YBA - Y serie

De mededeling dat de distributeur van Focal luidsprekers het merk YBA zou herintroduceren in Nederland deed mijn audiofiele hart opspringen van plezier. YBA trekt mij al jaren aan vanwege het uiterlijk en vanwege de uitstekende klankeigenschappen. Een echt Frans product uit de handen van een bekwame ontwerper. Het mocht dan jaren geduurd hebben, eindelijk kreeg ik een versterker en cd-speler in handen. Weer een wens die in vervulling gaat dankzij recenseren. Ik kreeg de beschikking over “Y” apparaten (spreek uit als “why”).

YA-201 en YC-201

Het was heel even slikken toen ik begreep dat deze nieuwe serie YBA apparatuur qua design van de hand is van het team van Yves Bernard André, maar niet in Frankrijk wordt gebouwd. Het maakt de pret niet minder als ik de zwarte apparaten met hun kenmerkende aluminium onderframe uit de doos haal. De eerste indruk is “wow, het lijkt wel een Wadia of een Densen”, vanwege de zoveel mogelijk naadloos afgewerkte kast die geen uitstekend front of uitstekende randen kent. Zowel de cd-speler als de versterker hebben een display en daaronder een rij druktoetsen. Geen andere soorten knoppen, geen regelaars. Haast futuristisch om te zien. De kasten meten exact gelijk 39 x 39 x 13 cm (er is/komt ook nog een tuner, een dvd-speler en een surround versterker in dezelfde serie). De druktoetsen op de versterker hebben de volgende functies: stand by, bron, volume +/-. De display toont de naam van de bron, mute, de volumestand en verder vormt het display de opschriften voor de druktoetsen. De cd-speler heeft dezelfde ergonomie. Stand by, open, volgende/vorige track, play, snel vooruit/achteruit en pauze. Wederom vormt het display de toetsopschriften. Eerlijk gezegd is het display met zijn grijs/blauwe schermpje verrekte lastig leesbaar in direct zonlicht of als de apparatuur laag in een rek staat. Aan de achterzijde van de versterker zijn zes lijningangen beschikbaar, een tape-out en een subwoofer-out. Een enkele luidspreker aansluiting, een RS-232 connector voor besturing via een domotica systeem en trigger aansluitingen. Zodat de bron uit stand by schakelt als die wordt gekozen op de versterker zelf. De aansluiting voor de netspanning is uitgevoerd met een schakelaar. De cd-speler heeft naast de triggerpoort, de RS-232 aansluiting en de netentree een analoge en een digitale uitgang. Beide alleen beschikbaar via cinch connectors.

Een blik in het inwendige van de versterker of cd-speler is mij niet gegund. Ik vraag mij nog steeds af hoe iemand de apparaten open krijgt. Waarschijnlijk door het frame met de geïntegreerde pootjes, door het losdraaien van 28 schroeven, weg te halen. Wat ik wel heb kunnen vinden, en wat te zien is met een zaklantaarn, is dat de printen bescheiden van formaat zijn. De trafo’s groot. De kast is “nogal leeg”. De interne opbouw van de versterker bestaat uit een voeding met een 350 VA R-Core transformator achter een netfilter. Afvlakking geschiedt met in totaal 20.000 uF. De uitgang van de 4-traps versterker bestaat uit bipolaire Toshiba transistors type 2SA1962 en 2SA5242. De volumeregelaar werkt elektronisch met 128 stappen. De digitale signaalweg in de cd-speler is opgebouwd met een Cirrus Logic 8416 ontvanger, daarachter een Burr Brown SRC4192 upsampler en tenslotte een dubbele Wolfson WM8740 24 bit/192 kHz dac. De summiere beschikbare specificaties laten de volgende gegevens zien:

• Versterker vermogen is 2 x 100 Watt bij 8 Ohm
• Frequentiebereik 0,5 tot 30 kHz binnen -3 dB
• Ingang impedantie 10 kOhm
• De uitgangsspanning van de cd speler is 1,35 Volt
• Uitgang impedantie van de speler is 10 Ohm

