KEF IQ 1

Luidsprekerspecialist Raymond Cooke begon in 1961 voor zichzelf met zijn bedrijf KEF, wat staat voor Kent Engineering & Foundry. Daarvoor had hij gewerkt voor Gilbert Briggs van het legendarische Wharfedale.

Dankzij de geheel binnenhuis ontworpen en hoogwaardige weergave-units behoorde KEF al gauw tot de meest gerespecteerde luidsprekerfabrikanten. Er werden units geleverd aan de BBC Kingswood-Warren R&D Department waar men onder andere werkte aan de LS 3/5 en LS 3/5a BBC mini-monitoren. KEF had zelf ook enkele monitoren gelanceerd die zowel bij professionals als muziekliefhebbers geliefd werden.



De K 1 Monitor was de eerste van die monitor weergevers en hij was voorzien van een bijzondere laag unit genaamd B 1814, wat staat voor 18 Inch bij 14 Inch omdat de B 1814 een rechthoekige conus had. Dit ontwerp had men in eerste instantie gekozen om een conus met een zo groot mogelijk oppervlak in een relatief compacte klankkast te kunnen behuizen. De weergave van de K 1 (en de K 1 Monitor) was niet alleen opvallend krachtig in het laag maar het had ook een zeer goede homogeniteit, iets wat later een belangrijke rol zou blijven spelen bij nieuwe KEF ontwerpen.

Dit is slechts één enkel voorbeeld van de innovatieve ideen die bij KEF zouden blijven zorgen voor revolutionaire weergevers. We maken even een sprong vooruit in de tijd want in 1988 introduceerde KEF de eerste Uni-Q weergever waarbij de hogetonen unit zich in het hart van de mid/laag unit bevond. Hiermee had KEF eindelijk de zo gewenste integratie van de hoogfrequent en mid/laagfrequent units verkregen. Wat Raymond Cooke in feite wilde bewerkstelligen was een concentrisch opgebouwde unit met het gedrag van een puntbron. Uni-Q werd door de jaren heen nog verschillende keren verfijnd maar het principe was er en het had zich bewezen als een geslaagd concept. Het was een triest moment voor KEF en de audiowereld toen Raymond Cooke in 1996 overleed. Gelukkig blijven zijn vindingen doorgroeien in de handen van het huidige KEF team en de hier besproken IQ 1 is daar een goed voorbeeld van.

IQ Serie

Met de Uni-Q units uit de IQ serie heeft KEF enkele verfijningen aan het concept gemaakt die volgens de fabrikant een aantal aan concentrische units inherente bijkomstigheden hebben geminimaliseerd of zelfs geelimineerd. Zo kan er een dip in het afstraalpatroon ontstaan door de luchtspleet tussen het hart van de laagfrequent-conus en de rand van de hoogfrequent-dome. KEF heeft dit probleem al in een eerdere Uni-Q versie grotendeels opgelost door het profiel van de conus te optimaliseren waardoor de dip verdween.




Toch bleven er onregelmatige wervelingen en ongewenste ophopingen onstaan die in de laatste Uni-Q versie werden aangepakt door de toevoeging van een mini-hoorn. Deze hoorn is eigenlijk een speciaal gevormde metalen ring die op hoogte van de hoogfrequent unit rond de dome wordt geplaatst om zo een betere overgang te creeren tussen de twee concentrische units. De ring zorgt voor een lichte akoestische scheiding en onverstoorde hoogfrequent afstraling die beter aansluit bij het gedrag van de grotere conus.

De nieuwe Uni-Q unit heeft een speciale "PP" (Polypropylene) conus die is voorzien van een laag opgedampt titanium. Aan de gietaluminium korf is nu een Neodymium magneet met anti-magneet plus een metalen kap ter magnetische afscherming bevestigd. De spreekspoel van de mid/laag conus bestaat uit vlak spoeldraad en is akoestisch meer open door een aantal openingen in de korf (onder de `spin`). Hierdoor wordt de compressieruis verlaagd en is de spreekspoel meteen voorzien van een natuurlijke vorm van koeling. De hoogfrequent dome is gemaakt van een aluminium legering.

De gehele IQ Uni-Q assembly bestaat uit maar liefst 22 individuele onderdelen en steekt iets boven de baffle uit. De kast is gemaakt van een materiaal wat qua dichtheid in de buurt komt van MDF maar wat beter in de door KEF gewenste vorm is te brengen. De IQ 1 kast heeft van binnen een horizontale rib voor een verhoogde stijfheid. Een half-elliptische gietaluminium kap zorgt voor een naadloze overgang van de unit naar de kast. De klankkast heeft van boven bekeken een boegvorm waarbij de twee zijwanden in een ronde boog naar elkaar toe lopen. De IQ 1 heeft een bescheiden omvang die 30.1 X 17.5 X 26.1 cm (HXBXD) meet. Aan de achterzijde bevinden zich vier bi-wire aansluitingen die af fabriek zijn voorzien van kabelbrugjes (jazeker; kabel, niet een metalen strip) die weer zijn afgewerkt met krimppennen. Heel netjes.



