naald is een line-contact type met een afronding 6 x 35 mu. De R50 Bloom is leverbaar in twee types waarbij de uitgangspanning en de inwendige impedantie verschilt. De R50 Bloom geeft 0,24 mV af en heeft een weestand van 4 Ohm, de Bloom H geeft 0,48 mV af via 8 Ohm spoelen.

De volgende gegevens zijn voor beide types overeenkomstig:

Het monteren van het element gaat met korte schroefjes en moertjes. Een methode die wat lastiger is dan werken met schroefdraad dat in de element behuizing is getapt. Altijd een beetje oppassen dat het element goed vast zit, maar niet zo hard aandraaien dat de behuizing vervormt. De geringe compliance vraagt om een arm met een gemiddelde effectieve massa zoals Pro-ject of Rega die heeft. Een moderne 12” inch arm kan uitstekend zijn. Mocht het element te licht zijn voor de arm dan zijn optionele gewichtjes verkrijgbaar (Silent Metal SM-R of SM-T) of zelfs een extra behuizing. De Silverbase van 4 gram of de erg dure Gold Base van 6 gram.


Situatieschets

Nadeel van recenseren is dat je teveel apparatuur in huis hebt en krijgt. Wat niet altijd kan blijven staan over een langere periode. Met als gevolg tussentijdse wisselingen. De ZYX R50 Bloom H heeft dat gemerkt. De “inspeel en leef periode” met de ZYX vond plaats met een EAR 834 DeLuxe buizen phono versterker aan een Ayon Audio 300B en tijdelijke Vivid V1.5 luidsprekers. De daadwerkelijke recensie is geschreven met een Van Medevoort PHM3 aan een PrimaLuna Dialogue Two versterker. Misschien is dat maar goed ook, de ZYX deed het uitstekend aan de vM met daarachter KT-88 in triode schakeling. Met vaste componenten in de set als een Garrard 301 met Pro-ject 9C arm. Een Transrotor puck en Funk Firm Achromat mat. Crystal Cable bekabeling van Piccolo tot Ultra voor luidspreker, interconnectie en netsnoeren. Normaliter Focal – JMLab Electra 927 Be luidsprekers en een Electra SW900 subwoofer. Kemp netfilters en scheiding trafo. Alles aangesloten op een aparte groep in de meterkast en AHP zekeringen in het netstroom circuit. Voor een MC phono element geldt geen genormeerde afsluitimpedantie zoals voor een MM element wel het geval is (47 kOhm). Mijn EAR sluit het element af met een 40 Ohm trafo waarmee de impedantie op 400 Ohm komt. Mijn Van Medevoort staat ingesteld op 330 Ohm. In beide gevallen zag de ZYX dus ruim meer dan de aanbevolen minimum waarde van 100 Ohm.

Muziekkeuze

Diane Schuur levert met “Pure Schuur” een mooie muur van geluid. Uitstekende stereoafbeelding die vooral in de hoogte opvalt. Trompet en stem staan een stuk boven de drums. Diepe stevige bas met echte kracht. De stem van Schuur wordt prettig weergeven, de dame kan nog wel eens “vuil en scherp” klinken. Heel transparant en lang is de naklank van percussie. Het geluid loopt niet ver buiten de speakers, maar dat komt mede door de speler en de arm. Tweede stemmen staan mooi in de achtergrond en hebben precies de juiste mate van aanvulling op de stem van Schuur.