Het speelveld

Hoewel ik Focal luidsprekers in huis heb, en de Y-lijn van YBA in Frankrijk wordt gedistribueerd door Focal - daar geadverteerd samen met Chorus 800 type luidsprekers - koos ik eigenwijs voor Ruark Sabre III monitors met een Dynaudio Sub 250 actieve subwoofer. Daarbij de aantekening dat de YA-201 versterker voldoende pit heeft om de sub niet echt noodzakelijk te maken in een kleinere ruimte met de Sabre’s aangesloten. Extra bronnen vormden mijn Lua Cantilena cd-speler, een Vyger platenspeler met Goldring element en vM voorversterker en een Carat tuner. Bekabeling zowel Chord Company als Crystal Cable. Voor de netspanning maakte ik gebruik van een SEEC filter, Supra/Läpp kabel en een Supra verdeelblok. Stands voor de Ruark zijn van Target.

Van een kennis in IJsland kreeg ik balsa houten blokjes toegestuurd. Zowel massief balsa als blokjes voorzien van een behoorlijk groot gat. De keuze was erg makkelijk, de cd-speler op eigen pootjes was robuust maar had geen erg groot en luchtig stereobeeld. Op de geboorde balsa blokjes verloor een zanger zijn mannelijkheid en veranderde in een kinderstem, wel bereikte ik een groot beeld. De massieve blokjes vormden de gulden middenweg, groot beeld, robuuste stem. Daarom heeft de speler daar steeds op gestaan. Opvallend was dat de YBA versterker en cd-speler lange tijd aan moeten staan om tot een volledige prestatie te komen. Pas na ongeveer 2 uur spelen treedt er geen hoorbare verbetering meer op in eigenschappen.

Why

De afgelopen weken heb ik meer naar de YBA combinatie geluisterd dan ik zelf verwacht zou hebben. Ik kan dat terugleiden tot twee redenen, het heerlijke middengebied van de set dat zo fijn de nadruk legt op solo instrumenten en stemmen. Vooral de stemmen van vrouwen schitteren en verwarmen het hart en het gemoed. Ten tweede de zoektocht naar dat kleine beetje extra dat met name de cd-speler zou moeten bieden om echt pakkend te zijn. De cd-speler is fraai en complementair met de versterker, wat ik mis is een eigen gezicht. Meer spetterend, wilder, zo u wilt dynamischer is mijn wens.

Laten we dieper op de materie ingaan aan de hand van muziekfragmenten en het vergelijken van diverse bronnen die gekoppeld werden aan de YBA versterker. Een schitterende cd die ik via een collega ontdekte is: “Légende” van Giovanni Angeleri die speelt met het Orchestra delle Venezie. Werken van Sarasate, Paganini, Bazzini en Wieniawski wisselen elkaar af in een euforie aan virtuoos vioolspel op magistrale wijze opgenomen door het kleine en moeizaam vindbare label Velut Luna. Ik bestelde mijn exemplaar in Italië. De cd opname (overigens een hybride opname met cd en sacd laag) is een voorbeeld van de enorme dynamiek die cd kan bieden en waar maar zo weinig gebruik van wordt gemaakt. De zachte passages zijn werkelijk zacht en vragen een hoog opgeschroefde volume regeling. Nooit verzanden ze in achtergrond ruis, wel zijn achtergrond geluiden onvermijdelijk meegenomen in de opname. Als het orkest invalt warmen de spreekspoelen in de luidsprekers in razend tempo op. Viool is het belangrijkste instrument op de cd en dat inspireert de YBA cd-speler tot een streepje extra. Juist omdat hij schittert in het middengebied en de hoge tonen beheerst weet te houden. Waar bijvoorbeeld mijn Lua meer ruimte biedt, een dieper stereobeeld en luchtiger is, daar valt bij Lua het middengebied minder op omdat de extreme frequentie uiteinden meer gezocht worden. Met klassieke muziek mag dat midden wel iets meer naar achteren staan als het geheel naar een hoger plan wordt getild. Anders is dat met Vienna Teng, een zangeres met een kleine stem die wel eens moeite heeft het hoofd boven het orkestwater te houden. Juist zij is iemand die profiteert van dat streepje extra dat de YBA geeft. Haar teksten komen beter uit de verf. Ze harmonieert wat meer in het geheel en komt dichterbij. De YBA doet daarmee een uistekende job. Terug naar de Lua is die speler in het geheel levendiger en dynamischer, maar zet Vienna minder in de spotlights. Dat maakt me tweeslachtig. Ik geniet de ene dag van “wild & exiting Lua” de andere dag meer van “easy & fluid YBA”. Opvallend voor mijzelf is dat als de YBA een cd speelt ik mij er toe moet zetten om slechts één nummer te draaien of halverwege de cd te stoppen. Een goed teken als een set je niet onrustig maakt maar juist de rust geeft om in de stoel te blijven zitten.