Ook levert KEF een set schuimrubber stoppen voor de baspoort, maar hierover later meer. Een overzichtelijke handleiding en acht zelfklevende voetjes maken het accesoirepakket compleet. De impedantie is nominaal 8 Ohm en dipt tot een minimum van 3.2 Ohm. Het opgegeven frequentiebereik liegt er niet om: volgens KEF loopt die van 50 Hz tot 40 KHz. Dat betekent dat er niet al te gauw behoefte zal zijn aan een subwoofer (deze schrijver luistert sowieso liever `au naturel` naar een goede mini). De IQ 1 is leverbaar in vier afwerkingen, te weten "Black", Dark Apple, Maple en Walnut (dit zijn hoge kwaliteit kunststof fineer afwerkingen). KEF geeft 5 jaar garantie op de IQ serie.

Luisteren

Met de IQ 1`s correct opgesteld (waarbij duidelijk werd dat de IQ 1 van minder `toe-in` houdt dan de meeste mini`s) en ingespeeld werd van de laatste Sara K. SACD Hell Or High Water de track Something More beluisterd. De kalimba waarmee dit muziekstuk begint werd zo los en ruimtelijk weergegeven dat het alleen maar een zeer positieve voorbode kon zijn voor wat er zou gaan volgen. En dat was het, want Sara K.`s stem kwam op plastische en heldere wijze naar voren. Het akoestisch gitaarspel werd luchtig en impulsief weergegeven maar het meest indrukwekkende was de laagweergave. Indrukwekkend laag... uit een betaalbare mini? Toch wel. Het laag klonk ademend, zeer ruimtelijk en had een opvallende authoriteit. Het geheel werd met een open en heldere weergave van de middentonen weergegeven.



De CD Introducing van Talk Talk verdween in de Marantz lade om de track John Cope te beluisteren. De hi-hats werden op puntige en vrij directe wijze gepresenteerd, zonder aangezette hardheid. De onmiskenbare stem van Mark Hollis klonk soepel en het Hammond orgel werd met een ruimtelijke afgebeelding en los van de rechter weergever neergezet. Met I`ll Fly Away, van de soundtrack CD `O Brother Where Art Thou?` kwam de samenzang van Gillian Welch en Alison Krauss goed gedefinieerd en homogeen naar voren. Bij zowel de akoestische gitaar als de mandoline kwamen de typische timbres mooi uit de verf waarbij de pluk- en `strum` aanslagen met een duidelijke articulatie werden weergegeven. De ontspannen weergave van de middentonen was mede te danken aan het feit dat er geen merkbare maskering of verdringing optrad zoals dat kan gebeuren bij de weergave van een duet van twee soortgelijke zangstemmen.

Tijd voor vinyl; de LP US van Peter Gabriel mocht onder de naald om de track Blood Of Eden af te tasten. De intro liet een breed en ruimtelijk stereobeeld horen, plus een vrij stevig fundament. Het nogal zwaar gemoduleerde laag resulteerde af en toe in hoorbare bijgeluiden uit de baspoorten. De meegeleverde schuimrubber dempers werden uit het overlevingspakket gehaald en met zorg in de poortjes aangebracht. Het `chuffing`-effect was daarmee verholpen maar het laag klonk met deze demping tamelijk kortaf en geknepen. Met de proppen verwijderd kwam de natuulijke toonbalans weer terug en daarmee de mooie ruimtelijke afbeelding van de lagere frequenties. De hoorbare poort-`chuffs` waren gelukkig niet alarmerend en ze verdwenen bij een lagere geluidsdruk. Deze track kan overigens zelfs voor full-range weergevers behoorlijk uitdagend zijn. De IQ 1`s gaven een overtuigende weergave van Peter Gabriel`s solo waarbij de vocale climax met goede presence en focus werd neergezet.



Van Fleetwood Mac`s CD Tusk werd de mooie track Honey Hi beluisterd. De tom-toms werden expressief weergegeven met goed hoorbare verschillen in de afstemming van de trommelvellen. Christine McVie`s meeslepende stemgeluid werd met een goede focus en los van de andere zangers afgebeeld. De triangel die middenin deze track na een paar zachte tikjes even fel wordt aangetikt had een heldere en tegelijkertijd rijke klank.

Bij de track Everyday van de helaas moeilijk verkrijgbare MCA Heavy Vinyl LP Buddy Holly kwamen het timbre en de micro-dynamiek van de verschillende instrumenten en stemmen goed uit de verf. De zeer directe opname van de xilofoon werd met een volle klank en veel presence neergezet zonder dat er direct sprake was van zogeheten `glare` of `splash`. De percussie, bestaand uit iemand die ritmisch met zijn handen op zijn schoot tikt was goed te volgen. Van de Chris Jones Stockfisch CD Roadhouses And Automobiles werd de track No Sanctuary Here gedraaid. Zowel de kenmerkende grommende zang als de schaal en lucht van deze bijzondere opname werden op knappe wijze vertolkt door de kleine KEFjes.

Conclusie

De meeste fabrikanten zullen hun instapmodel een zo opvallend mogelijk karakter proberen te geven zodat hij er lekker uitspringt tijdens een `knoppenkast` beoordeling bij de dealer. KEF heeft bij de IQ1 voor een andere benadering gekozen waarbij een benjamin technologie van vroegere toplijnen erft, wat vervolgens in een bescheidener uitvoering wordt toegepast. Dat uit zich bij deze Kef`s in een coherente en ruimtelijke manier van weergeven en een goed gearticuleerde laagweergave die des te beter zal zijn wanneer men de IQ1`s op een paar goede standaards trakteert.

Importeur: Transtec, 010-4147055 / www.Transtec.nl
Paarprijs KEF IQ 1: 340 euro.