Vooral de stevigheid van de weergave valt op met deze plaat. “Baby you got what it takes” heeft een indrukwekkende blazerssectie. Het is een funky nummer dat lekker stuwt en sterk aan een live concert doet denken. Basdrum houdt het ritme vast, bas hangt daaroverheen. Een keyboard is swingend naast een piano die meer korte tonen hamert. Pure energie die de kamer in stroomt. Dan Lincoln Mayorga op het Sheffield label. Dit is één van de eerste “direct-to-disc” opnames. Hierop is veel gebruik gemaakt van percussie en van veel verschillende instrumenten om de opname zo spectaculair mogelijk te maken. Met de ZYX lukt dat uitstekend. Breed en vol impact. Met overal woodblocks, triangels, belletjes en drums. Blazers die spuug uit de conus lekken. Lekker veel metaal zonder dat er irritatie optreedt of het geluid scheurend maakt. Veel vaart en ritme. In een volgend nummer met ragtime piano gaat het er subtieler aan toe. Daar mag de piano eerst soleren en de aandacht naar zich toe trekken. Om over te gaan tot een vol bezette band zonder dat de piano daarin ten onder gaat. Het is een heel droge opname die met vakmanschap in de matrijs is gesneden. Tijdens de opname zijn geen limiters of filters gebruikt en dat geeft een geweldige dynamiek omvang op de LP. Waar de ZYX geen problemen mee heeft. Spoort als een trein in de groef, ook tegen het einde van de plaat waar vervorming het hoogste is.

Resultaat is enorm gedreven geluid, het spettert van het vinyl af. Willekeurig welk instrument op dat moment de aandacht vraagt. Minder overweldigende muziek komt van Patricia Kaas met “Mademoiselle chante”. Een Polydor persing uit 1988. Niets audiofiels aan, maar speelt wel alsof het iets bijzonders is. Pittig en dwingend op “Quand Jimmy dit” met heel veel ritme en snelheid. De stem van Kaas staat lekker naar voren en steekt fraai af tegen de band met wederom veel blazers. Geen seconde hoef je af te vragen om wie het gaat op de plaat. Patricia is volop de hoofdpersoon. In een langzamer nummer is het eenvoudig te beluisteren hoe haar zang destijds was. Nu, jaren later, is er meer volwassenheid in haar stem. Heerlijk die jeugdige onbevangenheid van toen te horen. Heel goed van de ZYX dat hij die weet te vangen en te vertalen. Op een betere manier dan via de CD of zelfs de SACD die ik van deze opname bezit. Het had gewoon bij de LP kunnen blijven wat mij betreft. Zeker met een zo levendig element. Wie snelheid en dynamiek wil controleren kan haast niet om “Misty” van het Tsuyoshi Yamamoto trio heen. Het eerste dat opvalt is dat de ZYX weinig ellende uit de groef laat horen. Gestommel dat met veel elementen al snel naar voren komt blijft achterwege. Met als gevolg dat instrumenten beter neergezet zijn. Het zal mogelijk met de naaldvorm van doen hebben. Het element spoort wederom fabelachtig mooi door de groef waardoor de vervorming erg laag is. Dat neemt even de indruk weg dat de dynamiek groot zou zijn. Vervorming bij zware groefmodulatie associëren onze hersenen al snel als veel geluid. Zoals een mini radio op het strand van 0,5 Watt staat te schreeuwen. De ZYX houdt het allemaal heel zuiver en het verschil tussen een voluit aangeslagen pianotoets en subtiel sissende bekkens op de achtergrond is heel groot. Zonder dat de bekkens ook maar één seconde wegzakken of gemaskeerd zijn. Het belangrijkste: het is puur muziek dat er speelt en geen techno hoogstandje.

Genoeg jazz. Ik bezit een collectie met ongekend mooie klassieke opnames en die gaan gespeeld worden. Eén van de mooiste hedendaagse LP labels vind ik Tacet. Men werkt daar uitsluitend met buizenapparatuur, veelal vintage, die helemaal up to date is gebracht. Een foto van een Telefunken M5 laat zien hoeveel de machine gebruikt moet zijn sinds 1950. Het is niet te geloven dat een dergelijke recorder toen en nu in staat was/is muziek zo puur en ongerept te vangen in een magneet band. Gevoed met slechts twee Neumann M49 microfoons, met buizen versterker ingebouwd, stammend uit 1949. Gespeeld wordt een strijkkwintet van Franz Schubert door het Auryn Quartet samen met Christian Poltéra op cello. Drie violen en twee cello’s die heerlijke muziek vertolken. Ik prijs mij gelukkig met de ZYX die deze LP gewoon een stuk mooier weet weer te geven dan mijn standaard element. Geen seconde scherp, geen seconde een ontsporing. Ik kan niets ontdekken dat ik zou missen. Niet in klankkleur, dynamiek of emotie. Met veel gevoel doet de ZYX zijn werk. Heel evenwichtig. Hoogstens zou je nog net wat meer detail wensen, maar daar hangt echt geen prijskaartje meer aan van 800 euro. Eerder het dubbele tot viervoudige. Stereobeeld is gewoon goed. Niet al te diep. Belangrijker: wel op de juiste hoogte. Ik vind het persoonlijk altijd naar vanaf een balkon naar de musici te kijken. Of door een brievenbus te luisteren. Ik zie/hoor graag dat een violist voor mij staat met de viool onder de kin. Terwijl de cello duidelijk bespeeld wordt door iemand die zit. Ik moet zeggen, in dat weergave aspect is de ZYX een meester gebleken met elke LP die ik draaide in de afgelopen vier weken.