Dezelfde collega als die van “Légende” zette me op het spoor van “Sensus” van Cristina Branco. Heerlijke luistermuziek die voortkabbelt als water in een langzaam stromende rivier. Een verademing om daar in drukke tijden van te genieten. De eenvoud van de begeleiding past zo mooi op de stem en de teksten. Gitaar vormt de instrumentale hoofdmoot. Af en toe een bas of een piano. De YBA combinatie is goed in staat de sfeer en het gevoel dat Cristina naar de luisteraar afgeeft te vertalen in kriebels in de buik. In warmte en omhelzing. In verlangen naar een zwoele zomeravond waar een dergelijke stem in een fado etablissement het eten zou doen vergeten en de wijn onaangeroerd zou blijven. Waar gedachten aan elders verdwijnen door het opzuigen van de woorden vanwege de intensiteit. Terwijl ik dit tik realiseer ik mij eens te meer waarom de YBA mij grijpt. De set is net zo min volmaakt als elk component in deze prijsklasse, wel is de set in staat mij mee te nemen in de muziek en techniek te doen vergeten. Ik besef waarom ik de laatste weken niet in de huiskamer te vinden was maar in mijn kleinere luisterruimte.

Het is niet alleen de cd-speler die extra aandacht heeft voor het middengebied. Ook de versterker geeft heeft die neiging, hetgeen een negatieve kant kan vormen voor het luisteren naar radio. Ongenadig is de versterker voor slechte radio uitzendingen en onvolkomenheden in het door een kabel provider aangeboden signaal. Zoals gewoonlijk is Radio 2 overdag vergeven van compressie en klinkt zelfs de nieuwslezer rauw. In de avonduren als live concerten worden uitgezonden, of op de zondag als de muziekkeuze ruimer is, dan kan ik wel genieten van het gratis aangeboden amusement. Jammer dat de aangekondigde YBA YR-201 tuner voor de recensie niet beschikbaar was. Hij kan een welkome aanvulling vormen op de set. Dus speelde mijn uitermate betaalbare Carat de hoogste noot.