Uiteraard alleen als de opname goed is en lang niet elke LP heeft het Tacet kwaliteitsniveau. Was dat maar waar! Dan kocht u geen enkele CD meer de rest van uw leven. Authentiek klassiek opgenomen in 1971 en 1972, op plaat gezet door Decca in 1975 zijn etudes van Chopin gespeeld door Vladimir Ashkenazy. Een periode waarin Decca nog expliciet op de hoes drukte dat een stereo element noodzakelijk was om de stereo LP af te spelen. Of een mono bedraad stereo element. Wat zich uitstekend laat vangen is de piano die reikt van subtiel naar krachtige volwassenheid op dit element. Met elke nuance daartussen. Zoekend naar kritiek kan ik dat niet bedenken. Misschien een iets groter beeld? Wat deze platenspeler niet heeft en daarom ook het element niet. Prijs/kwaliteit? Niets op aan te merken. Plaatruis, het is minimaal. Vervorming, idem minimaal. Levendigheid, uitstekend. Het enige dat mij opvalt is dat met een andere speler, waar ik de plaat gisteren op draaide, ik wat meer de handen van Ashkenazy voor mij op de toetsen zag. De ZYX is in deze combinatie wat droger en meer afgemeten dan op een draaitafel die zelf grootsheid in zich heeft. Met andere woorden, de R50 Bloom H speelt heel bijzonder Chopin in een Garrard/Pro-ject, maar zal met een betere draaitafel/arm nog verder opbloeien. Daarbij is er een klein probleem. Houdt u van levendigheid dan zult u lang moeten zoeken naar een draaitafel die net zo veel leven in de brouwerij brengt als een Garrard 301. Ik ken er maar een paar. De ZYX weet de goede eigenschappen van een 301 uitstekend vast te houden en de slechte eigenschappen (rumble, terugkoppeling) prima te verbloemen. Terwijl ik dit tik speelt Ashkenazy onverdroten voort en maakt een diepe indruk die tekens de aandacht trekt. Wat een power schuilt er in deze ZYX. Haast overweldigend op sommige momenten. Een stuk verfijnder dan de brute kracht van Vladimir is een werk van Henry Purcell gespeeld door The Academy of Ancient Music onder leiding van Christopher Hogwood (klavecimbel). Op authentieke instrumenten of replica’s speelt het ensemble “Theater muziek” waaronder “Abdelazer” en “Distressed Innocense”.

Ook een Decca opname uit 1975 maar dan uitgebracht op het label L’Oiseau-Lyre dat ik altijd wat hoger schatte qua kwaliteit dan de standaard Decca. Het kan evengoed zijn dat de barokmuziek mij erg aanspreekt en dat ik daarom zoveel L’Oiseau-Lyre’s heb staan. Maak mij gelukkig met een mooie klavecimbel en je hoort me niet meer. Dat is precies wat de ZYX bereikt. Voor mij tekenen de musici zich af. In een haast volmaakte harmonie die een totale herschepping lijkt van de opname zelf. Het is gewoon heerlijk zulke muziek te kunnen beluisteren. Recenseren een straf? Nee hoor, het is pure lust. In de muziek is een klein deel gezongen, een vrouwenstem begeleid door klavecimbel en cello. Ik kan weinig anders dan ademloos luisteren. Zo dicht bij de werkelijkheid. Zo zuiver en soepel. Het klavecimbel met zijn specifieke metalige klank. De cello met zijn droeve kleur. De stem zuiver als bronwater naar voren neergezet. Omdat ik niet te beroerd ben mijzelf blij te maken gaat kant twee met “The Married Beau” en “The Gardian Knot Untied” eveneens onder ZYX door. Terwijl ik bedenk dat het element erg universeel is. Van Diane Schuur met haar blazende, stuwende band naar kwetsbare, subtiele tonen opgewekt met instrumenten uit de periode 1650-1700 is nogal een stap. Behalve op mijn draaitafel.

Nuttig

Hoe goed je ook probeert een element te recenseren en te beschrijven, het is nooit een sluitend stuk. De basisprestaties van een element zijn vast te stellen, de puntjes op de “I” zijn van veel factoren afhankelijk. De draaitafel, de mat, de arm, de bekabeling, de phono versterker en in mindere mate de set erachter. De set is over het algemeen een vast gegeven welke de recensent goed kent. De interactie in de bron is niet te voorspellen. Wat doet het element met de arm. Hoeveel bijgeluiden pikt het element op. Als de phono versterker niet instelbaar is qua impedantie, zit je dan wel goed? Volgende variabelen zijn de instelling van de arm. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Reproduceerbaarheid bij de dealer is een volgend probleem. Ik zou er heel wat onder durven te verwedden dat ik, in Nederland, als enige in het bezit ben van een Garrard 301 met een Pro-ject 9C arm.

Dus wat hebt u aan een recensie als deze? Eenvoudig, het helpt u een boodschappenlijstje te maken met mogelijke kandidaten. Die u daarna kunt beluisteren bij uw dealer op uw eigen draaitafel of uw toekomstige machine. Zo kan het u helpen dat ik een ZYX niet indeel in de hoek van analytische elementen die de nadruk leggen op detail en de groef tot op de bodem uitpulken. Niet indeel in de hoek van oppervlakkige elementen die het altijd wel aardig doen maar nimmer een topprestatie leveren. Of in de categorie die voor elke plaat een andere instelling van de VTA vereist. De ZYX R50 Bloom H zie ik als een heel muzikaal element dat kans ziet plezier over te dragen op de luisteraar. Een element dat de positieve eigenschappen van loopwerk en arm bewaart en zich probleemloos laat instellen. Met een naaldkracht van 2 gram spoort hij feilloos door zwaar gemoduleerde passages. Heeft een minimale vervorming en zeer neutrale klank. De klank is zelfs zo neutraal dat het even wennen is geen kleuring te horen. Basweergave is diep en grommend, middengebied is open zonder zelfs maar naar “schreeuwen” te neigen, hoge tonen zijn zijdezacht terwijl geen enkel subtiel detail verloren gaat. Het stereobeeld is in zoverre opvallend dat de weergave van de hoogte eindelijk weer eens correct is. Wie staande musiceert staat, wie zittend zijn/haar cello strijkt zit. Alleen al dat laatste gegeven maakt de R50 Bloom H zijn geld ruim waard. Zet hem met een gerust hart op uw boodschappenlijst als u al die kaal klinkende, analytische groefdoorlopers meer dan zat bent en terug wilt naar de essentie van de boodschap zelf: muziek.


Prijs:
ZYX R50 Bloom H 800 euro
ZYX R50 Bloom 750 euro (niet beluisterd)
Silent Metal SM-R of SM-t 25 euro
Silver Base 4 gram 200 euro (altijd met element meebestellen)
Gold Base 6 gram 1100 euro (altijd met element meebestellen)


Importeur:
Music Matters
Argonstraat 128
2718 SP Zoetermeer
Tel: +31 (0)79 3622277
Fax: +31 (0)79 3622161
Mail: info@music-matters.org
Web: www.music-matters.org