Een volgende bron vormde mijn platenspeler. Holly Cole als levendig tableau dat bestaat uit zwart vinyl waar een diamant doorheen ploegt. Haar geheel eigen manier van vertolken van evergreens varieert voor mij van irritant tot hartverwarmend. Is nooit “gewoontjes”, heeft altijd een onverwachte wending en werkt verslavend. De lp met de simpele titel “Holly Cole” is in die zin anders dan veel van haar cd’s dat haar vaste begeleiders lang niet op elk nummer acte de presence geven. Ze is mogelijk daardoor vrijer in mijn oren. Tracks als “Be carefull, it’s my heart” en “Life is just a bowl of cherries” bleven mede dankzij de YBA versterker de hele dag in mijn hoofd hangen. Op de gekste momenten zong ik (met mijn totaal niet voor zang geschikte stemgeluid) de regels van de tekst. Een experiment met de snaar van de draaitafel (katoen versus rubber versus siliconen) liet met Holly als aangeefster via de YBA YA-201 perfect horen welk materiaal de voorkeur verdient. Nuances werden uitstekend doorgegeven aan de luidsprekers. Om te voorkomen dat u zich nu gaat afvragen welke snaar het lekkerste is in mijn set en vergeet dat het hier over YBA gaat geef ik bij voorbaat het antwoord: de Silent snaar van Clearaudio is mijn nieuwe “elastiekje”. Cole wisselde voor Stacey Kent, voor klassieke muziek, voor jazz. De YBA bleef met een eigen wil een volgzame versterker die nimmer adem te kort kwam of in de minste mate verveelde. Met als gevolg dat ik aan het eind van de recensie periode mij ertoe moet zetten zowel de versterker als de cd-speler los te trekken en in te pakken. Ik heb niet een enorme opwinding gevoeld van een bepaald element in de keten omdat het overal bovenuit stijgt, wat denk ik het meeste veroorzaakt is door de performance van de cd-speler. Ik heb wel opnieuw gemerkt dat muziek weergeven meer een kwestie is van gevoel, van wegzinken in de expressie van muzikant en zanger(es) dan van technische hoogstandjes en pieken. Ik zal niet roepen dat YBA het beste is in deze prijsklasse. Ik durf wel mijn nek uit te steken en te verkondigen dat de YBA set meeslepend is, de ruimte geeft aan muziek en zang en vooral op de één of andere manier verslavend is. Meeslepender dan vele concurrenten die in eerste instantie opvallend presteren maar later het veld ruimen terwijl ik er zelden nog aan terugdenk.

Vive la France, vive YBA

Het zal de hand zijn van Yves Bernard André die de magie in de set brengt. De haast klassieke Franse benadering van muziekweergave, de nadruk op de mens in de muziek, de schijnwerper op het middengebied. Dat is al jaren hetgeen mij aantrekt in Franse elektronica en luidsprekers, waar gedreven door commercie de industrie helaas van weg drijft. Des te groter is de waardering voor iemand die kennelijk durft trouw te blijven aan zijn roots. Kennis bundelt met productie elders om zo te komen tot een verfrissende lijn. Apparatuur ontworpen met de ervaring van high end, uitgevoerd in een betaalbare klasse. Opvallend qua vormgeving, zowel in positieve als negatieve zin. Opvallend qua eigen geluid, bijna altijd in positieve zin.

Laat ik besluiten met de mededeling dat ik een zwak heb voor YBA apparatuur, ook voor een YBA set die zijn design weliswaar dankt aan de vader maar waarvan de productie niet behoort tot edel Frans handwerk. Zoals dat hoort trek je daar als recensent niet de neus voor op en ga je onbevangen aan de slag met opstellen, luisteren, combineren en muziek zoeken. Het resultaat: ik ben blij dat ik kennis heb kunnen maken met de betaalbare nieuwe “Y” range. De set vormt eens temeer het bewijs dat ervaring opgedaan in het hoge tot topklasse segment eens zijn weg vindt naar eenvoudiger systemen en dat genieten van muziek daarmee binnen bereik komt van een steeds grotere groep consumenten. Voor mij hoeft deze YBA set niet terug in de doos. Het is en was: “gewoon lekker genieten van alle vormen van muziek”. De enige essentie waar het allemaal om draait.

Prijzen:
YBA YC-201 cd speler  1149 euro
YBA YA-201 versterker  1349 euro

Distributeur:
Heijmans Sound & Vision
Wetering 7
1261 ND Blaricum
Tel: 035-5247075
Fax: 035-5247319
E-mail: kantoor@heijmanssoundenvision.nl